بــررسی عوامل مؤثر در فرار مغزها به عنوان عظیم ترین پشتوانه منابع انسانی، ضامن منابع ملی، توسعه فرهنگی و اقتصادی ملتها
وقوع زلزله (5/10/82) در شهرستان بم، بار دیگر بر این نقطه که علم و دانایی بهتر است از ثروت صحه گذاشت. در دنیای امروز، در دنیایی که کره زمین از نظر فراهم شدن، امکانات ارتباطات و اطلاعات علمی و خبری و دانش فنی به دهکده جهانی تبدیل شده است. دکتر محمد خاتمی رئیس جمهوری اسلامی ایران به هنگام سفر خود به شهرستان بم در تاریخ 8/10/82، در مصاحبه با خبرنگاران، از جمله چنین گفت: «ما، باید از هر لحاظ، بویژه در ارتباط با تربیت و در اختیار داشتن نیروهای علمی، فنی و فرهنگی کارآمد و متخصص، تجهیزات پیشرفته علمی و تکنولوژیکی، نظم در مدیریت، سازمان دهی در کارهای اجرایی و برنامه ریزی، در کشور آماده باشیم». شاعر نامی ایران در این زمینه می گوید:
مجهز شدن بـــه نیروی انسانی، اندیشمند، کاردان، باایمان، عاشق خدا و مردم، نواندیش برای هر جامعه ای یا کشوری، نیاز به برنامه ریزی، مدیریت شایسته سالار، سرمایه گذاری کلان اقتصادی، نیروی انسانی متخصص دارد.
در دنیای امروز، در دنیایی که جهان در نتیجه پیشرفتهای سریع دانش فنی و فراتکنولوژی، به یک دهکده جهانی تبدیل شده است، دیگر نمی توان گنجینه کشورها را صرفاً به لحاظ برخوردار بودن از منابع طبیعی و معدنی غنی، ازجمله: طلا، پلاتین، نفت و یا گاز طبیعی محدود ساخت، بلکه نیروی انسانی کاردان، با بینش های علمی، فرهنگی و اجتماعی به عنوان محور اصلی توسعه پایدار اقتصادی، زیست محیطی، سیاسی و اجتماعی محسوب می شود، می تواند بعنوان گرانبهاترین خزانه ملی هر کشوری به حساب آید. مقوله انرژی و ارزش حیاتی آن از نظر اقتصادی و سیاسی، برای جوامع علمی و صاحب نظران ذی ربط، موضوع ناشناخته ای نیست.
دانلود فرار مغزها و نظریه کوچ مجازی
وظیفه روشنفکر، البته یکی از وظایف او، نقد اجتماعی است؛ نقد اجتماعی وضعیت معاصر. او دو خط مشی کلی برای این نقد نقد دارد: یکم آنکه مبتنی بر علم باشد و دوم اینکه، استراتژیک باشد. او در جایگاه روشنفکری، فقط یک گام و نه بیشتر از جامعه جلوتر است. از بعد استراتژیک، نکات متفاوت سیاسی و تاکتیکی را لحاظ می کند؛ و در مقام اهل علم، بایستی که اگر از مرز دانش فراتر نمی رود، خود را در مرز آن نگه دارد. هدف وی تعالی است، تعالی جامعه. او، نه همچون سرخوردگان، اهل فرار است؛ بلکه در برابر واقعیت ایستاده است. در این نوشتار، سعی شده است با تاکید اولیه بر مسئله فرار مغزها، یک نظریه جامعه شناسانه و مدیریتی ارائه گردد.
این نظریه، ارائه دهنده راه حل غلبه بر مشکل نیست؛ بلکه برای درک ابعاد مسئله و تعریف صحیح آن است. برای تغییر در واقعیت، اولین گام درک، تجزیه و تحلیل آن است. از این رو ما نیاز به تئوری داریم. چنان که راسل می گوید: یک تئوری خوب از هر چیزی کاربردی تر است. از جمله بحث های امروزه در سطح دولت و جامعه، بحث فرار مغزها است. فرار مغزها، همچون هر پدیده اجتماعی دیگر علل اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دارد؛ که در این نوشتار بر سر علل سخنی نمی رود. از بعد تصمیم گیری و حل مسئله، چهار مرحله اساسی وجود دارد: یکم، تعریف و تبیین مسئله؛ دوم، تحلیل و درک اسباب و علل؛ سوم، شناسایی راه حل ها و طراحی راه حل نهایی؛ و چهارم، پیاده سازی و اجرا.
پس از آن، نوبت بهبود مستمر است. به این صورت که مدام، پسخورد گرفته شود و تغییرات لازم اعمال شود. البته این مطلب، با سعی و خطا تفاوت دارد. یعنی زندگی مداوم سیستم. در این نوشتار چنانکه اول نیز گفته شد، نگارنده در مقام برنامه ریز نیست، بلکه در مقام منتقد و تحلیلگر است. پس به گام اول پرداخته می شود؛ و به ناچار گریزی نیز به گام دوم زده می شود. درک فرار مغزها، به لحاظ جامعه شناسی، یک گونه مهاجرت است. (البته اگر هم نباشد نزدیک ترین موضوع به بحث است). از این رو، در آغاز، مفهوم و ماهیت مهاجرت تشریح می شود تا بر پایه آن، مسئله فرار مغزها نیز، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. مهاجرت یکی از پدیده های کلاسیک جمعیت شناسی و مباحث معمول جامعه شناسی است. در فرهنگ بریتانیکا، دو اصطلاح اساسی از نظر مفهومی و دو وجهه اقتصادی نیز از لحاظ تحلیلی دارد.
