تحقیق محاربه
پیشگفتار:
سپاس خدایی را که سخنوران در ستودن او بماند
و شمارگان نعمت های او ندانند و کوشندگان
حق او را گزاردن نتوانند خدایی که پای اندیشه گام در راه شناسایی او سنگ است و رو به دریای معرفتش بر سنگ، صفت های او تعریف ناشدنی است و به وصف در نیامدنی، و در وقت ناگنجیدنی و به زمانی مخصوص نابودنی به قدرتش خلایق را بیامرزید و به رحمتش بارها را پیدا کنید، و با فرسنگ ها لرزه زمین را در مهار کشید[1].
و سلام و درود بر محمد و عترت پاک او که دریچه های نور را به سوی گشودند و حیات خویش را وقف هدایت مردمان و ارائه راه و رسم صحیح زندگی ساختند. خدای تعالی که رحمتش عام وجود و کرمش فراگیر است. توفیق نوشتن این تحقیق را به ما عطا نموده است از او می خواهیم که در این راه بیش از هر چیز اخلاص در عمل را به ما ارزانی دارد.
این تحقیق به لطف خداوند و همکاری و نظارت استاد محترم جناب دکتر کریمی به اتمام رسیده است که شامل تعریف حدود، جرم حاربه، مصادیق آن تشریح مواد مرتبط با بحث محاربه و آیات قرآن در این مورد است که در این زمینه از منابع مختلف استفاده شده است.
در پایان از خداوند متعال به خاطر این توفیق سپاسگذاریم و از او می خواهیم که ما را از عاملین به احکام شریعت قرار دهد، باشد که مورد قبول استاد ارجمند قرار گیرد.
فهرست مطالب
پیشگفتار.....................................................
مقدمه......................................................... 1
فصل اول: مجازات و اهداف آن............................. 2
گفتار اول: مجازات و تقسیم بندی آن در قانون مجازات اسلامی 3
گفتار دوم: اهداف مجازات................................ 6
فصل دوم: حدود............................................. 11
گفتار اول: تعریف حد و انواع آن........................... 12
1. انواع حد............................. 17
2. حد تازیانه........................................... 17
3. حد سنگسار........................................ 18
4. حد قطع دست.................................................. 18
گفتار دوم: در بیان احکام حدود از نظر خاصه و عام 18
ضرورت اجرایی حدود و فلسفه آن......................... 20
فایده اجتماعی کیفر حدود................................... 23
فوریت و عدم تأخیر در حدود............... 24
نتایجی که بر الهی بودن شریعت مرتبت است.. 25
فصل سوم: محاربه......................... 29
گفتار اول: تعریف محاربه................. 30
1. تعریف محاربه و قطع طریق.............. 30
2. تعریف محاربه از دیدگاه امام خمینی.... 31
3. تعریف محاربه و تجدید سلاح لاخافه الناس. 31
4. تعریف محاربه در قانون مجازات اسلامی... 33
گفتار دوم: ارکان جرم محاربه............. 33
رکن مادی جرم:........................... 33
1. رفتار مرتکب.......................... 35
2. وسیله................................ 35
3. موضوع جرم............................ 36
4. نتیجه مجرمانه........................ 36
5. رابطه علیت بین فعل محارب و نتیجه مجرمانه 37
رکن معنوی جرم........................... 37
گفتار سوم: رابطه محاربه با جرایم دیگر... 38
رابطه محاربه با افساد فی الارض........... 38
رابطه محاربه و بغی...................... 40
رابطه محاربه و جرم سیاسی................ 43
رابطه محاربه و سرقت..................... 44
گفتار چهارم:............................ 47
تأثیر انگیزه در محاربه.................. 47
شروع به محاربه.......................... 48
محاربه در مقررات جمهوری اسلامی........... 49
محاربه در حقوق کامن لو.................. 52
فصل چهارم............................... 54
گفتار اول: راه های ثبوت محاربه.......... 55
1. علم قاضی............................. 57
2. اقرار................................ 59
3. بینه................................. 61
گفتار دوم: مراجع صالح برای رسیدگی....... 61
1. دادگاه نظامی......................... 62
2. دادگاه ویژه روحانیت.................. 63
3. دادگاه انقلاب......................... 63
گفتار سوم: علل سقوط محاربه.............. 64
1. مرگ محارب............................ 64
2. توبه................................. 64
3. حق عفو............................... 65
4. جنون و ارتداد........................ 65
5. تأثیر گذشت شاکی خصوصی................ 65
گفتار چهارم: حد محاربه.................. 66
کیفیت اجرای هر یک از مجازات های محاربه.. 69
1. قتل.................................. 69
2. به دارآویختن......................... 70
3. قطع دست و پا......................... 71
4. نفی.................................. 73
نتیجه گیری 76
[1] - نهج البلاغه، خطبه اول.
