پابان نامه تصحیح نسخه خطی «شرح قصیده الأشباه مفجّع بصری» و ترجمه اصل قصیده

پابان نامه تصحیح نسخه خطی «شرح قصیده الأشباه مفجّع بصری» و ترجمه اصل قصیده

چکیده

این رساله در راستای امر خطیر احیای متون، به تصحیح و بررسی نسخه خطی «شرح قصیده الاشباه» مفجّع بصری (ف327هـ)، ادیب، شاعر، کاتب، نحوی و لغوی برجسته عصر عَبَّاسی، از شاعران متعهد شیعه قرن چهارم هجری پرداخته، تا خوانندگان گرامی، با وی و فرهنگ و ادب و شعر و جایگاه شاعر و شرایط زمانه او آشنا گردند. مفجّع بصری در شعر خویش به موضوع اهل بیت (ع) اهتمام ورزیده، و در مظلومیت آنان، غم و اندوه بسیار داشته، که به همین خاطر به این لقب، شناخته شده است.

از ولادت و دوران نوجوانی شاعر، اطلاع بسیاری در دست نیست، که شاید بتوان دلایل سیاسی و مذهبی را علت اصلی این امر دانست.

شخصیت و عقیده مفجّع در هیچ یک از کتب تاریخی و تراجم، به بدی ذکر نشده و تماماً او و جایگاهش را ستوده اند.

همچنین مفجّع حایز جایگاه علمی و ادبی رفیعی در عصر خود بوده، و در غرائب لغات، و نحو، و قرآن و حدیث، و روایت، و تاریخ اسلامی، و شناخت کشورها و اماکن جغرافیایی، به درجه استادی نایل آمد، و شاگردان بسیاری از محضر او بهره مند شدند؛ چنانکه او را قائم مقام ابن درید بصری در تألیف و تدریس معرفی کرده اند. این امر را می توان از اسامی آثار او که بالغ بر 15 اثر می باشد فهمید، اما جای بسی تاسف است که از میان تمامی این تالیفات ارزشمند، فقط رساله «شرح قصیده الاشباه» و بخشی از کتاب «الترجمان فی معانی الشعر»، و قطعه هایی از دیوان او، برجای مانده است.

در مصادر و منابع مختلف، به استادان و شاگردان مفجّع، اشاره چندانی نشده است، که باید اسامی آنان را از لابلای کتابهای مرتبط، استخراج نمود.

دربارة تاریخ وفات شاعر، اختلاف نظر وجود دارد، اما از میان سالهای ذکر شده، سال 327 هجری صحیحتر می باشد، چرا که یاقوت حموی به نقل از «تاریخ ابن بشران»، روایتی را از ابن عبدالمجید بن بشران ذکر کرده، که دقیقاً تاریخ فوت شاعر را نشان می دهد.

دیوان مفجّع بصری مانند سایر شعرای هم دورانش، دربردارنده اکثر فنون شعری مهم، مثل وصف و غزل و رثاء و مدح و هجاء می باشد؛ هر چند که وی در برخی فنون، مانند هجاء، غزل و مدح، و خصوصاً مدح اهل بیت (ع) سرآمدتر می باشد. شعر مفجّع، نیکو و ارزشمند، و حجم بسیاری از آن در مورد ائمه اطهار (ع) است، که از بارزترین و مهمترین نمونه های آن «قصیده الاشباه» شاعر می باشد. مفجّع به صراحت تمام، مذهب امامیه خود را در این قصیده اعلان می کند، چرا که واژه «امامت» در ابیات متعددی از آن آمده، و به آن تصریح گردیده است. در این قصیده، به موضوع ولایت علی (ع) و فضایل حضرت پرداخته شده، و همچنین می توان تسلط شاعر به قرآن و حدیث و روایت و لغت عرب و تاریخ اسلامی را بخوبی در قصیده مشاهده کرد.

