بررسی مراحل رشد زبان در یک کودک طبیعی انگلیسی زبان
مقدمه مترجم
مطلب حاضر ترجمه بخشی از کتاب «تحول زبان»[1] (قسمتهایی از فصلهای 10 و 11) نوشته رابرت ای.اونز[2] می‌باشد. در این کتاب نویسنده به بررسی مراحل رشد زبان در یک کودک طبیعی انگلیسی زبان می‌پردازد. مطالعه این کتاب برای علاقه‌مندان به رشد طبیعی گفتار و زبان مفید می‌باشد، همچنین می‌تواند الگوی خوبی جهت اینچنین پژوهشهایی در زبان فارسی باشد. قسمتهای دیگر این کتاب به راهنمایی اساتید گروه گفتار درمانی توسط دانشجویان دوره 26 ترجمه شده است که اسامی آنها به شرح زیر می‌باشد:
فصلهای 1 و 2 شکوفه میرزاآقابیگ
فصلهای 2 و 3 مرضیه فاطمی
فصلهای 4 و 5 زهرا ضربی‌زاده
فصلهای 6 و 7 مهدی شاکر اردکانی
فصلهای 7 و 8 زهرا روحی پور
فصلهای 9 و 10 مریم فهام
فصلهای 13 و 14 و 15 عباس دهستانی اردکانی
در پایان، از زحمات سرکارخانم سلطانی، استاد راهنمای اینجانب و سایر اعضای هیات علمی دپارتمان آسیب شناسی گفتار و زبان تشکر و قدردانی می‌نمایم.
[1] - Language Development
[2] - Robert E.Owens
فهرست عناوین
عنوان صفحه
مقدمه مترجم ................................ 1
افعال معین ................................. 5
پسوندهای صفت و اسم ......................... 6
تحول عبارت اسمی ............................ 11
تحول عبارت فعلی ............................ 13
زمان و ارجاع ................................... 19
شکل جمله خبری .............................. 24
شکل جمله پرسشی ............................. 29
شکل جمله امری .............................. 35
شکل جمله منفی............................... 36
درونه‌گیری مصدری ............................ 44
درونه گیری اسم فعل ......................... 45
درونه‌گیری بند وابسته ................................. 46
خلاصه ................................................. 57
فرایندهای ساختار هجایی ..................... 60
فرایند همگونی .............................. 63
فرایندهای جانشینی .......................... 64
فرایندهای چندگانه .......................... 66
درک و تولید ................................ 67
خلاصه ....................................... 68
مباحثه .............................. 70
خودآزمایی ........................... 71
تحول معناشناختی و کاربرد زبان در افراد مدرسه‌رو و بزرگسال 73
تحول کاربرد شناختی................... 79
تحول داستانها .............................. 83
تحول دستور زبان قصه ............................ 89
تفاوتهای داستان ............................ 96
کاربردهای زبان ............................. 101
شروع و حفظ موضوع ........................... 105
رابط‌ها و جداکننده‌ها ........................ 106
درخواستهای غیر مستقیم ...................... 107
اصلاح گفتگو ................................. 110
اصطلاحات اشاره‌ای ............................ 111
کاربرد واژه‌ها .............................. 113
سبک گفتگو .................................. 114
تحول ....................................... 118
نتیجه ...................................... 120
============================
عوامل تعیین کننده مراحل یادگیری
ارتباط شناختی بین پیچیدگیهای معنایی و نحوی این تکواژ‌هاست که کلید مراحل تحول است، نه بسامد کاربرد آنها در گفتار بزرگسال. پیچیدگیهای نحوی و معنایی زمانی آشکار می‌شوند که به مراحل یادگیری در زبانهای دیگر توجه کنیم. برای مثال، مفهوم واقعی «جمع» (یک و بیشتر از یک) واقعاً ساده است و کودک آن را به سرعت فرا می‌گیرد؛ با این وجود، نشانه‌گذاری جمع در عربی مصری بسیار پیچیده می‌باشد و استثناهای زیادی در آن وجود دارد. در مقایسه با پیش‌دبستانی‌های انگلیسی زبان، اکثر نوجوانان مصری همچنان در رابطه با «جمع» مشکل دارند.
تفاوت جنسیت نیز می‌تواند مشکل‌ساز باشد. در زبان انگلیسی، مانند زبان فرانسوی، تنها دو جنسیت، مرد و زن، وجود دارد؛ با این وجود، اکثر واژه‌های انگلیسی برای جنسیت نشانه‌گذاری نشده‌اند. فولانی[1]، که یک زبان نیجری- کنگویی است، حدوداً شامل دوازده جنسیت می‌باشد. به علت پیچیدگی معنایی و نحوی این شکلها، کودکان فولانی زبان، نسبت به کودکان انگلیسی زبان، نشانه‌های جنسیت را در مدت زمان طولانی‌تری فرا می‌گیرند.
