مقدمه ای بر روانشناسی......................... 2
مهارتهای مربوط به توجه و نقش آن در یادگیری حرکتی 3
تعریف توجه ................................... 6
گزینش هدف توجه ............................... 7
پاسخ سو گیری ................................. 8
علائق ورزشکارن ................................ 9
طرحواره ذهنی ................................. 10
غربالگری محرکات نامربوط....................... 11
ابعاد توجه ................................... 12
میزان توجه سازی .............................. 13
سبک توجه ..................................... 14
توجه گشاد درونی .............................. 14
توجه گشاد بیرونی ............................. 15
توجه تنگ بیرونی .............................. 15
توجه تنگ درونی ............................... 15
زمان تعویض توجه .............................. 16
استرس ........................................ 16
جنبه تشدید توجه .............................. 21
تمرکز ........................................ 21
هوشیاری 24
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
مقدمه ای بر روانشناسی ورزش
این فلسفه که عقل سالم دربدن سالم است ، به تمدن یونان وچین باستان بازمی گردد.
به هر حال ، فقط درسالهای اخیر است که دیسیپلینی ، که بنام روانشناسی ورزشی مشهود می با شد ، به عنوان جز مهمی ازعلوم ورزشی ، شناخته شده است . روانشناسی ورزشی دردودهۀ اخیر به شکل معناداری رشد وتوسعه یافته است . توجه وعلاقه به این رشته تدریجاً روبه افزایش است وگسترۀ دانش وابسته به این حوزه آنقدررشد کرده است که به شاخه های متعددی نیزتقسیم شده است . به مفهوم وسیع کلمه روانشناسی ورزشی کلاً دربرگیرنده جنبه های روانشناختی ، ورزشهای رقابتی ، تمرین ، آمادگی جسمانی ، استراحت وپیشرفت مهارتهای حدکتی می باشد . ....
...
توجه تنگ بیرونی
ورزشکارانی که گلف بازی می کنند و گوی می زنند یا در هر گونه فعالیت ورزشی ای که نیاز به تنگ و کانونی کردن توجه دارد، این سبک، از توجه به عمل مؤثرتری ، برخوردار است. این سبک برقراری توجه در اتخاذ پاسخ سریع در مقابل تغییرات شرایط بیرونی، کاستی دارد.
توجه تنگ درونی
این سبک کاربردش در شناخت خطاهای عملکرد و ضعف های استراتژی است. اما چنین گرایشات تشخیصی ای، خطر رشد تحلیل انتقادی فرد از خودش را نیز در بردارد. ورزشکاران بکار گیرنده این سبک در ورزشهایی که تغییرات در آنها با دور آهسته و با علائم کاملاً مشهود پیش می رود، بهتر عمل می کنند. ورزشکارانی که گرایش به گسست توجه دارند با این روش کمک می شوند. ...
...
بیان مسئله............................................................................................................. 6
هدف تحقیق............................................................................................................ 8
اهمیت و ضرورت تحقیق....................................................................................... 10
فرضیههای تحقیق.................................................................................................. 11
جامعه آماری......................................................................................................... 12
نمونه آماری.......................................................................................................... 12
ابزار پژوهش......................................................................................................... 12
تعریف اصطلاحات................................................................................................. 13
معلولیت.................................................................................................................. 13
معلولیت جسمی- حرکتی....................................................................................... 13
خلاقیت (تفکر خلاق)............................................................................................... 14
خودپذیری............................................................................................................. 14
خودپنداری............................................................................................................ 16
رواننژندی (روان رنجوری)................................................................................. 16
خودشکوفایی......................................................................................................... 17
توانبخشی............................................................................................................... 17
بررسی تاریخی...................................................................................................... 21
تعریف خلاقیت....................................................................................................... 21
عوامل موثر بر خلاقیت.......................................................................................... 27
رابطه خلاقیت و ویژگیهای شخصیتی.................................................................. 27
دیدگاه روانکاوی از خلاقیت.................................................................................. 29
دیدگاه گیلفورد درباره خلاقیت.............................................................................. 30
دیدگاه تورنس درباره خلاقیت............................................................................... 31
خلاصهای از تاریخچه نظریههای خود.................................................................. 32
مازلو و نظریه خود............................................................................................... 33
چگونگی شکلگیری خود....................................................................................... 34
خودپنداری............................................................................................................ 35
رشد خودپنداری در نوجوانی............................................................................... 36
خودواقعی و خود آرمانی...................................................................................... 37
خودشکوفایی و خلاقیت......................................................................................... 38
نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوان.................................................... 40
مروری بر دنیای معلولین...................................................................................... 41
معلول چیست؟....................................................................................................... 43
علل معلولیتها....................................................................................................... 45
انواع معلولیت......................................................................................................... 45
جنبههای روانی معلولیت جسمی- حرکتی............................................................. 46
معلولیت جسمی- حرکتی و خودپنداری................................................................ 47
مشکلات ناشی از معلولیت و نقایص بدنی............................................................. 48
تأثیر والدین بر شخصیت افراد معلول جسمی- حرکتی........................................ 49
توان بخشی معلولین جسمی- حرکتی.................................................................... 50
جامعه آماری......................................................................................................... 53
گروه مقایسه.......................................................................................................... 53
روش نمونهگیری................................................................................................... 54
روش تحقیق........................................................................................................... 54
ابزار تحقیق............................................................................................................ 55
1- آزمون خلاقیت تورنس.................................................................................... 55
نمرهگذاری پرسشنامه........................................................................................... 55
آزمون خودپذیری................................................................................................. 56
نمرهگذاری آزمون خودپذیری.............................................................................. 56
روش آماری.......................................................................................................... 57
نحوه اجرای آزمون............................................................................................... 57
فصل چهارم
نقد و اعتبار فرضیهها............................................................................................ 60
فرضیه شماره 1.................................................................................................... 60
فرضیه شماره 2.................................................................................................... 65
فرضیه شماره 3.................................................................................................... 70
فصل پنجم
خلاصه فصول قبل................................................................................................ 76
تفسیر و نتیجهگیری............................................................................................... 78
پیشنهادات.............................................................................................................. 81
محدودیتها........................................................................................................... 83
ضمائم................................................................................................................... 84
منابع مورد مطالعه................................................................................................. 85
مقدمه:
تردیدی نیست که مهمترین نقشی که والدین میتوانند در تربیت کودکان خود ایفا کنند، پرورش توانایی خلاقیت آنهاست. زیرا خلاقیت به نحوی بلامنازع عامل کلیه پیشرفتهای بشری است و امکان بروز خلاقیت افراد وقتی مهارتها وانگیزه خلاقیت در کودکی پرورش یابد، بسیار بیشتر است. شاید از آن مهمتر این واقعیت است که، چنان که بسیاری از روانشناسان تأکید دارند، خلاقیت و صلاح روح و روان همراه و همگاماند. بدین ترتیب شاید به جرأت بتوان گفت خلاقیت کلید طلایی خوشبختی است.
