پایان نامه بررسی تأثیر رسانه¬های دیداری بر بزهکاری و بزه دیدگی کودکان
چکیده
امروزه رسانه¬های دیداری به عنوان یکی از ابزارهای اصلی انتقال و گسترش ارزش¬های فرهنگی و اجتماعی، در رفتار کودکان و تغییر روابط اجتماعی آنان دارای نقش مهمی هستند. رسانه¬ها به تأسیسات و سیستم¬های فنی¬ای اطلاق می¬شوند که ارسال، نقل و انتقال، ارتباط و دریافت اطلاعات را میسر می-سازند و مهم¬ترین ویژگی آنها عظمت نفوذ، گستردگی حوزه ی عمل و ماندگاری طولانی مدت اثرات آنها می¬باشد. رسانه¬ها می توانند با توجه به کارکردها و اوصاف شایان به ذکر خود در تبیین قانون و مقررات، اجتماعی کردن افراد، اطلاع¬رسانی به آنها و پرکردن اوقات فراغتشان نقش بسیار مهمی را ایفاء کنند. عصری که در آن قرار داریم، عصر ارتباطات و عصر سلطه پدیده رسانه بر زندگی انسان¬هاست. بی¬گمان رسانه¬ها موفق گشته¬اند افکار و عقاید انسان¬های بی¬شماری را دستخوش تغییر سازند. تمدن منحط غرب برای ترویج سکولاریسم اقدام به تأسیس هزاران شبکه رادیویی و تلویزیونی کرده است که به صورت شبانه روزی برنامه¬های گوناگونی را با این هدف پخش می¬کنند. متأسفانه دست¬یابی به این شبکه¬ها در کشور ما به سادگی امکان¬پذیر است؛ زیرا امکان تهیه و دریافت وسایل ماهواره¬ای با سهولت و قیمت نازل فراهم آمده است. البته باید توجه داشت که وقتی سخن از ماهواره به میان می¬آید، ابتدا مسائل ضد فرهنگی آن جلب توجه می¬کند، سپس مسائل سیاسی، علمی و ورزشی ایفای نقش می¬کنند. در این تحقیق نقش انواع رسانه¬های دیداری در ایجاد زمینه¬های بزهکاری و بزهدیدگی در کودکان مورد بررسی قرار گرفته است.
کلمات کلیدی: رسانه، رسانه دیداری، کودکان، بزهکاری، بزهدیدگی.
مقدمه
بسیاری از دانش پژوهان، متفکران و مصلحان اجتماعی، عصر حاضر را با نام¬های متفاوتی چون عصرتکنیک، عصر ارتباطات، دهکده جهانی و رهبری از راه دور نامیده¬اند. البته رهبری از راه دور نه تنها در مورد ماهواره¬ها و فضاپیماها صادق است، بلکه هدایت از مسافت دور به وسیله رسانه های دیداری در مورد انسان نیزصدق می¬کند. تا قرن بیستم رهبری و ارشاد انسان رویارو و براساس ارتباط بود، درصورتی که در حال حاضر ارتباطات یکطرفه و از راه دور صورت می¬گیرد به طوری که بین شنونده و گوینده یا بهتر بگوییم بین مؤثر و متأثر به طور نسبی فاصله زیادی وجود دارد. برخی معتقدند رسانه-های دیداری دارای چنان قدرتی هستند که می توانند نسلی تازه را در تاریخ بشر به وجود آورند، نسلی که با نسل¬های پیشین متفاوت است. تحقیقات انجام شده در شهر تهران حاکی از آن است که بیشتر تماشاگران این رسانه¬ها کودکان زیر 15سال و بعد از آن بانوان خانه دار و سپس جوانان بالای 15 سال هستند.
تعاریف واژهها
الف- رسانه
رسانه در لغت مشتق شده از فعل رسیدن به معنی وسیله رساندن آمده است. رسانه بیشتر با قید گروهی می¬آید و رایج میان مردم همان رسانه¬های جمعی یا گروهی است (دهخدا 1377، 1643:2).
