فصل اول
مقدمه و کلیات
جنگ شناسی یا پولمولوژی با جامعه شناسی جنگ – یعنی شناخت تأثیر جنگ بر جامعه و متقابلاً تأثیر جامعه بر جنگ – متفاوت است. همچنین باید آن را از علم جنگ به مفهومی که در مراکز نظامی تعلیم می دهند و متخصصان نظامی، فرماندهان و افسران را تربیت می کنند. (ادیبی سده، 1379:8)
پولمولوژی، ترکیبی از واژه های یونانی polemos به معنای «جنگ» و logos به معنای «بررسی و شناسایی» است و در شکل کلی می توان ان را «علم جنگ» نامید. پولمولوژی به مطالعة شکل ها، علت ها، نتیجه ها و عملکردهای جنگ به عنوان یک پدیدة اجتماعی می پردازد. (بوتول، 1:1368)
جنگ، بی تردید، شگفت انگیزترین پدیدة اجتماعی است. اگر بنا به گفتة دورکیم جامعه شناسی بیان تاریخ به صورتی دیگر باشد، می توان گفت که جنگ آفرینندة تاریخ است. در واقع، تاریخ صرفاً با توصیف کردن کشمکش های مسلحانه آغاز شده است و بعید می نماید زمانی برسد که این پدیده کاملاً از بین برود، زیرا جنگ ها مشخص ترین مبادی تاریخ، و در عین حال، مرزهایی هستند که مراحل مهم حوادث را از یکدیگر متمایز می کنند. تقریباً نمامی تمدن های معروف بر اثر جنگ از بین رفته اند. همة تمدن های جدید نیز با رخ دادن جنگ پا به عرصة وجود نهاده اند. سیادت هایی که هر از چندگاه، نوعی جامعة خاص را در صدر جوامع بشری می نشانند، زادة جنگ هستند و مشروعیت خود را از آن ئیم گیرند.
به علاوه، جنگ یکی از عوامل اصلی تقلید جمعی است که در تغییرات اجتماعی نقش بسیار مهمی ایفا می کنند. جنگ بسته ترین جوامع را وا می دارد تا دیر یا زود دروازه های خود را بگشایند؛ مانند چین، ژاپن یا مراکش در طول قرن اخیر. جنگ احتمالاً نیرومندترین شکل تماس تمدن ها با یکدیگر است. جنگ انزوای روانی را به زور از بین می برد و حتی در نوع پوشش نیز تأثیر می گذارد. از روی برش لباس نظامیان می توان فاتح حقیقی جنگی را که سال ها پیش درگرفته است تشخیص داد؛ بعد از حکومت ناپلئون، از لباس های نظامی فرانسوی تقلید می کردند، پس از سال 1918 از لباس های نظامی انگلیسی، و امروز از لباس های نظامی امریکایی و روسی تقلید می کنند.
مختصر اینکه جنگ از تمامی شکل های تحولات حیات اجتماعی مهم تر است. جنگ نوعی «تحول شتابان» است. بنابراین، شاید تعجب آور باشد که چرا تا کنون علمی واقعی به نام «جنگشناسی» یا «پولمولوژی» به وجود نیامده است. به راستی، چرا کمتر محققی به مطالعة عینی ویژگی ها و جنبه های عملکردی جنگ، که مهم ترین پدیدة اجتماعی است، رغبت نیافته است؟ از نیم قرن پیش تا کنون شاهد افزایش آزمایشگاه هایی هستیم که به مطالعة تخصصی برروی بیماری های مهلک مانند سرطان، سل، طاعون و تب زرد می پردازد.
تعداد این آزمایشگاه ها مدام در حال افزایش است و باید چنین باشد. اما چرا برای مطالعة جنگ که به تنهایی بیش از همة بلایا و آفات قربانی گرفته و مصیبت وبه بار آورده است، جتی یک مؤسسة تحقیقاتی تأسیس نشده است؟
ارسطو می گوید که علم، زادة حیرت است. می توان گفت نخستین چیزی که مانع مطالعة علمی موقلة جنگ می شود این است که این پدیده در عین حیرت انگیز بودن، برای ما به قدری عادی است که به سختی می توانیم از آن شگفت زده شویم. پرودن[1]، نظریه پرداز سوسیالیست فرانسوی می گوید: (هیچ خواننده ای نیاز ندارد به او بگویند که جنگ از لحاظ فیزیکی یا تجربی چگونه چیزی است. هر کس تصویری از جنگ دارد؛ بعضی به سبب آنکه خود شاهد جنگ بوده اند، جمعی به علت ارتباطات عدیده ای که با جنگ داشته اند و بسیاری به علت آنکه خود مستقیماً جنگیده اند. بنابراین، ابتدا باید با اسن بداهت کاذب جنگ مبارزه کرد. در این مورد، بداهت ناشی از عادتی روانی است دکه از بچگی در ما به جا مانده است. تمام پسربچه ها دوست دارند از سربازان تقلید و جنگ بازی کنند.»
