پایان نامه بررسی تعلیق مراقبتی در قانون مجازات اسلامی( مصوب1392)
چکیده
با تغییر نگرشی که در فلسفه مجازات در سالهای اخیر ایجاد شده، اصلاح مجرم نسبت به تنبیه وی یا طرد او از جامعه در اولیت قرار گرفته است یکی از این روش ها که در جایگزینی تنبیه و طرد مجرم و البته اجتناب از اثرات سوء زندان پیش‌بینی شده است تعلیق اجرای مجازات خصوصاً تعلیق مراقبتی اجرای مجازات می‌باشد که بسیار با این فلسفه همخوانی دارد که می توان این امر را از مبانی تعلیق اجرای مجازات دانست. با اجرای دستورات مراقبتی مجرم می تواند فایده‌ای نیز به جامعه برساند تا جبران مافاتی نسبت به تخلفات وی نیز باشد. تعلیق اجرای مجازات در قانون مجازات اسلامی 1392 در مورد جرائم تعزیری درجه سه تا هشت با احراز شرایط مندرج درباره تعویق صدور حکم پذیرفته شده است. البته باید به این موضوع نیز اشاره کرد که قانون‌گذار شرایط صدور تعلیق مراقبتی را با شرایط تعلیق ساده اجرای مجازات یکی دانسته است. تعلیق اجرای مجازات نسبت به حقوق مدعی خصوصی بی تأثیر بوده و خسارات و دیه که ناشی از جرم تعلیق شده است می باید پرداخت گردد. مهمترین اثری که، از اجرای قرار تعلیق مجازات در صورت رعایت تمامی شرایط و دستوراتی که ضمن تعلیق مراقبتی صادر می گردد، ناشی می شود این خواهد بود که در صورتی که مجرم در این مدت مرتکب جرم عمدی موجب حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه هفت نگردد، محکومیت وی بی اثر می گردد. یکی از انتقادات اساسی که بر این موضوع در قانون مجازات اسلامی 1392 می‌باشد فقدان پشتوانه من جمله نهادی برای اعمال آن افرادی متخصص برای اجرا و کنترل آن و . . برای این نوع قرار است که باعث عدم استقبال قضات به سوی این قرار شده است.اما با این حال نگارنده بر با تحقیق راجع به موضوع برآن شد باید معترف بود که قانون، قانون تقریباً مترقی از آب درآمده است. در این پایان نامه به بررسی شرایط اعمال این قرار و فلسفه و مبانی آن در چهار فصل پرداخته شده است.
واژگان کلیدی: مجازات، حبس، تعلیق، مراقبتی، اصلاح
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
پیش‌بینی امکان اصلاح مجرم و همچنین تغییر نگرش مکاتب حقوقی نسبت به اهداف مجازات‌ها این تغییر را در اصدار اجرای احکام کیفری ایجاد نمود که حتماً و لزوماً نمی‌بایست مجرم را تنبیه نمود یا اینکه صرفاً از جامعه دور نگه داشت تا جامعه از گزند آن به دور باشد. بلکه می‌توان به فکر تدابیر اصلاحی برای مجرمین بود.
همچنین مشکلاتی که در مورد زندان و زندانیان و معایبی که بر مجازات حبس وارد آمد من جمله اینکه این مجازات عادلانه نبوده و فردی نیست چرا که در واقع بر خانواده مجرم نیز بار می‌شود همچنین از دیگر معایب آن اینکه در محیط زندان افرادی نیز که قصد تکرار جرم را دیگر نداشته باشند در آنجا از دیگر مجرمین سابقه‌دار و . . . آموزش‌هایی به مثابه یک دانشگاه ضد‌اجتماعی می‌بینند که به فکر تکرار جرم و البته شاید جرائم شدید تر بیافتند. همچنین حفظ زندان با شرایط اقتصادی امروز به صرفه نبوده و حکومت‌ها متحمل هزینه‌های سرسام‌آور هر زندانی و . . . می‌شوند؛ لذا حکومت‌ها به فکر اصلاح و تحول این نوع از مجازات‌ها و صد البته همان طور که بیان شد، با این نگرش که امکان اصلاح مجرم هست و تنها هدف مجازات ها تنبیه و انتقام‌جویی از مجرم و دور نگه‌داشتن مجرم از جامعه نیست به فکر سیستمی به نام تعلیق مراقبتی مجازات افتادند. این سیستم با توجه به همان فلسفه‌ای که بیان شد نسبت به همه مجرمین و همه نوع جرائمی اعمال نمی‌گردد. این سیستم با توجه به فلسفه وجودی آن نسبت به مجرمینی اعمال می‌گردد که اولاً حالت خطرناک ندارند. ثانیاً قاضی صادرکننده قرار تعلیق مراقبتی امکان اصلاح آن را پیش‌بینی نماید و . . . در این پایان‌نامه به بررسی این سیستم در قانون مجازات اسلامی ایران مصوب 1392 پرداخته خواهد شد. با توجه به اینکه از تصویب این قانون نزدیک به یک سال می‌گذرد اما دکترین خاصی نسبت به همه قسمت‌های آن ایجاد نشده است و منابع خاص این قانون بسیار محدود است؛ لذا نگارنده سعی بر تحلیل قانون نموده و به تدوین منابع ذیل موارد مربوط به آن‌ها نمی‌پردازد.