انواع آن به صورت رسانه¬های صوتی، تصویری، گروهی و همگانی بیان شده است که همگی منسوب به رسانه است (دهخدا 1377، 1643: 2).
اما در اصطلاح رسانه اساساً وسیله¬ای فنی و فیزیکی برای تبدیل پیام به علایم قابل انتقال در مجرا است. خصوصیات فنی و فیزیکی یک رسانه بواسطه ماهیت مجرا و یا مجاری موجود برای استفاده تعیین می¬گردد (فیکس 1384، 32).
به عبارتی رساتر، رسانه¬ها تأسیسات و سیستم¬های فنی¬ای هستتند که ارسال، نقل و انتقال، ارتباط، دریافت یا کنترل علائم الکترومغناطیسی یا تصویری یا نوشتاری را که اطلاعات نامیده می¬شوند، میسر می¬سازند (اسپیس و وید 1397، 4).
ب- رسانه دیداری
رسانه ای است که هم به حس بینایی و هم شنوایی وابسته است و استفاده از آنها به ابزارهای دیگری وابسته است مثلاً برای استفاده از آن باید از تلویزیون، ویدیو، سینما یا رایانه استفاده کرد. مهم ترین منابع دیداری عبارت¬اند از فیلم¬های سینمایی، فیلم¬های ویدیویی، فیلم¬های بر روی دیسک های نوری و منابع چند رسانه¬ای. همچنین این رسانه¬ها زبان طبیعی را که شامل کلمات اصطلاحات محاوره ای و کلمات دست و صورت و غیره است به کار می¬برند¬. رسانه های دیداری محدود به زمان حال، مکان حاضر و مولد اعمال ارتباطات هستند (فیکس 1384، 32).
ج- کودکان
از نظر عرف دوره کودکی پس از نوزادی شروع و تا رسیدن به سن بلوغ ادامه دارد. حد فاصل میان نوزادی تا بلوغ را عرف، دوره کودکی می¬نامد. همچنین بلوغ با پیدایش یکی از 5 وضعیت برای طفل حاصل می¬شود که عبارت است از روئیدن موی در بعضی قسمت¬های بدن، (درصورت، زیر بغل و اطراف آلت) احتلام در پسران و حیض در دختران، رسیدن به سن 9 سال تمام قمری در دختران و 15 سال تمام قمری در پسران و استعداد با رور شدن دختران خواهد بود. اگر این ویژگی¬ها در کسی مشاهده نشود کودک است والا نوجوان یا جوان خواهد بود.
البته کنوانسیون حقوق کودک نیز کلیه افراد کمتر از 18سال را کودک نامیده است و همچنین لایحه قانون تشکیل دادگاه اطفال و نوجوانان کودک را شامل افراد زیر 18سال می¬داند (امیری 1388، 1).
د- بزهکاری
بزهکاری در لغت به معنای عصیان و گناهکاری آمده است (دهخدا 1377، 94: 2)
البته در فرهنگ سخن بار معنایی این لغت افزایش یافته و به آن کس که، عملی خلاف قانون انجام داده است را بزهکار می-گویند. بزهکاری به معنای ارتکاب عملی غیرقانونی که از نظر دادگاه ثابت و گناهش مسلم است به کار می¬رود. اما بزهکاری از نظر اصطلاحی را نباید مترادف با مجرمیت بدانیم، چرا که جامعه با همه قانون شکنی¬ها، برخورد یکسانی ندارد و برخی از آنها را کمتر از دیگر رفتارها خطرناک می¬پندارد. به همین شکل قوانین جزایی، سوء نیتی را که در رفتارهای مجرمانه بزرگسالان می¬بینند، در کودکان و نوجوانان مشاهده نمی کنند و این رفتارها را ذیل عنوان خاص بزهکاری از نوع جرم های ناشی از غفلت یا قصور در انجام وظیفه بر می شمرند (نجفی ابرندآبادی 1374، 83)
