پایان نامه بررسی موانع استقرار دولت الکترونیک در شرکت گاز استان اردبیل
چکیده
توسعه تکنولوژی یکی از مهمترین ویژگی های عصر جدید است. دولت الکترونیک به معنی پذیرش تکنولوژی ها توسط دولت به منظور افزایش کارایی و بهره وری خدمات عمومی می باشد و شناسایی موانع یکی از پیش زمینه های مهم پیاده سازی موفق دولت الکترونیک است. هدف پژوهش حاضر بررسی موانع استقرار دولت الکترونیک در شرکت گاز استان اردبیل می باشد. که این موضوع به مدیران کمک خواهد کرد که به موانع استقرار دولت الکترونیک آگاهی یابند و در جهت رفع محدویت ها و موانع مربوط اقدام نمایند. در همین خصوص به 6 گروه موانع مدیریتی، سازمانی، فنی، انسانی، مالی و محیطی با 29 شاخص فرعی اشاره می کند که براساس آن 6 فرضیه طراحی شده است. تحقیق حاضر یک مطالعه توصیفی و پیمایشی است در این تحقیق از بین کل کاربران کامپیوتردر شرکت گاز استان اردبیل، با روش نمونه گیری کوکران 193نفربه عنوان نمونه آماری انتخاب گردید و برای گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شد که پایایی آن با به کار گیری روش آلفای کرونباخ ونرم افزار spss،932/0 تعیین شد. برای تجزیه و تحلیل داده های این تحقیق از دو روش آزمون تی استیودنت (برای آزمون فرضیه ها) و آزمون تحلیل واریانس فریدمن (برای رتبه بندی موانع) استفاده شده است. نتایج پژوهش حاضر مشخص نمود که به جز عوامل فنی و مدیریتی، سایر عوامل به عنوان موانع استقرار دولت الکترونیک در شرکت گاز استان اردبیل مطرح می باشند، و عوامل محیطی به عنوان مهم ترین موانع شناخه شد. همچنین " سرعت پایین اینترنت"مهمترین مانع از بین شاخص های زیر مجموعه عوامل اصلی تعیین گردید.
واژه های کلیدی: فناوری اطلاعات، دولت الکترونیک، عوامل مدیریتی، عوامل سازمانی، عوامل انسانی، عوامل مالی، عوامل فنی، عوامل محیطی
مقدمه
ورود به قرن بیست و یکم و عصر اطلاعات با چالش ها و نگرانی های بسیار جدی همراه بوده است به طوری که هیچ یک از برنامه های توسعه ای طراحی شده و فناوری های نوین قرن بیستمی نتوانسته اند تاثیر قاطعی بر حل این مسائل و تبعات ناشی از بروز آن ها برجای گذارند (کلی[1]، 2003). اما به نظر بسیاری از صاحب نظران، محققین، مدیران و دولت مردان، انقلاب فناوری اطلاعاتی می تواند نقش اساسی در مواجهه با این چالش ها داشته باشد (مورنان[2]، 2002،ص12). یکی از مهمترین فرصت هایی که این فناوری پیش روی دولتمردان ومدیران قرار می دهد امکان مهندسی مجدد، معماری و افزایش قابلیت دسترسی، تقویت کارآمدی و پاسخگوتر ساختن دولت است که استفاده از آن در فرایند حکومت گری موجب پدیدار و پایدار شدن واقعیتی به نام دولت الکترونیکی[3] شده است که لازمه حکومت دولت ها در جوامع اطلاعاتی است (باکاس[4]،2001،ص5).
