بررسی رابطه بین تغییرات اقلام صورت سود و زیان در سهام بورس
بررسی رابطه بین تغییرات اقلام صورت سود و زیان در سهام بورس
سوالاتی از این قبیل که:
آیا از نظر تجربی رابطه ای بین اجزای سود حسابداری و قیمت سهام وجود دارد؟ آیا سود اعلام شده عاملی مؤثر بر قیمت سهام است و اعلام سو د، اطلاعاتی را به بازار سرمایه منتقل می کند؟ و به طور کلی آیا سود اعلام شده دارای محتوای اطلاعاتی برای قیمت سهام است؟ همواره مد نظر حسابداران بوده است
در این تحقیق برای پاسخ به سؤالات فوق به بررسی تاثیر تغییرات اقلام صورت سود و زیان بر تغییرات قیمت سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران پرداخته می شود
. به همین منظور شش مورد از اقلام صورت سود و زیان که به طور متداول گزارش می گر دند در ارتباط با قیمت سهام مورد بررسی قرار می گیرند . به این صورت که به ازای اقلام صورت سود و زیان هفت فرضیه در این تحقیق آزمون می شود که به بررسی تحلیلی ارتباط بین تغییرات اقلام صورت سود و زیان و تغییرات قیمت سهام می پردازد
. به منظور آزمون فرضیات تحقیق از آزمون ضریب همبستگی بین تغی ی را تذکر شده و آزمون نسبت موفقیت در جامعه استفاده می شود.
. نمونه مورد نظرشامل20شرکت از بین صنایع مختلف پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و دوره آزمون از ابتدای سال 1381 تا پایان سال1385 می باشد.
نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که ارقام صورت سود و زیان حاوی بار اطلاعاتی بوده و سرمایه گذاران نسبت به آن عکس العمل نشان می دهند و قیمت های سهام بسیار سریع تعدیل می شوند . یعنی تغییرات ارقام صورت سود و زیان که از ارقام حسابداری می باشند ، بر تغییرات قیمت سهام تاثیر داشته ، لذا صورت سود و زیان یک منبع اطلاعاتی به هنگام به شمار می رود که بر قیمت و حجم مبادلات سهام تاثیر بسزایی دارد.
مقدمه
در این تحقیق به بررسی رابطة بین تغییرات اقلام صورت سود و زیان و تغییرات قیمت سهام پرداخته می شود، به عبارت دیگر تأثیر اقلام صورت سود و زیان برقیمت سهام مطالعه خواهد شد . در این بررسی به این نکته توجه می شود که آیاسهامداران یا سرمایه گذاران اطلاعات مور د نیاز خود را از طریق صورت سود و زیان بدست می آورند و آیا این ارقام حسابداری می تواند مبنای مناسبی برای تصمیم گیری این دسته از استفاده کنندگان گزارشهای مالی باشد؟
نتایج برخی از تحقیقات نشان می دهد که تجزیه سود به اجزا ی آن اطلاعات بیشتری را فراهم می کند . فرضیات این تحقیق بیان می کند که آیا سهامداران به اجزای دیگر سود تو جه دارند و در نتیجه تغییرات قیمت سهام با تغییرات اجزا ی سودمرتبط است یا نه؟ نتایج این تحقیق نشان می دهد که تغییرات اقلام صورت سود وزیان با تغییرات قیمت سهام مرتبط بوده و این اقلام یکی از عوامل قابل توجه درتبیین قیمت سهام شرکت می باشد.
در مطالعه وارزیابی مدل تصمیم افراد ،دلایل بسیاری به ضرورت انجام مطالعات ساختاری در زمینه محتوای اطلاعاتی گزارشات مالی ونحوه کاربرد اطلاعات حسابداری توسط استفاده کنندگان احتمالی وجود دارد که در نهایت هدف آن تعریف محتوا ،افزایش کیفیت اطلاعات گزارش شده و تعیین نحوه ارایه آن به منظور بهسازی مدل تصمیم است(.خوش طینت،1377)
بعدها باتآ کید بر این موضوع که از دیدگاه سرمایه گذاران واعتباردهندگان سود و اجزای تشکیل دهنده آن شاخص بهتری برای ار زیابی عملکرد گذشته و پیش بینی موثرتری از وضع عایدات آتی در مقایسه با جریانات نقدی است، این مدل تعدیل شد و در ادامه آن مدلهایی برای ارزیابی اوراق بهادار برمبنای سود و سود سهام متداول گردید.