درباره نسخه خطی که در این رساله، به تصحیح و شرح و بررسی آن پرداخته شده، باید بگوییم که تنها نسخه موجود، به تصویر شمارة (1290) با عنوان «شرح قصیده الاشباه»، با مضمون مناقب امیرالمومنین علی (ع) و بصورت منظوم، به خط احمد بن نجفعلی امینی تبریزی پدر علامه امینی (ره)، و در شمار نسخه های عکسی کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی موجود می باشد. متن نسخه، شرحی است بر قصیدة الاشباه، که توسط خود مفجّع، انجام شده است. در این قصیدة یائیه، استناد به حدیث نبوی «تشبیه یا اشباه» شده، حدیثی که حضرت علی (ع) را به انبیای اولو العزم (ع) تشبیه نموده، و ناظم در شرح قصیده، با استفاده از روایاتی که از مشایخ خود شنیده،‌ به شرح فضایل و مناقب علی (ع) می پردازد.

شایان ذکر است که ابیاتی جعلی، پیرامون ابوطالب (ع) و پدر ابراهیم (ع) و ادعای کافر بودن ایشان، در این نسخه به چشم می خورد، که با مذهب مفجّع منافات دارد، و با دلایل محکم و متقنی قابل رد می باشد.

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده 1

مقدمه 3

فصل اول: زندگانی مفجع بصری و بررسی شرح حال او

1-1 نام و لقب و کنیه 7

1-2 ولادت و نوجوانی 11

1-3 شخصیت و مذهب 12

1-4 جایگاه علمی – ادبی 14

1-4-1 آشنایی با قرآن و حدیث 16

1-4-2 روایت شعر 22

1-4-3 آشنایی وی با مکانهای جغرافیایی 25

1-4-4 آگاهی او از لغت عربی 30

1-5 آثار 34

1-6 استادان وی 40

1-7 شاگردان و راویان شعر و اخبار او 43

1-8 وفات 48

فصل دوم: دیوان مفجع و اغراض شعری آن

2-1 مضامین اصلی دیوان 51

2-1-1 مدح 54

2-1-2 هجاء 57

2-1-3 غزل 60

فصل سوم: شرح قصیده الأشباه

3-1 معرفی نسخه خطی «شرح قصیدة الأشباه للمفجّع البصریّ» 63

3-2 صفحاتی از نسخه خطی (صفحه عنوان، اول و آخر) 70

3-3 تصحیح نسخه خطی 73

3-4 بررسی و شرح و ترجمه قصیده الاشباه 151

3-5 انتحال برخی ابیات قصیده الاشباه 270

ملخّص الرسالة بالعربیة 281

فهرست منابع و ماخذ 283

چکیده انگلیسی 302

خرید فایل

پایان نامه تصحیح نسخه خطی «شرح قصیده الأشباه مفجّع بصری» و ترجمه اصل قصیده

این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 283 صفحه می باشد.   پایان نامه برای دریافت درجه دکتری (Ph.D) گرایش: زبان و ادبیات عرب فهرست مطالب چکیده ۱ مقدمه ۳ فصل اول: زندگانی مفجع بصری و بررسی شرح حال او ۱-۱ نام و لقب و کنیه ۷ ۱-۲ ولادت و نوجوانی ۱۱ ۱-۳ شخصیت و مذهب ۱۲ ۱-۴ جایگاه علمی – ادبی ۱۴ ۱-۴-۱ آشنایی با قرآن و حدیث ۱۶ ۱-۴-۲ روایت شعر ۲۲ ۱-۴-۳ آشنایی وی با مکانهای جغرافیایی ۲۵ ۱-۴-۴ آگاهی او از لغت عربی ۳۰ ۱-۵ آثار ۳۴ ۱-۶ استادان وی ۴۰ ۱-۷ شاگردان و راویان شعر و اخبار او ۴۳ ۱-۸ وفات ۴۸ فصل دوم: دیوان مفجع و اغراض شعری آن ۲-۱ مضامین اصلی دیوان ۵۱ ۲-۱-۱ مدح ۵۴ ۲-۱-۲ هجاء ۵۷ ۲-۱-۳ غزل ۶۰ فصل سوم: شرح قصیده الأشباه ۳-۱ معرفی نسخه خطی «شرح قصیدة الأشباه للمفجّع البصریّ» ۶۳ ۳-۲ صفحاتی از نسخه خطی (صفحه عنوان، اول و آخر) ۷۰ ۳-۳ تصحیح نسخه خطی ۷۳ ۳-۴ بررسی و شرح و تر ...