خلاقیت حوزه افراد «تیزهوش» و «با استعداد» نیست. اگرچه آنها استعداد بالقوه بیشتری دارند که در راههای خلاق به کار برند. خلاقیت میتواند و باید جزئی از زندگی همه افراد، از جمله افراد تیزهوش، و با استعداد باشد. لیکن مهمترین عامل در خلاقیت، انگیزه برای انجام کارهای خلاق است. استعداد، ویژگیهای شخصیتی، و مهارت به والدین و مربیان نشان میدهد که کودک چه کاری را میتواند انجام دهد ولی انگیزه نشان میدهد که چه کاری انجام خواهد شد. چنانکه خواهیم دید انطباق انگیزهها با استعداد و مهارتهای کودک است که در خلاقیت کارساز میباشد.
بیان مسئله:
هرچند روانشناسان در تمام دوران علمی شدن روانشناسی در آثار خود اشارههایی به خلاقیت داشتهاند ولی از اواسط دهه 1950 تغییری جدی در نگرش روانشناسان نسبت به خلاقیت دیده شده و از موضوعی فرعی و گاه حاشیهای به اصلی مهم در روانشناسی تبدیل شد.
با اشاره به همین تغییر است که گالوین تایلور یکی از محققان مسایل خلاقیت این مسأله را مورد تحقیق قرار دارد. در 6 تا 7 دهه قبل از 1950 فقط تعداد بسیار محدودی مقاله پژوهشی در مورد خلاقیت در ادبیات علمی ظاهر شد،
حرکت مهمترین نشانه حیات انسان است . هر جا زندگی وجود دارد ، حرکت نیز وجود دارد . زندگی بدون آن قابل تصور نیست. حرکت در حیات انسان ، بیش از تولد آغاز و تا پایان حیات او ادامه دارد.
انسان در نخستین سالهای حیات خود ، تنها از طریق پدیده حرکت است که می تواند خود آشنا گردد و با آن ارتباط برقرار کند. چنین ارتباطی به انسان این فرصت را می دهد که در تعامل با پدیده های محیطی از آنها ،تجربیات معنی داری کسب کند . بنابراین حرکت شرایطی را برای کودک فراهم می سازد که بر اساس آن می تواند به اکتشاف دنیای پیرامون خود بپردازد. از طرفی کودک از ابتدای ورود به دنیای ناشناخته پیوسته در این تلاش است که به کمک حرکت و تربیت به زندگی خوب و سالم و پرطراوت دست یابد و برای دستیابی به نشاط و تندرستی ،باید از ورزش و بهداشت مدد جوید . برای رسیدن به چنین هدفی لازم است معلمان آگاه تربیت بدنی با مطالعات گسترده به آموزش صحیح تربیت به کودکان و نوجوانان همت گمارند
فهرست مطالب
مقدمه ۷
بیان مسأله ۱۰
اهمیت و ضرورت تحقیق ۱۲
اهداف تحقیق ۱۴
اهداف جزئی ۱۴
فرضیه های تحقیق ۱۵
محدودیت های تحقیق ۱۶
محدودیتهای خارج از کنترل محقق ۱۶
تعریف عملیاتی واژه ها ۱۶
تعریف حرکت ۲۰
طبقه بندی حرکت ۲۱
مبانی نظری ادراک ۲۴
تعریف ادراک ۲۴
انواع ادراک ۲۵
توانائیهای حرکتی و اهمیت آن ۲۶
توانائیهای جسمانی ۲۷
تواناییهای ادراکی ۲۸
تواناییهای ادارکی – حرکتی ۳۰
نظریه های رشد حرکتی ۳۴
۱- نظریه دید حرکتی گتمن ۳۴
۲-نظریه حرکت آفرینی بارش ۳۵
۳- نظریه سازماندهی مجدد نظام عصبی ۳۶
۴- نظریه حرکتی – ادراکی کفارت ۳۷
آزمونهای حرکتی ۳۹
۱-۱- آزمون اندازه گیری ادراکی – حرکتی کفارت ۳۹
۲- آزمون توانائیهای حرکتی لینلکلن – اوزرتسکی ۴۱
۳- آزمون توانائیهای حرکتی برونینکز – اوزرتسکی ۴۵
کاربردهای کلی حرکتی ۴۸
ابزار جمع آوری اطلاعات ۴۸
۱- آزمون ماتریس های پیشرونده ریون ۴۸
۱-۱- ماتریسهای پیشرونده ریون فرم رنگی کودکان ۴۹
تصریح دستورالعمل ۵۱