[1] - Kelly[2] - Murnane[3] - Electronik Government (E-government )[4] - Backus
قسمتی از متن
دولــت الکترونیکی ترکیبی از فناوری اطلاعات و شبکه اطلاع رسانی وب است که هدف آن ارایه مستقیم خدمات به شهروندان، بخش های تجاری و کارکنان و سایر بخش های دولتی است. این پدیده با شروع انقلاب دیجیتالی بروزکرد(اکوت اوما و کافری[1]،2000) . در آن هنگام بسیاری از واحد و سازمان های دولتی طیف گسترده ای از منابع، انتشارات و بانک های اطلاعاتی خود را به عنوان خدمات واقعی دولتی در اختیار شهروندان قرار می دادند. این کارکرد باعث افزایش کارایی و اثربخشی سیستم های دولتی، نحوه خدمات رسانی به مردم و جلب رضایت عمومی درسطح وسیعی شد(وست[2]،2000). با مطرح شدن فناوری اطلاعات در سطح جهانی و توسعه اینترنت، دولت الکترونیکی در میان مدیران، مسئولان، اندیشمندان و صاحبنظران گسترش بسیاری یافت. به دنبال آن بسیاری ازکشورها و سازمان های جهانی حرکت به سوی الکترونیکی کردن دولت و فعالیت های آن را آغاز کردند(لانیه و لی[3]،2001،ص122).
[1] - Okotuma and Cafery[2] - West[3] - Layne and lee
دولت الکترونیک عبارت است از متحول کردن دولت و فرایند اداره کشور از طریق قابل دسترس تر، کارآمدتر و پاسخگوتر کردن آن و ارائه اطلاعات و خدمات به شهروندان و سایر نهادهای دولتی با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) (شمس،1385). در واقع دولت الکترونیک استفاده سهل و آسان از فناوری اطلاعات به منظور توزیع خدمات دولتی به صورت مستقیم 24ساعته و 7 روز هفته به مشتری می باشد دولت الکترونیک شیوهای برای دولتها به منظور استفاده از فناوری جدید می باشد که به افراد تسهیلات لازم جهت دسترسی مناسب به اطلاعات و خدمات دولتی، اصلاح کیفیت خدمات و ارائه فرصت های گسترده تر برای مشارکت در فرایندها و نهادهای مردم سالار را اعطاء می کند (هازلت و هیل[1]،2003).
[1] - Hazlett and Hill
دولت ها بسته به ترکیب عواملی چون فرهنگ، موهبت های طبیعی، فرصت های تجاری و توزیع قدرت در شکل ها و اندازه های مختلف بوده و هستند. برای مثال، پایه های دولت قدیم آتن را، استعمار و نظام بزرگی تشکیل می داد. همچنین مشاهده می شود که ساختارهای مشخص تر دولت در شرق، در زمانهای خیلی دور، بر مالکیت دولتی زمین مبتنی بوده است و یا در امپراطوری چین و دولت مغول و هند، نظام های بسیار پیشرفته اداری و مالیاتی، ویژگی دولت ها بوده است. در این مناطق مالکیت اراضی دولتی و وجود بوروکراسی پیچیده، پیدایش دولت به معنای جدید و نیز اقتصادی مبتنی بر بازار را برای مدتی به تعویق انداخت (برادران شرکاء،1382، ص15).
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده ........................................................................................................................................ 1
فصل اول : کلیات تحقیق
1-1 مقدمه................................................................................................................................... 2
1-2 بیان مسأله............................................................................................................................. 3
1-3 اهمیت وضرورت موضوع....................................................................................................... 6
1-4 اهداف تحقیق...................................................................................................................... ................6
1-4-1 اهداف آرمانی............................................................................................................ .....................6
1-4-2 اهداف ویژه............................................................................................................... .....................7
1-5 سؤالات تحقیق.............................................................................................................. ......................7
1-5-1 سؤالات اصلی............................................................................................................. ....................7
1-5-2 سؤالات فرعی............................................................................................................... ..................7
1-6 فرضیههای تحقیق................................................................................................................ ..7
1-7 تعاریف مفهومی ................................................................................................................... 8
1-7-1دولت الکترونیک................................................................................................................ 8
1-7-2 عوامل مدیریتی................................................................................................................. 8
1-7-3 عوامل سازمانی................................................................................................................. 8
1-7-4 عوامل فنی ........................................................................................................................ .............8
1-7-5 عوامل انسانی .................................................................................................................. ..............9
1-7-6 عوامل مالی................................................................................................................... ..................9
1-7-7 عوامل محیطی............................................................................................................... ..................9
1-8 تعاریف عملیاتی................................................................................................................. ...............10
1-9 قلمرو تحقیق.......................................................................................................................... ...........10
1-9-1 قلمرو موضوعی تحقیق................................................................................................... .............11
1-9-2 قلمرو مکانی...................................................................................................................... ......... 11
1-9-3 قلمرو زمانی...................................................................................................................... ...........11
1-10چهارچوب نظری ومدل مفهومی تحقیق.......................................................................... ................11
فصل دوم : مروری بر تحقیقات انجام شده
