پایان نامه بررسی عوامل سازمانی موثر بر فساد اداری در نظام بانکی
چکیده
تحقیق حاضر تحت عنوان بررسی عوامل سازمانی موثر بر فساد اداری در نظام بانکی در شعب منتخب بانک های استان قم انجام گرفته است . هدف از انجام آن، شناسایی عوامل سازمانی موثر بر فساد اداری و مشخص کردن رابطه عوامل سازمانی موثر بر فساد اداری با فساد اداری در شعب مربوطه می باشد. به منظور سنجش فساد اداری و عوامل سازمانی موثر بر آن از پرسشنامه مورد استفاده عباسپور (1385) بهره گرفته شده است.
روش تحقیق مورد استفاده، توصیفی و از شاخه همبستگی است و به روش پیمایشی انجام شده است. از ابزار پرسشنامه دارای روایی و پایایی مناسب، برای گردآوری داده های مربوط به متغیرهای تحقیق استفاده شد. از روش نمونه گیری خوشه ای برای دسترسی به اعضای نمونه استفاده بعمل آمد.
بر اساس نتایج آزمون رگرسیون مؤلفه های «شفافیت فرایندها و رویه‌های کاری وانحصار وظیفه در سازمان» و «حقوق و مزایای پرداختی به کارکنان در سازمان» بر «فساد اداری» تاثیر دارند و از آنجایی که مقدار0β < میباشد ،نوع تاثیر منفی میباشد.
از آزمون همبستگی برای آزمون فرضیه های تحقیق بهره برداری شد، نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن حاکی از وجود همبستگی منفی بین عوامل سازمانی موثر بر فساد اداری با فساد اداری بود. در سطح اطمینان 95 درصد، فرضیه اصلی و هر 3 فرضیه ، تأیید شدند و بین همه مولفه ها همبستگی منفی وجود دارد.
واژگان کلیدی :
فساد اداری ، سیستم های کنترل و نظارت ،نظام حقوق و دستمزد ،فرایندها و شیوهای انجام کار ، شعب منتخب بانک های استان قم
مقدمه
فساد اداری به عنوان معضلی گریبانگیر بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله ایران میباشد و وقت و انرژی و امکانات فراوانی را از این کشورها به هدر می‌دهد. بستر و مأمن فساد اداری، نظام اداری کشور و اداره امور دولتی است. جمهوری اسلامی ایران وارث یک نظام اداری ناکارآمد و توأم با فساد در دستگاه حکومتی و دولتی و زیر‌‌نظام‌های آن بوده است. طبعاً بخشی از این فساد، بازمانده از نظام پیشین و بخشی نیز معلول عملکرد و شرایط گریز‌ناپذیر سال‌های پس از انقلاب اسلامی بوده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به دلایل متعدد، نظام جمهوری اسلامی و دولت‌های مختلف آن قادر به انجام اصلاحات و تغییرات مثبت لازم جهت شناسایی و مبارزه با عوامل فساد‌آفرین نگردید، و شرایط جنگ و تحمیل آن به کشور نیز عامل مهم دیگری در تشدید آن بوده‌است.
قسمتی از متن
مسأله فساد اداری است مسأله‌ای که اگر از آن غفلت شود، همچون غده‌ای سرطانی در همه اجزای جامعه رسوخ می‌کند و موجب از هم پاشیدگی نظام اجتماعی و به طریق اولی نظام سیاسی آن جامعه می‌گردد.
فساد در نظام‌های اداری اغلب کشورها موجب آسیب‌رسانی جدی به توسعه و پیشرفت شده و در کشورهای در حال توسعه اهمیت، مهار و کنترل آن کاملاً برای سیاستمداران و مردم آنها واقع و آشکار گردیده‌‌‌‌است، از این رو از جهت اهمیت پیامدهای فساد اداری به بخشی از مضار آن پرداخته می‌شود.
فساد مانع رشد رقابت سالم و باعث عقب ماندن تلاش‌ها در جهت کاهش فقر و بی عدالتی اجتماعی می‌شود.
فساد اداری موجب تضعیف اعتقاد ملت‌ها به توانایی خویش و باعث ناامیدی و سرخوردگی نسبت به آینده قابل پیش‌بینی می‌شود.
