فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول – طرح تحقیق
مقدمه.......................................................................................................................... 2
بیان مسأله.................................................................................................................... 3
ضرورت و اهمیت پژوهش........................................................................................... 5
اهداف پژوهش............................................................................................................ 7
هدف کلی پژوهش....................................................................................................... 7
اهداف ویژه پژوهش..................................................................................................... 7
فرضیه های پژوهش..................................................................................................... 8
فرضیه اصلی پژوهش................................................................................................... 8
فرضیه های فرعی پژوهش............................................................................................ 8
پیش فرض های پژوهش.............................................................................................. 9
محدودیت های پژوهش............................................................................................... 9
تعاریف نظری............................................................................................................ 11
تعاریف عملیاتی......................................................................................................... 13
فصل دوم – ادبیات و پیشینة تحقیق
مقدمه......................................................................................................................... 17
بخش اول : مبانی نظری پژوهش.................................................................................. 18
- مفهوم تربیت بدنی ......................................................................................... 18
- تعریف ورزش................................................................................................ 19
- ورزش .......................................................................................................... 19
- تعاریف ورزش همگانی.................................................................................. 23
- مفهوم جهانی ورزش....................................................................................... 26
- مفهوم ورزش................................................................................................. 27
- کیفیت زندگی................................................................................................. 29
- حق به دنبال خوشحالی بودن............................................................................ 30
- انگیزه و گرایش مردم کشورهای مختلف جهان به ورزش همگانی....................... 31
- فوائد شرکت در فعالیتهای ورزش همگانی........................................................ 36
عنوان صفحه
- تأثیر ورزش همگانی در تغییر رفتار.................................................................. 38
- طبقه بندی ورزش های همگانی........................................................................ 39
- گرایش به ورزش همگانی به عنوان فعالیتی برای اوقات فراغت........................... 42
- تعادل در ورزش............................................................................................. 43
- مفهوم فراغت................................................................................................. 44
- توسعه تاریخی ورزش همگانی در کشورهای جهان............................................ 49
- فدراسیون ورزش های همگانی ایران و اهداف آن.............................................. 54
- نگرش و چارچوب مفهومی آن........................................................................ 57
- تعریف نگرش................................................................................................ 58
- گرایش به ورزش و فعالیت بدنی..................................................................... 59
- انگیزش و گرایش به مشارکت ورزشی.............................................................. 61
- بخش دوم : بررسی پیشینه پژوهش................................................................... 65
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
مقدمه......................................................................................................................... 90
روش پژوهش............................................................................................................ 91
جامعه آماری.............................................................................................................. 92
نمونه آماری و روش نمونه گیری.................................................................................. 93