۲- اجرای آزمون رشد حرکتی لینیکلن – اوزرتسکی ۵۲
الف- وسایل و تجهیزات لازم : ۵۲
مروری بر تحقیقات انجام شده ۵۶
الف) تحقیقات داخلی ۵۷
ب) تحقیقات خارجی ۶۱
نتیجه گیری ۶۶
روش تحقیق ۶۹
جامعه آماری ۶۹
نمونه آماری ۷۰
متغیرهای تحقیق ۷۱
ابزار تحقیق ۷۲
روش آماری ۷۲
آزمون فرض های تحقیق ۷۴
تعادل پویا ۷۴
فرض اول ۷۴
تعادل ایستا ۷۷
فرض دوم ۷۷
هماهنگی ۸۰
فرض سوم ۸۰
دقت ۸۳
فرض چهارم ۸۳
سرعت حرکت ۸۶
فرض پنجم ۸۶
قدرت ۸۹
فرض ششم ۸۹
توانائیهای ادراکی – حرکتی ۹۱
فرض هفتم ۹۱
خلاصه پژوهش ۹۵
نتایج ۹۶
بحث و بررسی نتایج تحقیق ۹۷
تعادل پویا ۹۷
تعادل ایستا ۹۸
هماهنگی ۹۸
سرعت حرکت ۹۹
قدرت ۹۹
دقت ۱۰۰
توانائیهای ادراکی – حرکتی ۱۰۰
پیشنهادات ۱۰۱
پیشنهادات تربیتی آموزشی ۱۰۱
پیشنهادهای پژوهشی ۱۰۲
منابع ۱۰۳
پایان نامه بررسی تأثیر آموزش پیش دبستانی بر یادگیری مهارتهای روانی – حرکتی و سازگاری اجتماعی دانشآموزان دوره ابتدائی
مقدمه:
موفقیت کودکان در مدرسه تا حدودی به رویدادهایی بستگی دارد که آنها قبل از ورود به مدرسه تجربه کردهاند. آمادگی کودکان برای ورد به مدرسه و موفقیت بعدی آنها در تحصیل، با جنبههای مختلف رشد آنها مرتبط است. عواملی از قبیل رشد جسمی، اجتماعی، شناختی، دانشی و چگونگی یادگیری در تعیین موفقیت آنها در مدرسه نقش دارند.
در گذشته، عقیده بسیاری بر این بود که ورود کودکان به دبستان، آغاز یادگیری و شکوفایی آنها در همه ابعاد رشد است. اما امروزه در پرتو تلاش صاحبنظران مختلف، مسیر تفکر و برنامهریزی به سمت بارور کردن آموزشهای پیش از دبستان، به عنوان پیشنیاز ورود کودکان به مدرسه، تغییر کرده است. بیشک پیشرفت در ابعاد گوناگون رشد در سنین بالاتر و حتی مرحله زمینهسازی برای اصلاح اعمال و حرکات مختلف کودکان با توجه به پژوهشهای اخیر (برای مثال ویلیامز1، 1983؛ به نقل از مفیدی، 1375)، نوعی دگرگونی اندیشه را در زمینه رشد جسمی و حرکتی کودکان در سالهای اولیه کودکی به وجود آورده است. در دو سه دهه اخیر نیز در بسیاری از موسسههای آموزشی و تربیتی (به ویژه در جامعه ما) تمایل و گرایش زیادی در چرخش تاکید از مهارتهای حرکتی و جسمی به سمت زمینههای رشد شناختی و ذهنی کودکان حس شده است (مفیدی، 1375). هر چند مهارتهای حرکتی و شناختی لازم و ملزوم یکدیگرند و در برخی از دیدگاههای رشد مثل تئوری پیاژه2 (1374)، مهارتهای حرکتی زیربناء و لازمة مهارتهای شناختی هستند.
با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی در قرن حاضر و تبلور این نکته که شکوفایی یک کشور از بستر آموز/ش و پرورش برمی خیزد، نیاز به گسترش دوره پیش از دبستان، بیش از گذشته خود را نمایان می سازد. بنابراین لازم است که برنامه کیفی و کمی مناسب و در خور نیازهای جسمی و روانی برای کودکان پیشدبستانی، با توجه به ویژگیهای این دوره از رشد، تهیه و تدارک دیده شود. اما پیش نیاز برنامهریزی و سرمایهگذاری در این زمینه، انجام پژوهشهایی است از روش شناسی و مبنای نظری درستی برخوردار باشند تا با توجه به نتایج حاصله، بتوان تا حدودی نیازهای جامعه در این زمینه برطرف شود و گامهایی هر چند جزئی در زمینه بهبود وضعیت آموزشی و تربیتی برداشته شود.
