بررسی نیازهای اطلاعاتی محققین زلزله
چکیده
هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل و راهکارهای موءثر در رفع نیازهای اطلاعاتی محققین علوم زلزله در دو حوزهء پژوهشی میباشد.
در این مطالعه ارتباط بین متغیرهای نوع کار، مدرک تحصیلی، و تجربهء محققین با میزان استفادهء آنها از منابع اطلاعاتی مورد بررسی قرار میگیرد و با تجزیه و تحلیل اطلاعات بهدست آمده، ابتدا با منابع و روشهای کسب اطلاع در جامعهء فوق آشنا میشویم و سپس مسائل و مشکلات آنها در راه تأمین نیازهای اطلاعاتی تعیین میگردد.
سابقه بررسی نیازها و کاربردهای اطلاعات به دههء 1920 میلادی برمیگردد، ولی کار عملی در این زمینه برای اولین بار در سال 1950 در آمریکا شروع گردید. اولین دورهء تحقیقات مربوط به نیازهای اطلاعاتی و کاربران آنها به اطلاعات علمی و فنی اختصاص دارد. بعد از مطالعات بر روی استفادهکنندگان از اطلاعات علمی و فنی، نوبت به تحقیق در مورد کاربران علوم اجتماعی رسید و ادامه یافت.
روش و شیوهء استفاده از منابع اطلاعاتی
استفاده از انواع خدمات اطلاعاتی نظیر چیکیدهنامهها، نمایهنامهها و کتابشناسیها میتواند نقش موثری در پیشبرد تحقیقات داشته باشد. کاربرد این نوع خدمات، شیوههای متفاوتی را در جستجو اطلاعات سبب میشود. براساس اطلاعات مندرج در جدول شمارهء 4، متداولترین روشهای جستجوی اطلاعات از دیدگاه محققین مراجعهء مستقیم به قفسهء کتابها و سپس استفاده از پایگاههای اطلاعاتی رایانهای میباشد. میزان استفاده از دیگر روشها به ترتیب اولویت عبارتاند از: نمایهنامهها، استنادها، مراجعهء مستقیم به کتابدار، کتابشناسیهای تخصصی و متخصصین موضوعی. در حالی که انتظار میرفت که کتابداران نقش عمدهای در جستجوی اطلاعات داشته باشند، نتایج حاکی از نقش بسیار ضعیف آنها است و اغلب محققین ترجیح میدهند برای جستجوی اطلاعات، مستقیماً به قفسهء کتابها مراجعه نمایند.
با وجود نقش مهم رایانه در توسعه، پیشرفت و اشاعهء علوم، محقین استفادهء گستردهای از آن ندارند؛ به عنوان مثال با توجه به جدول شمارهء 5 میزان استفاده از سیستمهای پیوسته بسیار ناچیز است. ضمناً در ارتباط با استفاده از پایگاههای اطلاعاتی بر روی دیسکهای نوری؛ مشخص گردید که هر چند بیش از 50 درصد از محققین به این مورد پاسخ مثبت دادهاند، اما میزان استفاده چشمگیر نیست و آشنایی با نام پایگاهها نیز بسیار محدود بوده. با توجه به پیشنهادهای محققین دربارهء در دسترس قرار دادن این نوع خدمات اطلاعاتی، با ایجاد شبکههای پیوسته بین مراکزی که چنین خدماتی را ارائه میدهند، درصد استفادهء بالاتری پیشبینی میشود.