طرح تحقیقی نفت و فراورده های آن
مقدمه
اصلاح کننده های قیر بیش از 60 سال است که در بسیاری از نقاط جهان مورد استفاده قرار میگیرند؛ اما در دو دهه گذشته یک علاقه مضاعفی به استفاده از اصلاح کننده ها بوجود آمده است. این رویکرد مجدد به عوامل متعددی به شرح زیر بر میگردد:
افزایش حجم ترافیک بار محوری و میزان بار و فشار لاستیکها مخصوصاً در سالهای اخیر منجر به
وقوع شیارافتادگی زودرس در مسیر چرخها در روسازی های آسفالتی شده است سیستم طبقه بندی و انتخاب قیر بر اساس روش سوپرپیو نیز یکی از دلایل افزایش استفاده از قیرهای اصلاح شده است. زیرا بر اساس این روش قیرها هم باید محدودیت های سختی مورد نیاز را در دماهای بالا رعایت کنند و هم دمای خدمت پایین روسازی را به نحوی ارضاء کنند. اکثر قیرهای خالص قادر به تأمین این دو نیاز به صورت توأمان در مناطق با شرایط سخت آب و هوایی نیستند. به طور کلی محدوده دمای سرویس قیرها بسیار محدود می باشد و لذا شیارافتادگی در دمای بالا و شکست حرارتی در دمای پایین سرویس، استفاده از قیرها را تحت الشعاع قرار داده است. فشارهای اقتصادی و زیست محیطی در خصوص استفاده مجدد از مواد زائد و آلاینده های محیط زیست و پسماندها و فرآوردههای جنبی کارخانجات صنعتی (لاستیکها شیشه، گوگرد، خاکستر و ...) در صنعت راهسازی نیز یکی از دلایلی است که افزایش استفاده از قیرهای اصلاح شده را موجب گردیده است همچنین تمایل شرکتهای دولتی به پرداخت هزینه اولیه بیشتر در ساخت راه ها و دریافت عمر خدمات رسانی طولانی تر که منجر به کاهش احتمال وقوع خرابی های زودرس
روسازی میشود، می تواند یکی از دلایل استفاد از قیرهای اصلاح شده با کیفیتی بالاتر نسبت به قیرهای هخالص باشد البته این مطلب در کشورهای اروپایی صادق بوده و به همین جهت نیز در این کشورها قیرهای اصلاح شده مورد استفاده بیشتری قرار میگیرند. زیرا در اروپا شرکت ها موظفند که سطح کیفیت خاصی را تا دوره زمانی خاصی تأمین کنند، در حالی که در آمریکا معمولاً کم کردن هزینه اولیه مورد نظر است.
1-1 تاریخچه قیر و آسفالت گوگردی
سومریها و آشوریها و بسیاری از تمدن های پیشین ، از قیر به طور وسیعی استفاده می کردند . آغاز صنعت مدرن قیر را میتوان به سال (1712م) که سنگهای قیر طبیعی در فرانسه کشف شدند، نسبت داد . در آن هنگام مواد قیری را بطور ساده ای به صورت کلوخه روی سطح جاده های محلی پخش می کردند و می گذاشتند که ترافیک به تدریج آنها را سابیده و متراکم نماید این تکنیک کاملا موفقیت آمیز بود و در مدت کوتاهی پیشرفت هایی در کار به صورت پودر کردن و گرم کردن مواد قبل از استفاده حاصل شد سپس آسفالت ها را باکوبیدن و مسطح کردن توسط آهن داغ ( اتو ) متراکم و محکم می نمودند . این ماده که عموما به نام " سنگ آسفالت متراکم compressed rock Asph) شناخته می شد ، با موفقیت بسیاری در خیابانهای اروپا به کار گرفته شد . چنین جاده های آسفالتی بسیار با دوام ، بهداشتی و جالب توجه بوده اند . تنها اشکال آنها این بود که این مواد با آغاز ترافیک سنگین قرن بیستم سست ( بی ثبات ) و لغزان (slippery) بودند .
استفاده از گوگرد در راه سازی سابقه ای حدوداً صد ساله دارد . رویکرد اولیه در دهه هفتاد میلادی و به دنبال بحران انرژی در دنیا بود که منجر به ساخت ده ها قطعه آزمایشی آسفالت گوگردی در نقاط مختلف دنیا شد. اولین قطعات آسفالت گوگردی در اواسط دهه هفتاد میلادی درآمریکا و کانادا ساخته شد و سپس تا سال 2002 میلادی حدود 4200 کیلومترآسفالت گوگردی دربیش از 200 کشورجهان ساخته شد و مورد ارزیابی قرار گرفت. که از جمله این کشورها میتوان به آمریکا، انگلستان، فرانسه، لهستان، اسپانیا، فنلاند، بلژیک، نروژ، عراق، کویت وعربستان سعودی اشاره کرد. ساخت قطعات آزمایشی آسفالت گوگردی در دهه هشتاد رو به کاهش نهاد؛ ولی در اواخر دهه نود بار دیگر رو به افزایش نهاده است علت این امر sتغییردرقیمت نسبی گوگرد / قیر دراین دوره است که با افزایش این نسبت وفراهم شدن توجیه اقتصادی آن، تمایل به ساخت آسفالت گوگردی نیز افزایش می یابد. در کشورما نیز از دهه هفتاد میلادی پژوهشهایی دراین زمینه در مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی خصوصاً پژوهشگاه صنعت نفت آغاز شد. نتایج به دست آمده از عملکرد آسفالت گوگردی در نقاط مختلف جهان حاکی از آن است که عملکرد و قوام آسفالت گوگردی دراکثرمناطق معادل یا بهتر از آسفالت معمولی بوده است.
به دلیل ضعفهای ذاتی قیر و لزوم افزایش محدوده کاربری آن ، امروزه بیشتر قیرهای راهسازی در دنیا با کمک مواد افزودنی مانند پلیمرها اصلاح می شوند ؛ البته در ایران این مواد افزودنی اکثرا وارداتی وگرانقیمت هستند، درصورتی که گوگرد ماده ای ارزان و در دسترس است که کیفیت و دوام آسفالت را ارتقائ می دهد. از طرف دیگر، ساخت آسفالت گوگردی با تغییرات نسبتا ساده ای در کارخانه های معمولی آسفالت امکان پذیر است و حمل ونقل و پخش و کوبیدن آن با روشهای متداول انجام می شود، بنابراین ساخت و اجرای این نوع آسفالت به هیچ گونه فناوری پیچیده ای احتیاج ندارد. باتوجه به ویژگی های خاص گوگرد، محققان پژوهشگاه صنعت نفت موفق به فرمولاسیون و تولید آسفالت گوگردی شده اند.
به این ترتیب با بررسی انجام این نوع آسفالت که مستلزم ساخت و اجرای آزمایشی آسفالت گوگردی در یک منطقه انتخاب شده و مشاهده مشکلات ساخت و اجرا و همچنین بررسی عملکرد آن در زیر بار ترافیک و تحت شرایط مختلف جوی است لذا می توان موجب ترویج اجرای آسفالت گوگردی در ایران و حتی عرضه این فناوری به کشورهای همسایه شد .