پایان نامه بررسی تاثیر خصوصی سازی در صنعت بیمه بر کارایی بیمه در ایران
چکیده
خصوصی سازی و آزاد سازی به عنوان راهکارهایی بوده که در دو دهه 1980 و 1990 از سوی صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و سایر مراکز اقتصادی بین المللی برای بالا بردن کارایی به طور اکید به کشورهای گوناگون توصیه می شد.
امروزه خصوصی سازی در دستور کار اکثر کشورها قرار دارد. از آنجایی که صنعت بیمه، یکی از نهادهای مهم بازار سرمایه می باشد و تغییرات در کارایی بیمه تأثیر به سزایی در رشد و توسعه اقتصاد کشور را شامل می شود، در این پژوهش سعی شده است آثار خصوصی سازی صنعت بیمه بر کارایی بیمه در کشور ایران بررسی شود. در ابتدا تعاریف، اهداف، روش ها، ضرورت خصوصی سازی صنعت بیمه و تجربه برخی از کشورها در زمینه خصوصی سازی بیمه را بیان خواهیم نمود. سپس دو شاخص ضریب نفوذ بیمه ای و حق بیمه سرانه را به عنوان شاخصهای مهم کارایی صنعت بیمه معرفی خواهیم کرد. در دو مدل آورده شده، نشان می دهیم که دولتی شدن بیمه در سالهای بعد از انقلاب موجب کاهش کارایی صنعت بیمه کشور شده است. همچنین جنگ نیز بر این دو شاخص تأثیر منفی داشته است. در پایان این پژوهش نیز به این نتیجه میرسیم که با اجرای فرایند خصوصی سازی، کارایی صنعت بیمه افزایش می یابد. و باید توجه داشت برای پیشبرد خصوصی سازی صنعت بیمه، شرکتهای بیمه خصوصی شده باید زیر نظر بیمه مرکزی به فعالیت بپردازند.
واژگان کلیدی : خصوصی سازی، صنعت بیمه، ضریب نفوذ بیمه، حق بیمه سرانه
مقدمه
خصوصی سازی بنا به تعریفی که در سازمان "بهره وری آسیا" در سال 1372 ارائه شده است، "انتقال مالکیت یا کنترل بنگاههای اقتصادی از دولت به بخش خصوصی".
خصوصی سازی راهکاری است که در مبارزه با ناکارایی در طیف وسیعی از کشورها به کار گرفته شده است و به تناسب زمینه های موجود در هر کشور و قدرت عمل آنها، نتایج متفاوتی به بار آورده است. برای واگذاری شرکتهای دولتی به بخش خصوصی شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی هر کشور باید مورد توجه قرار گیرد و در ادامه باید برنامه ریزی قبل از خصوصی سازی، برنامه ریزی در حین خصوصی سازی و برنامه ریزی و مدیریت بعد از خصوصی سازی، مورد توجه قرار گیرد.
قسمتی از متن
انواع بیمه به دسته های زیر تقسیم می شود )سایت پژوهشکده بیمه (:
1) بیمه اشخاص :
انسان از آغاز پیدایش جوامع انسانی، در جستجوی غریزی به دنبال تامین های جسمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده است. با توجه به همین نیاز بوده که شرکتهای بیمه با ارائه طرحهای متفاوت و ابتکاری متناسب با نیازهای جوامع انسانی در پی تامین و تسهیل این غریزه ثبات مالی و اقتصادی برآمدند تا در زمان بروز حادثه ناگوار، شیرازه اقتصاد خانواده ها از هم نپاشد و افراد وابسته به شخص متوفی و حادثه دیده بتواند از مزایای تامین اقتصادی بهره مند شود.
2) بیمه های اموال :
این بیمه ها برای جلوگیری از وقوع حادثه و کاهش میزان خسارت در صورت تحقق خطر مورد بیمه صورت می گیرد.
در بیمه های اشیاء حداکثر تعهد بیمه گر جبران زیان و خسارت مادی بیمه گزار است. یعنی نمیتواند موجب انتفاع ( سود بیمه گذار ) باشد بلکه از نظر مالی بیمه گذار در موقعیتی قرار می گیرد که بلافاصله قبل از تحقق خطر بیمه شده در آن موقعیت قرارداشته است. پس از وقوع حادثه بیمه گر خسارت را به شخص بیمه گذار می پردازند. مگر اینکه به موجب توافق طرفین قرارداد استفاده کننده از بیمه نامه شخص دیگری که دارای بیمه ای بوده و از وقوع خسارت متضرر شده، پرداخت می شود.
بیمه های اموال نقش مهمی را در اقتصاد کشور ایفا می نمایند که مهمترین تأثیر آنها عبارت است از :
- کمک به احیاء وضعیت مالی بیمه گذار و جلوگیری از نابسامانی اجتماعی
- حفظ موقعیت مؤسسات و نهادهای فعال در بازار و جلوگیری از نابسامانی اقتصادی
- امکان انجام برنامه ریزی مالی
- افزایش اطمینان و گسترش سرمایه گذاری
3) بیمه های اتومبیل :
- بیمه حوادث سرنشین : که جبران خسارت وارده به سرنشینان اتومبیل مورد بیمه است.
- بیمه نامه بدنه اتومبیل : بیمه بدنه اتومبیل از جمله رشته های بیمه ای است که در ارتباط مستقیم با مردم عادی قرار دارد، و به علت آنکه کمتر تحت تأثیر عامل اجبار برای بیمه کردن قرار دارد ( برعکس بیمه های باربری و آتش سوزی )، رشد آن را می توان به مفهوم گسترش فرهنگ بیمه در جامعه تلقی کرد و به عنوان جلوه گاه کیفیت و کمیت فعالیت مؤسسات بیمه در ایران از آن نام برد.