ابزار پژوهش.............................................................................................................. 96
متغیرهای پژوهش....................................................................................................... 97
اعتبار و روایی ابزار پژوهش........................................................................................ 98
شیوه جمع آوری داده ها.............................................................................................. 99
روش های آماری........................................................................................................ 99
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده های آماری
بخش اول : توصیف آماری متغیرهای تحقیق................................................................ 102
الف) مشخصات فردی افراد تحت بررسی................................................................... 102
عنوان صفحه
ب) بررسی پاسخ به سؤالات انگیزه مردم به ورزش همگانی.......................................... 114
ج) توزیع فراوانی سؤالات دو وجهی.......................................................................... 132
د) مقایسه عوامل مؤثر در گرایش مردم به ورزش همگانی............................................. 134
بخش دوم : استنباط فرضیه های تحقیق ...................................................................... 136
سایر یافته های پژوهش.............................................................................................. 151
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
مقدمه....................................................................................................................... 161
خلاصه ی پژوهش.................................................................................................... 161
یافته های اصلی پژوهش............................................................................................ 161
سایر یافته های پژوهش.............................................................................................. 163
بحث و تحلیل و نتیجه گیری...................................................................................... 166
روش های گسترش ورزش همگانی............................................................................ 171
پیشنهادهای مبتنی بر یافته های پژوهش....................................................................... 173
پیشنهادات برای محققین دیگر.................................................................................... 173
منابع و پیوست
فهرست جداول
|
عنوان صفحه
جدول 1-2 : مشخصات کمیته های تحت پوشش و افراد شرکت کننده ......................... 55
جدول 2-2: رشد مشارکت مردم آلمان......................................................................... 86
جدول1-3: حجم نمونه به صورت متناسب در زنان و مردان........................................... 95
جدول 2-3: سؤالات مربوط به هریک از مؤلفه های انگیزه پرداختن به ورزش همگانی.... 97
جدول 1-4: توزیع فراوانی نمونه مورد بررسی بر حسب جنسیت................................ 102
جدول 2-4: توزیع فراوانی نمونه مورد بررسی بر حسب سن...................................... 104
جدول3- 4 : توزیع فراونی نمونه مورد بررسی به تفکیک رشته..................................... 106
جدول4- 4 : توزیع فراونی نمونه مورد بررسی برحسب تأهل....................................... 108
جدول5- 4 : توزیع فراونی نمونه مورد بررسی برحسب تحصیلات............................... 110
جدول6- 4 : توزیع فراونی برحسب تعداد جلسات تمرین در هفته............................... 111
جدول7- 4 : توزیع فراونی برحسب میزان ساعت تمرین در روز.................................. 112
جدول8- 4 : توزیع فراونی عامل آرامش و فراغت...................................................... 114
جدول 9-4 : آماره های توصیفی گزاره های عامل آرامش و فراغت............................... 115
جدول 10-4 : توزیع فراوانی عامل اجتماعی............................................................. 117
جدول 11-4 : آماره های توصیفی گزاره های عامل اجتماعی........................................ 118
جدول 12- 4 : توزیع فراوانی عامل درمانی................................................................ 120
جدول 13- 4 : آماره های توصیفی گزاره های عامل پیشگیرنده و درمانی.................. 121
جدول 14- 4 : توزیع فراوانی عامل آمادگی جسمانی........................................ 123
جدول 15- 4 : آماره های توصیفی گزاره های عامل آمادگی جسمانی...................... 124
جدول 16- 4 : توزیع فراوانی عامل بهبود و یادگیری مهارت ها................................... 126
جدول 17- 4 : آماره های توصیفی گزاره های عامل بهبود و یادگیری مهارت ها ........... 127
جدول 18- 4 : توزیع فراوانی عامل اختصاصی........................................................... 129
جدول 19- 4 : آماره های توصیفی گزاره های عامل اختصاصی.................................... 130
جدول 20- 4 : توزیع فراوانی سؤالات دو وجهی مطرح شده...................................... 132
جدول 21- 4 : میانگین نمرات مربوط به عوامل......................................................... 134
جدول 22- 4 : میانگین نمرات مربوط به عوامل به تفکیک جنس.................................. 135