از آنجا که یکی ازاهداف اصلی گزارشگری مالی تأمین نیازهای اطلاعاتی سهامداران فعلی و سرمایه گذاران بالقوه واحد تجاری است بیشتر صورت سود وزیان مورد توجه و دقت نظر آنان بوده وشاید بتوان دلیل آن را اولویت سرمایه گذاران به کسب سود و انتفاع مادی در قیاس با سایر اهداف مرتبط به سرمایه گذاری مربوطه دانست. به همین سبب اندازه گیری سود یک واحد تجاری به شکل ادواری هدف نخست حسابداری تلقی می گردد . در این خصوص اغلب عقیده بر آن است که انتشار صورتهای مالی و اعلام سود حسابداری اطلاعاتی را به بازار سرمایه منتقل نموده و از طریق تأثیرگذاری اطلاعات منتشره تغییراتی در قیمت و حجم مبادلاتسهام حادث می گردد که این تغییرات بسته به سطح کارایی بازار متفاوت است (طاهری1378)
به طور کلی در موقع انتخا ب سهام، مهمترین موضوع برای فرد سرمایه گذاراین ا ست که چه مبلغی را برای هر سهم عادی پرداخت نماید . تعیین دقیق مبلغ پرداختی برای هر سهم احتیاج به تجزیه و تحلیلهای وسیعی دارد . انتخاب سهام دربازار کارا بسیار آسان است ، زیرا قیمت سهام تفاوت بسیار ناچیزی با ارزش ذاتی آن دارد. در این بازار، با توجه به روحیات سرمایه گذار نسبت به ریسک پذیری، سهام انتخاب می گردد . سرمایه گذار این اطمینان خاطر را دارد که برای سهام خریداری شده بیشتر از قیمت واقعی آن مبلغی پرداخت ننموده است . بنابراین ضرورتی برای انجام تجزیه و تحلیل های اس اسی احساس نمی شود، به قول برخی از صاحبنظران، در بازار کارابهترین شکل انتخاب سهام به صورت تصادفی است درکشورهایی که بازار کارایی سرمایه ندارند، قیمت بازار اوراق بهادار با قیمت واقعی آن تفاوت قابل ملاحظه ای دارد . بنابراین شخص سرمایه گذارباید تجزیه و تحلیل های وسیعی جهت خرید سهام مورد نظر خود انجام دهد .
سرمایه گذار پس از انتخاب صنعت یا صنایع با رشد بالا باید شرکت یا شرکتهایی رادر صنعت انتخاب نماید که نسبت به دریافت سود سهام و افزایش قیمت سهام درآینده مطمئن باشد . برآورد کمیت و کیفیت سود آینده عامل مهمی در موفقیت یا عدم موفقیت سرمایه گذاری است (جهانخانی و مرادی،(1357
سرمایه گذار باید موقعیت رقابتی شرکت را بررسی نماید ، زیرا اولین متغیری که کمیت سود آینده را تحت تأثیر قرار می دهد، موقعیت رقابتی شرکت است [1].
شرکتی باید برای سرمایه گذاری انتخاب شود که در بین شرکتهای رقیب از موقعیت بسیار خوبی برخوردار باشد . موقعیت رقابتی شرکت با معیارهایی از قبیل میزان فروش، درآمد سالانه، رشد فروش، ثبات درآمد فروش و تنوع محصولات سنجیده می شود. اما فروش باید به گونه ای باشد که پس از کسرتمامی هزینه ها سود معقولی را عاید شرکت سازد . در شرایط رقابتی، شرکتها برای افزایش سود نمی توانند قیمت فروش کالا را افزایش دهند، در این شرایط باید هزینه های شرکت کاهش یابد ، لذا لازم است هزینه های شرکت مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند . بنابراین تجزیه وتحلیل دقیق صورت سود و زیان شرکت ضروری به نظر می رسد.در دهه 1960 که فرضیه بازار کارآ مطرح گردید با نظریه های حسابداری درتضاد بود، به ویژه از این جهت که در آن زمان صاحب نظران معتقد بودند که مدیران می توانند با استفاده از اعمال تغییرات در سود حسابداری، بازار را گمراه کنند . درحالی که طرفدارا ن فرضیه بازار کارآ بر این باور بودند که اگر سود حسابداری برقیمت سهام تأثیر می گذارد پس می تواند شاخص مناسبی برای ارزش سهام باشد.