بیان مسأله:
درخصوص آموزش پیش دبستانی، دیدگاههای مختلف و گاه متعارضی ارائه شده است. از یک سو افرادی نظیر الکایند[1]، 1987؛ سیگل[2]، 1987؛ کانینگ[3] و لیون[4]، 1991؛ به نقل از لفرانسیوس[5]، 1996) معتقدند که نباید کودکان را بی محابا به سمت آموزش های پیش دبستانی بکشانیم و جو حاکم بر بسیاری از برنامه های پیش دبستانی ممکن است کودکان آنطور که باید و شاید به سوی پیشرفت رهنمون نسازد. دلیلی که برای تدارک برنامه پیش دبستانی وجود دارد این است که در حین آموزش های پیش از دبستان، کودکان تجاربی را می آموزند که ممکن است در خانه نتوانند از اثرات مثبت چنین تجاربی برخوردار باشند. اما کانینگ و لیون (1991؛ به نقل از لفرانسیوس، 1996) بر این باورند که افسانه تجارب اولیه[6] به این امر منجر شده که ما نقش بزرگسالان را در محیطهای پیش دبستانی که باید فرصتی مناسب برای کودکان فراهم کنند را نادیده بگیریم. از سوی دیگر بسیاری از صاحبنظران (مثل دومان[7]، 1984؛ رسکولا[8]، 1991؛ پاندی[9]، 1991؛ به نقل از لفرانسیوس، 1996) معتقدند که تجارب پیش دبستانی تاثیر مثبتی بر رشد کودکان خواهد گذاشت.
تاکید بر آموزش و پرورش در دوره پیشدبستان به علت واقع گرایی، بینش، تلاش و کوشش افراد بسیاری است که عمر خود را صرف این کار کرده اند. اگر با توجه به منابع معتبر، از افلاطون
(427-347 قبل از میلاد مسیح) که آغاز آموزشهای اولیه را از هنگام تولد دانستهاند، بگذریم و (باربور، 1986)، باید بپذیریم که افرادی مثل جان آموس کمینوس، ژان ژاک روسو، پستالوزی، فروبل، ماریامونته سوری، پیاژه و پژوهشگران کنونی جوامع مختلف و نیز جامعه علمی و فرهنگی ایران، در شناخت هویت واقعی این دوره از آموزش و نتایج اثر بخش آن بر سرنوشت کودکان کمک و یاری رسانده اند (مفیدی،1375).
در پژوهش حاضر، مهارتهای روانی ـ حرکتی1 و سازگاری اجتماعی به عنوان متغیرهای اصلی در نظر گرفته شدهاند. یکی از عوامل تعامل انسان با محیط، رفتارهای روانی ـ حرکتی است. این رفتارها دارای تظاهرات متعددی مثلاً در کارهای صنعتی، حرفهای، تکنیکی، مهارتهای شغلی، اعمال تجاری، وظایف روزمره، رانندگی، موسیقی، هنر و همینطور تربیت بدنی و ورزش میباشند، در حالی که به نظر می رسد حیطه روانی اینگونه رفتارها مورد غفلت واقع شده است. مفیدی
(1375) بر ضرورت توجه به آمادگیهای جسمی و حرکتی کودکان در دورة پیش از دبستان تاکید کرده است. او سعی کرده است ابتدا سالهای اولیه کودکی را به عنوان مرحلة ایدهآلی برای یادگیری مهارتهای حرکتی بشناساند، سپس قابلیتها و تواناییهای کودکان را از نظر آموزش و یادگیری مهارتهای حرکتی مد نظر قرار دهد.
به علاوه پژوهشهایی که در زمینة مهارتهای روانی ـ حرکتی و اثر برنامههای تمرینی بر افزایش و بهبود اینگونه مهارتها انجام شده است (بلیانی، 1377؛ یان و یان، 1991، رهبانفرد ، 1377 و خلجی و عماد، 1381) توانسته است تأثیر این برنامههای تمرینی را در بهبود مهارتهای روانی ـ حرکتی نشان دهند.
از سوی دیگر مهارتهای اجتماعی نیز با مهارتهای روانی ـ حرکتی ارتباط تنگاتنگ و نزدیکی دارند و جنبة مهمی از رشد کودک محسوب می شوند. هدف آموزشهای اولیه کودکان، اجتماعی بار آوردن (جامعه پذیری) آنان است (میزل2 ،1996، وینووسکیز3 ، 1994). توانایی برای ایجاد و حفظ ارتباطات با دوستان و بزرگسالان (همچون معلمان)، پایه و رکن اجتماعی شدن را در مدرسه شکل میدهد. مهارتهای اجتماعی کودکان ممکن است با پیشرفت تحصیلی بعدی آنها در ارتباط باشد (اسواتز1 و والکر2 ، 1984) و تجارب آنها با همسالان خود، احتمالاً روی نگرشهای آنان در ارتباط با مدرسه و یادگیری نیز تاثیر میگذارد (کاگان3 و همکاران 1995).
به مدد پژوهشهای مختلفی که در زمینة تأثیر دورة پیشدبستانی برسازگاری اجتماعی دانشآموزان در دورة بعد انجام شدهاند (نگاه کنید به کرمی و هیبتاللهی، 1377، تشکری و همکاران، 1364، اسحاقنیا، 1373)، این نکته خود را برجسته ساخته که آموزشهای پیش دبستانی تأثیر بسزایی بر سازگاری اجتماعی ـ عاطفی دانشآموزان دبستانی دارد و لزوم برنامهریزی مناسب در این زمینه برای پیشدبستانیها را گوشزد میکند. گالاهو و ازمان (1998) فعالیتهای حرکتی را در پیشرفت تحول اجتماعی مؤثر میدانند و معتقدند که شرکت کودکان در فعالیتهای حرکتی به تعامل موفق با دیگران، کنترل پرخاشگری، بروز هیجانات به روش جامعهپسندانه و فهم معنای درست و غلط کمک مینماید. مفیدی (1375) نیز فعالیتهای مربوط به کسب حرکات ماهیچهای درشت را در سایر جنبههای تحولی مثل تحول کلامی، زبان، مفاهیم مختلف و تحول اجتماعی مؤثر میداند. مثلاً فعالیت پرتاب توپ میتواند به مهارت در گرفتن بینجامد که این مهارت زمینهساز سبب رشد اجتماعی کودکان به هنگام شراکت در استفاده از توپ شود.
