فصل دوم
زمین شناسی کانسار های
تیتانیم دار
فصل چهارم
تیتانیوم و ترکیبات آن
فصل ششم
پر عیار سازی ایلمنیت
فصل هفتم
روشهای متداول کانه آرایی
چکیده
بعد از پی جوئیهای مستمر، تنها کانسار ایلمنیت کهنوج امید بخش تشخیص داده شده است. در نتیجه، اکتشاف مقدماتی و نیمه تفصیلی تا فصیلی را نیز به دنبال داشته است. کانسار کهنوج که در جنوب استان کرمان قرار گرفته است، از نوع کانسارهای پلاسری است که سنگ مادر آن تشکیلات گابرویی بند زیارت در 30 کیلومتری شرق آن است. اکتشافات تفصیلی و تعیین ذخیره فقط در محدوده بستر دره درگز صورت گرفته است. ذخیره منطقه تعیین ذخیره شده بقدری است که می تواند نیاز کشور را در طی بیست سال به کانیهای تیتانیم رفع کند. کانسار کهنوج توانایی تأمین اکسید و انادیم را نیز داراست.
روشهای تهیه دی اکسید تیتانیم، فرایندهای سولفات و کلرید است که مسائل زیست محیطی باعث رشد استفاده از فرآیند کلرید شده است ابتدا خوراک فرایند کلرید، دی اکسید تیتانیم به صورت کانی روتیل و آناتاز بوده است که به علت تقاضای روز افزون قیمت آن افزایش زیادی داشته است و از طرفی عرضه این کانیها تکافوی تقاضاهای جهانی را ندارد، بنابراین امروزه فرایندهای غنی سازی ایلمنیت از دی اکسید تیتانیم جهانگیر شده اند. تهیه سرباره غنی از دی اکسید تیتانیم اولین بار در کانادا متداول شده است.
به دلیل کاربرد زیاد رنگدانه دی اکسید تیتانیم در صنایع رنگ کشور، سالانه مقادیری ارز صرف واردات این ماده می شود. همچنین رشد صنایع هوایی – نظامی ایران به زودی باعث استفاده از فلز تیتانیم خواهد شد. بنابراین با توجه به سیاستهای خودکفایی و عدم وابستگی، فعالیتهای مستمر در مورد اکتشاف کانسارهای تیتانیم دار آغاز گشته و منطقه کهنوج از نقاط امید بخش جهت رفع نیازهای مملکت به این ماده معدنی شناخته شده است.
این گزارش نتیجه مطالعات مرحله اول است. در این گزارش به دلیل رابطه تنگاتنگ ایلمنیت با دیگر کانیهای تیتانیم، تمام کانیها بررسی و روشهای فرآوری و کاربرد و آمار آنها نیز ارائه شده است. بیشترین کاربرد فلز تیتانیم در صنایع نظامی – هوایی است و قیمت این فلز منتج از تقاضای این بخش است. به علت ویژگیهای خاص فلز تیتانیم مانند مقاومت در مقابل خوردگی، بالا بودن نسبت مقاومت به وزن این فلز در صنایع شیمیایی و ساخت آلیاژها کاربرد فراوانی دارد .
بیشترین کاربرد عنصر تیتانیم به صورت ترکیب اکسید آن، دی اکسید تیتانیم است. رنگدانه های دی اکسید تیتانیم، از نوع روتیل و آناتاز، مهمترین رنگدانه هایی هستند که صنایع شیمی معدنی به دیگر صنایع عرضه کرده اند. مقاومت در مقابل اشعه یا پرتوهای ماوراء بنفش، قدرت پوشش بسیار خوب و ویژگیهای دیگر سبب کاربرد این رنگدانه در صنایع رنگ، کاغذ سازی و پلاستیک شده است.
طرح فعلی کانسار کهنوج:
با توجه به حساسیت پروسه تولید پیگمنت و فلز تیتانیوم و انحصاری بودن تکنولوژی و وجود روشهای دو گانه در تولید محصول نهایی، ضروری است مطالعات فنی و انحصاری بر روی این کانسار صورت پذیرد. در حال حاضر طی قراردادی انجام این مطالعات توسط کنسرسیوم آلمانی و ایرانی در دست اجرا می باشد. با تکمیل این مطالعات امکان برگزاری مناقصه جهت احداث کارخانه اصلی با ظرفیت تولید 50000 تن پیگمنت و 3000 تن فلز در سال قابل انجام خواهد بود.
که علاوه بر آن ظرفیت بهینه اقتصادی و فلوشیت نهایی نیز مشخص خواهد گردید. در طی این مطالعات روش تولید در سه مقیاس آزمایشگاهی، نیمه صنعتی و صنعتی و با هر دو روش متداول سولفات و کلراید انجام خواهد شد.