فهرست مطالب
عنوان شماره صفحه
چکیده 1
فصل اول: کلیات تأثیررسانه های دیداری بر بزهکاری و بزهدیدگی کودکان
1-1- مقدمه 3
1-2- بیان مسأله 5
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 7
1-4- اهداف تحقیق 8
1-5- تعاریف واژهها 9
1-6- کاربردتحقیق 11
1-7- سؤالات تحقیق 11
1-8- فرضیات تحقیق 11
1-9- قلمرو تحقیق 12
1-9-1 قلمرو زمانی 12
1-9-2 قلمرو موضوعی 12
1-10- روش انجام تحقیق 12
1-11- سازماندهی تحقیق 12
فصل دوم: ادبیات و تاریخچه رسانه ها و تاریخچه بزهکاری و بزهدیدگی کودکان
2-1- ادبیات تحقیق 14
2-2- مبانی نظری و تاریخچه تحقیق 17
2-2-1 وسایل ارتباط جمعی 17
2-2-1-1 تعریف لغوی ارتباط 17
2-2-1-2 تعریف اصطلاحی ارتباط 18
2-2-1-3 اصطلاح وسایل ارتباط جمعی چه امور و پدیدههایی را در بر میگیرد 19
2-2-1-4 ایجاد ارتباط جدید در مرحله صنعتی 19
2-2-1-5 خصلت رسانههای ارتباط جمعی 20
2-2-2 کارکردهای رسانه‌ها 21
2-2-2-1 اجتماعی شدن 21
2-2-2-2 اطلاع رسانی به افکار عمومی 22
2-2-2-3 پرکردن اوقات فراغت افراد 23
2-2-2-4 سایر کارکردهای رسانه 24
2-2-3 تأثیرات رسانه ها 24
2-2-3-1 به لحاظ ابزار انتقال پیام 24
2-2-3-2 به لحاظ حوزه تأثیر جغرافیایی 24
2-2-3-3 به لحاظ تأثیر بر مخاطبین 25
2-2-3-4 به لحاظ نوع مالکیت و نحوه اداره آنها 26
2-2-4 مصادیق رسانه ها 26
2-2-4-1 رسانه های نوشتاری 26
2-2-4-1-1 مطبوعات و مجلات 26
2-2-4-1-2 کتب و مقالات 27
2-2-4-2 رسانه های مبتنی بر داده های دیجیتالی 27
2-2-4-3 رسانه های صوتی 27
2-2-4-4 رسانه های دیداری 28
2-2-4-4-1 تلویزیون 28
2-2-4-4-2 سینما 28
2-2-4-4-3 بازیهای رایانهای 29
2-2-4-4-4 ماهواره 29
2-2-5 تاریخچه مسؤلیت کیفری اطفال (بزهکاری اطفال) در ادوار مختلف 30
2-2-5-1 شرایط مسؤلیت کیفری کودکان بزهکار در ایام باستان 30
2-2-5-2 شرایط مسؤلیت کیفری کودکان بزهکار در مذاهب گوناگون 32
2-2-5-3 شرایط مسؤلیت کیفری کودکان بزهکار در مکتب کلاسیک 33
2-2-5-4 شرایط مسؤلیت کیفری کودکان بزهکار در مکتب نئوکلاسیک 35
2-2-5-5 شرایط مسؤلیت کیفری کودکان بزهکار درمکتب تحققی 36
2-2-6 تاریخچه بزهدیدگی به همراه انواع آن 38
2-2-6-1 انواع بزه دیدگان 38
2-2-6-1-1 زنان و دختران بزه دیده 39
2-2-6-1-2 کودکان بزه دیده 39
2-2-6-1-3 ناتوانان بزه دیده 39
2-2-6-1-4 اشخاص حقوقی بزه دیده 40
2-2-6-1-5 بزه دیدگان جرائم رایانهای 40
فصل سوم: رسانه های دیداری و تحریک و تسهیل بزهکاری و بزهدیدگی در کودکان
3-1- رسانه های دیداری و تحریک بزهکاری و بزهدیدگی درکودکان 42
3-1-1 تفسیر لغوی و اصطلاحی تحریک 42
