پیدایش و سیر تحول شهرهای جدید
بخشهایی از متن:
تعاریف و مفاهیم
شهرهای جدید در نظامهای اجتماعی – اقتصادی جهان و با توجه به تحولات نظریه ای بسیار دگرگون شده اند هنوز تعریف جامعی برای شهرهای جدید ارائه نشده است اما می توان تعاریف زیر را برای آنها پذیرفت :
1)شهرهای جدید ، اجتماعهای برنامه ریزی شده ای است که در پاسخ به اهداف از پیش تعیین شده ایجاد می شود
2) ایجاد شهر جدید عملی ارادی است که فرض را بر وجود یک منبع قدرت یا سازمانی می گذارد که تأمین کننده مکان ومنابع برای توسعه شهر و اعمال کنترل مداوم بر آن است تا شهر به اندازه با دوامی برسد .
3)شهر جدید، اجتماعی خود اتکاست باجمعیت و مساحت مشخص ، فاصله ای معین از مادرشهر ، برنامه ریزی از پیش تعین شده ، اهداف معین و همچنین برخوردار از تمام تسهیلات لازم برای یک محیط مستقل
معمولاًشهرهای جدید برای تمرکز زدایی کالبدی ، اقتصادی و اجتماعی در ناحیه شهری شهرهای بزرگ طراحی می شوند تا با وجود جاذبة نزدیکی به شهرهای بزرگ ، جمعیت تشویق به خروج از مادرشهر شوند تا اسکان به همراه اجرای برنامه های توسعه اقتصادی – اجتماعی فراهم آید ، بدین ترتیب جذب سرریزهای جمعیتی ، ساماندهی فضایی مادر شهر و ناحیه شهری ، بهبود وضعیت محیط کار ، زندگی سالم و اجتماعی کامل میسر می شود . در واقع مفهوم شهر جدید مفهوم اجزای یک شهر در یک ارتباط ارگانیک با یکدیگر است .
بنابر تعاریف قبلی شهرهای جدید دارای تاریخ تولد مشخصی هستند و در زمان کوتاه و معینی ساخته می شوند اینگونه شهرها در تضاد کامل با پیدایش و تحول شهرهای متراکم هستند . و براساس یک هسته ، پیش از آنکه به وجود آیند تشکیل می شوند و به کندی رشد می کنند معمولاًبرنامه ریزی شهر جدید مبتنی بر پیش بینی جمعیت است تا این جمعیت پایه ای برای پیش بینی نیازهای کالبدی ، اقتصادی و اجتماعی آینده باشد .
طراحی و ساخت شهرهای جدید بیشتر در زمینهای بکر وغیر قابل کشت و بدون هسته اولیه صورت می گیرد شهرهای جدید درالگوهای متعددی طبقه بندی می شوند و در مباحث آینده به طور مفصل درباره آن بحث خواهد شد .
شهر جدید با حومه اختلاف اساسی دارد حومه یک ناحیه مجزای مسکونی است که ساکنان آن برای کار به شهر دورتر رفت و آمد می کنند اما شهر جدید باید همه عملکردهای شهری را به اندازة‌معین داشته باشد .
سابقه شهرهای جدید
اگر منظور از طراحی شهرهای جدید را ایجاد نظامی از پیش فکر شده برای نحوه استقرار کاربریهای شهری و نحوه ارتباط بین آنها در کل مجموعه و نیز نحوه ارتباط این نظام در چهارچوبهای وسیعتر ناحیه ای وملی فرض کنیم ، این امر سابقه ای طولانی دارد . به طور کلی شهرهای جدید در بیشتر دوره های تاریخی ، بویژه از زمانی که شهر نشینی شروع شد ، در اقصی نقاط دنیا طراحی و احداث شده اند احداث این شهرها در مورادی به مثابه برنامه ای برای تحقق بخشی از سیاست حکومتها بودهاست ، که در این زمینه می توان از شهرهای جدید بابلی و آشوری در بین النهرین ، موهنجودارو در ایندوس ، کاهن در مصر ، میلیتوس ، اولین توس و پرینس در یونان وتعدادی مراکز شهرهای جدید در افریقا نام برد . در قرون وسطی گروههای مذهبی و پادشاهان، شهرهای جدید در آفریقا نام برد . در قرون وسطی گروه های مذهبی و پادشاهان ، شهرهای جدید بسیاری را ساخته‌اند . در عصر رنسانس نیز معماران و برنامه ریزان چنین شهرهایی را ایجاد کرده اند که از آن میان میتوان از اسکارموزی نام برد . همچنین پس از کشف آمریکا توسط کریستف کلمب، در سال 1492 در سال جنوبی جزایر اسپانیولی شهر جدیدی ساخته شد . در ایران نیز پادشاهان در گذشته های دور شهرهای جدید معتددی را احداث کرده اند که از آن میان می توان از تخت جمشید و نیشابور نام برد .
در دولت شهرهای یونان نیز ، هدف اصلی از طراحی شهر، ایجاد سکونتگاهی با اندازه جمعیتی مشخص و ایجاد نظامی که در برگیرندة کلیه فعالیتهای مذهبی – سیاسی و اقتصادی شهروندان باشد بوده است .
شهرهای دفاعی دوره رنسانس گویای تفکر طراحان جهت ایجاد نظامی برای شکل گیری شهر است طراحی شهرهای آرمانی در قرن نوزدهم از سوی تخیل گرایان ، به بحث ایجاد سکونتگاههای مطلوب و تخیلی بشر دامن زد .