دومین مانع بر سر راه مطالعة علمی جنگ، این است که جنگ ظاهراً به طور کامل به ارادة ما بستگی دارد. جنگ آغاز و پایانی دارد و در لحظه ای مشخص با همة تشریفات سیاسی و مذهبی خاص خود شروع می شود. برای جنگ دلایلی برمی شمارند که از مدت ها پیش از طریق بحث و مشورت تدارک دیده شده اند. به نظر ما، اگر هر جنگی مستقلاً در نظر گرفته شود، ارادی، قابل اجتناب و صرفاً معلول تصمیمی که از دیرباز سنجیده و پخته شده است، به نظر خواهد رسید.
بی شک این اعتقاد که جنگها کاملاً ارادی و آگاهانه اند، از مانعی اصلی سرچشمه می گیرد که بر سر راه مطالعة علمی جنگها قرار دارد. در اینجا سخن از یک «مغالطة حقوقی» به میان می اید. با وجود تکذیب مکرر تاریخ، حقوقدانان هنوز جنگ را از مقوله نزاع میان افراد، مشاجره، دوئل یا کشمکش توأم با فحاشی می دانند. گاهی با نیز به تقلید از قراردادهای حقوقی خصوصی یا قانون جزا، برای پیمان ها، دادگاه ها یا قوانین بین المللی طرح هایی تهیه می کنند. عده ای می خواهند با نوعی آئین، مطابق الگوی قواعد جنگ تن به تن یا مقررات بوکس و فوتبال، برای جنگ مقرراتی تدوین کنند. طرح های حاکمیت نیز تا کنون حاصلی جز بازنویسی حقوق خصوصی، یا حداکثر حقوق خانخانی با تعبیر خاص آن از حکمیت تیولداران در منازعات، مانند دادگاه بارون ها، حاصلی نداشته است.
اگرچه این همه، مسکن هایی آنی هستند و راه حل های موقت اند، هرچه قدر مشروع و قابل درک باشند، مانع اصلی بر سر راه مطالعه علمی جنگ ها به حساب خواهند آمد (بوتول، 1368: 4-2). بدین ترتیب، می توان گفت و صاحبنظران علوم اجتماعی، توجه نسبتاً ناچیزی به مطالعه در بارة جنگ نشان داده اند. (باتومور، 1357: 249)
[1] -Pieere Joseph Prodhon
پایان نامه آیا آل احمد رویکردی علمی – جامعه شناختی به مسائل اجتماعی داشته است
« مقدمات و کلیات »
این تحقیق در نظر دارد در فضای اندیشه و آثار یکی از مطرح ترین [1] و با نفوذترین [2] روشنفکران دوره اخیر حیات اجتماعی ایران جلال آل احمد کنکاش کرده و مقولات جامعه شناختی موجود در آثارش را شناخته و مدون سازد .
بیان واقعیتها از طرق تحلیل محتوای آثار نویسندگان علیرغم منزلت و پایگاه والای اجتماعی آنها بسیار مهم و در خور اعتنای جدی است ، در این راستا نقد و بررسی آراء اجتماعی آل احمد که در یکی از برهه های تاریخ معاصر ایران از ارج و اهمیتی برخوردار بوده از این مقوله مستثنی نیست .
1- هانس ( ب ) در کتاب غربزدگی در ایران از دیدگاه صمد بهرنگی ، جلال آل احمد و علی شریعتی ، 147 آل احمد را سخنگو و پدر معنوی نسل جدید نویسندگان و روشنفکران متعهد جوان ایرانی معرفی می کند .