جدول 23- 4 : آزمون مربوط به فرضیه اصلی............................................................. 137
جدول 24- 4 : آزمون مربوط به فرضیه فرعی اول....................................................... 139
جدول 25- 4 : : آزمون مربوط به فرضیه فرعی دوم.................................................... 141
جدول 26- 4 : : آزمون مربوط به فرضیه فرعی سوم.................................................... 143
جدول 27- 4 : : آزمون مربوط به فرضیه فرعی چهارم................................................. 146
جدول 28- 4 : : آزمون مربوط به فرضیه فرعی پنجم................................................... 148
جدول 29- 4 : : آزمون مربوط به فرضیه فرعی ششم................................................... 150
جدول 30- 4 : عوامل تأثیر گذار در پرداختن مردم به ورزش همگانی بر حسب تأهل.... 151
جدول 31- 4 : عوامل تأثیر گذار در پرداختن مردم به ورزش همگانی بر حسب سطح تحصیلات 154
جدول 32- 4 : عوامل تأثیر گذار در پرداختن مردم به ورزش همگانی بر حسب سن...... 156
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 1-4: توزیع فراوانی نمونه مورد بررسی بر حسب جنسیت................................ 103
نمودار 2-4: توزیع فراوانی نمونه مورد بررسی بر حسب سن...................................... 105
نمودار3- 4 : توزیع فراونی نمونه مورد بررسی برحسب سن ....................................... 107
نمودار4- 4 : توزیع فراونی نمونه مورد بررسی برحسب تأهل....................................... 109
نمودار5- 4 : توزیع فراونی نمونه مورد بررسی برحسب تحصیلات............................... 110
نمودار6- 4 : توزیع فراونی برحسب تعداد جلسات تمرین در هفته............................... 111
نمودار7- 4 : توزیع فراونی برحسب میزان ساعت تمرین در روز.................................. 113
نمودار8- 4 : مقایسه میانگین ها در گزاره های عامل آرامش و فراغت........................... 116
نمودار 9-4 : مقایسه میانگین ها در گزاره های عامل اجتماعی...................................... 119
نمودار 10- 4 : مقایسه میانگین ها در گزاره های عامل پیشگیرنده و درمانی.................. 122
نمودار 11- 4 : مقایسه میانگین ها در گزاره های عامل آمادگی جسمانی........................ 125
نمودار 12- 4 : مقایسه میانگین ها در گزاره های عامل بهبود و یادگیری مهارت ها ....... 128
نمودار13- 4 : مقایسه میانگین ها در گزاره های عامل اختصاصی.................................. 131
نمودار 14- 4 : توزیع فراوانی پاسخ «بلی» به سؤالات دو وجهی مطرح شده................ 133
نمودار 15-4 : میانگین انگیزه مردم از پرداختن به ورزش همگانی ............................... 137
نمودار 16-4 :میانگین عامل آرامش و فراغت در انگیزه مردم از پرداختن به ورزش همگانی 139
نمودار 17-4: میانگین عامل اجتماعی به عنوان یک انگیزه از پرداختن به ورزش همگانی 141
نمودار 18-4: میانگین عامل پیشگیرنده و درمانی به عنوان یک انگیزه از پرداختن به ورزش همگانی 143
نمودار 19-4: میانگین عامل آمادگی جسمانی به عنوان یک انگیزه از پرداختن به ورزش همگانی 145
نمودار 20-4: میانگین عامل بهبود و یادگیری مهارت ها به عنوان یک انگیزه از پرداختن به ورزش همگانی 147
نمودار 21-4 : میانگین عامل اختصاصی به عنوان یک انگیزه از پرداختن به ورزش همگانی 150
نمودار 22-4: عوامل تأثیر گذار در پرداختن به ورزش همگانی بر حسب تأهل............... 153
نمودار 23-4: عوامل تأثیر گذار در پرداختن به ورزش همگانی بر حسب تحصیلات....... 155
نمودار 24-4: عوامل تأثیر گذار در پرداختن به ورزش همگانی بر حسب سن................ 158
عنوان صفحه
شکل 1-2 : مدل سلسله مراتبی ورزش (مول )............................................................. 35
شکل 2-2 : طبقه بندی ورزش همگانی ....................................................................... 41
مقدمه
ورزش و تربیت بدنی و اصولاً فعالیت های جسمانی در دنیای امروز نه تنها به دلیل داشتن اثرات تربیتی و بهداشتی بلکه به دلیل نیاز انسان به حرکت و فعالیت دارای موقعیت های ممتازی می باشد.
ورزش به عنوان یک رفتار مرتبط با سلامتی و نشاط مورد توجه و امعان نظر می باشد، به گونه ای که بسیاری از مؤسسات زیبایی و سلامتی در نقاط مختلف دنیا، با استفاده از علوم روان شناختی و جامعه شناختی پیرامون علل و عوامل گرایش و مشارکت در فعالیت های بدنی و نیز شناسایی عوامل مؤثر بر آن تحقیقات دامنه داری را آغاز نموده اند.
تحقیقات انجام شده در مورد اثر فعالیت های ورزشی بر سلامتی جسمی و روانی، طول عمر، شادابی، گسترش روابط اجتماعی، غنی سازی اوقات فراغت باعث شده تا مشارکت مردم در ورزش ها و به ویژه شرکت آنها در انواع ورزش های همگانی در جهان افزایش یابد و به همین دلیل است که امروز اغلب کشورهای پیشرفته جهان در برنامه ریزی و سازماندهی ورزش همگانی کشور خود با دیگر کشورها رقابت می کنند و مرتباً در حال ارایه برنامه های خلاق برای رشد این ورزش هستند. بدیهی است هر کشوری از این موج فزاینده عقب بیافتد، به هیچ وجه نمی تواند خلاء ایجاد شده را پر نماید و نهایتاً تفاوت ها در بهره وری از تأثیرات ورزش و فعالیت های حرکتی روشن و واضح خواهند بود.
در پژوهشی که در دانمارک انجام شده معلوم گردید انگیزه مردم از شرکت در فعالیت های ورزشی، رسیدن به درجات بالا و دستیابی به شعار المپیک (سریع تر، بالاتر و قوی تر) نیست بلکه تندرستی، نشاط و روابط اجتماعی دلایل مهم شرکت در ورزش اند (لارسن گراد[1]، 2002).
