پایان نامه مردم شناسی مونوگرافی روستای اخترآباد
مقدمه
تعریف مردم شناسی:
مردم شناسی مانند جامعه شناسی یکی از علوم معتبر و دامنه دار اجتماعی است که بیش از صد سال از عمر آن نمی گذرد اما در جامعه ما مردم شناسی بر خلاف جامعه شناسی به حد کفایت مورد توجه قرار نگرفته و دنبال نشده است. البته پیش از ظهور مردم شناسی به عنوان یک علم مورخان و سیاحان و فیلسوفان و اخلاق شناسان درباره سلوک اجتماعی و فرهنگی اقدام اقوام گوناگون به تاملاتی نظری دست یازیده اند و آثاری بس ارجمند پدید آورده اند که به بیش از دو هزار سال همواره مورد استفاده و مواجه اصحاب پنج قرن پیش از طلوع عصر مسیحی گزارشی مردم شناختی از قوم ایرانی و رسوم اخلاقی آن به دست داده است و ابوریحان بیرونی که در قرن چهارم به بررسی فرهنگی مردم هند پرداخته و محصول این پژوهش را در کتاب مشهور خویش به نام تحقیق درباره هند ابدیت بخشیده است. (محمودی اصل/1377 و ص 7)
مطالعه جامع یک اجتماع و یا با یک امر اجتماعی نظیر خانواده، کارخانه، طبقه و غیره. تشریح همه جانبه یک پدیده یا مجموعه ای از پدیده ها است، در تک نگاری ابتدا از وضع عینی ، ظاهر، سطح خارجی پدیده که قابل مشاهده است، آغاز می کنند، سپس ابعاد ذهنی، روانی و پیچیده آن را به نگارش در می آورند، بدین سان در این مفهوم کلیت و هم فردیت دیده می شود. کلی است چون در خلال آن همه اضلاع یک محل شناخته می شوند. فردی است چون یک پدیده نظیر ده، یک کارخانه یک مدرسه در همه ابعادش سنجیده می شود. (ساروخانی، 1377 ص 319)
تعریف روستا
ده واژه ای است پارسی مشتق از کلمه دهیو به معنی سرزمین و کشور و از معنای آن مرکزی از تجمع انسان ها و واحد جغرافیایی به ذهن متبلور می شود که شخصیتی اقتصادی و اجتماعی قایم به خود دارد. «روستا» نیز واژه ای است مأخوذ از کلمه «رستاق»، که در اصطلاح جغرافیدانان اسلامی به ناحیه ای اتلاق می شد که دارای مزارع و قریه هایی باشند. واژه رستاق در دوره های بعدی به دو معنی استعمال شده است: نخست به معنای دهستان که هم اکنون نیز در برخی از استان های کشور مصطلح است، دوم به معنای ده و قریه که در این مفهوم تا اواخر دوره قاجاریه به کار می رفته و در حال حاضر به واژه روستا تبدیل شده است.
جمعیت فعال و غیر فعال:
در حقیقت می توان گفت جمعیت غیر فعال در این روستا و جود ندارد و همه افراد از بزرگ تا کوچک مشغول کار هستند و پیرمردها و پیرزن ها حتی در سنین خیلی بالا هم فاقد کار نیستند و کارهای سبک را انجام می دهند. (آقای نادری 26 ساله)
خانه بهداشت توسط بهداشت جمعیت احداث شده است و کلیه فعالیت های بهداشتی روستا به عهده این مرکز می باشد فعالیت هایی شامل پیش گیری از بیماری ها و واکسیناسیون تنظیم خانواده، مراقبت و آموزش زنان باردار، نظارت بر توالتهای منازل و کنترل بیماری های دامی همه از وظایف این مرکز می باشند.
پایگاه بسیج: در این پایگاه که متشکل از جوانان (پسر) می باشد وظیفه این امنیت روستا در هنگام را بر عهده دارند اگر دزدی یا ضرب و جرحی اتفاق بیافتد وظیفه این پایگاه است که به آن رسیدگی می‌کند.
