پایان نامه رابطه بین رهبری تحول آفرین بر رفتار شهروندی سازمانی از طریق درک عدالت در دانشگاه علوم پزشکی گیلان
چکیده
یکی از دلایل موفقیت سازمان های بزرگ این است که آنها کارکنانی دارند، فراتر از وظایف رسمی خود تلاش می‌نمایند؛ یعنی آنها کارکنانی دارندکه رفتارهای شهروندی سازمانی را از خود بروز می‌دهند. پژوهش حاضر توصیفی و با هدف بررسی رابطه بین رهبری تحول آفرین بر رفتار شهروندی سازمانی از طریق درک عدالت صورت گرفته است. این پژوهش بر اساس دو فرضیه تنظیم گردید که عبارتند از : 1- بین رهبری تحولی ( با ابعاد ملاحظه فردی ، نفوذ آرمانی ، انگیزه الهام بخش و ترغیب ذهنی ) و رفتار شهروندی سازمانی رهبرمدار رابطه وجود دارد . 2- ادراک عدالت بین فردی ، واسطه رابطه بین رهبری تحولی و رفتار شهروندی سازمانی رهبرمدار می باشد. در این راستا از پرسشنامه های استاندارد رهبری تحول آفرین بس و اولیو (2004) ، رفتار شهروندی سازمانی ویلیامز و آندرسون ، عدالت بین فردی ماگز بیز (1986) استفاده شده است . حجم نمونه 234 نفر و روش نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس است . روش تحقیق مبتنی بر مدل معادلات ساختاری بوده و برای سنجش فرضیه ها از نرم افزار spss و Lisrel استفاده شده است . نتایج تحقیق نشان می دهد که رابطه بین رهبری تحول آفرین بر رفتار شهروندی سازمانی از طریق درک عدالت معنادار است. بعلاوه فرضیه اول با مؤلفه های ملاحظه فردی ، نفوذ آرمانی و ترغیب ذهنی تأیید شدند و مؤلفه انگیزش الهام بخش رد شده است . و فرضیه دوم ، درک عدالت بین فردی واسطه رابطه بین ملاحظات فردی رهبر تحول آفرین و رفتارهای شهروندی سازمانی رهبر مدار می باشد نیز تأیید شده است. و از میان مؤلفه های رهبری تحول آفرین ترغیب ذهنی بیشترین تأثیر را بررفتار شهروندی سازمانی داشته است .
واژگان کلیدی: رفتار شهروندی سازمانی[1] ، رهبری تحول آفرین[2]، عدالت بین فردی[3] ملاحظات فردی[4]
1 Organizational Citizenship Bihavior2 Transformational leadership3 Interpersonal Justice[4] - Individual consideration
مقدمه
در دنیای کنونی اکثر مدیران خواهان کارکنانی هستند که بیش از وظایف شرح شغل خود فعالیت می کنند . آنها به دنبال کارکنانی هستند که به فراسوی انتظارات می روند، به میل و خواست خود به رفتارهایی دست می زنند که جزو وظایف رسمی شغلی شان نیست . به طور کلی ، آن دسته از رفتارهای شغلی کارکنان که تاثیر زیادی بر اثربخشی عملیات سازمان دارد ، توجه محققان و مدیران زیادی را به خود جلب کرده است . در گذشته محققان در مطالعات خود جهت بررسی رابطه میان رفتارهای شغلی و اثربخشی سازمانی ، اکثراً به عملکرد درون نقشی کارکنان توجه می کردند . ولی رفتار شهروندی سازمانی شامل رفتارهای اختیاری کارکنان است که جزو وظایف رسمی آنان نیست و مستقیماً توسط سیستم رسمی پاداش در نظر گرفته نمی شود و میزان اثربخشی کلی سازمان را افزایش می دهد . (طبرسا و همکاران ؛ 1389 ، ص104)
قسمتی از متن
از انسان به عنوان شهروند سازمانی انتظارات خاصی وجود دارد. این توقع وجود دارد که رفتار کارمند طوری باشد که بیش از الزامات نقش و فراتر از وظایف رسمی در خدمت اهداف سازمان فعالیت کند. بر مبنای بررسیهای محققان از رفتار شهروندی از جهت عملی و تئوریک، نتیجه گرفته اند، رفتارهای شهروندی نوعاً از نگرش مثبت شغلی، ویژگی‌های وظیفه ای و رفتارهای رهبری ناشی میشوند. بنابراین، تحقیقات نشان می‌دهند افراد احتمالاً وقتی از شغل خود راضی باشند، و وقتی که به آنها وظایفی واگذار گردد که به خودی خود رضایت بخش هستند، یا وقتی که آنها رهبرانی حمایت کننده و الهام بخش دارند، خیلی بیش از الزامات رسمی شغلی شان کار می‌کنند. (Bolino et al, 2003, p: 61-62).