این پژوهش با اولویت سنجی چنین موضوعی و با در نظر گرفتن اهمیت مضاعف ورزش همگانی برای عموم مردم درصدد است تا در نخستین گام های اعتلای فرهنگ ورزش همگانی سهیم باشد. زیرا ارتقای فرهنگ مشارکت های ورزشی، مستلزم نگرش علمی افراد نسبت به ورزش و بهره مندی مفید و مؤثر از آن می باشد. هدف پژوهش حاضر سنجش انگیزه مردم از مشارکت در ورزش همگانی باشد، لذا شناخت این عوامل و مقایسه آن در زنان و مردان شرکت کننده شاید بتواند زمینه های لازم را برای توسعه هرچه بیشتر این ورزش که یک تقاضا و نیاز اجتماعی است فراهم آورد.
بیان مسأله
بدون شک سلامت یک جامعه به میزان گرایش مردم به فعالیت های سالم ورزشی و تحرک جسمی آن ها وابسته است و به طور یقین تربیت بدنی و ورزش یکی از سالم ترین و مفیدترین فعالیت هایی است که افراد جامعه می توانند در اوقات فراغت به آن روی آورند.
ایجاد انگیزه در اقشار مختلف مردم برای انجام فعالیت های ورزشی امکانات وسیعی را طلب می نماید و در صورتی که این علاقه در بین جامعه ایجاد شود، بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی از بین خواهد رفت، اعتیاد و فساد اجتماعی کم خواهد شد. همچنین نسل های آینده از نظر قوای ذهنی و استعدادهای بدنی در سطح بالاتری قرار خواهند گرفت و توانایی مبارزه با مشکلات اجتماعی و تحمل در مقابل سختی ها در نزد افراد افزایش خواهد یافت (کوزه چیان ، 1380) .
ورزش و فعالیت های بدنی وسیله ارزشمندی است که امروزه پرکننده بخش اعظم اوقات فراغت میلیون ها نفر از مردم جهان است. اوقات فراغت فرصت بسیار مناسب و مطلوبی جهت پرداختن به ورزش است. تقاضا برای خدمات فراغتی و تفریحی در طی پانزده سال گذشته طوری توسعه یافته که بخش های خصوصی و همگانی آن شش میلیون شغل را به خود اختصاص داده است (وید[2] ، 1995).
قرن بیستم به زعم رئیس انجمن بین المللی ورزش همگانی سلامت و آمادگی جسمانی، قرن ورزش المپیکی بود و قرن بیست و یکم قرن ورزش همگانی و تفریحی است. در روسیه مردم علاقه خود را از ورزش های شدید و تماشای فعالیت های ورزشی به تفریحات آخر هفته و فعالیت در فضاهای ورزشی – تفریحی معطوف کرده اند (دیوس[3]، 2000) .
مطالعات تفضیلی توسعه ورزش همگانی و تفریحی در سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران نشان می دهد که تاکنون آمار دقیقی از تعداد افرادی که در ایران به ورزش همگانی می پردازند در دسترس نمی باشد (سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران، 1382).
در حالی که در دانمارک تأکید دولت از فعالیت های رقابتی به سمت ورزش های آزاد تغییر کرده است. برنامه ریزان و سیاست گذاران ورزش کشور نمی دانند که مردم چه فعالیت هایی را در اولویت می دانند؟ آیا علاقه و نیاز مردم به ورزش همگانی است یا رقابتی؟ با شناخت ماهیت ورزش و نیازهای اجتماعی برنامه ریزی برای آن کاملاً روشن می شود.
برای برنامه ریزی اصولی ورزش همگانی در میان اقشار مختلف جامعه، بررسی علل گرایش افراد به این ورزش، به عنوان یکی از راهکارهای ممکن در این مقطع زمانی به حساب می آید. لذا این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که انگیزه مردان و زنان از پرداختن به ورزش همگانی در شهر مشهد چه می باشند و آیا بین انگیزه آنها در پرداختن به ورزش همگانی تفاوتی وجود دارد یا خیر؟
به نظر می رسد پاسخ به این سوالات بتواند متخصصان این رشته را برای ترسیم سیاست و راهبردهای مربوطه کمک نماید.
ضرورت و اهمیت پژوهش
سلامتی موهبت و ودیعه ای الهی است و هر صاحب خردی با توجه به بیان مشهور «عقل سالم، در بدن سالم است» به تأثیرات متقابل روح و جسم بر یکدیگر اذعان می کند. این موضوع از سوی بسیاری از اندیشمندان چون شیلر[4]، پستالوژی[5]، فروبل[6]، روسو[7] و … تأکید شده است. تالیران[8] معتقد است «جسم انسان حقی برای تربیت دارد که با انجام ورزش این حق ادا می شود» (جاوید، 1351).
