نخستین مناسبت در دی ماه جشنهای چهارگانه دیگان است چون در دی ماه چهارروز به نام خدا نامیده میشود. این جشنها با «اورمزد روز » آغاز میشود و با «دیبهدین» پایانمیپذیرد
١- اورمزد و دی ماه : در نخستین روز دی ماه باستانی / ٢٥ آذرماه خورشیدی
٢- دی بهآذر و دیماه در هشتمین روز دی ماه باستانی/ ٢ دی ماه خورشیدی
٣- دیبه مهر ودیماه در پانزدهمین روز دی ماه باستانی/ ٩ دی ماه خورشیدی
٤- دیبهدین و دیماه در بیست و سومین روز دی ماه باستانی/١٧ دی ماه خورشیدی
* مناسبت دیگر یادواره درگذشت اشوزرتشت است که در روز خیر(خور) ایزد برابر با یازدهمین روز از دیماه باستانی و پنجم دیماه خورشیدی در سراسر مناطق زرتشتینشین گیتی به ویژه ایران برگزار میشود. این روز یکی از روزهای تعطیل ویژه زرتشتیان ایران است.
مناسبت این یادروز به کوتاهی از این قرار است:
پیامبر ایران باستان اشوزرتشت پس از پایان رسالت خود که آموزش راستی و آرامش به انسانها بود، در شهر بلخ به سرمیبرد. در سن هفتادو هفت سالگی هنگامیکه گشتاسب کیانی و پسرش اسفندیار فرمانروای بلخ که آن زمان از پایتخت خارج شده بودند، فرمانروای تورانی ارجاسب که دشمن دیرینه ایرانیان بود از فرصت استفاده کرد و توربراتور فرمانده سپاه خود را با لشکری بسیار به ایران فرستاد. لشکر تورانی دروازههای شهر بلخ را با همه دلاوریهای ایرانیان در هم شکستند و هنگامیکه
اشوزرتشت پیامبر ایرانی با لهراسب و گروهی از پیروانش در آتشکده بلخ به نیایش مشغول بودند، با یورش سپاهیان مهاجم همگی جان باختند.
اشوزرتشت گرچه جان به جان آفرین سپرد و از دیدهها پنهان گشت، ولی روان پاکش همراه با اندرز و آموزشهای جاودانهاش پیوسته زنده ماند. طوری که پس از هزاران سال نام بلندش بر سرزبانها و فروغ مهرش در درون دلهاست.
* مناسبت سوم برگزاری «گهنبار» است که از روز مهر تا ورهرام ١٦ تا ٢٠ دی ماه باستانی و ١٠ تا ١٤ دی ماه خورشیدی چهره میدیارم گاه خوانده میشود. این گهنبار ویژه پیدایش جانوران است. میدیارم به چم (معنای) میانه آرامش است و زمانی برگزار میشود که هنگام آرامش و استراحت کشاورزان و دامداران است
برابر با سالنامهی زرتشتیان، امسال روز سوم آذرماه برابر است با جشن آذرگان، یعنی برابری آذر روز با آذرماه؛
برابری این روز با ماه آن را جشنی ساخته است بهنام « آذرگان» که آن را « آذرجشن» نیز میگویند. آذر یا آتش در آیین مزدیسنی، پاک و پاککننده به شمار میرود و از این نگاه مورد احترام است. توجه زرتشیتان به آتش از لحاظ فروغ و شعاع آن است که
میآوردهاند.
به گفته پژوهشگران ، از روزی که ایرانیان و هندوان در پهنه گیتی شناخته شدند، مردمیبودند که آتش را در پرستشگاههای خود گرامیو بزرگ میداشتند.
نموداری از فروغ ایزدی است و در هنگام نیایش و ستایش اهورامزدا، آتش و نور را پرستش سوی خود قرار دادهاند.
نیا را همیبود آیین و کیش
پرستیدن ایزدی بود بیش
بدان گه بدی آتش خوبرنگ
چو مر تازیان راست محراب سنگ
نیاکان ما در این روز به آتشکدهها میرفتهاند و ستایش و نیایش اهورامزدا را به جا
در ماه بهمن دو جشن وجود دارد که از دیر و دور در ایران گرامیداشته شده اند. نخست جشن بهمنگان یا بهمنجنه در دوم بهمن ماه و دیگری جشن سده که هنگام برگزاری آن در پسین و شامگاه دهم بهمن ماه است.
درکتاب هایی که درباره آیین های دینی و فرهنگ ایران زمین نوشته شده است، اشاره هایی نیز در این باره وجود دارد. به نوشته این کتاب ها، روز دوم بهمن که بهمن روز نام دارد و متعلق به امشاسپند بهمن است، جشن بهمنگان نام دارد. در این روز در دیگی به نام بهمنجنه آشی به نام دانگو از گندم و ماش و عدس و نخود و باقلا میپزند و مهمانی میدهند. این آش را هفت دانه نیز میگویند دکتر رجبی معتقد است که یکی از ویژگی های جشن بهمنگان تعاونی بودن آن است و به نظر میرسد هر یک از همسایگان برای پختن آش دانگ خود را به خانه ای که آش در آن پختهمیشد میداده است و به این معنی نام آش را« دانگو » به کار میبردند و به این ترتیب در آشی که فراهم میآمده است همه همسایگان سهیم بودند.