با توجه به این مطالب می توان برخی از زمینه هایی را که رفتار شهروندی سازمانی به مؤفقیت سازمانی کمک می کند ، در قالب موارد زیر خلاصه نمود:
1- افزایش بهره وری مدیریت و کارکنان ؛
2- آزاد کردن منابع سازکانی برای استفاده مقاطد مولدتر ؛
3- کاهش نیاز به اختطاط منابع کمیاب به وظایفی که جنبه نگهدارندگی دارد ؛
4- تقویت توانایی سازمانها برای جذب و نگهداری کارکنان کارآمد ؛
5- افزایش ثبات عملکرد سازمانها ؛
سبک رهبری تحول آفرین
سبک رهبری تحو ل گرا در نظریات جدید به عنوان یکی از سبک های رهبری اثربخش شناخته شده است. (نورشاهی ؛388 ، ص 164 ) برنز رهبری تحول آفرین را به عنوان فرایندی که در آن رهبران و پیروان یکدیگر را به سطوح بالاتری از اخلاق و انگیزش سوق می دهند، تعریف می نماید ( حسینی و همکاران ؛ 1389 ، ص 58 ) سبک رهبری تحول آفرین برنز توسط بسیاری از محققان و تحت عناوین مختلف مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است به طور کلی این تحقیقات، رفتارها و ویژگی های رهبران تحول آفرین را بدین صورت بیان کرده اند: خونگرمی و همدلی، نیاز به قدرت، بلاغت و مهارت بیان خوب، هوش و توجه به دیگران. این رهبران قادرند پیروان را برانگیزانند، توانایی الهام بخشی دارند، تعهد پیروان را کسب می‌کنند، و می‌توانند باورها، نگرشها و اهداف افراد و هنجارهای سازمان را تغییر دهند. رهبران تحول آفرین این احساس را در زیردستان ایجاد می‌کنند که به آنان به عنوان انسان نگریسته می‌شود و به افراد کمک می‌کنند که مسایل را به روشی جدید ببینند. (Landrum et al, 2000, p: 152)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات تحقیق
چکیده
1-1 مقدمه ...................................................................................................................... 1
1-2 بیان مسئله.................................................................................................................. 2
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق............................................................................................. 4
1-4 هدف تحقیق.............................................................................................................. 5
1-5 چارچوب نظری تحقیق................................................................................................ 5
1-6 فرضیه های تحقیق....................................................................................................... 6
1-7 تعریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق........................................................................ 7
1-8 قلمرو تحقیق............................................................................................................. 10
فصل دوم : مبانی نظری تحقیق
2-1 بخش اول : رهبری
2-1-1 مقدمه ................................................................................................................. 12
2-1-3 سبک رهبری ....................................................................................................... 12
2-1-4 تعریف رهبری تحول آفرین.................................................................................... 14
2-1-5 مدیر در نقش رهبر تحول گرا.................................................................................. 15
2-1-6 رهبری مبادله ای................................................................................................... 16
2-1-7 رهبری تحول آفرین و اثربخشی رهبر / تیم ............................................................... 17
2-1-8 ابعاد رهبری تحول گرا........................................................................................... 18
2-1-9 رهبری تحول آفرین و اعتماد رهبر .......................................................................... 19
2-1-10 رابطه بین رهبری تحول آفرین و رفتار شهروندی سازمانی.......................................... 20
2-2 بخش دوم : رفتار شهروندی سازمانی
2-2-1 مقدمه ................................................................................................................. 22
2-2-2- رفتار شهروندی سازمانی چیست............................................................................. 23
2-2-3- تعریف رفتار شهروندی سازمانی............................................................................ 23
2-2-4 ابعاد رفتار شهروندی سازمانی.................................................................................. 24
2-2-5 کارکردهای رفتار شهروندی سازمانی....................................................................... 26
2-2-6 انواع رفتار شهروندی سازمانی ................................................................................. 27
2-2-7 رفتار شهروندی سازمانی رهبرمدار............................................................................ 28
2-2-8 تئوری مبادله اجتماعی و رفتار شهروندی سازمانی....................................................... 28
2-2-9 رابطه متقابل رهبر-عضو رفتار شهروندی سازمانی........................................................ 30
2-2-10 عوامل تأثیرگذار بر رفتار شهروندی سازمانی............................................................ 30
2-2-11 پیامدها و نتایج رفتار شهروندی سازمانی ................................................................. 31
2-3 بخش سوم : عدالت سازمانی