فساد به افزایش قیمت‌های معاملات منجر شده، توسعه پایدار را مختل و امکان پیش بینی وضعیت اقتصادی را محدود می‌سازد.(پاپ، 2000، 6)
از طرف دیگر باید توجه داشت که بدون برخورداری از یک دولت سالم و نظام اداری سالم و عاری از فساد دستیابی به توسعه امکان پذیر نیست. تأثیرات مثبت نظام اداری بر توسعه اقتصادی و سایر ابعاد توسعه منوط به سلامت نظام اداری است و در واقع نظام اداری سالم بستر مناسب را برای توسعه فراهم می‌آورد و به همین نحو فساد نظام اداری هزینه‌های اضافی سنگینی به جامعه و دولت تحمیل می‌کند، نظام اداری ناسالم می‌تواند به عنوان خورنده عظیم منابعی که باید صرف توسعه شود در‌آید و نه تنها توسعه را موجب نشود، بلکه همانند باتلاقی باشد که منابع را در خودش فرو می‌برد.(فرج‌وند،1382،ص56)
عوامل سازمانی
همانطور که قبلاً اشاره شد منظور از عوامل سازمانی مورد بحث، عوامل درون سازمانی میباشد یعنی عواملی که از سازمان نشات می‌گیرد، عواملی همچون سیستمهای کنترل و نظارت در سازمان، فرایندها و شیوه‌های کاری و سیستمهای حقوق و دستمزد کارکنان که در ادامه به تعریف این عوامل خواهیم پرداخت.
سیستم های کنترل و نظارت
شاید بتوان به جرات ادعا‌کرد انجام هیچ عملی در سازمان قرین تو‌فیق نخواهد بود مگر آنکه کنترلهای لازم نسبت به آن به عمل آمده‌باشد. به کمک کنترل است که مدیریت نسبت به نحوه تحقق هدفها و انجام عملیات آگاهی‌یافته و قدرت پیگیری و عنداللزوم سنجش و اصلاح آنها را پیدا می کند. کنترل، ابزار کار مدیران در رده‌های مختلف سازمان از مراتب عالی تا رده‌های سرپرستی است و لزوم آنرا در مراتب مختلف به سادگی می‌توان احساس کرد. سازمان بدون وجود یک سیستم موثر کنترل در تحقق ماموریتهای خود موفق نبوده و نمی‌تواند از منابع خود بدرستی استفاده کند.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده
فصل اول : کلیات طرح تحقیق
مقدمه ................................................................................................................ 3
1-1- بیان مسأله ............................................................................................................... 4
1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق ........................................................................................... 5
1-3- سئوال های تحقیق................................................................................................7
1-4- اهداف تحقیق................................................................................................................ 7
1-5- فرضیه های تحقیق.............................................................................................. 8
1-6- متغیرهای تحقیق....................................................................................................................8
1-7- مدل مفهومی تحقیق......................................................................................................9
1-8- قلمرو تحقیق.................................................................................................. 9
1-8-1-قلمروموضوعی.........................................................................................................9
1-8-2 - قلمرو مکانی..................................................................................................................10
1-8-3 - قلمرو زمانی....................................................................................................................10
1-9- تعریف واژگان کلیدی تحقیق ..................................................................................................10
فصل دوم : ادبیات نظری
مقدمه ..................................................................................................................... 14
2-1- سازمان و عوامل سازمانی................................................................................................... 14
2-1- 1- تعریف سازمان............................................................................................................14
2-1- 2- سیستمهای کنترل و نظارت.......................................................................................... .16
2-1- 3- اهمیت کنترل..................................................................................................16
2-1- 4- ماهیت کنترل................................................................................................................17
2-1- 5- دیدگاهها درباره انواع کنترل......................................................................................17
2-1- 6- ارکان کنترل...............................................................................................................19
2-1- 7- نظام حقوق و دستمزد .......................................................................................................20
2-1- 8- هدف مدیریت جبران خدمت.................................................................................................. 22
2-2- فساد اداری................................................................................................................23
2-2- 1- تعریف فساد.............................................................................................................27
2-2- 2- سطوح فساد..........................................................................................................29
2-2-3- انواع فساد...........................................................................................................29
2-2-4- 1- فساد سیاسی........................................................................................................31
2-2-4- 2- فساد اداری...........................................................................................................31
2-2-4- 3- فساد مالی (اقتصادی)..............................................................................................................32
2-2-5 - مفهوم و تعریف فساد اداری........................................................................................................32
2-2-6- تاریخچه فساد اداری....................................................................................................................34
2-2-7 - مبارزه با فساد در ایران..................................................................................................35
2-2-8 - وضعیت فساد پس از پیروزی انقلاب اسلامی..............................................................36
2-2-9 - انواع فساد اداری..............................................................................................................39
2-2-10 - تبیین علل موجبه فساد....................................................................................................43
2-2-11 - رهیافت‌های تبیین فساد................................................................................................. 47
2-2-12 - تبیین علل فساد اداری........................................................................................................ 49
2-2-13 - قصد و فرصت، لازمه وقوع فساد.........................................................................................52
2-2-14 - متغیرهای تسهیل و تشویق‌کننده یا بازدارنده از فساد.............................................................53
2-3- فساد اداری و رابطه آن با عوامل سازمانی............................................................................56
2-3- 1- فساد و نظام حقوق و دستمزد.......................................................................................................56
2-3- 2- کنترل و نظارت و رابطه آن با فساد...............................................................................................60
2-3- 3- فرایند‌های کاری و رابطه آن با فساد..............................................................................................61
2-4- فساد اداری و رابطه آن با سایر عوامل اجتماعی..................................................................................62
2-4- 1- حکومت کارآمد و نقش آن در کنترل فساد..................................................................................62
2-4- 2- رابطه فساد و خدمات عمومی دولتی..............................................................................................64
2-4- 3- بزرگی دولت و فساد.............................................................................................64
2-4- 4- خصوصی‌سازی و رابطه آن با فساد.......................................................................................65
2-4- 5- فساد و فقر...................................................................................................................66
