پایان نامه بررسی برهان وجوب و امکان

پایان نامه بررسی برهان وجوب و امکان

چکیده

در مورد معانی اعتباری نفس الأمری (وجوب ،امکان،امتناع) همیشه ظرف اتصاف جهان خارج است،اگر چه ظرف عروض را عالم اندیشه تشکیل می دهد.

ممکن برای موجود شدن هم محتاج به علت ایجادی و هم نیاز به علت ایجابی دارد-ماهیت ممکن به گونه ای است که تا وقتی که از ناحیه علت خود به سر حد وجوب و لزوم نرسد هرگز موجود نخواهد شد و علت نیز در مقام ترجیح وجود معلول ،تا زمانی که ترجیح خود را به سرحد ایجاب و الزام نرساند علت نخواهد بود. یعنی اینکه شیء تا زمانی که به مرحله ی وجوب و ضرورت نرسد،موجود نمی گردد. و مناط نیاز ممکن به علت نه حدوث است و نه چیزی دیگری بلکه امکان است. و اما ضرورت ،ضرورت اقسامی دارد و از میان اقسام ضرورت آنچه در فلسفه اسلامی و در برهان وجوب و امکان اهمیت دارد ضرورت ازلی است.همچنین در مقابل هر یک از معانی امکان سلبی یکی از ضرورتها قرار دارد.

مقدمه

یکی از دغدغه های مهم بشر در طول تاریخ چگونگی اعتقاد به خدا بوده است.و اساسا این سئوال مطرح بوده که آیا خدا وجود دارد یا نه؟ و سئوالی دیگر انسان این است که اگر وجود دارد چگونه آن را اثبات نماید؟ در جواب باید گفت که این مسائل و دغده ها درازایی به بلندای تاریخ بشر دارد و اساسا کسی را نمی توان پیدا کرده که بگوید من به این مسئله فکر نمی کنم.و لذا با توجه به اهمیت اثبات یگانه عالم، موضوع تحقیق خود را که به نوعی با این موضوع ارتباط دارد انتخاب نمودم.و با جمع کردن تقریرهای مختلف فلاسفه ی اسلامی در این تحقیق، امیدوارم که توانسته باشم در این راه کمک ناچیزی به اهل تفکر کرده باشم.

پیشینه برهان وجوب و امکان

پیشینه این موضوع (برهان وجوب و امکان)از فارابی که یکی از بزرگترین فلاسفه ی مسلمان است می باشد.چنانکه می دانیم او این برهان را به صورت اجمالی و موردی در کتابهایش به عنوان یکی از موضوعات مندرج در کتابش مطرح کرده است. بعد از ایشان ابن سینا به این برهان توجه کافی نمودند.و آن را بسط و گسترش داد و تقریرهای مختلفی از آن در کتبش نقل کرده است،و دیگر فلاسفه اسلامی متاخر هم هر یک تقریرهای مختلف از این برهان ارائه داده اند. و نکته ای که باید بدان توجه داشت این است که با تحقیقی که در این زمینه انجام دادم به کتابی و یا تحقیقی که درآن مهمترین تقریرهای برهان وجوب و امکان در آن موجود باشد مواجه نشدم و همین موجبات رغبت و علاقه ام را بیشتر کرد.درباره این تحقیق می توان ادعا نمود که چنین ویژگی را دارد یعنی تلاش شده است که اکثر تقاریر مهم برهان وجوب و امکان در آن مطرح شود.و از این جهت ،به نظر می رسد این تحقیق کاری بدیع باشد ،و کسی تا به حال به این امر توجه نداشه است و امیدوارم که به این هدف ارزشمند رسیده باشم.

فهرست منابع

1- آشتیانی ،م.م،1372 ش.تعلیقه ی بر شرح منظوه ی حکمت سبزواری، ایران، انتشارات دانشگاه تهران.

2- آشتیانی ،س.ج، 1360 ش. شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا،ایران ،انتشارات نهضت زنان مسلمان.