2-3-1 مقدمه ................................................................................................................. 32
2-3-2 عدالت ، تعاریف و مفاهیم..................................................................................... 32
2-3-3 عدالت سازمانی.................................................................................................... 33
2-3-4 تعریف عدالت سازمانی......................................................................................... 33
2-3-5 الماس عدالت ( ابعاد چهار بعدی) ........................................................................... 33
2-3-6 عدالت و اثرات آن در سازمان ................................................................................ 38
2-4 بخش چهارم : پیشینه تحقیق
2-4-1 پیشینه تحقیقات داخلی........................................................................................... 39
2-4-2 پیشینه تحقیقات خارجی......................................................................................... 41
فصل سوم : روش اجرای تحقیق
3-1 مقدمه..................................................................................................................... 44
3-2 روش تحقیق............................................................................................................. 44
3-3 جامعه آماری ، روش نمونه گیری و حجم نمونه ............................................................. 44
3-5 روش جمع آوری داده ها............................................................................................ 45
3-6 ابزار جمع آوری داده ها ............................................................................................ 45
3-7 روایی ابزار سنجش ................................................................................................... 46
3-8 پایایی ابزار سنجش ................................................................................................... 46
3-9 روش تجزیه و تحلیل داده ها ...................................................................................... 47
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 مقدمه ..................................................................................................................... 49
4-2 توصیف پاسخ دهندگان.............................................................................................. 49
4-3 توصیف متغیرهای تحقیق............................................................................................ 52
4-3-1 رفتار شهروندی سازمانی رهبرمدار ........................................................................... 53
4-3-2 درک عدالت بین فردی.......................................................................................... 53
4-3-3 رهبری تحولی کل................................................................................................. 54
4-3-4 ملاحظات فردی.................................................................................................... 55
4-3-5 نفوذ آرمانی......................................................................................................... 56
4-3-6 انگیزه الهام بخش.................................................................................................. 57
4-3-7 ترغیب ذهنی........................................................................................................ 58
4-8 بررسی وضعیت متغیرهای اصلی تحقیق ......................................................................... 60
4-8-1 بررسی مدل تحقیق................................................................................................ 61
4-8-2 بررسی شاخص های معنی داری برازش مدل کلی تحقیق ............................................ 62
4-8-3 بررسی مدل تحقیق در حالت تفکیک متغیر رهبری تحولی........................................... 63
4-9 بررسی فرضیه های تحقیق........................................................................................... 65
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1 مقدمه ..................................................................................................................... 68
5-2 نتایج آمار توصیفی .................................................................................................... 68
5-2-1 نتایج توصیف پاسخ دهندگان................................................................................. 68
5-2-2 نتایج توصیف متغیرهای تحقیق .............................................................................. 68
5-3 نتایج آزمون های فرضیه های تحقیق ............................................................................ 69
5-4 پیشنهادات تحقیق ..................................................................................................... 71
5-5 محدودیت های تحقیق............................................................................................... 72
5-6 پیشنهادات برای تحقیقات آینده .................................................................................. 73
منابع............................................................................................................................... 74