چکیده: تفکیک قلمرو جوهر از صفات (و حالات) در «اخلاق» اسپینوزا به روشى بازنمایى شده است که در منطق پژوهش به دیالکتیک معروف است. صفت بارز این روش آن است که جنبههاى متضاد موضوع در ارتباط با یکدیگر درک و پژوهیده مىشود. بنابراین، در «اخلاق» ضرورت به تبع مناسبتش با آزادى بررسى مىشود. با آن که موضوع این نوشته رابطه ضرورت و آزادى است، گفتنى است که اسپینوزا متناهى و نامتناهى، فرد و جامعه، و جزء و کل را نیز به همین شیوه بررسى مىکند.
واژگان کلیدى: ضرورت و آزادى، عواطف (فعال و منفعل)، جوهر و صفت، خود علت و وابسته، عاطفه و عقل.
جبر و اختیار در فلسفه عصر جدید به موازات پیشرفت علوم طبیعى، موضوع تأمل اندیشه ورزانِ جستارِ مناسبت فرد انسانى با طبیعت یا اجتماع شد. البته فیلسوفان باستان و قرون میانه نسبت به این دو مفهوم بى اعتنا نبودند، ضمن آن که براى آنان در این رهگذر مفاهیم ضرورت و تصادف شایان توجه بود. به علاوه، این دو مفهوم در ابتداى تفکر فلسفى تشکیل یک کل مکمل نمىدادند؛ تصادفى یا آزادى، تجلى ضرورت به شمار مىآمد. از این رو مىتوان گفت: در ابتدا ضرورت بود. واژه eleutheria آزادى (در یونان) و libertas آزادى (در لاتین) از آغاز معنى فلسفى نداشتند؛ آزادى در تفکر این دو قوم موضوع گفتمان فلسفى نبود، بلکه بیشتر تداعى ضرورت مىکرد ـ ضرورت سرنوشت، اراده خدایان... ضرورت از این لحاظ با عدالت مناسبت داشت (آناکسیماندر، پاره نوشتهها، 1) نخستین تطور واژه «آزادى» در جامعه آتن آن بود که آزاد آن فرد انسانى بود که شهروند دولت ـ شهر بود و نسبت به آن مسؤولیت داشت؛ در پوشش قانون مىزیست و مشمول حق و قهر بود (هراکلیتوس، DK 162:B53). فرد آزاد آنى بود که اسیر نبود؛ ناآزاد کسى بود که متصف به غیر یونانى (بربر) بود. آزادى از همان آغاز متفاوت از آنارشى بود.
در زبان کهنتر یونانى علاوه بر واژه یاد شده، واژه hekon (به معنى داوطلب) تداعىگر آزادى فردى به مفهوم مشخصتر کلام بود. این واژه سپس در ادبیات (شعر) یونانى مقابل ضرورت (ananke) معنى مىداد و شاخص گردید. در ادبیات، انسانِ قهرمان توصیف شد که در برابر ضرورت مقاومت مىکرد، اندیشه غلبه بر ضرورت را مطرح کرد. این معنى آزادى بار سلبى داشت. «نامجبوریت» تعین این شخصیت ادبى شد. در نمایش نامه «ایرانیان» به قلم اشیل، آزاد آن کسى است که از قانون عام خدایى پیروى کند (مصرع 404). در شعر سوفوکلس این آزادى معادل خودمختارى شده است. این واژه که در اصل از قلمرو وظایف و حقوق دولت ـ شهرى فرد نشات گرفته بود، در آثار تراژدى نویسان یونان مظهر برترین آزادى اخلاقى گردید.
جبر و اختیار (12 مقاله )
maarefquran.org/index.php/page,articleList/categoryID,495Cached
Similar... انسان(61)->جبر و اختیار(12). ردیف, عنوان مقاله, نویسنده, کد.
جبر و اختیار از دیدگاه قرآن و کلام اسلامى (قسمت نخست)
maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,202Cached
Similarعنوان مقاله : جبر و اختیار از دیدگاه قرآن و کلام اسلامى (قسمت نخست) ... چکیده: بررسى
نظام مسئله جبر و اختیار که بخش انسانى قضا و قدر است، به ویژه از جنبه قرآنى و ...
جبر و اختیار - مقالات
shahrudi.parsiblog.com/Posts/12/جبر+و+اختیار/Cached
Similarجبر و اختیار ،ارائه دهنده:سیده نفیسه حسینی دانشکده الهیات و معارف اسلامی. موضوع :
جبر و اختیار. درس: فلسفه اسلامی(3). استاد ارجمند: جناب آقای دکتر حسینی شاهرودی.
جبر و اختیار از دیدگاه علامه طباطبائی
wph.atu.ac.ir/article_358.htmlCachedعلامه با فطری دانستن مسألة اختیار در ابتداء نظر مادهگروان در باب جبر در افعال آدمی را
نقد ... authority, exigency, priority, finality of action, divine knowledge. اصل مقاله ...
مقالات - جبر و اختیار از دیدگاه مکتب وحی و مکاتب بشری
www.sematmag.com/index.php/semat.../233-2012-03-01-12-45-31Cached
Similar1 مارس 2012 ... جبر و اختیار از مباحث بسیار مهم و کهن در تاریخ تفکر بشرى است. ... از آنجا که مقاله
حاضر مستقیماً به موضوع تفویض مربوط نیست، از بحث ...
دیدگاه عرفا درباره جبر و اختیار - عرفان و حکمت
erfanvahekmat.com/مقاله/دیدگاه_عرفا_درباره_جبر_و_اختیارCached
Similarعرفان و حکمت > مقاله > دیدگاه عرفا درباره جبر و اختیار ... از جمله معضلات معارف الهی،
اعم از کلام، فلسفه و عرفان، حل و فصل مسئلة جبر و اختیار است.مولف در این ...
بحث فلسفی درباره جبر و اختیار - آفتاب
www.aftabir.com/...algebra.../بحث-فلسفی-درباره-جبر-و-اختیارCached
Similar23 نوامبر 2009 ... بحث فلسفی درباره جبر و اختیار. بحث فلسفی درباره ... جبر و اختیار اختیار جبر
کد A177813 ... در این مقاله به بررسی این موضوع پرداخته میشود.
مقالات دین و اندیشه | فلسفه و منطق | جبر و اختیار - آفتاب
www.aftabir.com/.../مقاله-های-فلسفه-و-منطق-جبر-و-اختیار?...Cached
Similarآیا انسان اختیار دارد؟ با نگاهی به دستورات الهی می توان فهمید که پیش شرط بسیاری
از این … دوشنبه ۳۰ آبان ۱۳۹۰. دین و اندیشه | فلسفه و منطق | جبر و اختیار | اختیار.
دانلود مقاله جبر و اختیار
paperdoc.ir/محصول/16062/دانلود-مقاله-جبر-و-اختیارCachedدانلود مقاله جبر و اختیار چکیدهبحث جبر و اختیار مسئلهای است که از دیرباز فکر
بشر را به خود مشغول داشته است و در این رساله این مسئله از دیدگاه لایبنیس مورد ...
ایا انسان اختیار دارد یا خیر؟ - مقاله
sutudeh.blogfa.com/post-18.aspxCached
Similarبشر به قضا وقدرالهی است مستلزم جبر نیست. و هر کسی در طی این دوره نظریاتی مطرح
کردند که در این مقاله اورده ایم . وهر کدام چه تاثیری بر زندگی انسان داشته است.