در مورد تفاوتهای جنسیتی در مهارتهای روانی ـ حرکتی مطابق پیشینة پژوهشی، پسرها در مهارتهایی که به نیرو و قدرت نیاز دارند، اندکی از دخترها جلوتر هستند ودخترها در مهارتهای حرکتی ظریف و برخی مهارتهای درشت که به ترکیب تعادل خوب و حرکت پا نیاز دارند مثل لیلی کردن و طناب بازی قویتر هستند (کوکلی. 1990، گرین دوفر، لوکو، روزن گرن، 1996). در سازگاری اجتماعی نیز با توجه به اینکه دخترها هویت زنانه و پسرها، هویت مردانه پیدا میکنند، دخترها در روابط دوستیشان انحصاری هستند، زیرا بیشتر از پسرها انتظار صمیمیت دارند و دوستانشان بیشتر شبیه خودشان هستند (هارتاپ، 1996). به علاوه دخترها بیشتر پرخاشگری رابطهای بروز میدهند و پسرها پرخاشگری مستقیم (کریک، کاساس و موشه، 1997، کریک، کاساس و کو، 1999).
بنابراین باتوجه به آمادگیهای جسمی، روانشناختی و اجتماعی کودک در دورة پیشدبستانی برای پیشرفت در جنبههای مختلف تحولی و گواهی پژوهشهای مختلف در تأثیر مثبت آموزشهای این دوره بر مهارتهای ادراکی ـ حرکتی و سازگاری اجتماعی کودکان دورة ابتدایی، لزوم توجه بیشتر به آموزشهای پیشدبستانی از لحاظ کمی و کیفی و انجام پژوهشهای مناسب در جهت سنجیدن اثرات و نیز بهبود محتوا و انجام آموزشها، مفید و لازم به نظر میرسد.
ممکن است این سوال در ذهن متبادر شود که بین مقوله مهارتهای روانی ـ حرکتی و سازگاری اجتماعی چه ارتباطی میتواند وجود داشته باشد. این ارتباط چگونه و از طریق کدام مکانیزم صورت میگیرد. نکته ای که ذکر آن ضروری به نظر می رسد اینکه مهارتهای تحولی از یکدیگر جدا شدنی و تفکیک پذیر نیستندو همه این مهارتها در بستر تجارب کودک فرا می بالند. در تئوری گزل (1379) مهارتهای روانی ـ حرکتی و سازگاری با یکدیگر رابطه ای نزدیک دارند، زیرا کودکی که از مهارتهای حرکتی ضعیف باشد ممکن است در سازگاری شدن با محیط پیرامون و همسالان مشکل پیدا کنند. علاوه بر این، پیاژه (1374) نیز معتقد است که مهارتهای حرکتی دوره حسی ـ حرکتی، زمینه سازی طرحوارههایی می شود که این طرحوارهها در رشد انسان، زیربنای انطباق او با محیط را شکل می دهد.
علاوه بر این پژوهشهای انجام شده، تاکنون متغیرهای مهارتهای روانی ـ حرکتی و سازگاری اجتماعی را یکجا مورد بررسی قرار ندادهاند. بلکه هر کدام را در ارتباط با متغیرهای دیگری که مناسب و ضروری تشخیص دادهاند مورد ملاحظه قرار دادهاند. بنابراین به نظر میرسد که در پژوهشهای انجام شده خلایی وجود داشته باشد که سعی پژوهش حاضر بررسی نوع ارتباط این متغیرها و تاثیر آموزش پیش دبستانی در مهارتهای روانی ـ حرکتی و سازگاری دانش آموزان سال اول ابتدایی است.
1 Williams
2 Piaget
[1] Elkind
[2] Sigel
[3] Canning
[4] Lyon
[5] Lefrancois
[6] Myth of early experience
[7] Doman
[8] Rescorla
[9] Pandy
1 Psycho - motor
2 Meisels
3 Vinovskis
1 Swatz
2 Walker
3 Kagan
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مقدمه
مقدمه................................................................................................................................................................. 1
بیان مساله ....................................................................................................................................................... 2
ضرورت و اهداف تحقیق .................................................................................................................................. 6
اهداف پژوهش ................................................................................................................................................. 7
فرضیه های پژوهش ........................................................................................................................................ 7
تعاریف و اصطلاحات ...................................................................................................................................... 8
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
خلاصه ای از فصل دوم ................................................................................................................................ 11
تاریخچه آموزش پیش دبستانی .................................................................................................................. 11
تعریف دوره پیش دبستانی .......................................................................................................................... 21
ویژگیهای کودک در دوره پیش دبستانی ................................................................................................... 21
اهداف دوره پیش دبستانی .......................................................................................................................... 25
مهارتهای روانی ـ حرکتی در دوره دبستان ............................................................................................... 27
تحول حرکت در کودکان دبستانی .............................................................................................................. 29
مهارتهای روانی ـ حرکتی ............................................................................................................................ 31
سازگاری اجتماعی ........................................................................................................................................ 42
روابط با همسالان ......................................................................................................................................... 48
وظیفه مهد کودک و مراکز پیش دبستانی از دیدگاه آدلر ......................................................................... 66
پیشینه پژوهش ............................................................................................................................................. 73
فصل سوم: روش شناسی
روش پژوهش ................................................................................................................................................ 90
ابزار پژوهش .................................................................................................................................................. 90
جامعه آماری ................................................................................................................................................. 92
گروه نمونه و روش نمونه گیری ................................................................................................................... 92
متغیرها .......................................................................................................................................................... 93
روش اجرای پژوهش .................................................................................................................................... 93
روشهای آماری .............................................................................................................................................. 93
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات
تجزیه و تحلیل نتایج .................................................................................................................................... 95
یافته های جانبی پژوهش ......................................................................................................................... 102
فصل پنجم: یافته های پژوهش و بحث دربارة نتایج آن
محدودیت های پژوهش ............................................................................................................................ 118
پیشنهادات ................................................................................................................................................. 118
منابع .................................................................................................................................................................. 121
ضمائم .............................................................................................................................................................. 130
پایان نامه بررسی تأثیر معلولیت جسمی – حرکتی نوجوانان دختر
چکیدة تحقیق
تحقیق حاضر بررسی تأثیر معلولیت جسمی- حرکتی نوجوانان دختر بر خلاقیت آنها را مورد مطالعه قرار میدهد. هدف از این تحقیق نیز بررسی چگونگی تفکر خلاق در افراد معلول جسمی- حرکتی و نیز یافتن همبستگی اجتماعی صفات شخصیت و نیروی خلاق در این افراد است.
