تحقیق ناصر خسرو قبادیانی

حکیم ناصر بن خسرو بن حارث القبادیانی بلخی مروزی ، ملقب به حجت، قبادیان از نواحی بلخ 394 ـ 481ق یمگان بدخشان ، شاعر و نویسنده، متکلم و فیلسوف، جهانگرد و مبلغ اسماعیلی ایرانی. گویا از خانواده محتشمی که به کارهای دولتی و شغل دیوانی می پرداختند، برآمد و در بلخ (در استان بلخ در شمال افغانستان امروز) دارای ثروت و املاکی بوده است. از کودکی به فراگیری دانش ها و فنون و ادبیات پرداخت و قرآن را از بر کرد و کمابیش در همه دانش های متداول عقلی و نقلی، مانند ریاضیات و طب و موسیقی و نجوم و فلسفه و کلام و حکمت متألهین استادی یافت. ناصرخسرو بهمراه حافظ و رودکی جزء سه شاعری است که کل قرآن را از برداشته است. وی از آیات قرآن در آثار خویش برای اثبات عقاید خویش استفاده کرده است.در جوانی به دربار شاهان و امیران راه یافت و به گفته خودش « بارگاه ملوک عجم و سلاطین را چون سلطان محمود غزنوی (389 ـ 421) و پسرش مسعود (421 ـ432) » دیده است. در کارهای دیوانی دبیر پیشه و متصرف «در اموال و اعمال سلطانی» بود و عنوان «ادیب» و «دبیر فاضل» داشت و با پادشاهان وقت و وزرای برجسته هم مجلس و هم پیاله بود. گویا در آغاز در بلخ در خدمت غزنویان به سر می برد ولی پس از افتادن آن شهر به دست سلجوقیان (432) به خدمت آنان درآمد و به مرو، مقر حکومت ابوسلیمان چغری بیگ بن داود بن مکائیل بن سلجوق (451) رفت و در درگاه او نیز مقامی در خور یافت. ظاهراً در دوره خدمتش نزد غزنویان یا سلجوقیان به هند و سند و ترکستان سفر کرد (شاید به قصد آشنایی با ملل و ادیان و مذاهب گوناگون). از جوانی شعر می سرود و همچون بیشتر شاعران زمان به باده نوشی و عشق ورزی و گفتن اشعار مدح و غزل و هزل می گذرانید و شاعر و دبیر ملازم دربار بود. رفته رفته از این نوع زندگی سرخورد و در پی یافتن حقیقت برآمد ولی پاسخ هایی که به پرسش های بی شمار وی درباره راز خلقت و حکمت شرایع در ظاهر تنزیل و طریقه ظاهریان داده می شود.

...

از آثارش:

ناصرخسرو دارای تالیفات و تصنیفهای بسیار بوده است، چنانچه خود درین باره گوید:

منگر بدین ضعیف تنم زانکه در سخن / زین چرخ پرستاره فزونست اثر مرا

آثار ناصرخسرو عبارت اند از:

دیوان اشعار فارسی

دیوان اشعار عربی (که متاسفانه در دست نیست). خود درباره دو دیوان فارسی و تازی چنین گوید:

بخوان هر دو دیوان من تا ببینی / یکی گشته باعنصری، بحتری

یا:

این فخر بس مرا که به هر دو زبان / حکمت همی مرتب و دیوان کنم

1ـ دیوان در 11047 بیت شامل قصاید و مقطعات و ابیات متفرقه. دیوان ناصر خسرو پر است از عقاید دینی، اخلاق انتقاد از شاهان و امیران ترک و شاعران مدیحه سرا، شکایت از مردم عامی و عالمان و فقیهان خراسانی و اعتراض به دستگاه خلفای عباسی و نیز وصف طبیعت، ستایش پیامبر و علی (ع) و خاندان او، پند و اندرز و سخنان حکیمانه. این دیوان تاکنون بارها و از جمله به کوشش سید نصرالله تقوی و مقدمه سید حسن تقی زاده و با همکاری مجتبی مینوی و علی اکبر دهخدا در 1304 ـ 1306 ش در تهران و به کوشش مجتبی مینوی و مهدی محقق در 1353 ش در تهران به چاپ رسیده است؛

2ـ جامع الحکمتین؛ رساله ایست به نثر دری (فارسی) در بیان عقاید اسماعیلیان.

3ـ زاد المسافرین؛ کتابی است در بیان حکمت الهی به نثر روان.

4ـ وجه دین؛ رساله ایست به نثر در مسائل کلامی و باطن و عبادات و احکام شریعت.

...

خرید فایل

پروژه: بازتاب اندیشه تأویلی در آثار ناصرخسرو قبادیانی

بازتاب اندیشه تأویلی در آثار ناصرخسرو قبادیانی 106 صفحه چکیده: مسأله فهم از زمانی که بشر برای انتقال پیام به نوشتن پرداخت، محل جدل بوده است. در این میان، دانش تأویل (هرمنوتیک) و نیز مباحث کیفیت فهم قرآن مجید به‏ ویژه در آیات متشابه و مجمل و باطن آیات در حوزه‏ی اسلامی بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) بین نحله ‏های کلامی شایان توجه است. در میان فرق اسلامی، کلام اسماعیلیه که از تأویل به مثابه مهم‏ترین ابزار اجتهاد، فهم و استباط گزاره ‏های قرآنی استفاده می‏ کردند، خاستگاه روشی شد که امروزه به هرمنوتیک مشهور است. ناصرخسرو قبادیانی (شاعر و متفکر عقلگرای اسماعیلی) در آثار منظوم و منثورش از آن بهره برده و بر آن به عنوان یک فهم روشمند تأکید داشته است. این پژوهش با بررسی مبانی فهم تأویلی متن از منظر ناصرخسرو، روشن کرد که این متفکّر و مفسّر اسماعیلی بر اساس آیات و احادیث نه تنه ...