فصل اول-کانی شناسی تیتانیم
1-1-ایلمنیت 1
1-2-لوکوکسن ، ایلمنیت دگرسان شده 6
1-3-روتیل 7
1-4-آناتاز 11
1-5- بروکسیت 13
1-6- اسفن 14
1-7- برو وسکیت 13
فصل دوم-زمین شناسی کانسار های تیتانیم دار
2-3-کانسار های پلاسری تیتانیم 20
2-5-کانسار های رسوبی ـ آتشفشانی 24
2-6- کانسارهای با منشاء دگرگونی 28
3-2-کانی سازی در ناحیه ساغند ـ زریگان 29
3-3- کانی سازی تیتانومنیتیت در جنوب سیخورلن 30
3-4-نهشته های ناحیه گیلان 31
3-5-نهشته های ناحیه مازندران 33
3-6-کانسار ایلمنیت کهنوج 34
فصل چهارم-تیتانیوم و ترکیبات آن
4-1-تیتانیم 35
4-3-کاربرد فلز تیتانیم و آلیاژ های تیتانیوم 37
4-4-2- ترکیبات بر دار تیتانیوم 39
4-4-3- ترکیبات کربن دار تیتانیوم 39
4-4-4-ترکیبات نیتروژن دار تیتانیوم 39
4-4-5- تیتاناتها 40
4-4-6- ترکیبات هالوژنه تیتانیوم دار 41
4-4-7- ترکیبات دیگر تیتانیوم 42
4-5- تهیه فلز تیتانیوم 42
4-5-1- فرایند یدید 43
4-5-2- فرایند تولید تیاتنیوم الکترولیتی 43
4-5-3- روش کرول 44
4-5-4- فرایند هانتر 44
4-6- بازار جهانی فلز تیتانیوم 45
5-1-کلیات 50
5-2-دی اکسید تیتانیوم به عنوان رنگدانه 50
5-3-دیگر کاربردهای دی اکسید تیتانیوم 55
5-4-تولید دی اکسید تیتانیوم 58
5-5-فرایند های مختلف تهیه دی اکسید تیانیوم 59
5-5-1- فرایند سولفات 62
5-5-2- فرایند کلرید 65
5-5-3- فرایند فلوئورید 68
5-6- واردات کشور 72
فصل ششم ـ پر عیار سازی ایلمنیت
6-1-کلیات 74
6-2- ذوب در کوره های الکتریکی 74
6-2-1- بازار سرباره غنی از دی اکسید تیتانیوم
6-3- اسید شویی ایمنیت 76
6-3-1- اسید شویی با اسید سولفوریک 76
6-3-2- اسید شویی با اسید هیدرو کلریک 78
6-4- احیاء مستقیم کانسنگ و جدا سازی آهن 78
فصل هفتم ـ روشهای متداول کانه آرایی
7-1- کانسار های اولیه 84
7-2-کانسارهای ثانویه 89
7-2-1- واحد های مرحله اول آرایش 91
7-2-2- مراحل ثانویه 101
7-2-3- واحدهای آرایش بعضی از کانسارهای ماسه ای در دنیا 105
7-3-سابقه بررسی های کانه آرایی کانسنگ کهنوج 112
منابع و ماخذ 116
پایان نامه تیتانیوم
قسمتی از متن:
تیتانیوم در سال 1938 توسط W.J. kroll در آمریکا کشف شد. تیتانیوم فلزیست به رنگ سفید نقرهای و بسیار سبک است و پس از پولیش نمودن، رنگ فولادی پیدا مینماید. تیتانیوم و آلیاژهای آن به علت داشتن خواص خوب و مقاومت در مقابل خوردگی و فرسایش موارد استفاده زیادی در صنایع نظامی و هوافضا و نیروگاههای هستهای و کشتیسازی و صنایع دریائی و پتروشیمی کاربرد دارد. از جمله در ساخت بدنه و اجزای هواپیماها، وسایل حمل و نقل، لوازم جراحی، ظروف مورد استفاده در آزمایشگاههای شیمی و دیگر وسایل مقاوم به خوردگی کاربرد دارد. مهمترین ویژگی تیتانیوم، نسبت استحکام به وزن آن است که نسبت به سایر فلزات سبک بسیار عالیست. تیتانیوم استحکامی معادل فولادهای زنگ نزن دارد در حالی که وزن آن، 3/1 این فولادها است. خاصیت مهم دیگر تیتانیوم مقاومت به خوردگی و سایش بالای آن به ویژه در محیطهای دریایی است. هیچ یک از نمکهای فلزی، کلرورها، هیدروکسیدها، اسیدهای نیتریک و کرمیک، و نیز اسیدهای آلی مانند اسید استیک و آبهای شور، قادر به خوردگی تیتانیوم نیستند. به علت مقاومت در مقابل آب دریا امروزه جایگزین آلیاژهای نیکل و مس از نوع 70% نیکل و 30% مس شده است.