در این تحقیق بعد از تعاریف متعدد از خلاقیت، مراحل و عوامل مؤثر بر خلاقیت به رابطهی خلاقیت و ویژگی های شخصیتی اشاره شده است. همچنین با مطالعة مفهوم خودپنداری و نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوانان این مسأله روشن میشود که به طور کلی تصویر ذهنی بدن به عنوان آگاهی کامل شخص از بدن خودش و امکانات آن برای حرکت و جنبش میباشد و محققان بر اهمیت نهایی تصویر ذهنی بدن بر سازگاری روانی و هیجانی تأکید کرده اند. اثر معلولیت فرد بر روی رفتارش بیشتر غیرمستقیم است تا مستقیم. همچنین سطح آرزوی فرد نهایتاً به خودپنداری او بستگی دارد. چگونگی واکنش افراد نسبت به یک فرد معلول مهمتر از معلولیت واقعی اوست. خودپنداری افراد بیشتر از ناتوانی آنها در رفتارشان تأثیر دارد.
از سوی دیگر مرور تحقیقاتی که درباره جنبه های روانی معلولیت جسمی- حرکتی به عمل آمده آشکار می سازد که در اکثر افراد معلول ادراک «خود» و «خودپنداری» و ارزیابی از خود تحت تأثیر معلولیت جسمانی قرار میگیرد.
جامعة تحقیق ما معلولان جسمی- حرکتی مراکز توانبخشی در مقطع نوجوانی است که 50 نفر بودند و برای مقایسه نیز 50 نفر از دانش آموزان دوره راهنمایی و دبیرستان شهر تهران انتخاب شدند. در این تحقیق آزمون مورد استفاده قرار گرفت. 1- آزمون خلاقیت تورنس که شامل 60 سؤال بود و 2- آزمون خودپذیری که شامل 30 سؤال بود.
مقایسه و تجزیه و تحلیل نمرات دو گروه نشان داد که گروه معلولان جسمی- حرکتی به طور معنی داری از گروه مقایسه پایین تر بودند همچنین نمرات خودپذیری گروه معلولان نیز پایین تر از گروه مقایسه بود. محاسبه همبستگی بین خلاقیت و خودپذیری نیز رابطه مثبت را بین خلاقیت و خودپذیری را نشان میدهد.
فهرست مطالب
فصل اول
بیان مسئله............................................................................................................. 6
هدف تحقیق............................................................................................................ 8
اهمیت و ضرورت تحقیق....................................................................................... 10
فرضیههای تحقیق.................................................................................................. 11
جامعه آماری......................................................................................................... 12
نمونه آماری.......................................................................................................... 12
ابزار پژوهش......................................................................................................... 12
تعریف اصطلاحات................................................................................................. 13
معلولیت.................................................................................................................. 13
معلولیت جسمی- حرکتی....................................................................................... 13
خلاقیت (تفکر خلاق)............................................................................................... 14
خودپذیری............................................................................................................. 14
خودپنداری............................................................................................................ 16
رواننژندی (روان رنجوری)................................................................................. 16
خودشکوفایی......................................................................................................... 17
توانبخشی............................................................................................................... 17
بررسی تاریخی...................................................................................................... 21
تعریف خلاقیت....................................................................................................... 21
عوامل موثر بر خلاقیت.......................................................................................... 27
رابطه خلاقیت و ویژگیهای شخصیتی.................................................................. 27
دیدگاه روانکاوی از خلاقیت.................................................................................. 29
دیدگاه گیلفورد درباره خلاقیت.............................................................................. 30
دیدگاه تورنس درباره خلاقیت............................................................................... 31
خلاصهای از تاریخچه نظریههای خود.................................................................. 32
مازلو و نظریه خود............................................................................................... 33
چگونگی شکلگیری خود....................................................................................... 34
خودپنداری............................................................................................................ 35
رشد خودپنداری در نوجوانی............................................................................... 36
خودواقعی و خود آرمانی...................................................................................... 37
خودشکوفایی و خلاقیت......................................................................................... 38
نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوان.................................................... 40
مروری بر دنیای معلولین...................................................................................... 41
معلول چیست؟....................................................................................................... 43
علل معلولیتها....................................................................................................... 45
انواع معلولیت......................................................................................................... 45
جنبههای روانی معلولیت جسمی- حرکتی............................................................. 46
معلولیت جسمی- حرکتی و خودپنداری................................................................ 47
