گزارش کارآموزی در اداره مالیات
مالیات [1] :
مالیات گنجینه ای است گرانبها، اما از مالیات در زمانهای مختلف تعابیر متعددی صورت گرفته است، در زمانهای دور و دوران حکومت پادشاهان، از مالیات به عنوان خزانۀ پادشاه یا اهرم فشار یاد می شده و یکی از نشانه های قدرت پادشاه را شامل می شد. در آن دوران پادشاهان مالیات را حق خود و مایۀ تأمین و صلابت حکومت خود می دانستند. از طرفی به دلیل سطح پایین و ضعیف فرهنگ مردم در قبال کشور و حکومت و سرنوشت خود طبیعتاً مالیات به عنوان یکی از ظالمانه ترین قوانین و مایۀ نابرابری در جامعه برشمرده می شد.
امروز با بالا رفتن سطح فکر و سطح فرهنگ مردم، مردم دنیا به این مسئله پی بردند که ادارۀ هر کشور می بایست بدست مردم همان کشور و با نظر همه مردم انجام شود. از این رو مالیات را در تعبیر امرزوی می توان به میزان همبستگی و مشارکت و فرهنگ مردم یک کشور در اداره و انجام امور مربوط به آن کشور یاد کرد و اینکه هر فرد باتوجه به میزان توانایی و بهره مندی خود در جامعه، نقش مهمی در پیشرفت کشور خود داشته باشد. از طرفی با صنعتی شدن دنیا و استفاده بی حد و حصر از مواهب طبیعی در روی زمین و بیان مسئله مهم بحران اتمام منابع و انرژی مردم دنیا همواره در تکاپوی این هستند که کاملترین و صحیح ترین راه استفاده از منابع و همچنین منبعی جدید پیدا کنند. از این رو نه تنها از مالیات در اداره کشورها استفاده می شود بلکه از مالیات به عنوان یک منبع مولد در جهت استفاده در تمام امور مربوط به کشورها در جنبه های مختلف (اجتماعی، اقتصادی و ...) یاد می شود.
برخی کشورها به دلیل نبود منابع طبیعی و یا کمبود منابع طبیعی خیلی زود به این نتیجه رسیدند که مالیات را نه تنها در جهت ادارۀ امور جاری کشور بلکه می توان به عنوان یک منبع مولد در انجام کلیه فعالیتهای یک کشور در هر جنبه و هر اندازه بهترین استفاده را کرد و موفقیت یک کشور را در همه عرصه ها تضمین کرد.[2]
در نتیجه می توان گفت که مالیات منبع و گنجینه گران بهایی است که معدن و محل استخراج آن مردم یک کشور هستند که هرچه مردم بزرگتری را تشکیل دهند کشوری آباد و سرافراز خواهند داشت و مردم می توانند در سایۀ اتحاد یکدیگر سرنوشت و عزت خود را رقم بزنند که این بسته به میزان سطح فکر و فرهنگ مردم یک کشور است.
باتوجه به گفته های بالا تعریفی امروزی که در همه جای دنیا نسبت به مالیات عنوان می شود[3] عبارت است از :
«مالیات مبلغی است که دولت براساس قانون و به منظور تقویت عمومی حکومت و تأمین مخارج عامه از اشخاص مالک (حقیقی و حقوقی) نسبت به میزان بهره مندی از جامعه دریافت می کند. مالیات از مهمترین زیر ساختهای اقتصادی است که در رشد و توسعه پایدار، تأمین عدالت اجتماعی از طریق توزیع مجدد درآمد و ثروت و تخصیص مجدد منابع نقش مهمی دارد. همچنین با اخذ مالیات عادلانه و واقعی می توان به مشکلات مهم در اکثر عرصه های اجتماعی و اقتصادی دولت ها مانند کسری بودجه، معضل بیکاری و کاهش سرمایه گذاری ها در بخش های تولیدی و ... فایق آمد.»[4]
پایه های مالیاتی :
با پیدایش نظام های مالیاتی در جوامع مختلف جهان که ناشی از بالا رفتن سطح فکر مردم بود پدیده ای به نام تفکیک منابع مالیات مطرح شد.
این تفکیک منابع مالیات را به دو بخش مستقیم و غیرمستقیم تقسیم کرد قبل از شروع هر بحثی در مورد مالیاتها می بایست مفهوم و عناصر کلی این تفکیک را درک کرد.
در همۀ کشورها از آنجایی که عنصر اصلی و شالودۀ اصلی تأمین مالیاتی مردم هستند و میزان مالیاتی نسبت به سهم و نقشی هر فرد از نظر مالکیت و بهره برداری از جامعۀ تعیین می شود و چون مالکیت و بهره وری هر فرد یا به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در هر جامعه مطرح میباشد از همین رو مالیات ها نیز بر همین اساس در سطح بین المللی از نظر نحوه تأمین و ساختار تشکیل آن به دو پایه اساسی مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم طبقه بندی می شوند.[5]
مالیات مستقیم[6] :
مالیات هایی هستند که مبلغ آن مستقیماً بواسطۀ میزان نقش و بهره مندی اشخاص حقیقی و حقوقی از جامعه یا به بیان دیگر به پایۀ درآمد دارایی آنها وضع می شود.
مالیات غیرمستقیم:
مالیات هایی هستند که مبلغ آن بواسطه بهره مندی و استفاده از عوامل ایجاد شده برپایۀ تولید کالاها و خدمات در جامعه توسط دولت یا سایر نهادها، اخذ می شود و تعیین می شود.
بنابراین پرداخت کننده مالیات برای پرداخت مالیات مستقیم با ادارۀ امور مالیاتی مواجه می شود و پرداخت کننده مالیات غیرمستقیم برای پرداخت مواجه با کالاها و خدماتی مصرفی یا تولیدی است.[7]
1- عظیمی - حسین، مقدمه ای بر مالیات و خط مشی آن در ایران، سازمان برنامه و بودجه ، ص 15
2- قمری وفا- مصطفی، روند اخذ مالیات در ایران، تهران 1382، ص 7
1- هدی - کریستوفر، سیاست های مالیاتی OECD(آنچه کشورهای در حال توسعه از این سیاستها می توانند بیاموزند ) ، اکتبر 2002 ، مترجم فرشته حاج محمدی ،سازمان امور مالیاتی کشور ، دفتر مطالعات و تحقیقات ، ص 3
3- عرب مازار – علی اکبر، مجله مالیاتی دوره دوم، شماره 1، تابستان 76، ص 2
1- قره باغیان، مرتضی، مالیات رشد و توسعه، تهران، نشرنی، 1373، ص 17
2- قانون مالیات های مستقیم، وزارت امور اقتصادی و دارایی
3- تجمیع عوارض در ایران، سازمان امور مالیاتی کشور ، دفتر مطالعات و تحقیقات، ص 14