3- ابن سینا، ح،1403 ق.الاشارات و التنبیهات ،ایران ،دفتر نشر کتاب

4- ابن سینا، ح، 1404ق.الهیات شفا،ایران، انتشارات کتابخانه آیت الله العظمی نجفی.

5- ابن سینا، ح، 1377 ش.الهیات نجات، ایران،انتشارات فکر روز.

6- ابن سینا، ح، 1363 ش.المبدا و المعاد،ایران،انتشارت موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل-شعبه تهران.

7- ابن سینا، ح، 1360 ش.دانشنامه علائی،تصحیح و تعلیق احمد خراسانی،ایران،کتابخانه فارابی.

8- اصفهانی، م.ح، 1380 ش.تحفه الحکیم همراه تعلیقات مهدی حائری یزدی ،ایران،مرکز نشر علوم اسلامی .

9- الهی قمشه ای ،م.م، 1363 ش. حکمت الهی عام و خاص، ایران ،انشارات اسلامی.

10- ابراهیمی دینانی ،غ.ح،1366ش. قواعد کلی در فلسفه ی اسلامی ،ج اول و سوم، ایران،موسسه ی مطالعات فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی

11- تونی،ف، 1364ش.الهیات، ایران،انتشارات مولی.

12- جوادی آملی،ع، 1376،تبیین براهین اثبات وجود خدا،ایران،موکز نشر سراء.

13- جوادی آملی،ع،1368، شرح بخش یکم از جلد ششم اسفار ،ایران ،انتشارات الزهراء.

14- حائری یزدی،م، 1404 ق.علم کلی ،ایران ،انتشارات حکمت.

15- حائری یزدی،م،1361ش.کاوشهای عقل نظری ،ایران ،انتشارات امیرکبیر.

16- حائری یزدی،م،1360ش. هرم هستی ،ایران،مرکز مطالعه فرهنگها وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.

17- خواجه طوسی،م،.1375 ش.اساس اقتباس ،تعلیقه سید عبدالله انوار،ایران،نشر مرکز

18- خواجه طوسی،م،.1359 ش.نقد المحصل،ایران،انتشارات موسسه ی مطالعات اسلامی دانشگاه مک کیل-شعبه تهران

19- خواجه طوسی،م،1416م. قواعد العقائد،قم، مرکز مدیریت حوزه ی علمیه ی قم.

20- رازی ،ف،1355ش. الرساله الکمالیه فی الحقایق الالهیه،ایران،انتشارات دانشگاه تهران.

21- رازی ،ف،1990م. مباحث المشرقیه ،جلد دوم ،بیروت ،دار الکتاب العربی.

22- رازی ،ف،1359 ش.محصل در کتاب نقد المحصل،ایران،انتشارات دانشگاه تهران.

23- رازی ،ق،1377ش. محکمات ،ج اول،ایران ،انتشارات حیدری.

24- سبزواری،هـ، 1362 ش.شرح غرر الفوائد یا شرح منظومه ،ایران،موسسه ی مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل-شعبه دانشگاه تهران.

25- شیرازی ،ق،1369 ش.دره التاج،ج سوم،ایران، انتشارات حکمت .

26- شیرازی،ق،شرح الحکمه الاشرق،ایران،انتشارات بیدار.

27- شیخ اشراق (سهروردی)،ش.ی.1373ش.مجموعه مصنفات ،ج اول ،دوم،سوم،چهارم،تصحیح و مقدمه هانری کربن فرانسوی ،ایران،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.

28- شیخ اشراق ،ش.ی.1372ه.ش. حکمه الاشراق ،شرح شمس الدین محمد شهرزوری،ایران، موسسه ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی تهران.

29- شیروانی،ع،1370هـ.ش.ترجمه و شرح بدایه لحکمه ،ج اول،انتشارات الزهراء.

30- صدرالمتالهین،م، 1362هـ.ش. مبدا و معاد (ترجمه ی احمد حسینی اردکانی به کوشش عبدالله نورانی)،ایران،انتشارات مجتمع دانشگاهی ادبیات و علوم انسانی.