3-1-2 مصادیق تحریکات رسانهای متضمن تحریک بر بزهکاری و بزهدیدگی درکودکان 44
3-1-2-1 اشاعه الگوهای تبلیغاتی انحراف آمیز 44
3-1-2-1-1 تبلیغات تجاری و تأثیر آن برکودکان 45
3-1-2-1-2 تبلیغات مذهبی و تأثیرآن برکودکان 46
3-1-2-2 عدم امکان تطبیق مضامین رسانهای با وضعیت کودکان 46
3-1-2-2-1 ایجاد ترس و اضطراب و تأثیرآن برکودکان 48
3-1-2-2-2 عارضه بلوغ زودرس درکودکان 49
3-1-2-2-3 اختلالات پنداری 51
3-1-2-2-4 انحراف در فرهنگ پذیری کودکان 53
3-1-2-2-5 ایجاد حس بزرگبینی درکودکان و ملاک ارزیابی آن 55
3-1-2-3 قهرمان طلبی و ایجاد حس شهرت طلبی درکودکان 57
3-1-2-4 ایجاد زمینه خشونت رسانهای و تأثیرآن برکودکان 58
3-2- رسانههای دیداری و تسهیل بزهکاری و بزهدیدگی درکودکان 59
3-2-1- عادی نشان دادن بزهکاری و بزهدیدگی کودکان 60
3-2-1-1 نظریه مشارکت هدایت شده و تأثیر آن برکودکان 60
3-2-1-2 همسان سازی انحراف آمیز رسانهای و تأثیر آن برکودکان 60
فصل چهارم: نقش انواع رسانههای دیداری در ایجاد زمینه بزهکاری و بزهدیدگی در کودکان
4-1- نقش انواع رسانه های دیداری در ایجاد زمینه های بزهکاری و بزهدیدگی درکودکان 63
4-1-1 رابطه تلویزیون با کودکان 63
4-1-1-1 کارکردهای تلویزیون و تأثیر آن برکودکان 64
4-1-1-1-1 ایدئولوژی حاکم بر تلویزیون و تأثیرآن برکودکان 64
4-1-1-1-2 قابلیتهای تلویزیون برکودکان 64
4-1-1-1-3 آگهیهای تلویزیونی و تأثیرآن برکودکان 65
4-1-1-2 تلویزیون وتأثیرآن برروابط بین کودکان با خانواده و همسالان 66
4-1-1-3 خشونت در تلویزیون و تأثیرآن بر ایجاد زمینه بزهکاری و بزهدیدگی درکودکان 66
4-1-1-4 راههای مقابله با کارکردهای منفی تلویزیون 69
4-1-2 نقش سینما و تأثیرآن برکودکان 70
4-1-2-1 مقایسه بین سینما و تئاتر 70
4-1-2-2 مقایسه بین سینما و تلویزیون 71
4-1-2-3 تأثیر فیلم سینمایی برکودکان 73
4-1-2-4 نقش سینما و فیلمهای سینمایی بر ایجاد زمینه بزهکاری و بزهدیدگی درکودکان 74
4-1-3 نقش بازیهای رایانهای برکودکان 76
4-1-3-1 چالش طلبی موجود در بازیهای رایانهای و تأثیرآن برکودکان 76
4-1-3-2 مشکلات اجتماعی عمدهی بازیهای رایانهای برکودکان 78
4-1-3-3 تأثیرات خوب و بد بازیهای رایانهای برکودکان 79
4-1-3-4 نقش بازیهای رایانهای در ایجاد زمینه بزهکاری و بزهدیدگی درکودکان 80
4-1-4 تأثیر ماهواره بر خانواده وکودکان 82
4-1-4-1 آسیب شناسی استفاده از ماهواره 83
4-1-4-1-1 به عنوان چشم اندازهای شیطانی 83
4-1-4-1-2 بحران گذار در خانواده ایرانی و تأثیرآن برکودکان 84
4-1-4-2 تأثیر ماهواره بر بزهکاری و بزهدیدگی خانواده وکودکان 86
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1- نتیجه گیری 90
5-2- پیشنهادات 93
منابع و مأخذ 95
فهرست منابع فارسی 95
فهرست منابع انگلیسی 99
چکیده انگلیسی 100