واژه اول، «به اندازه کافی دور» (significant) است. این مطلب در نگاه اول به فاصله اشاره دارد. البته صرفاً به منزله فاصله جغرافیایی نیست؛ بلکه، تغییرات بافت اجتماعی است. این تغییر، بعضاً منجر به فرهنگ پذیری و تطبیق می شود. واژه دوم، «به اندازه کافی طولانی» (permanent) است. این مورد بر این نکته تاکید دارد که بعد زمانی نیز مطرح است. به این معنی که مهاجر در بطن برهم کنش اجتماعی جامعه جدید وارد می شود.
با توجه به دو نکته فوق مهاجرت تعویض چارچوب حیات اجتماعی است. برای همین است که مهاجرت با تبعید، مسافرت و ماموریت تفاوت دارد. به هر روی در مهاجرت بایستی انتقال از یک بافت و فضا به بافت و فضای جدید صورت گیرد. مطلب دیگر این است که، مهاجرت از بعد اقتصادی و هم اجتماعی بر هر دوی مبدا و مقصد اثرگذار است. یعنی همان گونه که معلول شرایط اقتصادی - اجتماعی است، اثر متقابل نیز می گذارد. علم برنامه ریزی اجتماعی سعی در کنترل و بهینه سازی مسئله مهاجرت در راستای منافع محیط برنامه ریزی دارد.
فهرست مطالب
چکیده تحقیق
فصل اول - کلیات و روش تحقیق
مقدمه
هدف تحقیق
نوع تحقیق
روش تحقیق
قلمرو تحقیق
سوال تحقیق
کاربران تحقیق
روش گردآوری اطلاعات
ابزار گردآوری اطلاعات
جامعه آماری و حجم آماری و حجم نمونه
محدودیت های تحقیق
فصل دوم - بررسی ادبیات تحقیق
طرح مسأله
مفهوم شناسی نخبگان
نظریه ی کثرت گرایانه ی نخبگان
نظریه ی نخبه گرایی
نظریه دمکراتیک نخبگان
دیدگاه مردم - نخبگان
جدول دسته بندی عوامل موثر در مهاجرت مغزها
نظریه های توضیح دهنده جذب، نگهداشت و مهاجرت نخبگان
نظریه سرمایه انسانی
نظریه سرمایه اجتماعی
نظریه انتقال معکوس فناوری
نظریه دوگانگی ساختار
نظریه مرکز پیرامون
نظریه بازار کار دوگانه
نظریه تحصیل مغزها
نظریه شکار مغزها
نظریه اجتماعات پژوهشی
جهانی شدن
نظریه نظام آموزشی اقتباسی
نظریه بحران منزلتی
نظریه جاذبه - دافعه (Pull- Push)
جدول مدل جاذبه - دافعه در جذب و نگهداشت و مهاجرت نخبه
فصل سوم - یافته های پژوهشی
الف) ارزیابی و فراتحلیل قالب و روش شناسی آثار
جدول دورنمای وضعیت روش شناسی پژوهشها
معرفی قالب آثار علمی
جدول معرفی قالب آثار علمی
پرکندگی موضوعی آثار علمی
جدول پراکندگی موضوعی آثار علمی
دوره زمانی انتشار تحقوق اثر علمی
جدول دوره زمانی انتشار تحقیق و اثر علمی
میزان همکاری محققان در تهیه اثر
جدول میزان همکاری محققان در تهیه اثر ( میزان هم پژوهی و هم نویسی )
قلمرو رشته ای آثار علمی
جدول قلمرو رشته ای آثار علمی
روش تحقیق
جدول روش تحقیق اتخاذ شده در آثار علمی
میدان مطالعه
میدان مطالعه آثار علمی
تکنیک های جمع آوری اطلاعات
جدول پراکندگی مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات
وضعیت فرضیه ها در 19 طرح پژوهشی
جدو وضعیت فرضیه ها در 19 طرح پژوهشی
تکنیک های تجزیه و تحلیل
الف) تکنیک های آمار توصیفی
ب) تکنیک های آما استنباطی و تبیینی معمولی
ج) تکنیک های پیرفته تر
جدول چگونگی استفاده محققان از تکنیک های تجزیه و تحلیل در 19 طرح پژوهشی و پایان نامه
بررسی جنبه های محتوایی
تناسب نتایج با اهداف پروژه
جدول میزان تناسب و انطباق بین نتایج با اهداف پژوهش در 19 طرح پژوهشی و پایان نامه
بررسی میزان اشتراک در تئوری و آموزه های نظری
جدول بررسی میزان اشتراک در تئوری و آموزه نظری
آموزه های نظری تازه
جدول میزان آموزه های نظری تازه تر و نکات مورد تأکید آنها
میزان ارتباط و تناسب راهکارها و پیشنهادات
جدول میزان ارتباط و تناسب راهکارها و پیشنهادات
جدول میزان شفافیت و قابل اجرا بودن راهکارها و پیشنهادات
طبقه بندی سطوح پیشنهادی و راهکارها
جدول طبقه بندی سطوح پیشنهادات و راهکارها
فصل چهارم - نتیجه گیری و پیشنهادات
نتیجه گیری
راهکارها و پیشنهادات
اهداف و سیاستها
برنامه ها ( اقدامات مهم و اساسی )
برنامه ها ( اقدامات مهم و اساسی )
منابع و مأخذ
منابع و مأخذ لاتین ( انگلیسی )