2-1مقدمه........................................................................................................................ ........................13
2-2 بخش اول: دولت................................................................................................................ 14
2-2-1 تعریف دولت.............................................................................................................................. 14
2-2-2 پیشینه تشکیل دولت.................................................................................................................. 14
2-3 بخش دوم: فناوری اطلاعات............................................................................................................ 15
2-3-1تعریف فناوری اطلاعات و ارتباطات............................................................................................ 15
2-3-2 پیشینه فناوری اطلاعات.............................................................................................................. 15
2-4 بخش سوم: دولت الکترونیک....................................................................................................... 15
2-4-1 چگونگی شکل گیری دولت الکترونیک.................................................................................... 15
2-4-2 ماهیت دولت الکترونیک........................................................................................................... 16
2-4-3 تعریف دولت الکترونیک.......................................................................................................... 17
2-4-4 ویژگی‌های دولت الکترونیک.................................................................................................... 18
2-4-5سنخ شناسی خدمات دولت الکترونی......................................................................................... 19
2-4-6 کاربردهای دولت الکترونیک..................................................................................................... 20
2-4-7 ساختار دولت الکترونیک........................................................................................................... 22
2-4-8 دلایل گرایش به دولت الکترونیکی............................................................................................ 23
2-4-9 مزایای دولت الکترونیکی........................................................................................................... 27
2-4-10 الگوهای پیاده سازی مرحله ای دولت الکترونیک.................................................................... 29
2-4-11 مدل های دولت الکترونیک....................................................................................................... 43
2-4-12 مدلهای ارزیابی آمادگی الکترونیکی........................................................................................... 45
2-4-13 زیرساختها و ملزومات پیاده سازی دولت الکترونیک................................................................ 46
2-4-14مقایسه دولت سنتی یا دولت بوروکراتیک با دولت الکترونیکی............................................. 49
2-4-15 مراحل تکامل دولت الکترونیک............................................................................................. 50
2-4 -16 اثرات ناشی از عدم ایجاد دولت الکترونیک........................................................................... 51
2-4-17 موانع دولت الکترونیک........ ........................................................................................................ 51
2-4-18 شاخص های دولت الکترونیک.................................................................................................. 58
2-4-19- دولت الکترونیک و کشور ایران.................................................................................... 59
2-4-20- شاخص دولت الکترونیک در ایران................................................................................ 62
2-21- پیشینه تحقیقات انجام شده........................................................................................................... 65
2- 22- جمع بندی مبانی نظری.......................................................................................... .........67
فصل سوم : مواد و روش ها
3-1- مقدمه............. ................................................................................................................................69
3-2-روش تحقیق.... ................................................................................................................................69
3-3- جامعه و نمونه آماری......................................................................................................... 70
3-4- نمونه آماری وروش نمونه گیری......................................................................................... 70
3-5- ابزار گردآوری اطلاعات.... .............................................................................................................71
3-6- نحوهی تدوین پرسشنامه. ................................................................................................................71
3-7 -روایی پرسشنامه............................................................................................................................... 72
3-8- پایایی............................................................................................................................................. 73
3-9 -روش های آماری........................................................................................................................... 79
3-10- روش تجزیه و تحلیل دادهها........................................................................................................ 74
فصل چهارم: نتایج
4-1- مقدمه.............................................................................................................................. 75
4-2- یافته های توصیفی............................................................................................................. 75
4-2-2- متغیرجنسیت................................................................................................................ 76
4-2-1- متغیرسن...................................................................................................................... 76