بخشهایی از متن:
مقدمه :
اهمیت بحث و شناخت آن:
بدون تردید از روزی که بشر خود را شناخته و با دیگر همنوعانش به یک زندگی اجتماعی پرداخته است، همواره یا به جهت حسابگری و یا از روی ناچاری به اطاعت از مجموعه قواعد زندگی تن درداده است. خصلت تکلیف پذیر انسان باعث شده است که بشر بتواند نیازمندی ها و خواسته ها و حوادث ناشی از زندگی اجتماعی را به وسیله اطاعت و پیروی از قواعد و مقررات موضوعه بشری برطرف و حل و فصل کند. بنابراین باید گفت که لازمه زندگی اجتماعی وجود همین قوانین و مقرراتی است که برای انسان تعیین تکلیف می کند پس جامعه به چنین قواعد و مقرراتی نیاز دارد و باید مجازات‌هایی وجود داشته باشد برای برقراری نظم و امنیت و اجرای عدالت در بین مردم و قواعد و مقرراتی که با حقوق و آزادی ها و شخصیت معنوی افراد در ارتباط است از اهمیت به سزایی برخوردار است و قانونگذار افراد را وادار به رعایت احترام و اطاعت از این مقررات کرده است.
حدود یکی از این قواعد و مقررات است که در بین سایر قوانین جزایی اهمیت زیادی دارد و دارای مصادیق مختلفی می باشد که هدف ما در این خصوص بررسی محاربه و مصادیق آن است تا بتوانیم در این مورد تحقیق و تحلیل بیشتری انجام دهیم و مورد توجه قرار گیرد.
فصل اول
مجازات و اهداف آن
گفتار اول:
مجازات و تقسیم بندی آن در قانون مجازات اسلامی
قانونگذاران برای هر جرمی مجازاتی تعیین کرده اند علی القاعده به تعداد جرایم مندرج در قانون، مجازات وجود دارد. لیکن می توان مجموع این مجازات ها بر اساس معیاری دسته بندی کرده وجوه مشترک هر یک را شناخت. علاوه بر آن، طبقه بندی مجازات ها فایده هایی دارد که اهم آن تعیین صلاحیت دادگاه هاست.
در قانون مجازات اسلامی (ماده12) تقسیم پنج گانه ای از مجازات ها به چشم می خورد که فارق مشترکی وجه تمیز آنها از یکدیگر نیست. ولی این تقسیم بندی چندان بی متناسب هم با وخامت نوع جرم نیست.
نسبت موجود میان مجازات ها و تقسیم آنها به اصلی، تبعی، تتمیمی معیار دیگری برای تقسیم بندی آنهاست. کمااینکه می توان مجازات ها را به تبع حتی که از محکوم علیه سلب و یا ضایع می کند یعنی ماهیت عینی آنها را طبقه بندی کرد و در این صورت مجازات ها به مجازات های بدنی، سالب یا محدودکننده آزادی، مالی، ممنوعیت از اشتغال به کسب یا شغل یا حرفه، سالب حق، مجازات های سالب حیثیت و مجازات‌های محرومیت از خدمات عمومی می شوند.
...
گفتار اول:
تعریف حد و انواع آن:
حدود جمع حد است و حد در لغت به دو معنی آمده است، یکی به معنی فاصله افکندن میان دو شیء که به نحوی مانع اختلاط آن دو با یکدیگر می شود. اگر فاصله افکندن و مرز بین اشیاء را حد گویند از این نظر است که جلوی اختلاط آن دو با یکدیگر یا تجاوز یکی بر دیگری است. معنای دیگر حد- یعنی منع و جلوگیری کردن است اگر دربان و زندانیان را داد می گویند به خاطر این است که اجرای آن مرتکب را از جرم و تکرار جرم «منع» می کند و دیگران نیز از ارتکاب جرم منع می شوند. بنابراین معنی اصلی حد در لغت همان معنی اصلی یعنی جلوگیری کردن است. اما فقه می گوید از همین مبنای منع و جلوگیری کردن ریشه گرفته است.[1]
در تعریف دیگر می توان گفت که حد به معنی حایل کردن میان دو چیز است و کنایه از انتها، کرانه، یا مرز شیء است.
طبق ماده 13 قانون مجازات اسلامی: «حد به مجازاتی گفته می شود که نوع و میزان و کیفیت آن در شرع تعیین شده است. این تعریف نه جامع است و نه مانع، زیرا برای قصاص و دیه نیز عقوبت هایی معین شده اند ولی به آنها حد گفته نمی شود.
وصف معین بودن برای این قبیل مجازات ها به دلیل در کتاب های فقهی به کار برده شد که آن را در مقابل تعزیر که گفته می شود نوع و مقررات آن در شرع تعیین نشده قرار دهند. لیکن، به استناد احادیثی که از شیعه امامیه نقل شده در پاره ای از جرایم میزان و مقدار تعزیر معین شده است[2].
[1] - محمد صالح ولیدی، مختصراً منافع حقوق جزای عمومی، چاپ اول1378، ص428.
[2] - محمد علی اردبیلی، حقوق جزای عمومی، جلد دوم، چاپ سوم، ص151.