برآورد آمادگی الکترونیکی
چکیده. 3
مقدمه. 4
چرا آمادگی الکترونیکی؟. 4
تعریف آمادگی الکترونیکی.. 5
اهداف آمادگی الکترونیکی.. 6
زیرساختار الکترونیکی.. 6
اقتصاد الکترونیکی.. 6
جامعه الکترونیکی.. 6
حکومت الکترونیکی.. 6
اجزای آمادگی الکترونیکی/ انتخاب نشانگرها 7
نشانگرهای مطالعات مختلف جهانی.. 11
تکامل معیارها 15
شناسایی معیارها 15
انتساب یک پایه به معیار. 15
دسته بندی معیارها 15
راهبردهای جمعآوری داده. 16
کمّی.. 16
کیفی.. 16
استاندارد سازی دادهها 16
مقداردهی وزنها 17
وزنهای یکسان.. 17
وزنهای فردی/ ذهنی.. 17
وزنهای عینی/ بیرونی.. 17
رده بندی و تحلیل قیاسی.. 17
جمع بندی.. 17
مراجع و منابع. 18
عصر اطلاعات در حال افزایش فاصله بین فقیر و ضعیف و توسعه یافته و درحال توسعه و ساختن جامعهای از داراهای اطلاعاتی و ندارها میباشد.
کشورهایی که دارای قدرت اکتساب بیشتری هستند دسترسی آسانتری به فناوریهای جدید دارند و میتوانند از آن بیشتر بهره ببرند. در چنین وضعی برای کشورهای در حال توسعه حیاتی است که تلاش خود را برای آماده شدن جهت برخورد موفقیتآمیز با این مبارزه و بیشینه کردن فرصتهایی که اقتصاد مبتنی بر اطلاعات ارائه میدهد دو چندان بنمایند. این کار آسانی نیست – ابعاد و عوامل زیادی در ارتباط با اینکه رسیدن به سطحی از آمادگی در دنیای رقمی یا همبند مدرن به چه معنی میباشد وجود دارد. در این مقاله این ابعاد و جزئیات آنها بررسی خواهد شد.
در عصر اطلاعات کشورهایی که سطح بالایی از منابع را در اختیار ندارند میتوانند به شتاب بخشیدن توسعه امیدوار باشند اگر بتوانند دانش را توسعه دهند، که در تلفیق با زیرساختارهای مرتبط با فاوا[1] اجازه تجمیع به سوی اقتصاد مبتنی بر دانش را میدهند. اما قبل از بحث در مورد چگونگی شتاب بخشیدن به توسعه در آن حوزهها ما نیاز به شناسایی آن عناصر موفقیت داریم.
هر برآورد/ردهبندی از زاویهای متفاوت به آمادگی الکترونیکی نگاه میکند. در بیشتر موارد تمرکز بر اقتصاد الکترونیکی بوده است. نتیجتاً دولت نیز برآورد خود را انجام میدهد. برآورد از آن نظر لازم است که اولین طرحی است که ایالات مختلف/نهادهای دولتی مختلف را از حیث آمادگی برای دنیای شبکهای مقایسه مینماید.
این برآورد به ما این امکان را میدهد تا:
و همچنین به تهیه یک برنامه عملکرد ملی کمک میکند.
عوامل زیادی برای کمک به بهبود آمادگی الکترونیکی کشورها وجود دارد؛
اولین مورد برتریهای بیشماری است که فاوا با خود به همراه میآورد. نه تنها منجر به یک دولت ساده، اخلاقمدار، محاسبهپذیر، پاسخگو و شفاف میشود، بلکه منجر به آسانتر شدن زندگی شهروندان نیز میگردد. فاوا وعده مزایای اجتماعی و اقتصادی متعددی را نیز میدهد.
دوم اینکه کشورها با تهدید عقب ماندن از بقیه روبرو هستند.
سومین مورد این است که رهبران بینالمللی، اهداکنندگان خارجی، آژانسهای استقراض در حال تجمیع فاوا در برنامههای توسعه و کمکی خود هستند.
فاوا همچنین سلاحی کلیدی در جنگ علیه فقر جهانی است. وقتی که به درستی از آن بهره ببریم، پتانسیل عظیمی را جهت غلبه بر مشکلات توسعه و همچنین برای رویارویی با مسائل اجتماعی که با آن درگیرند؛ و برای تقویت جوامع، موسسات مردمی، مطبوعات آزاد و اقتصاد محلی، در اختیار مردم کشورهای در حال توسعه قرار میدهد.