· آیا تغییر رویه های حسابداری سبب گمراهی بازار سهام می شود؟
· آیا از نظر تجربی رابطه ای بین سود حسابداری و قیمت سهام در شرکتها وجود دارد؟
· آیا سود اعلام شده عاملی ؤثر بر قیمت سهام است واعلامیه های سود اطلاعاتی را به بازار منتقل می کند؟
· به بیان دیگر: آیا سود اعلام شده دارای محتوای اطلاعاتی برای قیمت سهام است؟
سؤالات فوق همواره مد نظر جامعه حسابداری بوده و به همین دلیل تا کنون تحقیقات زیادی در این ارتباط انجام شده است . نتایج برخی از تحقیقات صورت گرفته حاکی از وجود ارتباط بین سود حسابداری و قیمت سهام بوده است (پورعظیمی،1377)
فصل دوم
ادبیات تحقیق
سرمایه گذاران برای سود حسابداری به عنوان ابزار پیش بینی جایگاه خاصیدر نظر دارند، بهای جار ی هر واحد تجاری - قیمت سهام - با جریان سود مورد انتظارپیوند خورده است و سرمایه گذار معمولاً بر مبنای انتظاراتش از سود آتی، نسبت به نگهداری یا فروش سهام تصمیم می گیرد.
. هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی در بیانیه مفهومی شماره 2 بیان نموده است:
سرمایه گذا ران اعتبار دهندگان و سایرین، به ارزیابی دورنمای خالص جریان
نقدی آتی واحد تجاری علاقمندند و غالباً سود بدست آمده را برای کمک به ارزیابی قدرت سودآوری، پیش بینی سودهای آتی، برآورد ریسک اعطای اعتبار و سرمایه گذاری واحد تجاری، به کار می گیرند1[2]
مدلهایی که برا ی تعیین قیمت اوراق بهادار طراحی شده اند، عموماً بر پایه
جریان وجوه نقد آتی شرکت ها استوار هستند . بورس اوراق بهادار نیز، صرفنظر ازتفاوت هایی که برای تعیین قیمت سهام به وجود آورده است، سود مورد انتظار را برای محاسبه ارزش فعلی بکار می برد.(جهانخانی و عبدالهی،( 1372 ،
یعنی با توجه به این انتظارات است که سهامدار واحد تجاری برای فروش یا نگهداری تصمیم می گیرد، و یا فرد جدیدی سهامی را بر می گزیند و به ا ین ترتیب انتظارات مربوط به توزیع آتی وجه نقد، در تصمیم سرمایه گذاری نقش برجسته ای ایفا می کنند .اگر به بازار اوراق بهادار توجه کنیم، این دیدگاه تأیید می شود که سودمورد گزارش، یکی از عوامل تعیین کننده قیمت سهام می باشد.
براساس نتایج تحقیق دیگری، تغییرات قیمت سهام در بورس، اوراق بهادار تهران بصورت مستقل و تصادفی نبوده و روند و الگوی خاصی در رفتار قیمتهامشاهده می شود و آگاهی از این الگو می تواند در جهت کسب منافع بیشتر به سرمایه گذاران کمک نمایید )نمازی و شوشتریان، (1374
در توضیح این واکنش می توان گفت رفتار قیمت سهام واحدهای تجاری متأثر از دو دسته عوامل درونی و بیرونی است که در این بین پیش بینی بازار ازعایدات آتی مورد انتظار ، حائز اهمیت بیشتری است و از آنجا که اطلاعات تاریخی یکی از مبانی مهم برآورد عایدات آتی می باشد همواره انتظار می رود انتشار این گزارشات اطلاعاتی از عملکرد مالی وموفقیت یا شکست برنامه های شرکت را به بازار منتقل نموده و در پی آن با ایجاد تنشهایی درعرضه وتقاضای سهام منجر به تغییر رفتار قیمت سهام گردد 1
ناشناخته بودن عوامل تأثیرگذار بر قیمت سهام، همواره دلیلی برای رو آوردن به پیش بینی تغییرات قیمت سهام شرکتها می باشد . پیش بینی قیمت یا بازده سهام به کمک کشف الگوهای رفتاری مولد قیمت سهام را می توان به عنوان یک سیستم پویابررسی کرد.
سرمایه گذاریها و بالعکس ، کاهش غیرمنتظره در سودحسابداری با کاهش غیرعادی در نرخ بازده سرمایه گذاریها همراه خواهد بود.
متأثر گردیده و این تأثیر رابطه مستقیم دارد ر مجموع تحقیقات تجربی مؤید این مطلب است که سود حسابداری دارای محتوای اطلاعاتی است.
بیانیه شماره) 2(هیات استانداردها ی حسابدار ی مالی نیزاظهار می داردکه : «مهمترین منظور گزارش های مالی عبارتست از ارایه اطلاعاتی که اظهار می دارد که از طریق اندازه گیری سود و اجزای تشکیل دهنده آن، در مورد فعالیتهای یک مؤسسه تهیه می شود››[3]
بیانیه شماره2 در تحقیقی که تحت عنوان ارتباط بین سود سهام تقسیم شده، سودحسابداری و سرمایه گذاری نتیجه میگیردسودحسابداری دارای محتوای اطلاعاتی است، زیرا قیمت سهام به سود سهام تقسیم شده و سود حسابداری واکنش نشان می دهد