روش تحقیق بررسی اوقات فراغت دانشجویان در 80 صفحه ورد قابل ویرایش
1-1 مقدمه
یکی از عرصه‌هایی که زندگی روزمره را بازنمایی می‌کند و قدرت و مقاومت را در زندگی انسان‌ها به نمایش می‌گذارد عرصه‌ی فراغت است.
فراغت عرصه‌ای است که اختیار و آزادی انسان‌ها در آن عرصه بیشتر قابل اعمال است. در نتیجه برخلاف کار که انضباط بیشتری را ایجاب می‌کند، فضای مناسبی برای مقاومت در برابر رویه‌های فرهنگی جا افتاده و برای پدید آوردن روال‌ها و کردارهای جدید است. از این روست که گفته‌اند فراغت می‌تواند فرهنگ ایجاد کند و هویت افراد را اشکار سازد.
برخی از پژوهشگران بر این باورند که پدیده فراغت در سرتاسر تاریخ زندگی بشر وجود داشته و خاص زمان مشخصی نیست . اما برخی دیگر فراغت را پدیده‌ای می‌دانند که با تمدن صنعتی پیود دارد و معتقدند که دارای دو ویژگی و شرایط خاص است که عبارتند از: 1ـ تحت تأثیر مراسم اجباری و الزامات فرهنگی و اجتماعی نیست، بلکه با اراده و اختیار فرد سپری می‌شود. (براون ،1996 صفحه92)
2ـ از سایر فعالیت های ضروری زندگی روزمره نظیر خوردن متفاوت است. (دومازیه،1372،صفحه56)
چنانچه این دو شرط ملاک باشد، اوقاعت فراغت در جواع بیش پیش صنعتی وجود نداشته زیرا افراد در گذراندن فراغت خود نظیر تفریحات و سرگرمی نوعی تابع الزامات فرهنگی اجتماعی بوده اند.(فکوهی، ناصر 1382). واقعیت آن است که امروزه وجود و اهمیت بخشی به آن هم نتیجه‌ی رشد صنعت و هم نتیجه‌ی جامعه‌ی مصرفی بوده است فعالیت های اوقات فراغت امروزه از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی از آن به مثابه آینه فرهنگ جامعه یاد می‌کنند. به این معنی که چگونگی گذران اوقات فراغت افراد یک جامعه تا حد زیادی معرف ویژگی‌های فرهنگ آن جامعه است و ازاین نظرگاه، کوشش برای شناسایی چگونگی‌گذران اوقات فراغت در یک جامعه یا یک گروه اجتماعی حائز اهمیت ویژه‌ای است. (چگونگی پرداختن به فعالیت‌های فراغت در بین جوانان و نوجوانان ،شریفیان، مسعود، صفحه 5)
2-1 بیان مسأله
اوقات فراغت بخشی از ساعات زندگی روزمره ی انسانهاست که فارغ از کار و تعهدات شغلی به آن می پردازند. همچنین به زمانهایی اطلاق می شود که افراد کار ضروری برای انجام ندارند و معمولا در این مواقع جهت تفریح و سرگرمی و رفع خستگی تمایل به انجام فعالیت های فرحبخش و نشاط آور دارند. در تحقیق حاضر اوقات فراغت در محدوده ی جوانان مطرح می شود. چرا که نزدیک به 2 میلیون نفر از جوانان آینده ساز کشور را قشر دانشجو تشکیل می دهند. و این دانشجویان در فردایی نه چندان دور به عنوان مدیر، پزشک ، معلم و ... به کار و فعالیت می پردازند. پس طبیعیست که نحوه گذراندن اوقات فراغت این قشر نسبت به دیگر افراد جامعه حساسیت و اهمیتی مضاعف پیدا کند. به طور کلی می توان گفت که در عین حال که کار کرد اوقات فراغت در وجوه رفع خستگی و تفریح و سرگرمی اموری غیر قابل انکار هستند، عنایت به کارکرد دیگر آن که باعث پیشرفت تحصیلی نیز شود حائز اهمیت ویژه ای است. البته باید در نظر داشت که این کارکرد مورد انتظار اوقات فراغت است و چه بسا که گذران اوقات فراغت به گونه ای باشد که خلاف چنین انتظاری رخ نماید.