برآوردی از آمادگی الکترونیکی، هنگامی که بدرستی در فرآیند بزرگتر ارزیابی مورد استفاده قرار گیرد، گامی بسوی تبدیل اهداف خوب به اعمال برنامه ریزی شده است که تغییراتی حقیقی در زندگی مردم ایجاد میکند. برآوردهای آمادگی الکترونیکی آمدهاند تا تلاشهای توسعه را از طریق ارائه معیارهایی برای مقایسه و پیشبرد سنجیده هدایت کنند. این فرآیندی قدیمی است که با فناوری امروزه سازگار شده است؛ که وضعیت فعلی را جهت برنامه ریزی برای آینده و پشتیبانی از تغییرات خاص توصیف میکند.
برآورد آمادگی الکترونیکی همچنین میتواند ابزاری حیاتی برای قضاوت تاثیر فاوا باشد، تا ادعاهای تند و مدارک بیاساس درباره نقش فاوا در توسعه را با دادههای محکم و مستدل برای قیاس جایگزین کند.
راهنمای CSPP برای آمادگی الکترونیکی جامعه "آماده الکترونیکی" را جامعهای تعریف میکند که دارای خصائصی نظیر: در یک بازار رقابتی سرعتی دسترسی بالایی دارد؛ دسترسی و کاربرد مستمر فاوا در مدارس، ادارات دولتی، مشاغل، مراکز بهداشتی و خانهها؛ حفظ حریم شخصی کاربران و امنیت برخط؛ و سیاستهای دولتیای که "در جهت ارتقای اتصال و کاربرد شبکه" میباشند.
گروه همکاری اقتصادی آسیا اقیانوسیه[2] کشوری را "آماده الکتریکی" تعریف میکند که "آماده" برای تجارت الکترونیکی باشد، اقتصاد آزاد، خودسامانی[3] صنعت و آسانی صادرات دارد و بر طبق استانداردهای بینالمللی و توافقنامههای تجاری عمل میکند.
McConnell International آمادگی الکترونیکی را ظرفیت ملل برای مشارکت در اقتصاد رقمی تعریف میکند.
گزارش نشست مجمع اقتصادی جهان در مورد آمادگی الکترونیکی، آمادگی الکترونیکی را توانایی شبکههای فاوا برای سازگاری موثر با پیشرفتهای اجتماعی و اقتصادی تعریف میکند.
گزارش محاسباتی Kable و دولت [4]درباره آمادگی اروپا در زمینه دولت الکترونیکی بیان میدارد که دولت هنگامی دولت الکترونیکی یا آماده الکترونیکی میشود که بخش دولتی[5] (عمومی) پردازشها و تعاملاتش را چه داخلی و چه خارجی با مشاغل[6] و یا با عموم رقمی کند.
مرکز توسعه بینالمللی در دانشگاه هاروارد که شناخته شده ترین موسسه در تحقیقات آمادگی الکترونیکی میباشد، تعریف میکند که یک جامعه "آماده الکترونیکی" آن است که زیرساختارهای فیزیکی لازم (پهنای باند زیاد، قابلیت اعتماد، و قیمتهای معقول) را داراست؛ تجمیع فاوا فعلی در کسب و کارها (تجارت الکترونیکی، بخش محلی فاوا) و جوامع (محتوای محلی، سازمانهای برخط متعدد، استفاده فاوا در زندگی روزمره، فاوا آموزش داده شده در مدارس) و دولت (دولت الکترونیکی) انجام شده است؛ رقابت شدید مخابراتی در آن جامعه برقرار است؛ قوانین مستقل با تعهد دسترسی جهانی دارد؛ و هیچ محدودیتی بر تجارت و یا سرمایه گذاری خارجی ندارد.
مطالعهای با نام دنیای شبکهای که باز هم توسط مرکز توسعه بینالمللی هاروارد انجام شده است ادعا دارد که یک "دنیای شبکهای" میتواند به صورت "توری از شبکههای ارتباطی که در آن میتوان اطلاعات را توسط رسانههای ارسال گوناگون و در قالبهای رقمی متعددی از هر جای دنیا فرستاد و دریافت کرد" دیده شود و آمادگی الکترونیکی آمادگی برای این دنیای شبکهای است.
