پایان نامه بررسی میزان مقالات ایرانیان در زمینه علوم
چکیده
این پژوهش با هدف سنجش میزان حضور ایرانیان در «نمایه‌نامة استنادی علوم» در سال‌های 1993 تا 1997 اجرا شده است و تلاش گردیده در آن، تصویری عینی از فعالیتهای علمی در سطح ایران و جهان ارائه شود. برای این منظور تولید اطلاعات علمی ایرانیان در قالب مقالات و در زمینه علوم پایه از «نمایه‌نامة استنادی علوم» استخراج شده و وضعیت ایران با جهان مقایسه شده است.
نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد یکد هم درصد از تولید مقالات علوم پایة جهان به ایران اختصاص دارد. بیش از نیمی از فعالیتهای علمی ایرانیان(8/52درصد) در زمینة تولید مقالات علوم پایه بوده است که از بین رشته‌های مختلف علوم پایه، رشت ة شیمی با داشتن23/55درصد از کل تولید مقالات علوم پایه، بیش‌ترین تعداد مقالات علوم پایه را به خود اختصاص می‌دهد. بعد از آن به ترتیب91/25 درصد مقالات در زمینة فیزیک، 29/12 درصد در زمینة ریاضی، 99/4 درصد در زمینة زیست‌شناسی و 58/1 درصد زمین‌شناسی می‌باشند.
به تفکیک رشته‌های علوم پایه سهم ایران در جهان، 14/0 درصد در شیمی، 087/0 درصد در فیزیک، 17/0 درصد در ریاضی، 02/0 درصد در زیست‌شناسی و 063/0 درصد در زمین‌شناسی میباشد.
امروزه بارزترین شاخص توسعه‌یافتگی هر کشور را توان و ظرفیت تولید علمی و فنی آن کشور می‌دانند. افزایش کارایی علمی و فنی و استفادة بهینه از آن، مستلزم شناخت دقیق مؤلفه‌های موثر بر آن میباشد. این مؤلفه‌ها مجموعه‌ای از منابع مالی، نیروی انسانی و منابع علمی و اطلاعاتی را شامل می‌شوند که تحت یک مدیریت منسجم و سازمان یافته و در محدوده علوم و فناوری به کار گرفته می‌شوند (8). نتایج حاصل از این شناخت ضمن ارائة تصویری عینی از فعالیت علمی در یک موسسه تحقیقاتی، نهاد علمی و حتی در کشورهای مختلف، ابزار مناسب برای برنامه‌ریزی و سیاستگذاری آینده را فراهم می‌آورند.
تولیدعلمی‌وفنی‌ورشدوتوسعة‌آن،تابعی‌ازفعالیت‌های علمی هستند، بنحوی که ارزیابی کمی و کیفی فعالیتهای علمی امروزه یکی از مباحث مطرح تحت عنوان علم‌سنجی (1) میباشد. تلاش این علم، بنا نهادن نظام‌هایی از شاخص‌های توصیف‌کنند ة پژوهش در اجتماعات مختلف، اعم از موسسات علمی و پژوهشی، زمینه‌های موضوعی و حتی کشورها می باشد (3).
تولید اطلاعات علمی در قالب‌ها و انواع گوناگون انجام می‌شود که یکی از مهم‌ترین انواع آن، انتشارات میباشد. اندازه‌گیری انتشارات علمی از رایج‌ترین ضابطه‌های سنجش عملکرد تولید اطلاعات علمی، و از مباحث جدیدی است که آن را علم‌سنجی نامیده‌اند(5). انتشارات علمی تمامی مکاتبات علمی چاپ شده را شامل می‌شوند. از مجاری اساسی و رسمی انتشارات علمی، مقالات می‌باشند که می‌توان توزیع آن‌ها را بر حسب زمان، مکان، نوع یا مجرای انتشار و سایر ویژگی‌ها مورد بررسی قرار داد.
قسمتی از متن
وضعیت تولیدات مقالات علوم پایه ایران
وضعیت تولیدات مقالات علوم پایة ثبت شده در پایگاه اطلاعاتی SCI توسط ایرانیان به تفکیک پنج رشته طی سال‌های 93 تا 97 در جدول 2 ارائه شده است.در مجموع پنج سال مورد بررسی23/55 درصد از مقالات تولید شده علوم پایة ایرانیان در زمینه شیمی، 91/25 درصدآن‌ها فیزیک، 29/12 درصد در ریاضی، 99/4 درصد در زیست‌شناسی و 58/1 درصد نیز در زمینه زمین‌شناسی بوده‌اند. چنانچه ملاحظه می‌شود سهم غالب مقالات ارائه شده مربوط به شیمی است که در مقایسه با وضعیت جهانی که2/37 درصد مقالات مربوط شیمی است بسیار بالاتر میباشد. از طرف دیگر محاسبه متوسط رشد سالانه مقالات پنج رشته طی سال‌های 93 تا 97 نیز نشان می‌دهد که به استثنای شیمی در سایر رشته‌ها رشد آن‌ها دارای نوسانات متغیری است. از جمله در زیست‌شناسی که از سال 93 تا 96 از رشد متوسطی معادل 3/14 درصد برخوردار بوده است یکباره درسال 97 افت قابل ملاحظه‌ای یافته است.