تصحیح نسخه خطی «شرح قصیده الأشباه مفجّع بصری» و ترجمه اصل قصیده

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)تعداد صفحات148   فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول : کلیات چکیده.2مقدمه 31-1بیان مسئله……………………………………………………….. ..4 1-2اهمیت پژوهش………………..……………………………………….51-3اهداف پژوهش. ………………………………………………………..61-4سوالات پژوهش……………………………………&hellip ...

تصحیح نسخه خطی «شرح قصیده الأشباه مفجّع بصری» و ترجمه اصل قصیده

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)تعداد صفحات257       فهرست مطالبعنوان صفحه چکیده 1مقدمه 3فصل اول: زندگانی مفجع بصری و بررسی شرح حال او1-1 نام و لقب و کنیه 71-2 ولادت و نوجوانی 111-3 شخصیت و مذهب 121-4 جایگاه علمی – ادبی 14 1-4-1 آشنایی با قرآن و حدیث 161-4-2 روایت شعر 22 1-4-3 آشنایی وی با مکانهای جغرافیایی 25 1-4-4 آگاهی او از لغت عربی 301-5 آثار 341-6 استادان وی 401-7 شاگردان و راویان شعر و اخبار او 431-8 وفات 48فصل دوم: دیوان مفجع و اغراض شعری آن2-1 مضامین اصلی دیوان 512-1-1 مدح 542-1-2 هجاء 572-1-3 غزل 60فصل سوم: شرح قصیده الأشباه3-1 معرفی نسخه خطی «شرح قصیدة الأشباه للمفجّع البصریّ» 633-2 صفحاتی از نسخه خطی (صفحه عنوان، اول و آخر) 703-3 تصحیح نسخه خطی 733-4 بررسی و شرح و ترجمه قصیده الاشباه 1513-5 انتحال برخی ابیات قصیده الاشباه 270ملخّص الرسالة بالعربیة ...

تصحیح نسخه خطی «شرح قصیده الأشباه مفجّع بصری» و ترجمه اصل قصیده

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)تعداد صفحات304   فهرست مطالبعنوان صفحه چکیده 1مقدمه 3فصل اول: زندگانی مفجع بصری و بررسی شرح حال او1-1 نام و لقب و کنیه 71-2 ولادت و نوجوانی 111-3 شخصیت و مذهب 121-4 جایگاه علمی – ادبی 14 1-4-1 آشنایی با قرآن و حدیث 161-4-2 روایت شعر 22 1-4-3 آشنایی وی با مکانهای جغرافیایی 25 1-4-4 آگاهی او از لغت عربی 301-5 آثار 341-6 استادان وی 401-7 شاگردان و راویان شعر و اخبار او 431-8 وفات 48فصل دوم: دیوان مفجع و اغراض شعری آن2-1 مضامین اصلی دیوان 512-1-1 مدح 542-1-2 هجاء 572-1-3 غزل 60فصل سوم: شرح قصیده الأشباه3-1 معرفی نسخه خطی «شرح قصیدة الأشباه للمفجّع البصریّ» 633-2 صفحاتی از نسخه خطی (صفحه عنوان، اول و آخر) 703-3 تصحیح نسخه خطی 733-4 بررسی و شرح و ترجمه قصیده الاشباه 1513-5 انتحال برخی ابیات قصیده الاشباه 270ملخّص الرسالة بالعربیة 281فهرست مناب ...