4-2-3- متغیر سطح تحصیلات .................................................................................................. 77
4-2-4- متغیر سابقه کار ........................................................................................................... 77
4-3- آزمون کولموگروف و سمیرنوف......................................................................................... 78
4-4- یافته های استنباطی............................................................................................................ 78
4-4-1-تحلیل فرضیه ها با استفاده از آزمون تک نمونه ای.............................................................. 78
4-4-2- آزمون فریدمن............................................................................................................... 82
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1- مقدمه............................................................................................................................... 90
5-2- بحث و نتیجه گیری آمار توصیفی تحقیق.............................................................................. 90
5-3- بحث و نتیجه گیری آمار استنباطی تحقیق........................................................................... 90
5-3-1- موانع (عوامل) محیطی................................................................................................... 93
5-3-2- موانع (عوامل) مالی......................................................................................................... 94
5-3-3- موانع(عوامل) انسانی........................................................................................................ 94
5-3-4- موانع(عوامل) سازمانی..................................................................................................... 95
5-4- پیشنهادات پژوهشی............................................................................................................ 100
5-5- محدودیت ها..................................................................................................................... 100
5-6- مقایسه نتایج پژوهش ......................................................................................................... 101
پیوست ...................................................................................................................................... 102
منابع .......................................................................................................................................... 129
چکیده انگلیسی .......................................................................................................................... 135
فهرست جداول
| جدول 2-1- موانع پیاده سازی دولت الکترونیک از دیدگاه جونیفرانیل ............................................... 52 |
جدول 2-2- تعداد و ضریب نفوذ تلفن در ایران ............................................................................. 63
جدول2-3-گزارش ضریب نفوذ اینترنت در ایران ............................................................................ 64
جدول 2-4- گزارش ضریب نفوذ اینترنت دراستان اردبیل................................................................. 64
جدول 3-1- نحوه بخش بندی سوالات پرسشنامه ........................................................................... 72
جدول3-2- صفات کیفی و ارزشهای عددی گزینه‌های پرسشنامه ...................................................... 72
جدول3-3- نتایج بررسی پایایی پرسشنامه تحقیق ............................................................................ 74
جدول4-1- توزیع فراوانی نمونه آماری بر حسب جنسیت................................................................ 76
جدول4-2- توزیع فراوانی نمونه آماری بر حسب گروه سنی............................................................. 76
جدول4-3- توزیع فراوانی نمونه آماری بر حسب سطح تحصیلات.................................................... 77
جدول4-4- توزیع فراوانی نمونه آماری بر حسب سابقه کار.............................................................. 77
جدول شمار4-5- آزمون نرمال بودن داده ها.................................................................................... 78
جدول شماره 4-6- آزمونt........................................................................................................... 78
جدول 4-7- نتایج آزمون t برای شاخص های عوامل شش گانه........................................................ 80
جدول 4-8- رتبه بندی شاخص های حذف نشده موانع استقرار دولت الکترونیک............................... 81
جدول 4-9- رتبه بندی موانع استقرار دولت الکترونیک..................................................................... 82
جدول 4-10- رتبه بندی شاخص های عوامل مدیریتی..................................................................... 83
جدول 4-11- رتبه بندی شاخص های عوامل سازمانی..................................................................... 84
جدول 4-12- رتبه بندی شاخص های عوامل فنی........................................................................... 85
جدول 4-13- رتبه بندی شاخص های عوامل انسانی....................................................................... 85
جدول 4-14- رتبه بندی شاخص های عوامل مالی.......................................................................... 86
جدول 4-15- رتبه بندی شاخص های عوامل محیطی...................................................................... 87
جدول 4-16- رتبه بندی کلی شاخص های موانع استقرار دولت الکترونیک........................................ 88
جدول 5-1- رتبه بندی موانع استقرار دولت الکترونیک در شرکت گاز استان اردبیل............................. 92
جدول 5-2- مقایسه نتایج پژوهش................................................................................................ 101
فهرست اشکال
شکل (1-1) مدل مفهومی.............................................................................................................. 12
شکل(2-1)مراحل تکامل دولت الکترونیک...................................................................................... 50
شکل(5-1) مدل نهایی.................................................................................................................. 97
شکل(5-1) مدل نهایی.................................................................................................................. 98