2-4- 6- فساد و قوانین و مقررات.............................................................................................67
2-4- 7- فساد و دستگاه قضایی.......................................................................................................67
2-4- 8- توسعه سیاسی، دمکراسی و فساد.............................................................................................68
2-4- 9- فرهنگ و فساد.................................................................................................................68
2-4- 10- فساد و جنسیت...................................................................................................................68
2-4- 11- فساد و برنامه‌های توسعه...................................................................................................69
2-4- 12- سیاست‌های اقتصادی و فساد......................................................................................................69
2-4- 13- فساد و سرمایه‌گذاری.................................................................................................................70
2-4- 14- تسخیر دولت و فساد ناشی از آن در اقتصادهای در حال گذار......................................................70
2-4- 15- تحلیل فساد در کشورهای جهان سوم..........................................................................................72
2-4- 16- آثار و علل فساد در جهان سوم....................................................................................................73
2-4- 17- شیوه ارزیابی و گزینش استراتژی مبارزه با فساد...........................................................................74
2-4- 18- سیاست‌های کلیدی در مبارزه با فساد...........................................................................................76
2-4- 19-استراتژی مبارزه با فساد، جایگاه و نوع کاربرد آ نها......................................................................77
2-5- پیشینه تحقیق...................................................................................................................77
فصل سوم : روش شناسی تحقیق
مقدمه ....................................................................................................................87
3-1- روش تحقیق ..................................................................................... ....................87
3-2 - چهارچوب مفهومی.................................................................................................................88
3-3 - جامعه آماری........................................................................................................................90
3-4- نمونه آماری..............................................................................................................................92
3-5 - متغیرهای تحقیق.................................................................................................................92
3-6- ابزار سنجش تحقیق..............................................................................................................93
3-7 - نحوه امتیاز بندی پرسشنامه...................................................................................................93
3- 8- روایی پرسشنامه...............................................................................................................94
3-9- پایایی پرسشنامه............................................................................................................94
3-10- روش تجزیه و تحلیل داده ها.............................................................................................95
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه ...................................................................................................................................98
4-1- آمار توصیفی .................................................................................................................99
4-1-1- جنسیت ................................................................................................................99
4-1-2- تحصیلات ....................................................................................................100
4-1-3- سابقه کار...................................................................................................................................101
4-1-4- وضعیت تأهل و تجرد......................................................................................................102
4-1-5- نوع استخدام..................................................................................................................103
4-2- نتایج حاصل از تحلیل استنباطی داده‌ها............................................................................................104
4-2-1- آزمون کالموگروف-اسمیرنوف................................................................................................104
4-2-2-آزمون رگرسیون............................................................................................................105
4-2-3- آزمون فرضیه های تحقیق..........................................................................................................108
4-2-3-1- فرضیه فرعی اول....................................................................................................108
4-2-3-2- فرضیه فرعی دوم......................................................................................................110
4-2-3-3- فرضیه فرعی سوم........................................................................................................111
4-2-3-4- فرضیه اصلی...............................................................................................................112
4-2-4- آزمون فریدمن............................................................................................................114
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
مقدمه .......................................................................................................................................117
5-1- نتایج حاصل از یافته های تحقیق......................................................................................................117
5-1-1- نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل توصیفی...................................................................................... 117
5-1-2- بحث دربارهی نتایج حاصل از آزمون کالموگروف-اسمیرنوف....................................................118
5-1-3- بحث دربارهی نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق ............................................................. 118
5-1-3-1- نتایج حاصل از فرضیه اول...................................................................................................... 118
5-1-3-2- نتایج حاصل از فرضیه دوم..................................................................................................... 119
5-1-3-3- نتایج حاصل از فرضیه سوم.................................................................................................... 120
5-1-3-4- نتایج حاصل از فرضیه اصلی....................................................................................................121
5-1-3-5- نتایج کلی تحقیق.................................................................................................. .................122
5-1-4- نتایج آزمون رگرسیون................................................................................................................123
5-1-4- بحث دربارهی نتایج حاصل از آزمون فریدمن.............................................................................123
5-2- پیشنهادات............................................................................................................................ 123
5-2-1- پیشنهادهای کاربردی مبتنی بر نتایج به دست آمده از تحقیق........................................................ 123
5-2-2 - ارائه پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی.........................................................................................125
5-3- محدودیت های تحقیق.....................................................................................................126
منابع................................................................................................................................. 129
پیوست :پرسشنامه ها............................................................................................................... 136