مشکلات ناشی از معلولیت و نقایص بدنی............................................................. 48
تأثیر والدین بر شخصیت افراد معلول جسمی- حرکتی........................................ 49
توان بخشی معلولین جسمی- حرکتی.................................................................... 50
جامعه آماری......................................................................................................... 53
گروه مقایسه.......................................................................................................... 53
روش نمونهگیری................................................................................................... 54
روش تحقیق........................................................................................................... 54
ابزار تحقیق............................................................................................................ 55
1- آزمون خلاقیت تورنس.................................................................................... 55
نمرهگذاری پرسشنامه........................................................................................... 55
آزمون خودپذیری................................................................................................. 56
نمرهگذاری آزمون خودپذیری.............................................................................. 56
روش آماری.......................................................................................................... 57
نحوه اجرای آزمون............................................................................................... 57
فصل چهارم
نقد و اعتبار فرضیهها............................................................................................ 60
فرضیه شماره 1.................................................................................................... 60
فرضیه شماره 2.................................................................................................... 65
فرضیه شماره 3.................................................................................................... 70
فصل پنجم
خلاصه فصول قبل................................................................................................ 76
تفسیر و نتیجهگیری............................................................................................... 78
پیشنهادات.............................................................................................................. 81
محدودیتها........................................................................................................... 83
ضمائم................................................................................................................... 84
منابع مورد مطالعه................................................................................................. 85
مقایسه اثر برنامه حرکتی اسپارک و تکنیک ها بر مهارت های حرکتی پسران کم توان ذهنی آموزش پذیر
1 مقدمه
مطالعه چگونگی رشد و نمو بدنی و عوامل تاثیر گذار در آن از نخستین مسائل رشد و تکامل آدمی به شمار می رود. در بحث از رشد و تکامل بدنی طبعا با توان کنترل اعضای بدن مواجه خواهیم شد یعنی کودک چگونه می تواند به تدریج اعضای گوناگون بدنش را تحت کنترل خودش درآورده و آنها را به شکل مطلوب و مورد نیازش حرکت دهد و کیفیت حرکات اعضایش را کنترل کند.
دوره های کودکی، نوجوانی و بزرگسالی مانند حلقه های زنجیر به هم پیوسته اند و هر کدام از این دوره ها در شکوفایی استعدادها و بروز توانمندی های مختلف نقش مهمی ایفا می کنند، ولی از میان این دوره ها، کودکی مهم ترین و حساس ترین دوره است. ( روحانی رانکوهی، سیده مهدیه. (1378)" توصیف وضعیت هماهنگی چشم و دست دختران دانش آموز 7 تا 9 ساله شهر رامسر و مقایسه آن با نرم موجود" پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی.) با توجه به حساسیت و اهمیتی که در این زمینه وجود دارد، لزوم توجه بیش از پیش در شناخت و رفع نیازهای حرکتی کودکان احساس می شود. بدیهی است اگر جریان رشد کودک سیر طبیعی خود را طی نکند، تمام مراحل زندگی را تحت الشعاع قرار می دهد.( نمو و بالیدگی بدنی ترجمه عباس بهرام. عنوان کامل در بالا)تجارب و یادگیری های اولیه زندگی فرد در فرایند یادگیری آتی نقش بسزایی دارند. در واقع تجربیات گذشته نقش اساسی و مهمی را بازی می کنند. بخش مهمی از این یادگیری ها را یادگیری های حرکتی تشکیل می دهند.(هی وود، کاتلین ام.(1384) "رشد و تکامل حرکتی در طول عمر" ترجمه: دکتر مهدی نمازی زاده و دکتر محمد علی اصلانخانی، انتشارات سمت، تهران، چاپ ششم.) نتایج شواهد پژوهشی فروان حاکی از تاثیر مثبت فعالیت های ورزشی بر مهارت های حرکتی و برعکس می باشد. تحقیقات(13) نشان داد کودکان کم توان ذهنی [1] که در ورزش ها شرکت کرده بودند، نمرات مهارت های حرکتی پایه ای شان بالا بود ولی به سطح عملکرد کودکان سالم نرسید. بنابراین، تمرینات اضافی، ترجیحا تکالیف ویژه برای توسعه و بهبود مهارت های حرکتی پایه ای کودکان کم توان ذهنی باید مورد توجه قرار گیرد(18) . بعلاوه توسعه این مهارت ها باید جزء مهمی از برنامه های کلاس تربیت بدنی تمام مدارس ابتدائی- استثنایی برای افزایش مشارکت های ورزشی و فعالیت های بدنی طولانی مدت برای بهبود توانایی های حرکتی و به دنبال آن بهبود سطح زندگی آنها در نظر گرفته شود (6) .
[1] Intelectully disabled
2 بیان مساله
ناهنجاری های ذهنی با وجود پیشرفت علم و بهداشت جهانی همچنان یکی از موارد اصلی پیش روی بشر است. بیشترین درصد نا هنجاری های ذهنی در جهان اختصاص به افراد کم توان ذهنی دارد. تحقیقات نشان داده است که این افراد نه تنها از نظر ذهنی با همسالان خود تفاوت دارند بلکه از نظر جسمی نیز در سطوح پایین تری قرار دارند. برای مثال نشان داده شده است که افراد کم توان ذهنی سطوح پایینی را در آزمون های استاندارد آمادگی کسب می کنند، بویژه در اندازه گیری های استقامت قلبی – عروقی، ترکیب بدنی، قدرت و استقامت عضلانی و هماهنگی (8) . همچنین براساس ادبیات پیشینه، این نکته نشان داده شده است که کودکان کم توان ذهنی اجرای مهارت های حرکتی پایه ای [1] ضعیف تری نسبت به کودکان سالم دارند(9) . مهارت های حرکتی پایه تحت عنوان بلوک های سازنده برای رشد اکثر مهارتهای حرکتی پیچیده و مهارت های ویژه ورزشی ذکر شده اند (6).