در حقیقت ، نیاز به ایجاد شهر جدید در دوره های انتقالی برای تحول جامعه است و هر موج شهر جدید ، بیانگر کوششی جهت توسعه ساختاری جدید برای جامعه است که می تواند با مبنای اقتصادی نیز تغییر یافته تطابق داشته باشد بنابراین شهرهای جدید پیش نمونه هایی برای تجدید ساختار و نوسازی شهرهای بزرگ هستند .
بدین ترتیب تا اواسط قرن حاضر معیار اصلی طراحی شهرهای جدید ، اندازه معین تمام عناصرشهری آن بوده است . کلیة شهرهای آرمانی قرن نوزدهم و باغشهرهای اوایل قرن معاصر نیز از اندازة معینی برای تمامی عناصر شهری پیروی می کردند .
...
برنامه ریزی شهر های جدید
طراحی و ایجاد شهر های جدید در کشور های توسعه یافته و در حال توسعه بیشتر برای سیاست اسکان . جذب سرریزهای جمعیتی که مشکلات شهرنشینی را سبب می شود ، اجرا می گردد . مشکلات شهر نشینی کشورهای جهان سوم با کشورهای جهان سوم با کشورهای پیشرفته متفاوت است . مهمترین مشکلات شهرنشینی جهان سوم با کشورهای پیشرفته متفاوت است. مهمترین مشکلات شهرنشینی جهان سوم عبارتند از:
1) رشد بالای جمعیت
2) رشد بالای شهرنشینی
3) هجوم جمعیت به شهر اول و مادر شهر های ناحیه ای
4) عدم تعادل و توازن میان رشد جمعیت با رشد اشتغال ، وجود بیکاری بالا و حاشیه نشینی
5) کمبود مسکن و سایر خدمات رفاهی و زیر ساختهای اصلی
6) تمرکز شدید جمعیت و اسکان در شهرهای بزرگ
شهر های جدید در کشورهای در حال توسعه بیشتر به دلیل ناتوانی آنها در حل مشکلات موجود در شهر های بزرگ و مادر شهر ها احداث می شوند و نیز معمولاً شهر های جدید را به دلیل استفاده از امکانات شهر های بزرگ در نزدیکی آنها احداث می کنند . در کشورهای سوسیالیستی سابق این شهره ها برای بهر برداری از منابع طبیعی ، استقرار صنایع در مناطق عقب مانده و کنترل مهارجرت احداث می شوند و نیز این شهره ها به مثابه قطبهای رشد و مراکز صنعتی در ناحیه خود عمل می کنند .
به طور کلی اتخاذ سیاست ایجاد شهر های برای تعیین اهداف ، راهبرد ها و ارائه نظان صحیح کاربردی زمین است که طرح کالبدی حاصل از این سیاست می باشد . تعیین اهداف و راهبرد های ایجاد شهر های جدید از بالاترین سطح ، یعنی تعیین سیاستهای آمایش سرزمین و نواحی ، تا پایین ترین سطح یعنی جزئیات کاربردی زمین وجود نیروهای اقتصادی – اجتماعی توسعه در این شهرها را در بر می گیرد .
کلیات مراحل برنامه ریزی
سیر مراحل برنامه ریزی شهر های جدید بیشتر با مطالعات آمایش سرزمین در سطح ملی سیر ارتباط دارد ؛ زیرا طرح آمایش سرزمین در سطح ملی ابتدا بررسی و تحلیل امکانات توانها و نیاز های بالفعل و بالقوه شهر های بزرگ و تواحی خاص کشور می پردازد ، سپس راهبرد توسعه آینده را تعیین می کند ؛ بدین ترتیب طرحهای ناحیه ای (استانی ) و ناحیه شهری تهیه می شود . طرحهای ناحیه ای شهری امکانات ، نیاز ها ، تنگناها و توان های بالقوه و بالفعل توسعه را مطالعه و چگونگی راهبرد توسعه آینده شهری را در ارتباط با مادرشهر تعیین می کند . در این بررسی چگونگی توسعه آینده مادر شهره های ناحیه ای به صورت منفصل یا متصل ارائه می شود. بدین ترتیب چهار چوب توسعه مادر شهر و نیز نیاز یا عدم نیاز به توسعه آن بررسی و مشخص می گردد و اگر لازم باشد، پس از مطالعات مکانیابی ، مکان شهر جدید در محدوده های ناحیه شهری مشخص می شود .
پس از مرحله مطالعه ناحیه شهری ، مطالعات راهبردی شهر جدید شروع و پس از مرحله مطالعه ناحیه شهری ، مطالعات راهبردی شهر جدید شروع و پس از این مطالعات ، طرح توسعه عمران آن و مطالعات راهبردی آماده سازی زمین و طرح تفصیلی که جزئیات اجرایی را توصیه می کند . انجام می شود . چگونگی سیر مراحل مطالعات و برنامه ریزی شهر های جدید در نمودار 1-5 ارائه شده است .
مطالعات آمایش سرزمین
مطالعات آمایش سرزمین در یک دوره بلند مدا ، ناظر بر مسائل فرهنگی ، اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی و نظامی کشور است . این طرح ، سیمای مرحله آینده توسعه یافتگی را به تصور می کشد و نیز ابزاری را برای تجهیزات و سازماندهی آگاهانه فضا در جهت رسیدن به اهداف توسعه به دست می دهد . در واقع می توان گفت ، ...
...