2- آشوری ( د ) در کتاب " مردی برخنگ تیز پای قلم " ، 20 ، دهه چهل را دهه آل احمد در ادبیات روزگار ما دانسته و او را سنگین ترین و موثرترین وزنه قلم در این دوره می داند که کما بیش همه نسل جوانتر را به درجات و شکلهای مختلف زیر نفوذ خود داشته است .
« مقدمات و کلیات » ۱
« تاریخچه مطالعاتی » ۱
« بیان مساله » ۷
« چار چوب نظری » ۸
« نظریه هربرت بلومر » ۹
« پرسشهای پژوهش » ۱۳
« اهداف مطالعاتی » ۱۵
« حدود مطالعاتی » ۱۶
« اهمیت مطالعاتی » ۱۷
« تعریف مفاهیم و اصطلاحات » ۱۷
« جامعه شناسی » ۱۸
« جامعه شناسی دین » ۱۸
« روش شناسی » ۱۸
« ایستایی شناسی اجتماعی » ۱۹
« جامعه شناسی ادبیات » ۱۹
« پویایی شناسی » ۱۹
« تغییر و تحول اجتماعی » ۱۹
« کارگزاران تغییر » ۲۰
« جهان اعیان » ۲۰
« کنش پیوسته » ۲۰
« نظام روانشناختی یا از خود رهایی » ۲۰
« نظام کنشی » ۲۱
« واکنش گردگشتی » ۲۱
« واکنش پیوسته » ۲۱
« انسان سالم و انسان نا سالم » ۲۲
مفهوم « Me » ۲۲
مفهوم « I » ۲۲
مفهوم خود یا « self » ۲۲
« جامعه نمادی و نا نمادی » ۲۳
فصل دوم ۲۴
« مـرور متــون مطــالعاتی » ۲۴
« مرور متون مطالعاتی » ۲۵
چند مورد از ویژگی های جلال آل احمد عبارتند از : ۳۱
فصل سوم ۴۱
« روش تحقیق » ۴۱
« مدخل » ۴۲
« رسش تحقیق » ۴۲
طرح تحقیق : ۴۳
فن تحقیق : ۴۵
طرح تحلیلی : ۴۵
طرح اجرایی : ۴۸
فصل چهارم ۴۹
« گرد آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات » ۴۹
« گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات » ۵۰
« شرایط عینی و ذهنی » ۵۳
« جستارهای بنیادی جامعه شناسی » ۶۰
الف- دیدگاه هستی شناختی در برخی تئوریهای جامعه شناسان غربی: ۶۲
۱- دیدگاه ساختی و کارکرد گرایی( امیل دورکیم ، تالکوت پارسنز ) ۶۳
دیدگاه تضادگرائی(کارل مارکس ) ۶۶
دیدگاه تفهمی ( ماکس وبر) ۶۸
هستی شناسی در دیدگاه کنش متقابل گرایی نمادی (هربرت بلومر) ۷۳
دین و امور خدایی در آثار جلال آل احمد ۷۴
انسان در اندیشۀ آل احمد ۸۳
اجزاء و مفاهیم اصلی معرفت شناسی و روش شناسی ۹۹
ب- دیدگاه روش شناسی و معرفت شناختی در برخی تئوریهای جامعه شناسان غربی: (دورکیم، پارسنز، مارکس، وبر، بلومر) ۱۰۰
دیدگاه ساختی و کارکردگرایی (امیل دورکیم، تالکوت پارسنز) ۱۰۱
نظریه جامعه شناختی شناخت از نظر دورکیم شامل سه قضیه است: ۱۰۲
۲-دیدگاه تفهمی (ماکس وبر) ۱۰۶
۳-دیدگاه متقابل گرایی نمادی ( هربرت بلومر) ۱۰۸
روش شناسی و معرفت شناسی از دیدگاه جلال آل احمد ۱۰۹
۳-اجزاء مفاهیم اصلی (( ایستایی شناسی اجتماعی )) ۱۱۹
۱- دیدگاه ساختی و کارکرد گرائی ( دورکیم ، پارسنز ) ۱۲۰
۲- دیدگاه تضاد گرائی ( کارل مارکس ) ۱۲۳
۳- دیدگاه تفهمی ( وبر ) ۱۲۴
در تشابه این سه دیدگاه می توان گفت که : ۱۲۶
۴- کنش متقابل گرایی نمادی (هربرت بلومر ) ۱۲۷
ایستائی شناسی در اندیشه جلال آل احمد ۱۲۸
جامعه شناسی سیاسی ۱۲۸
جامعه شناسی اقتصادی ۱۴۱
جامعه شناسی روستایی ۱۴۸
اجزاء و مفاهیم اصلی « پویایی شناسی اجتماعی » ۱۵۴
د – دیدگاه پویایی شناسی اجتماعی در برخی تئوریهای جامعه شناسان غربی: (دورکیم، پارسنز، مارکس، وبر، بلومر) ۱۵۴