تحول صرفی اولیه فعل امکان دارد به جنبه‌های معنایی زیر ساختی فعل مربوط باشد (بلوم[2]، لیفتر[3] و هیفتز[4]، 1980). کودک به تدریج مراحل نخستین افعال عمومی و غیر اختصاصی نظیر make,go,do را فرا می‌گیرد. با گسترش فراگیری این نوع افعال، نشانه‌های صرفی به سرعت ظاهر می‌شوند؛ در نتیجه یادگیری صرفی اولیه، ممکن است به صورت واژه به واژه باشد. در مقابل، احتمال دارد که افعال اختصاصی‌تر نشانه‌گذاری نشده باشند.
[1] - Fulani
[2] - Bloom
[3] - Lifter
[4] - Hafitz
...
حدود سی ماهگی که کودک وارد مرحله سوم می‌شود، دو شکل اساسی جملات انگلیسی یعنی «فاعل- فعل- مفعول» (Ramona eats vegetable) و «فاعل- فعل ربطی- مسند» (Byung is big) را به خوبی یاد گرفته است (ولز[1]، 1985). کودکانی که در حال یادگیری زبانهای دیگر، مثل پرتغالی، هستند نیز عناصر اسم و فعل را زود یاد می‌گیرند. (والیان[2] و ایزنبرگ[3]، 1996).
اساسی‌ترین قانون چامسکی در مورد ساختار عبارت، بیان می‌کند که جمله شامل عبارت اسمی و عبارت فعلی می‌باشد. عناصر نحوی لازم برای جملات ساده، اسم (فاعل) و فعل (گزاره) می‌باشند و کودک این دو عنصر را تا اواخر مرحله دوم و اوایل مرحله سوم یاد می‌گیرد. بعد یا در حال فراگیری این عناصر، کودک به تدریج الگوی اولیه را اصلاح می‌کند. بنابراین، تحول در دو سطح صورت می‌گیرد:عناصر جمله و جمله. سرانجام تحول درونی عبارات اسمی و فعلی و انواع جملات خبری، سئوالی و امری و شکل منفی مربوط به هر یک حاصل می‌شود. نمونه‌ای از گفتار و زبان کودک چهارساله روی قطعه نهم لوح فشرده‌ای که همراه این متن می‌باشد، موجود است. رونوشتی از گفتار کودک 48 ماهه در جدول 3/14 این متن آمده است. به شکل جمله در این رونوشت توجه کنید، اگر چه محتوا بسیار کودکانه است، اما ساختار جمله کاملتر به نظر می‌رسد. برای مقایسه، به گفتار یک کودک سی و دو ماهه در جدول 2/14 و نمونه گفتاری کودک پنج ساله روی قطعه دهم لوح فشرده همراه، توجه کنید.
قبل از بررسی شکلهای مختلف جمله، باید تحول درونی آن را مورد توجه قرار دهیم. عبارات اسمی و فعلی از مهمترین موارد این بخش می‌باشد.
تحول عبارت اسمی
اسامی مفرد، بزرگترین گروه نحوی هستند که در اولین پنجاه واژه کودک ظاهر می‌شوند. اگرچه در مرحله اول اسامی با واژه‌های دیگر ترکیب می‌شوند، اما صرفاً زمانیکه به تنهایی بکار می‌روند، گسترش می‌یابند.
ابتدا این گسترش شامل اضافه کردن حرف نکره (a) یا حرف اشاره that به اسم می‌باشد. کودک عادی در بیست و یک ماهگی این ترکیبها را می‌سازد (ولز[4]،1985). بنابراین، کودک احتمالاً عباراتی مثل "A kitty" یا "that candy" را به کار می‌برد. گسترش بعدی عبارت اسمی شامل اضافه کردن اسامی ملکی (Daddy’s shoe)، کمیتها (some cookie) و ویژگیهای فیزیکی (Big doggie) به اسم می‌باشد. بکار بردن چند توصیف کننده در مرحله اول نادر است، کودک احتمالاً هنوز عبارت "My big doggie" را به کار نمی‌برد. فهرست توصیف کننده‌های اولیه معمولاً کوتاه است و به طور تدریجی افزایش می‌یابد.
[1] - Wells
[2] - Valian
[3] - Eisenberg
[4] - Wells