تحقیقات (13) نشان داد که کودکان کم توان ذهنی در تمامی آیتم های مهارت های حرکتی پایه ای ویژه نسبت به همسالان سالم خود نمرات پایین تری را کسب کرده اند ولی این میزان در آیتم های مختلف، متفاوت بود. چون این کودکان از نظر شناختی مشکل دارند، برخی از تکالیف حرکتی ممکن است مشکلات زیادی برای کودکان کم توان ذهنی ایجاد کند که می تواند به استفاده بیشتر از اطلاعات شناختی که برای اجرای موفق تکلیف ضروری است مربوط شود. انتظار می رود که تکالیف حرکتی پیچیده نسبت به تکالیف حرکتی ساده، ارتباط قویتری با کارکرد شناختی کودکان داشته باشند (17).
یافته های تحقیقات مختلف اهمیت مهارت های حرکتی پایه را نشان داده اند. شواهد تحقیقی بیان می کند که مهارت های حرکتی پایه به کودکان اجازه می دهد تا در فضا حرکت کنند (22). نسبت به پاسخ به محرک های مختلف آگاهی ایجاد می کند (14). مهارت هایی که به طور نامناسب در ابتدای کودکی پذیرفته شده اند، ممکن است در عملکرد حرکتی سال های بعد زندگی اثرات منفی داشته باشد (11). در صورتی که تسلط یافتن بر این مهارت ها شرط و لازمه ی موفقیت در فعالیت های ویژه ورزشی است (7)، کودکانی که در الگوهای اساسی این مهارت ها ناموفق هستند، نمی توانند شرکت موثر و موفقی در فعالیت های ورزشی داشته باشند و نیاز های حرکتی زندگی روزمره را تامین کنند. با توجه به اینکه حرکت با شناخت و ذهن ارتباط مستقیمی دارد، آن دسته از افرادی که از نظر شناختی و ذهنی مشکل دارند نسبت به افراد سالم توانایی کم تری در اجرای تکالیف حرکتی خواهند داشت. رشد مهارت های حرکتی پایه در کودکان کم توان ذهنی اهمیت بیشتری دارد زیرا این مهارت ها رشد شناختی کودکان را تسهیل می کنند (16) و مشارکت های مثبتی در زندگی روزمره این افراد دارند (20).
بنابراین رشد مهارتهای حرکتی پایه در دوران کودکی می تواند علاوه بر اینکه در همین دوران باعث لذت بردن از فعالیت ها و بازی ها شود در سال های بعد زندگی نیز می تواند سبب توسعه آمادگی گردد که این خود می تواند سبک زندگی فعال را توسعه، خطر های سلامتی را کاهش و ظرفیت انجام کار را افزایش دهد تا در آینده نیاز برای رفتن به آسایشگاه کاهش یابد (8).
همانطور که می دانیم ورزش و تربیت بدنی یکی از ارکان اصلی آموزش می باشند که مهارت های پایه ای درشت [2] و ظریف[3] را در بر می گیرند. در مورد افراد با معلولیت های مختلف، امروزه نقش ورزش به عنوان یک عامل مهم و تأثیر گذار قطعی به نظر می رسد. اما آنچه نیاز به تحقیق و بررسی بیشتر دارد چگونگی اثر گذاری آن و نیز نحوه استفاده بهینه از ورزش در بهترین زمان و مکان و شرایط سنی برای هر چه تأثیر گذارتر بودن آن است. گروه کم توانان ذهنی به عنوان جامعه بزرگی از معلولین که اتفاقاُ بیشترین اصلاح پذیری را دارند همواره مورد توجه هستند و حال باید دید نقش ورزش در بازگشت آنان به روند عادی زندگی چگونه است. در حقیقت آنچه باید مورد توجه قرار بگیرد، تدوین یک برنامه تربیت بدنی منظم و زمان بندی شده و مقرون به صرفه با توجه به سن و شرایط فیزیکی مشخص است تا کودک کم توان ذهنی بتواند حداکثر ظرفیت خود را در سن مورد نظر کسب کند.
اگرچه چندین مطالعه مهارت های حرکتی پایه (9) و اثرات مثبت تمرینات و فعالیت بدنی روی سلامتی و بهزیستی (8) افراد کم توان ذهنی را مورد بررسی قرار دادند، اطلاعات کمی درباره ی تاثیر برنامه های ورزشی و ورزش های تخصصی از قبیل بسکتبال روی مهارت های حرکتی پایه ای کودکان کم توان ذهنی وجود دارد.
به همین خاطر تحقیق حاضر در نظر دارد تا تاثیر یک دوره برنامه ی حرکتی اسپارک و تکنیک های بسکتبال را در بهبود مهارت های حرکتی پایه ای درشت پسران کم توان ذهنی آموزش پذیر سنین 9 الی 13 مدارس استثنایی شهرستان ارومیه بررسی و مقایسه کند.
[1] Fundamental motor skills
[2] Gross motor skill
[3] Fine motor skill