۱-دیدگاه ساختی و کارکرد گرائی (دورکیم، پارسنز) ۱۵۵
۲-دیدگاه تضادگرائی (کارل مارکس) ۱۵۷
۳-دیدگاه تفهمی (ماکس وبر) ۱۵۹
۴-کنش متقابل گرائی نمادی (هربرت بلومر) ۱۶۱
شرایط تغییر از نظر جلال آل احمد ۱۶۲
مراحل تغییر از نظر جلال آل احمد ۱۶۶
کارگزاران تغییر در اندیشه جلال آل احمد ۱۷۲
اما جلال آل احمد چه گروه هایی را عامل تغییر معرفی می کند ؟ ۱۷۳
تحلیل تکنیکی و تئوریکی ۱۸۶
فصل پنجم ۱۹۴
« استنتاج و توصیه ها » ۱۹۴
« نتایج تحقیق» ۱۹۵
انسان در افکار آل احمد ۱۹۶
پیشنهادات ۲۰۴
ضمائم ۲۰۶
زندگینامه – سالشمار زندگی – فهرست کتب با سال انتشار کتابنامه « فارسی- لاتین » ۲۰۶
زندگینامه جلال آل احمد ۲۰۷
سالشمار جلال آل احمد ۲۱۴
آثار جلال آل احمد ۲۱۶
نقد و بررسی عوامل مؤثر بر فرآیند توسعه جامعه شناسی در ایران
مقدمه
جامعهشناسی در ایران از جنبههای گوناگون سیاسی، علمی، تاریخی و فرهنگی میتواند مورد بحث قرار گیرد. این تحقیق به طرح عوامل مؤثر در فرآیند توسعه این علم میپردازد تا امکان مطالعه و بیان زمینههای مختلف پیدایش و رشد جامعهشناسی که مصادف با طرح برنامههای توسعه از دههی 1320 و در ادامه پس از انقلاب اسلامی تا کنون میباشد میسر شود. به همین منظور به طرح تأثیر مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بر شکلگیری جامعهشناسی در ایران پرداخته خواهد شد.
قابل توجه است که آنچه به عنوان جامعهشناسی در ایران از بدو شروع وجود داشته است، با جامعهشناسی در سایر کشورها مخصوصاً جامعهشناسی غرب، متفاوت بوده است.
با اینکه در اصول وجوه اشتراک دیده میشود، اما در زبان، برخورد با مسائل جامعه، نحوهی بررسی مسائل و مشکلات اجتماعی، رابطه با پدیدههای فرهنگی و نحوهی ارتباط با دیگر رشتههای علمی وضعیتی خاص پیدا کرده است.
جامعهشناسی امروزی ایران تحت تأثیر گرایشهای فکری و اجتماعی در طول دهههای گذشته و اندیشههای ناشی از حوادث مربوط به انقلاب اسلامی میباشد. از اینرو میتوان گفت که « جامعهشناسی در ایران» از عناصر چندگانه برخوردار است، زیرا عوامل بسیاری در پیدایش، روند توسعه و شکلگری شرایط امروزی آن مؤثر بودهاند.
پیگیری روند شکلگیری و تحول جامعهشناسی در ایران براساس رویکرد فرا جامعهشناسی است. جامعهشناسی به عنوان ایده و اندیشه تلقی شده که در گذر زمان دچار تحول و تغییر گردیده است. بیان عوامل و عناصر مؤثر در شکلگیری جامعهشناسی در ایران و تحول آن موردنظر میباشد. شناسائی موقعیت جامعهشناسی در ایران میتواند با دیدگاههای متعددی انجام بگیرد. دیدگاههای ممکن در بررسی جامعهشناسی را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:
1) دیدگاه ایدئولوژیک (نقد جامعهشناسی براساس پیشفرضهای مذهبی، سیاسی و انگیزهای) در این دیدگاه، ارزیابی جامعهشناسی با تکیه بر دلیلآوریهای سیاسی و ایدئولوژیک است اما فهم علمی چون جامعهشناسی در ایران که از محصولات و نتایج توسعهی اجتماعی-اقتصادی است بدون استفاده از روشهای تحقیق و پیشفرضهای موجود در نظام جدید که ساختار جدید دارد امکان ندارد.