- بیمه شخص ثالث : اندیشة اجباری نمودن بیمة شخص ثالث برای اولین بار در سال 1327 ه. ش مطرح گردید و لایحه ای در این خصوص تنظیم شد، اما این لایحه به تصویب نرسید و تا سال 1347 ه. ش بیمة شخص ثالث به صورت اختیاری عمل می شد. در سال های میانی دهة 1340 ه. ش افزایش تعداد اتومبیل و به تبع آن ازدیاد حوادث رانندگی، مجدداً مسئولین وقت را به فکر انداخت که به منظور حفظ حقوق افرادی که در اثر حوادث وسایل نقلیة موتوری زمینی، آسیب یا خسارت می بینند، قانون بیمة اجباری، مسئولیت دارندگان وسایل نقلیة موتوری زمینی را وضع نمایند. به موجب این قانون کلیة دارندگان وسایل نقلیة موتوری زمینی مسئول جبران زیان های بدنی و مالی که از وسایل نقلیة آن ها به دیگران وارد می شود، گردیدند و موظف شدند مسئولیت خود را بیمه نمایند.
4) بیمه های مسئولیت :
بیمه مسئولیت از جمله رشته های بیمه است که مستقیماً در تنظیم روابط اجتماعی افراد جامعه، شناخت افراد از حقوق و مسئولیتهای یکدیگر و تأمین امنیت حرفه ای مشاغل و فعالیتها تأثیر گذار است. آمار موجود به صورت بیمه نامه مستقل از سال 1376)تحولات بیمه های بازرگانی در ایران از آغاز تا سال1370؛ 1372(.
5) بیمه های مهندسی :
از حدود 35 سال پیش به کمک یکی از شرکتهای آلمانی به نام "مونیخ ری" بیمه های مهندسی تأسیس گردید. در بیمه های مهندسی خسارتهای فیزیکی ناگهانی و غیر قابل پیش بینی ناشی از حادثه جبران می شود و در برخی از انواع بیمه های مهندسی ( تمام خطر ) دامنه پوشش به جبران خسارتهای انسانی، تکنیکی و زیانهای ناشی از خطرات طبیعی نیز گسترش می یابند.
6) بیمه باربری :
بیمة باربری ازجمله انواع بیمه است که خطرات حمل و نقل کالاها را تحت پوشش قرار می دهد. اگرچه این بیمه شامل سه بخش باربری وارداتی، صادراتی و حمل داخلی می گردد، ولی بازار ایران بیشتر در بخش بیمة باربری وارداتی فعال بوده و در بخش های دیگر فعالیت چندان قابل توجهی نداشته است. مهمترین عامل شروع رشد و افزایش سهم بیمة باربری در بازار بیمة ایران مصوبة مورخ 13 / 3 / 1326 هیأت وزیران بود که به موجب آن کلیة بانک های کشور موظف گردیدند هنگام گشایش اعتبار از وارد کنندگان کالا درخواست ارائه بیمه نامة باربری بنمایند که توسط یکی از شرکت های بیمة ثبت شده در ایران صادر شده باشد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1) مقدمه................................ 2
1-2) بیان مسئله. 3
1-3) اهمیت و ضرورت پژوهش... 5
1-4) اهداف این پژوهش... 6
1-5) پرسش های پژوهش... 6
1-6) فرضیات پژوهش... 6
1-7) خلاصه مراحل روش پژوهش... 6
1-8) متغیرهای پژوهش و تعریف آن. 7
1-9) قلمرو پژوهش... 8
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1 ) مقدمه. 10
2-2 ) تعریف کلی بیمه. 11
2-3 ) تاریخچة پیدایش بیمه. 12
2-4 ) جریان ظهور وگسترش بیمه در ایران. 13
2-5 ) انواع بیمه در صنعت بیمة ایران. 20
2-6 ) جایگاه مؤسسات بیمه در بازار مالی کشور. 24
2-7 ) شاخص های بیمه و ارزیابی شاخص ها در کشورهای دیگر و مقایسه با ایران. 26
2-8 ) خصوصی سازی در ایران. 31
2-9 ) نارسایی های اجرایی در فرایند خصوصی سازی در ایران. 34
2-10 ) آغاز جریان خصوصی سازی صنعت بیمه در ایران بعد از انقلاب... 35
2-11 ) چگونگی مشارکت بخش خصوصی در صنعت بیمه. 35
2-12 ) نظارت بر عملیات بیمه و انواع مقررات نظارت در شرایط خصوصی سازی.. 40
2-13 ) فرصت ها و تهدید های خصوصی سازی صنعت بیمه. 41
2-14) عملکرد هفده ساله صنعت بیمه کشور ( سال های 1389-1373 ) 48
2-15 ) بازار جهانی بیمه در سال 2011 میلادی.. 51
2-16 ) تجربه چند کشور در زمینه خصوصی سازی صنعت بیمه. 52
2-17) سابقه تحقیق.. 58
فصل سوم : روش اجرای تحقیق
3-1 ) مقدمه. 62
3-2 ) روش تحقیق.. 62
3-3 ) ابزار جمع آوری اطلاعات... 62
3-4 ) تشریح انواع متغیر های موجود در مدل. 63
3-5 ) ارائه مدل های قابل برآورد. 66
3- 6 ) روش تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات... 67
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق
4-1 ) مقدمه. 69
4-2 ) برآورد مدل ها و تفسیر نتایج حاصل از آنها 69
فصل پنجم : بحث ، نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1 ) مقدمه. 85
5-2 ) نتایج پژوهش... 85
5-3 ) پیشنهادات... 86
5-4 ) محدودیت ها 87