31- صدرالمتالهین،م،1386هـ.ق.اسفار اربعه،ایران،انتشارات مصطفوی.

32- صدرالمتالهین،م، 1366ش.رساله ی حدوث،ایران،انتشارات مولی.

33- صدرالمتالهین،م،1362ش.اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه ،ایران،انتشارات آگاه تهران.

34- صدرالمتالهین،م،1360.ش،الشواهد الربوبیه فی الناهج السلوکیه ،ایران، باحواشی حاج ملاهادی سبزواری ،تصحیح و تعلیق سید جلا الدین آشتیانی.

35- صدرالمتالهین،م،1364.ش.مظاهر الالهیه ،ترجمه و تعلیق سید حمید طبیبان،ایران،امیرکبیر.

36- صدرالمتالهین،م،1424هـ.ق.مفاتیح الغیب،همراه تعلیقات مول علی نوری،ج اول،بیروت ،موسسه ی التاریخ العربی.

37- صدرالمتالهین،م،1354هـ.ش. المبدا المعاد،با تصحیح و مقدمه سید جلال الدین آشتیانی و پیشگفتار سید حسن نصر ،ایران،انتشارات انجمن فلسفه ایران.

38- طباطبایی ،م.ح،1375.ش،نهایه الحکمه،ایران،انتشارات جامعه مدرسین.

39- طباطبایی ،م.ح،1367ش.اصول فلسفه و روش رئالیسم،پاورقی مرتضی مطهری،ایران،انتشارات صدرا.

40- طباطبایی ،م.ح،1406 هـ..ش. بدایه الحکمه ،ایران،نشر دارالمعرفه الاسلامیه.

41- علامه ی حلی،ح،1363هـش.جوهر النضید فی شرح منطق التجرید،ایران،انتشارات بیدار

42- علامه ی حلی،ح، 1373ش.کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد (خواجه نصیر الین طوسی).،ایران،انتشارات شکوری.

43- علامه ی حلی،ح،1351ش.کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد،ترجمه و شرح آیت الله حاج شیخ ابوالحسن شعرانی،ایران،انتشارات کتاب فروشی اسلامیه.

44- علامه ی حلی،ح،1374هـش.الباب حادی عشر،ایران،دفتر نوید اسلام.

45- غزالی ،م،1961م.مقاصد الفلاسفه ،مصر ،دارالمعارف.

46- غزالی،م،1338ش.مقاصد الفلاسفه ،(خودآموز حکمت مشاء)،ترجمه محمد خزائلی،ایران،انتشارات امیرکبیر.

47- فارابی ا.ن مجموعه ی رسائل فارابی ،شرح فصوص فارابی به نام نصوص اکلم،محمد بدرالدین حلبی.

48- فارابی ا.ن،1988م،عیون المسائل،بیروت،موسسه ی التاریخ العربی.

49- فارابی ا.ن،1910م،رساله دعاوی القلبیه،حیدرآباد دکن،انتشارات دائره المعارف العثمانیه

50- فارابی ا.ن،1381ش.فصوص الحکم،ایران،انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

51- فیض کاشانی،م،1375ش.اصول المعارف(در فلسفه ملاصدرا)،تصحیح و تعلیق سید جلال الدین آشتیانی ،ایران،انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.

52- گرامی ،م،آغاز فلسفه(ترجمه بدایه الحکمه طباطبایی)،ایران،انتشارات طباطبایی.

53- مشکوه الدینی،ع.م،1362ش. منطق نوین (ترجمه ی لمعات المشرقیه ملاصدرا)،ایران، موسسه انتشارات آگاه تهران.

54- مطهری،م،1360،شرح مبسوط منظومه (سبزواری)،ج اول،ایران،انتشارات حکمت

55- مطهری،م، 1360م، شرح مختصر منظومه (سبزواری)،ج اول،ایران، انتشارات حکمت.

56- مظفر،م ،ر،1388 ه.ق ،ایران، نشر موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان

57- مصباح یزدی ،م.ت،1325 ه.ش، تعلیقه بر(نهایه الحکمه)،ج اول،ایران، انتشارات دانشگاه تهران.