| «فهرست مطالب» | |
| موضوع | شماره صفحه |
| فصل اول |
|
| مقدمه: |
|
| تعریف مردم شناسی | 2 |
| تعریف تک نگاری | 2 |
| روستا | 3 |
| ملاک های تعریف روستا | 5 |
| انواع اجتماعات روستایی | 8 |
| انگیزه و هدف تحقیق | 9 |
| موضوع تحقیق | 11 |
| روش تحقیق | 12 |
| فصل دوم: جغرافیا |
|
| استان تهران | 15 |
| شهرستان شهریار | 19 |
| دهستان اخترآباد | 26 |
| موقعیت و محدوده اخترآباد | 30 |
| وسعت ده | 30 |
| کوه ها | 30 |
| آب و هوا | 31 |
| بارندگی | 31 |
| دما | 32 |
| رطوبت | 32 |
| قنات | 32 |
| جنس خاک | 33 |
| پوشش گیاهی | 33 |
| پوشش جانوری | 34 |
| وجه تسمیه | 35 |
| آثار تاریخی و قدیمی | 36 |
| فصل سوم: موقعیت اجتماعی |
|
| مهاجرت | 39 |
| جمعیت | 40 |
| سطح سواد | 41 |
| جمعیت فعال و غیرفعال | 41 |
| امکانات روستا | 41 |
| فصل چهارم: ساختار فرهنگی |
|
| مسجد | 45 |
| زبان | 45 |
| مذهب | 46 |
| خویشاوندی | 46 |
| فصل پنجم: سیمای روستا |
|
| سیمای روستا | 48 |
| مسکن | 49 |
| فصل ششم: کشاورزی و دامداری |
|
| موقعیت اقتصادی | 52 |
| پنبه | 52 |
| شبدر | 53 |
| وسایل و ابزار کشاورزی | 54 |
| تقسیم آب | 54 |
| دامداری | 54 |
| تهیه انواع لبنیات | 55 |
| واحدهای وزنی | 57 |
| تقدیم و گاه شمار | 59 |
| فصل هفتم: خوراک |
|
| انواع نان ها و شیرینی های محلی | 61 |
| انواع آشها | 63 |
| انواع غذاهای محلی | 65 |
| انواع ترشی | 67 |
| انواع مربا | 67 |
| وعده های غذایی | 68 |
| سفره آرایی | 68 |
| فصل هشتم: پوشاک (مردان و زنان و کودکان) | 71 |
| فصل نهم: مراسم گذار |
|
| الف- سیسمونی | 75 |
| تولد | 75 |
| نامگذاری | 76 |
| حمام زایمان | 76 |
| ختنه سوران | 76 |
| دندان درآوردن | 77 |
| اعتقادات در مورد زاد و ولد | 78 |
| ب- ازدواج | 79 |
| همسرگزینی | 80 |
| خواستگاری | 80 |
| قندشکنی | 81 |
| خرید عروسی | 81 |
| مراسم عقد | 82 |
| کارت نویسی | 83 |
| مراسم بند اندازون | 84 |
| پختن نان عروسی | 84 |
| حنابندان | 85 |
| مراسم عروسی در قدیم | 87 |
| حمام بردن داماد | 88 |
| تیانه | 89 |
| عروس بردن | 89 |
| مراسم عروسی در زمان حال | 90 |
| جهیزیه | 90 |
| عروسی | 91 |
| دواخ | 91 |
| قیننه سلام | 92 |
| هفته حمام | 92 |
| ایاق اچماق | 92 |
| اعتقادات در مورد عروسی | 93 |
| مرگ و میر | 93 |
| مراسم تدفین | 94 |
| مراسم شام غریبان | 95 |
| مراسم سوم | 95 |
| مراسم شب هفت | 95 |
| مراسم چهلم | 96 |
| مراسم سال | 96 |
| اعتقادات مربوط به مرگ و میر | 97 |
| فصل دهم: مراسم در طول سال شمسی و قمری |
|
| شب یلدا | 99 |
| چهارشنبه سوری (شال اندازی، فال گوشی) | 99 |
| مراسم خانه تکانی | 101 |
| خرید عید | 101 |
| عیدی بردن برای عروس | 102 |
| سال تحویل | 103 |
| سیزده بدر | 104 |
| عید قربان | 104 |
| عید غدیر | 105 |
| عید فطر | 105 |
| مراسم مربوط به ماه محرم و صفر | 105 |
| علم بندی | 106 |
| تاسوعای حسینی | 107 |
| عاشورای حسینی | 107 |
| فصل یازدهم: صنایع دستی |
|
| قالی بافی | 109 |
| توبره بافی | 111 |
| گلیم بافی | 112 |
| پلاس | 112 |
| کلاه و دستکش | 113 |
| فصل دوازدهم: اوقات فراغت |
|
| شب نشینی | 115 |
| مسابقه | 116 |
| چاپ چاقان بازی (یک قل دو قل) | 116 |
| وسطی | 117 |
| زبر قیچ (لی لی) | 117 |
| تمباقا بازی (کمربند بازی) | 119 |
| هفت سنگ | 119 |
| فصل سیزدهم: اعتقادات و باورها |
|
| اعتقادات و باورها | 122 |
| مراسم طلب باران | 124 |
| طب سنتی | 125 |
| داروهای گیاهی | 126 |
| فصل چهاردهم: فرهنگ فولکور |
|
| ضرب المثلها | 127 |
| لالایی ها | 127 |
| چیستان | 129 |
| ترانه ها | 130 |
| رقص های محلی | 131 |