محصولات تولیدی فلز مزبور و آلیاژهای آن بصورت لوله (Pipe) و ورق (Plate) میباشد که پلیت یا ورق جهت ساخت و تولید مخازن مواد شیمیایی و لوله در داخل دریا جهت انتقال مواد شیمیائی مورد استفاده قرا میگیرد. جهت اتصال لولهها به هم دیگر و همچنین ساخت مخازن نیاز به جوشکاری میباشد.
تیتانیوم از احیا تتراکلرید تیتانیوم در درجه حرارت 800 تا 900 درجه سانتیگراد بوسیله منیزیم یا سدیم در محیط آرگون بدست میآید. تیتانیوم احیا شده، بصورت فلز خالص تیتانیوم، مجدداً در خلا ذوب شده و سپس مورد استفاده قرار میگیرد. فلز تیتانیوم خالص جز مواد آلتروپ میباشد.
تیتانیوم خالص دارای استحکام کمی بوده که استحکام آن برابر 216 نیوتن بر میلیمترمربع و درصد ازدیاد نسبی طول آن برابر 50 میباشد. تیتانیوم تجارتی بعلت داشتن عناصر آلیاژی استحکامی برابر 700 نیوتن بر میلیمتر مربع را دارا میباشد و نقطه ذوب آن 1725 درجه سانتیگراد و مقاومت به خوردگی آن نیز عالی است. وقتی تیتانیوم خالص از مذاب تبدیل به جامد میگردد از 1725 درجه سانتیگراد دارای ساختار کریستالی از نوع مکعب مرکزدار B.C.C میباشد که آنرا تیتانیوم یا فاز مینامند و از 882 درجه سانتیگراد تا درجه حرارت محیط که سرد میشود دارای ساختار کریستالی از نوع H.C.P بوده که بنام فاز یا تیتانیوم میباشد. در هنگام گرم شدن از درجه حرارت محیط تا C O 882 تیتانیوم دارای فاز و از C O 882 تا C O 1725 فاز بوده، به این جهت این فلز را آلتروپ مینامند.تیتانیوم فلزیست غیرمغناطیسی با قابلیت کشش بسیار عالی و ساختار B.C.C. دیگر خواص فیزیکی- مکانیکی و متالورژیکی تیتانیوم به قرار زیر است.
نقطه ذوب: | C O1725 | جرم اتمی: | گرم 448 |
وزن مخصوص: | gr/cm3 5/4 | علامت اختصاری: |
|
ساختار کریستالی: | BCC,CPH | سختی: | برنیل 90-70 |
حضور عناصر آلیاژی از قبیل اکسیژن، نیتروژن، آلومینیوم و کربن، به همراه تغییر درجه حرارت، در تیتانیوم تغییر ساختار کریستالی ایجاد میکند. ساختار کریستالی تیتانیوم در دمای اتاق تا حدود C O 882 به صورت (C.P.H) H.C.P است اما از این درجه حرارت به بالا، ساختار BCC تغییر شکل میدهد. همانطوری که گفته شد، وجود عناصری مثل اکسیژن، نیتروژن، آلومینیوم و کربن، درجه حرارت این استحالة فازی را افزایش میدهد و همچنین سختی و استحکام آلیاژ تیتانیوم را افزایش و انعطافپذیری آن را کاهش میدهد.
1-1- آلیاژهای تیتانیوم:
برحسب ساختار کریستالی که هر آلیاژ تیتانیوم در دمای محیط پیدا میکند، این آلیاژها را به چهار گروه تقسیم میکند:
1) آلیاژهای ، 2) ، 3) - و 4) تیتانیوم خالص تجاری با ساختمان کریستالی H.C.P
آلیاژهای تیتانیوم قابلیت ماشینکاری و چکش کاری خوبی دارد و در برابر حرارت عکسالعمل نشان داده و در مقابل زنگزدگی مقاوم میباشد. البته این وضعیت در درجه حرارت معمولی فوقالعاده بالاست و حقیقتاً آنها در برابر هوازدگی محفوظ هستند و همچنین در محیطهای دریائی و صنعتی جدول شماره 1-1 نشاندهندة چندین نوع از آلیاژها با مشخصات و بکارگیری خاص آنها میباشد.