58- مصباح یزدی،م.ت،1364 ش.آموزش فلسفه ،ج 2،ایران، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.

59- ملکشاهی ،ح،1361ش.ترجمه و تفسیر المنطق (تفتارانی)،انتشارات دانشگاه تهران.

60- مصلح،ج،1337ش.حکمت صدر المتالهین (فلسفه ی عالی)،ج اول ،ایران، چاپ دانشگاه تهران.

61- نورانی و دانش پژوه ،م.ت وع،ترجمه التحصیل بهمنیار،ایران، انتشارات مولی.

خرید فایل

دانلودمقاله در وجوب و فضیلت امر به معروف و نهى از منکر و نکوهش ترک آنها

   دلیل به این مطلب ، بعد از اجماع امت اسلامى و عنایت عقلهاى سالم بر آن ، آیات و اخبار و آثار وارد شده است .اما آیات ، قول خداى تعالى : (( و لتکن منکم امة یدعون الى الخیر و یاءمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و اولئک هم المفلحون . )) در آیه فوق به طور وضوح ، وجوب آمده است ، زیرا کلمه (( ((والتکن )) )) امر است و ظاهر امر ایجاب است و در این آیه توضیحى است مبنى بر این که رستگارى منوط بر آن است ، زیرا به طور حصر بیان کرده و فرموده است : (( و اولئک هم المفلحون . )) و نیز در آیه آمده است که این عمل واجب کفایى است نه واجب عینى ، زیرا وقتى که گروهى اقدام کردند، از دیگران ساقط مى گردد، چون نفرموده است که همگى امر به معروف کنید، بلکه فرموده است : ((باید جمعى از میان شما دعوت به نیکى کنند.)) بنابراین هرگاه یک فرد و یا جمعى اقدام کنند، تکلیف از دیگران برداشته شده و رستگارى از آن کسانى خواهد ...

تحقیق در مورد در وجوب و فضیلت امر به معروف و نهى از منکر و نکوهش ترک آنها

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب *   فرمت فایل :Word ( قابل ویرایش و آماده پرینت )    تعداد صفحه33   در وجوب و فضیلت امر به معروف و نهى از منکر و نکوهش ترک آنها دلیل به این مطلب ، بعد از اجماع امت اسلامى و عنایت عقلهاى سالم بر آن ، آیات و اخبار و آثار وارد شده است . اما آیات ، قول خداى تعالى : (( و لتکن منکم امة یدعون الى الخیر و یاءمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و اولئک هم المفلحون . )) در آیه فوق به طور وضوح ، وجوب آمده است ، زیرا کلمه (( ((والتکن )) )) امر است و ظاهر امر ایجاب است و در این آیه توضیحى است مبنى بر این که رستگارى منوط بر آن است ، زیرا به طور حصر بیان کرده و فرموده است : (( و اولئک هم المفلحون . )) و نیز در آیه آمده است که این عمل واجب کفایى است نه واجب عینى ، زیرا وقتى که گروهى اقدام کردند، از دیگران ساقط مى گردد، چون نفرموده است که همگى امر ...

تحقیق در مورد شرائط وجوب امر به معروف ونهی از منکر

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب *   فرمت فایل :Word ( قابل ویرایش و آماده پرینت )    تعداد صفحه:16         س1077- اگر امر به معروف ونهی از منکر مستلزم بی آبروئی کسی که واجب را ترک کرده و یا فعل حرام را به جا آورده باشد ، و موجب کاسته شدن احترام او در برابر مردم گردد ، چه حکمی دارد ؟ ج: اگر در امر به معروف ونهی از منکر ، شرائط وآداب آن رعایت شود و از حدود آن تجاوز نشود ، اشکال ندارد. س1078- بنا بر اینکه وظیفه مردم در امر به معروف ونهی از منکر درنظام جمهوری اسلامی ،اکتفا به امر به معروف ونهی ازمنکر زبانی است ومراتب دیگر آن بر عهده مسئولین است ، آیا این نظریه ، حکم از طرف دولت است یا فتوی؟ ج : فتوای فقهی است. س1079 – آیا درمواردی که راه جلوگیری از وقوع منکر منحصر به ایجاد مانع بین فعل حرام وفاعل آن ، و آن هم متوقف بر کتک زدن وی و یا زندا ...