2) دیدگاه دوم تأکید بر تحقق جامعهشناسی هم چون یک واقعیت تاریخی اجتماعی است. در این دیدگاه با جامعهشناسی علم، جامعهشناسی معرفتی و فرا جامعهشناسی روبهرو میشویم. براساس هر سه دیدگاه در آغاز بایستی ریشهها، زمینهها و موقعیتهایی که موجب پیدایش جامعهشناسی در ایران شده است روشن گردد.
در این تحقیق با توجه به رویکرد نوع دوم، بررسی رابطة علم جامعهشناسی در ایران با جریان توسعهی اجتماعی، اقتصادی و علمی موردنظر میباشد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه......................................................................................................................... 1
فصل اول: کلیات....................................................................................................... 4
بیان مسئله............................................................................................. 5
ضرورت و اهمیت تحقیق..................................................................... 6
اهداف تحقیق ........................................................................................ 7
تعریف مفاهیم و اصطلاحات................................................................ 8
فصل دوم: بررسی و نقد نظریات مطرح................................................................ 32
پیشینه تحقیق....................................................................................... 33
چارچوب نظری – مقدمه..................................................................... 37
مباحث و مفاهیم نظری تحقیق............................................................. 38
اهمیت چارچوب نظری........................................................................ 51
درآمدی بر نظریه وابستگی................................................................. 53
دیدگاه کل در جامعه شناسی علم........................................................ 56
دیدگاه نظام جهانی .............................................................................. 58
بسترهای توسعه در کشورهای در حال توسعه............................... 60
جهانی شدن و توسعه اجتماعی.......................................................... 64
دیدگاه های صاحب نظران ایرانی....................................................... 66
سوالات تحقیق..................................................................................... 67
الگوی تحلیلی تحقیق............................................................................ 68
تعریف مفهومی وعملیاتی مفاهیم بکار رفته در مدل نظری................ 72
فصل سوم: روش تحقیق....................................................................................... 76
1- روش تحقیق................................................................................... 77
2- رسش تحقیق.................................................................................. 79
3- جامعه آماری.................................................................................. 80
4- روش نمونه گیری و حجم نمونه ................................................. 81
5- ابزار گردآوری داده ها ................................................................. 81
6- روش تجزیه وتحلیل داده ها ........................................................ 81
فهرست منابع و ماخذ............................................................................................. 83
فصل اول : تعاریف و مفاهیم
فصل دوم چارچوب عملی تحقیق
فصل سوم توصیف یافته های اماری
مقدمه
امروز جامعه در حال پیشرفت، نیازمند افرادی مسئول و خودکفا است و آموزش مسئولیت پذیری به کودکان نیازمند جوی خاص در خانه و مدرسه است.
بایستی شرایطی فراهم کرد تا کودکان و نوجوانان، ابزارهای نگرش و ارزشیابی پیدا کنند تا به کمک آنها بتوانند بهتر تصمیم گیری کنند. تصمیماتی که آنان را در این دنیای پیچیده به سوی زندگی بارور و رضایت بخش رهنمون کند. انسانهای امروز بیش از بیش نیازمند پذیرش مسئولیت برای زندگی و سرنوشت خود هستند و این امر میسر نمی شود مگر اینکه مبنای آموزش و پرورش آنها مبتنی بر افزایش درک کودکان و نوجوانان در مورد نقش خود آنها به تعیین سرنوشت و ساخت کیفیت زندگیشان باشد و برای رسیدن به این اهداف، سعی و کوشش و برنامه ریزی دقیق لازم است.
آغاز زندگی اجتماعی کودک
همانطور که می دانیم انسان اجتماعی متولد شده و از زمانی که کودک به مادرش مهر می ورزد و یا به دیگران احساس عشق ، حد و یا دشمنی می کند ، اجتماعی است . روان شناسان تربیت اولیه را در شکل گیری شخصیت کودک بسیار مؤثر دانسته اند
|
|