سوال های اساسی که در این پژوهش مطرح می شود بدین قرارند:
1- انواع فعالیت های فوق برنامه ی دانشجویان در طول سال تحصیلی چیست؟
2- نوع فعالیت ها چه تأثیری بر موفقیت تحصیلی دانشجویان دارد؟
3- انگیزه ی دانشجو ازانجام فعالیت های فوق برنامه چیست؟
4- میزان رضایت دانشجویان از این فعالیت ها به چه میزان است؟
5- پایگاه اجتماعی دانشجویان چه تأثیری بر میزان و نوع این فعالیت ها دارد؟
6- 3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق
از آن‌جا که مقوله‌ی فوق برنامه یک پدیده‌ی دوسویه است از یک طرف در نظر عده‌ای معمولاً زمانی‌که به فعالیت‌های فوق برنامه اختصاص داده می‌شود در برنامه‌ی جوانان سهم عمده‌ای دارد و همچنین بازتاب‌های متفاوتی دارد. فعالیت‌های فوق برنامه اعم ازآ موزشی و غیرآموزشی در برنامه‌ی جوانان قرار می‌گیرد. بحث بر سرتأثیر این فعالیتها بر موفقیت تحصیلی است. یعنی این‌که چگونه این فعالیتها می‌توانند منجر به موفقیت یا عدم موفقیت در تحصیل شوند. با توجه به این‌که رویکرد آموزش سنتی معمولاً به گونه‌ای بود که فعالیت‌های فوق برنامه‌ها محدود و اصولاً زمانی بر آن قائل نمی‌شود و در سال‌های اخیر توجه به این فعالیتها در برنامههای آموزشی بیشتر شده است، بررسی اصولی این فعالیتها و تأثیر آن‌ها بر تحصیل راهگشا می‌نماید. عده‌ای معتقدند زمانی‌که معمولاً به این کلاس ها اختصاص داده می‌شود. گاهاً سبب کم‌کاری در برنامههای آموزشی اصلی می‌شود و بنابراین به این فعالیتها به صورت معمولاً مکمل می‌نگرد بلکه حتی دلایلی هستند که در جای خود قابل بحث است و با ذکر این دلایل معتقد به تأثیر این فعالیتها بر عملکرد تحصیلی جوانان هستند. با توجه به ا ین جریان دو سویه سعی شده است تا در این پژوهش با تعبیراتی فعالیتها و نشان دادن آن با عملکرد تحصیلی به تأثیر آن بر موفقیت یاعدم موفقیت در تحصیل پی‌ببریم.
1-3 بررسی آراء و اندیشه‌های صاحبنظران
در عصر ما اندیشه درباره فراغت کم و بیش با پیدایش جامعه‌شناسی فراغت، یعنی دانشی که در نظر دارد این مسائل را به وسیله‌ی روش‌های علمی مورد بررسی قرار دهد و تفکری سازمان یافته ایجاد کند، مرتبط است.
جامعه‌شناسان برای فراغت به معنی امروزی دو شرط قائلند. اول آن‌که فعالیتی باشد فارغ از اجبارهای اجتماعی، مذهبی و عمومی که در آن نوعی گزینش یا انتخاب آزاد مطرح است. دوم این‌که کاری که از آن فرد معیشت خود را تأمین می‌کند از سایرفعالیت باید جدا باشد. (پزشکیان، نسرین، رابطه گذران اوقات فراغت با بزهکاری نوجونان کانون اصلاح و تربیت پایان نامه کارشناسی ، 1354، صفحه 27)
نظر جامعه‌شناسان امروز این است که فراغت واقعیتی است کاملاً تازه که در بافت جامعه صنعتی پدید آمده است و آن را نی‌توان با بیکارگی قرون قبل مقایسه کرد. تصور می‌شود که جامعه‌شناسی فراغت به عنوان امرای ضروری مطرح است زیرا دانشی است که می‌خواهد مسائل واقعی تحولات حوزه‌ی کار و شیوه‌ی زندگی را مطالعه کند. ( اسدی علی ، فراغت ، تعاریف ،دیدگاه ها ، سمینارملی رفاه اجتماعی ، 22-18 اسفند 1352 ، کمیته گذاران اوقات فراغت ، سازمان برنامه و بودجه، صفحه 2)
جامعه‌شناسی فراغت در آمریکا پدیدار شد و مراحل رشد خود را در آن‌جا گذراند. در ربع دوم قرن بیستم بود که روش‌های تجربی مطالعه افکار عمومی در آمریکا بکارگرفته شد. در سال 1925 "لیند" کوشش کرد که فرهنگ آمریکایی را با روش‌های قوم‌شناسی مطالعه کند. او شهر درجه دومی را برای این کار انتخاب کرد و بعد در سال
1935 که همین بررسی را تکرار کرد متوجه شد که در ظرف این ده سال با وجود رشد فراغت‌های تازه، تغییر چندانی در زندگی آمریکایی پدید نیامده است. در سال 1935 قانون کار، ساعات کار هفتگی را به 40 ساعت تقلیل داد ولی غالب کارگران می‌بایست دو برابر کار کنند. این وضع تا بعد ا جنگ جهانی ادامه یافت. بعد از جنگ جهانی دوم درهای رفاه به سوی آمریکایی‌ها گشوده شد. سطح زندگی بالا رفت، تلویزیون به خانه‌ها رسوخ کرد و شهرکهای اقماری پدید آمد.
جامعه‌شناسی فراغت دراین دوره، رشد شایانی پیدا کرد. کتاب "رایزمن" به نام "توده تنها" بشارت دهنده‌ی اساسی در گذران وقات فراغت بود. رایزن من برای اولین بار این تز را مطرح کرد که تنها زمان فراغت است که به انسان این فرصت را می‌دهد تا به صورتی آزادنه با جامعه مصرفی خود را سازگار سازد.