...موفقیت در عصر اطلاعات بسته به این است که اطلاعات و فناوریهای ارتباط تا چه حدی در کل جامعه مجتمع گشته است. با شروع پذیرش و فهم کاربردهای فاوا توسط افراد طرحهای[7] ارزشمندی ارائه میگردد. این تغییر خلق و رفتار ما را به سوی راه حلهای خلاق و مدلهای جدیدی رهنمون میسازد که میتواند به سرعت شیوه عملکرد تجارت، بیمارستانها، مدارس و دولتها را تغییر دهد.
آمادگی الکترونیکی یک جامعه میتواند به عنوان درجه توانایی جامعه برای شرکت در مزایا و فرصتهای یک جامعه مبتنی بر دانش، و پذیرش رقابتهایی که چنین محیطهایی مطرح میسازند دیده شود. میتوانیم به صورت رسمی آمادگی الکترونیکی را اینگونه تعریف کنیم:
...درجهای که یک جامعه میتواند به آن اندازه در دنیای شبکهای مشارکت نماید. این درجه توسط قضاوت پیشبرد نسبی در مهمترین حوزهها برای پذیرش فاوا و مهمترین کاربردهای آن تعیین میگردد.
اگر هدف زیرساختار الکترونیکی باشد آنگاه باید بر روی موسسات، سخت افزار و نرم افزار تمرکز کرد. در اینجا آمادگی الکترونیکی به معنی رایانهها و دسترسی میباشد. برای اینکه آماده الکترونیکی باشیم و بر روی فاصله رقمی پلی بزنیم به سخت افزار رایانهای و دسترسی به شبکه نیاز داریم و دولتها و پیشگامان خصوصی باید آن را تهیه کنند.
اگر هدف اقتصاد الکترونیکی باشد پس باید برروی کسب و کار فاوا تمرکز کرد. در اینجا آمادگی الکترونیکی معادل رایانه، دسترسی و اقتصاد است. سخت افزار رایانهای و دسترسی به شبکه مورد نیاز است اما بازار خودش این مشکل را حل میکند.
اگر هدف جامعه باشد آنگاه باید برروی کل جمعیت تمرکز کرد. در اینجا آمادگی الکترونیکی نیازمند آن است که ابتد مسائل پایه سواد، فقر، بهداشت و سایر مسائل اجتماعی برطرف شود. رایانه سودمند است ولی هیچ چیزی یک جامعه را تا زمانی که مشکلات پایه سواد، فقر و بهداشت آن برطرف نشده است آماده الکترونیکی نمیکند (و یا فواصل رقمی را کم نمیکند) .
اگر هدف حکومت الکترونیکی باشد پس باید برروی بازمهندسی فرآیندهای دولتی و روشهای سریعتر و شفافتر ارائه خدمات دولتی به شهروندان تمرکز کرد. اینجا آمادگی الکترونیکی به معنی رایانه، دسترسی و استفاده موثر از رایانه است. سخت افزار و دسترسی برای آمادگی الکترونیکی کافی نیستند، باید برنامههای مفصل آموزشی، محتوای محلی مرتبط و یک بخش محلی فاوا وجود داشته باشند؛ و در کنار آن بازمهندسی فرآیندهای کسب و کار.
تعریف هدف به تعریف پایندههای خطر در طی فرآیند کمک میکند. در زیر جدولی از حوزههای تمرکز مطالعات انجام شده در سطح بینالمللی برای کشورهای متعدد آمده است.
| مطالعه | تمرکز |
| 1. APEC (Asia Pacific Economic Cooperation) | آمادگی تجارت الکترونیکی |
| 2.CIDIF (Centre International pour le Dvelopment de I’Inforoute en Francais) | بازار خدمات اینترنت |
| 3. CSPP (Computer Systems Policy Project) | زیرساختار موجود |
| 4. EIU (Economist Intelligence Unit) | آمادگی کسب و کار الکترونیکی |
| 5. IDC | زیرساختار |
[1] Information & Communication Technology (ICT)
[2] Asian Pacific Economic Cooperation (APEC)
[3] Self-regulation
[4] Kable and Government Computing Report
[5] Public sector
[6] business
[7] Proposal