جوامع با دیدگاه های متفاوت به ورزش نگاه کرده اند مثلاً توجه برخی از تمدن ها به این پدیده، انگیزه نظامی بود، برخی دیگر تنها به منظور پر کردن اوقات فراغت و به مثابه یک تفریح به آن نگاه کرده اند و در پاره ای از تمدن ها به عنوان شیوه ای تربیتی به کار گرفته شده است.
افراد جوامع نیز با انگیزه های متفاوت به ورزش پرداخته اند. بعضی از افراد انگیزه شرکت در ورزش به ویژه ورزش همگانی را کسب نشاط و احساس لذت، بعضی به منظور حفظ سلامتی و ایجاد مصونیت از ابتلا به بیماریها، برخی خصیصه فرح بخش بودن آن و گروهی نیز تعاملات اجتماعی و ارضای نیاز تعلق به گروه را علت گرایش فرد به ورزش می دانند.
ورزش در نزد بسیاری از افراد جامعه در ذات خود فعالیتی ارزشمند، مثبت و مفید ارزیابی می شود و بدین لحاظ، انتظار می رود که اعضای جامعه ضمن تأیید ورزش در بعد نظری، به بعد عملی نیز با مشارکت ورزشی و انجام فعالیت های فیزیکی بر این نظریه صحت گذارده و فاصله میان نظر و عمل را به حداقل برسانند. مشاهدات تجربی حاکی از آن است که در جامعه ما مشارکت های ورزشی مردم در مقایسه با سال های قبل رشد محسوسی داشته است. اما این رشد در مقایسه با مشارکت های ورزشی مردم سایر کشورها قابل ملاحظه نیست و رسیدن به سطح مطلوب، تلاش های بیشتری را می طلبد (قره، 1382).
اگر هدف از مشارکت در ورزش همگانی کسب تندرستی در همه ابعاد آن بدانیم، انگیزش را عامل مهمی برای دسترسی به این هدف باید نام برد. برای مثال، انشل[9] (1993) انگیزش را عاملی برای انتخاب و جهت دادن به رفتار و پایداری تا رسیدن به هدف تعریف می کند. بنابراین با توجه به نقش انگیزش در تحقق هدف، محقق هدف پژوهش حاضر را شناخت انگیزه های زنان و مردان برای شرکت در ورزش همگانی می داند و برای دستیابی به این هدف فرضیه های پژوهش را مورد آزمون قرار می دهد.
اهداف پژوهش
الف) هدف کلی از انجام این پژوهش، مقایسه انگیزه مشارکت زنان و مردان مشهد به ورزش همگانی و ارائه راهکار می باشد.
ب) اهداف ویژه
1- توصیف آماری منتخبی از مشخصات فردی شرکت کنندگان در ورزش همگانی
2- توصیف آماری داده های مربوط به منتخبی از متغیرهای تحقیق
3- تعیین سهم هریک از عوامل مؤثر بر گرایش به ورزش همگانی
4- مقایسه عامل آرامش و فراغت به عنوان یک انگیزه برای مشارکت در ورزش همگانی در گروه های تحت بررسی، به تفکیک جنسیت
5- مقایسه عامل اجتماعی به عنوان یک انگیزه برای مشارکت در ورزش همگانی در گروههای تحت بررسی، به تفکیک جنسیت
6-مقایسه عامل پیشگیرنده و درمان به عنوان یک انگیزه برای مشارکت در ورزش همگانی در گروهای تحت بررسی،به تفکیک جنسیت
7- مقایسه عامل آمادگی جسمانی و تندرستی به عنوان یک انگیزه برای مشارکت در ورزش همگانی در گروه های تحت بررسی، به تفکیک جنسیت
8- مقایسه عامل بهبود و یادگیری مهارت ها به عنوان یک انگیزه برای مشارکت در ورزش همگانی در گروه های تحت بررسی، به تفکیک جنسیت
9- مقایسه عامل اختصاصی به عنوان یک انگیزه برای مشارکت در ورزش همگانی در گروه های تحت بررسی، به تفکیک جنسیت
10- بررسی رابطه عوامل تأثیرگذار در پرداختن به ورزش همگانی با منتخبی از مشخصات فردی شرکت کنندگان