پایان نامه نظریه صدق منطق دانان مسلمان
چکیده
درباره تئوری صدق در میان فیلسوفان و منطق دانان جهان شش نظریه وجود دارد رایج ترین و قدیمی ترین آنها نظریه مطابقت است که سابقة آن به یونان و ارسطو می‌رسد هر چند در آثار ارسطو به طور مستقل به این بحث پرداخته نشده است. فلاسفه اسلامی به طور قطع و بدون تردید به این نظریه معتقدند و همچنین بسیاری از فیلسوفان مغرب زمین در تعریف صدق قضایا به نظریه مطابقت قائلند.
اساس نظریه مطابقت این است صدق قضیه عبارت از مطابقت آن با واقع و نفس الامر و این مسأله مبتنی بر دو اصل است اول اینکه واقعیتی هست و دوم اینکه ذهن ما قادر به کشف واقعیت می‌باشد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : مقدمه و پیشینه تاریخی
بخش اول : مقدمه و کلیات و معانی حق و صدق نزد حکمای اسلامی
1-1- مقدمه ........................................................................................................... 3
1-2- تعریف مسأله ................................................................................................ 3
1-3- سوالهای اصلی تحقیق .................................................................................... 4
1-4- فرضیه‌های تحقیق .......................................................................................... 4
1-5- هدف‌های تحقیق ........................................................................................... 4
1-6- روش تحقیق ................................................................................................. 4
1-7- سابقه تحقیق .................................................................................................. 5
1-8- معانی حق و صدق نزد حکمای اسلامی ........................................................... 5
1-9- تمایز حق و صدق ......................................................................................... 6
1-9-1- رای مشهور حکمای اسلامی ............................................................. 6
1-9-2- نظریه برخی از فیلسوفان غربی ......................................................... 7
1-9-3- نظریه شهید مطهری ......................................................................... 8
بخش دوم : پیشینة تاریخی نظریه مطابقت صدق
2-1- سابقه نظریه مطابقت در یونان ......................................................................... 10
2-1-1- مطابقت از نظر افلاطون ............................................................................. 10
2-1-2- نظریه مطابقت از دیدگاه ارسطو .................................................................. 12
2-1-3- نظریه مطابقت از نظر فارابی ...................................................................... 14
2-1-4- نظریه مطابقت از دیدگاه ابن سینا ............................................................... 15
2-1-5- نظریه مطابقت از دیدگاه سهروردی ............................................................ 16
بخش سوم : آیا نظریه مطابقت تعریف صدق است یا ملاک آن
3-1- تمایز تعریف صدق و ملاک صدق ................................................................. 19
3-2- دیدگاه برخی از فلاسفه اسلامی ...................................................................... 20
3-3- دیدگاه برخی از فلاسفه غربی ........................................................................ 21
3-4- نقد و بررسی ................................................................................................ 21
فصل دوم : تئوری صدق از نظر منطق دانان غربی
بخش اول : نظریه مطابقت
1-1- توضیح نظریه مطابقت .................................................................................. 25
1-1-1- نظریه مطابقت در نظر منطق دانان جدید غرب ......................................... 25
1-1-2- مطابقت و اتمیسم منطقی ....................................................................... 25
1-1-3- اشکالات نظریه مطابقت ......................................................................... 29
بخش دوم : تئوری هماهنگی
2-1- تئوری هماهنگی یا سازگاری .......................................................................... 35
2-2- اصل ارتباط درونی ........................................................................................ 36
2-3- درجات صدق .............................................................................................. 37
2-4- ایرادات نظریه هماهنگی ................................................................................. 38
بخش سوم : تئوری عمل گرایانه
3-1- تئوری عمل گرایانه ........................................................................................ 37
3-2- نظریه شیلر ................................................................................................... 44
3-3- نقد و بررسی این نظریه ................................................................................. 45
بخش چهارم : تئوری زیادتی صدق
4-1- تئوری زیادتی صدق ...................................................................................... 49
4-2- اشکالات نظریه زیادتی صدق ......................................................................... 50
بخش پنجم : نظریه غیر توصیفی صدق ...................................................................... 53
5-1- نظریه غیر توصیفی صدق ............................................................................... 53
5-2- اشکالات نظریه غیر توصیفی صدق ................................................................. 56
بخش ششم : نظریه سمانتیکی صدق تارسکی
6-1- تبیین نظریه سمانتیکی تارسکی ....................................................................... 56
6-1-1- مفهوم صدق به عنوان موضوع نظریه معنا شناختی تارسکی ............................ 58
6-1-2- تعریف صدق در نظریه معناشناسی تارسکی ................................................ 63
فصل سوم : نظریه مطابقت صدق از نظر فیلسوفان و منطق دانان مسلمان
بخش اول : آیا مطابقت مربوط به علوم حضوری است یا حصولی
1-1- تعریف علم حضوری وحصولی .................................................................... 79
1-2- رابطه مطابقت با علم حضوری و حصولی ...................................................... 81
1-3- راهیابی خطا در علم حضوری ...................................................................... 83
بخش دوم : نظریه مطابقت به عنوان روش صدق در تصورات یا تصدیقات .................. 85
بخش سوم : رابطه خبر با صدق و کذب
3-1- تحلیلی که صدق و کذب پذیری را تعریف قضیه می‌داند .................................. 91
3-2- تحلیلی که صدق و کذب پذیری را ملاک تمایز قضیه می‌داند ........................... 92
3-3- اشکال پارادکس دروغگو بر هر دو تحلیل ....................................................... 94
بخش چهارم : مناط صدق و کذب قضایا
4-1- بررسی اجمالی اختلاف حکما در تقسیم قضایا ................................................ 97
4-2- صدق و کذب در انواع قضایا ...................................................................... 101
4-2-1- قضایای خارجیه ..................................................................................... 101
4-2-2- قضایای ذهنیه ........................................................................................ 101
4-2-3- قضایای حقیقیه ...................................................................................... 106
بخش پنجم : معانی نفس الامر ............................................................................... 105
5-1- نفس الامر به معنای عالم امر و عقول مجرده .................................................. 106
5-2- نفس الامر به معنی فی نفسه ........................................................................ 108
5-3- نفس الامر به معنای عالم ثبوت اشیاء ............................................................ 109
5-4- نقد و بررسی معانی ذکر شده از نفس الامر ................................................... 110
بخش ششم : مطابقت در مباحث وجود ذهنی
6-1- مطابقت در مباحث وجود ذهنی ................................................................... 113
6-1-1- اهمیت بحث وجود ذهنی ....................................................................... 113
6-1-2- تاریخچه وجود ذهنی ............................................................................. 113
6-1-3- تبیین نظریه وجود ذهنی ......................................................................... 114
6-1-4- آیا انحفاظ ماهیت از لوازم نظریه مطابقت است یا از مبنای آن .................... 118
بخش هفتم : نظریه مطابقت از دیدگاه برخی از فیلسوفان مسلمان
7-1- نظریه ملاصدرا درباره مطابقت ..................................................................... 123
7-2- حکیم سبزواری .......................................................................................... 125
7-3- علامه طباطبایی ........................................................................................... 126
7-4- شهید مطهری ............................................................................................. 138
7-5- استاد مصباح یزدی ..................................................................................... 144
7-6- جمع بندی و نتیجه گیری ............................................................................ 148