پایان نامه نقدی بر کتاب زندگی قوام السلطنه
کتاب «میرزا احمد خان قوام السلطنه» حاصل تحقیق و نگارش آقای دکتر باقر عاقلی است که وی این مجموعه را براساس اسناد معتبر گرد آوری کرده اند و به شرح سوانح زندگی قوام السلطنه پرداخته است.
بنابه اظهارات آقای دکتر عاقلی دوستان وی ایشان را در گرد آوری این مجموعه یاری داده اند از قبیل کسانی همچون جناب آقایان مسعود سالور، آقای نظام شهیدی، آقای امیر باقری که نویسنده از همه این دوستان کمال تشکر را دارد.
این کتاب با همکاری همه دوستان در بهار 1376 در انتشارات جاویدان تدوین و به چاپ رسیده است. این کتاب دارای نثری روان و با قلمی زیبا به نگارش درآمده است و دراین مجموعه همه سالها به یک صورت ذکر شده (یعنی همه سالها شمسی ذکرشده) حوادث به ترتیب سالها مورد بررسی قرار گرفته. دراین کتاب فعالیتها و همه وقایع زندگی آقای قوام السلطنه در دو بخش مجزا مورد بررسی قرار گرفته است. کتاب دو بخش دارد:
بخش اول: قوام در دوران قاجار: که شامل فعالیتهای قوام السلطنه در قبل از مشروطیت 2/ بعداز مشروطیت 3 / فرمانروای کل خراسان و سیستان 4/ برکناری سید ضیاء الدین و رئیس الوزرائی قوام السلطنه 5/ رئیس الوزرائی دوم قوام السلطنه.
بخش دوم: قوام در دوران پهلوی: 1/ قوام در اروپا 2/ نخست وزیری چهارم قوام السلطنه 3/ نخست وزیری پنجم قوام السلطنه.
احمد قوام در 1252 ش. در تهران متولد شد مادرش طاووس خانم دختر میرزا محمد خان مجدالملک سینکی و پدرش معتمد السلطنه مردی نسبتاً با سواد و در امور مالی بصیر وآگاه بود فوق العاده خسیس بود و درجمع آوری مال و منال از هیچ کوششی فروگذار نمی کرد و در مشاغل خود منافع شخصی اش را در نظر می‌گرفت نه منافع دولت را. احمد قوام یکسال بیشتر نداشت که از نوازش مادر برای همیشه محروم شد. بعد از 6 سالگی تحصیلات مقدماتی آغاز کرد پس از فراگرفتن خواندن و نوشتن و تلاوت کلام ا… ، تحصیلات متوسطه و عالی خود را آغاز نمود.
او نیم قرن از عمر خود را در دوران حکومت قاجاریه گذرانید و مانند تمام اعیان‌زادگان آن زمان تحصیلات خود را در سطح عالی تحت نظر معلمین خصوصی به اتمام رسانید و دروسی مانند ادبیات فارسی وعربی و سیاقنوسی، معانی بیان منطق و علم کلام و فقه و اصول را به طور کامل فرا گرفت او خط را به زیبایی می‌نوشت. در تربیت و مراقبت از تحصیل قوام دودایی از میرزاعلی خان امین الدوله و محمد تقی خان مجدالملک ثانی که از اعاظم رجال سیاسی و علمی بودند سهمی به سزا داشتند. وی برای ادامه تحصیل چندی به اروپا سفرکرد.
قوام السلطنه درمسائل سیاسی شمی قوی داشت و همیشه شخصیت ایرانی و استقلال فکری خود را بروز می داد. و در برابر خارجی ها هرگز احساس حقارت نمی‌کرد. قوام مردی مقتدر و جاه طلب بود از این رو به احدی حتی شاه اجازه دخالت درامور مربوطه را نمی داد. در دشمنی کینه توز و در دوستی وفادار بود به حفظ قانون اساسی اعتقاد داشت ادیب و ادب پرور بود فطرتاً درویش مسلک بود.
قوام مردی متمول بوده و در عین حال بذال و خراج هم بود. مایه اصلی ثروت او از اجاره داری آستانقدس رضوی سرچشمه گرفته بود قبل از رفتن به خراسان بهترین و زیباترین خانه تهران متعلق به او بود. او پروردة دوران استبداد بود پیشکش دادن و پیشکش گرفتن جزء آداب و رسوم کهن ایران بود از این رو قوام از این قبض و اقباض روگردان نبود و طبق سنن آن روز به این عمل دست می‌زد.
قوام در 20سالگی با اشرف الملوک دختر محمد حسن خان حاجب الدوله ازدواج کرد. در دسال 1325 با خانم زهرا فدائی در لاهیجان ازدواج کرد و صاحب یک پسربه نام حسین شد درهنگام فوت قوام حسین 8 ساله بود واو هم در سال 1362 در اروپا درگذشت.
قوام پس از پشت سرگذاشتن 82 بهار از زندگی اش در 31 تیر 1334 در تهران درگذشت.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه:............................................................................................................... 2
زندگینامه قوام السلطنه:................................................................................. 3
فصل اول........................................................................................................... 5
قوام السلطنه قبل از مشروطیت :................................................................... 5
فصل دوم.......................................................................................................... 6
قوام السلطنه بعد از مشروطیت:.................................................................... 6
فصل سوم........................................................................................................ 8
قوام فرمانروای خراسان و سیستان:............................................................. 8
فصل چهارم...................................................................................................... 9
برکناری سید ضیاء الدین و رئیس الوزرائی قوام:...................................... 9
اقدمات قوام پس از رسیدن به منصب رئیس الوزرایی :.............................. 9
فصل پنجم:..................................................................................................... 11
رئیس الوزرایی قوام السلطنه : (1301-1300)............................................ 11
اقدامات قوام در دوره دوم نخست وزیری:.................................................. 11
بخش دوم....................................................................................................... 13
فصل اول : قوام در اروپا............................................................................... 13
سومین دوره نخست وزیری قوام : (مهر تا بهمن 1321)............................. 16
اقدامات قوام در این دوره:............................................................................. 16
فصل دوم........................................................................................................ 18
نخست وزیری چهارم قوام:........................................................................... 18
نظری اجمالی بروقایع سال 1324:............................................................... 18
مجلس پانزدهم و قوام :................................................................................ 19
|
قوام در سراشیبی سقوط:............................................................................ 21
قوام السلطنه در دوران خانه نشینی :......................................................... 22
دولت تنظیم پرونده :.................................................................................... 22
بازداشت قوام :.............................................................................................. 23
نامه های قوام به شاه:................................................................................... 23
فصل سوم :.................................................................................................... 24
پنجمین نخست وزیری قوام :....................................................................... 24
انگیزه های قوام از نوشتن خاطراتش :........................................................ 25
نگاهی گذرا بر ظهور تا سقوط قوام السلطنه (نتیجه گیری)....................... 26
نقدی برکتاب ازدید نگارنده این مقاله:......................................................... 27
|