تحقیق در مورد وجوب حج

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب *   فرمت فایل :Word ( قابل ویرایش و آماده پرینت )    تعداد صفحه43 وجوب حج میقات یا نقطه آغازین سیر الى الله تمام حج در رعایت میقات بـر هـر مکلفى که داراى شرایط آینده باشد حج واجب است , ووجوبش از کتاب وسنت قطعى ثابت شده است . حـج یـکى از ارکان دین ووجوبش از ضروریات مى باشدوترک آن با اعتراف به ثبوتش از گناهان بـزرگ مـحـسوب مى شود همچنان که انکار اصل فریضه در صورتى که مستند به شبهه نباشد کفر اسـت , خـداونـد متعال در کتاب مجید خود فرموده: ((وللّه على الناس حج البیت من استطاع الیه سـبـیـلا ومـن کـفـر فان اللّه غنی عن العالمین ))یعنى ((خداوند متعال حج بیت را بر کسانى که مستطیع ومتمکن از رفتن بسوى او هستند واجب فرموده ,وهرکس از این واجب رو گرداند ومنکر آن شود (به خودضرر زده است ) وخداوند از تمام موجودات بى نیازاست )). وشیخ کلینى - علیه ا ...

تحقیق در مورد وجوب حج

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب *   فرمت فایل :Word ( قابل ویرایش و آماده پرینت )    تعداد صفحه:42 بـر هـر مکلفى که داراى شرایط آینده باشد حج واجب است , ووجوبش از کتاب وسنت قطعى ثابت شده است . حـج یـکى از ارکان دین ووجوبش از ضروریات مى باشدوترک آن با اعتراف به ثبوتش از گناهان بـزرگ مـحـسوب مى شود همچنان که انکار اصل فریضه در صورتى که مستند به شبهه نباشد کفر اسـت , خـداونـد متعال در کتاب مجید خود فرموده: ((وللّه على الناس حج البیت من استطاع الیه سـبـیـلا ومـن کـفـر فان اللّه غنی عن العالمین ))یعنى ((خداوند متعال حج بیت را بر کسانى که مستطیع ومتمکن از رفتن بسوى او هستند واجب فرموده ,وهرکس از این واجب رو گرداند ومنکر آن شود (به خودضرر زده است ) وخداوند از تمام موجودات بى نیازاست )). وجوب حج تجدید حیات زمزم میقات یا نقطه آغازین سیر الى الله اهمیّت میقات و احکام آن ...

تحقیق در مورد وجوب حج

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب *   فرمت فایل :Word ( قابل ویرایش و آماده پرینت )    تعداد صفحه:42 بـر هـر مکلفى که داراى شرایط آینده باشد حج واجب است , ووجوبش از کتاب وسنت قطعى ثابت شده است . حـج یـکى از ارکان دین ووجوبش از ضروریات مى باشدوترک آن با اعتراف به ثبوتش از گناهان بـزرگ مـحـسوب مى شود همچنان که انکار اصل فریضه در صورتى که مستند به شبهه نباشد کفر اسـت , خـداونـد متعال در کتاب مجید خود فرموده: ((وللّه على الناس حج البیت من استطاع الیه سـبـیـلا ومـن کـفـر فان اللّه غنی عن العالمین ))یعنى ((خداوند متعال حج بیت را بر کسانى که مستطیع ومتمکن از رفتن بسوى او هستند واجب فرموده ,وهرکس از این واجب رو گرداند ومنکر آن شود (به خودضرر زده است ) وخداوند از تمام موجودات بى نیازاست )). وجوب حج تجدید حیات زمزم میقات یا نقطه آغازین سیر الى الله اهمیّت میقات و احکام آن ...