نگارنده چهار فصل و یک قسمت نتیجه و پیشنهادات را برای این پایان‌نامه در نظر گرفته است که فصل اول را به کلیات پژوهش، فصل دوم را به تعاریف، مبانی و تاریخچه تعلیق مراقبتی که به نظر نگارنده از ضروریات هر تحقیق می باشد، فصل سوم را به شرایط و موانع تعلیق مراقبتی مجازات قانون مجازات اسلامی و فصل چهارم آن را به آثار و موارد رفع اثر از قرار تعلیق تعلیق مراقبتی در ق.م.ا مصوب 1392، اختصاص داده است.
عنوان صفحه
چکیده........................................................................................................................................................1
فصل اول- کلیات تحقیق
1-1بیان مسأله ...........................................................................................................................................3
1-2-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق .......................................................................................................5
1-3-مرور ادبیات و سوابق مربوطه ...........................................................................................................6
1-4-جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق .............................................................................................7
1-5-اهداف مشخص تحقیق ....................................................................................................................7
1-5-1-اهداف ویژه .................................................................................................................................8
1-5-2-اهداف کاربردی ...........................................................................................................................8
1-6-سؤالات تحقیق .................................................................................................................................8
1-7-فرضیههای تحقیق .............................................................................................................................9
1-8- تعریف واژهها و اصطلاحات فنی و تخصصی ................................................................................9
1-9-روش‌شناسی تحقیق ........................................................................................................................10
1-10- روش و ابزار گردآوری دادهها ....................................................................................................10
1-11-روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها .........................................................................................11
فصل دوم- تعاریف، مبانی و تاریخچه تعلیق مراقبتی
2-1-تعاریف مربوط به مفهوم «تعلیق مراقبتی» .......................................................................................13
2-1-1- تعلیق در لغت............................................................................................................................13
2-1-2-تعلیق اجرای مجازات.................................................................................................................14
2-1-3-تعلیق ساده..................................................................................................................................15
2-1-4-تعلیق مراقبتی..............................................................................................................................16
2-1-5- تعلیق مراقبتی فشرده ...............................................................................................................19
2-1-6-مفاهیم مشابه...............................................................................................................................20
2-1-6-1-تعلیق تعقیب...........................................................................................................................20
2-1-6-2- آزادی مشروط.......................................................................................................................22
2-1-6-3- مقایسه تعویق صدور حکم با تعلیق اجرای مجازات.............................................................23
2-2- مبانی تعلیق مراقبتی........................................................................................................................24
2-2-1-اهداف مجازات‌ها.......................................................................................................................25
2-2-2-حبس..........................................................................................................................................26
2-2-3-سیر تحول زندان‌ها در دنیا..........................................................................................................28
2-2-4-سیر تاریخی زندان در ایران........................................................................................................30
2-2-5-تاریخچه شکل گیری سازمان زندان‌ها پس از پیروزی انقلاب...................................................32
2-2-6- مراکز مراقبت بعد از خروج زندانیان کشور...............................................................................34
2-2-7- مجازات‌های جایگزین زندان.....................................................................................................37
2-2-8- فلسفه تعلیق مراقبتی..................................................................................................................39
2-3- پیشینه تاریخی تعلیق مراقبتی مجازات در حقوق جزای ایران و سایر کشورها.............................41
2-3-1- سابقه تعلیق مجازات در اسلام...................................................................................................41
2-3-2- پیشینه تاریخی تعلیق مراقبتی در ایران.......................................................................................41
2-3-3-پیشینه تاریخی تعلیق مراقبتی در سایر کشورها ....................................................................... 45
2-3-4- بررسی تطبیقی تعلیق مراقبتی اجرای مجازات...........................................................................48
فصل سوم- شرایط و موانع تعلیق مراقبتی مجازات قانون مجازات اسلامی
3-1- شرایط تعلیق مراقبتی اجرای مجازات............................................................................................53
3-1-1- شرایط ماهوی تعلیق مراقبتی.....................................................................................................54
3-1-1-1- شرایط مربوط به بزه‌کار........................................................................................................54
3-1-1-2- شرایط مربوط به نوع و درجه مجازات معلق و مدت تعلیق.................................................58
3-1-2-شرایط شکلی تعلیق مراقبتی مجازات.........................................................................................62
3-1-2-1-دادگاه صالح، نوع و نحوه تصمیم‌گیری دادگاه جانشین.........................................................62
3-1-2-2-تعلیق مراقبتی در محاکم تجدیدنظر و مراجع غیردادگستری و محاکم اختصاصی..............76
3-2- موانع تعلیق اجرای مجازات...........................................................................................................80
3-2-1- موانع عام تعلیق مراقبتی.............................................................................................................80
3-2-2- موانع خاص تعلیق مراقبتی........................................................................................................81
فصل چهارم- آثار و موارد رفع اثر از قرار تعلیتتق تعلیق مراقبتی در ق.م.ا مصوب 1392
4-1- آثار تعلیق مراقبتی...........................................................................................................................98
4-1-1- آثار تعلیق نسبت به محکوم علیه و مرجع قضایی......................................................................98
4-1-1-1- آثار تعلیق نسبت به مرجع قضایی.........................................................................................98
4-1-1-2- آثار تعلیق نسبت به محکوم علیه........................................................................................100
4-1-2- آثار تعلیق مراقبتی نسبت به کیفرهای تبعی، تکمیلی و اقدامات تأمینی و حقوق مدعی خصوصی
4-1-2-1- اثر تعلیق مراقبتی نسبت به کیفرهای تبعی تکمیلی و اقدامات تأمینی.................................102
4-1-2-2-اثر تعلیق مراقبتی نسبت به حقوق الناس..............................................................................104
4-2- موارد رفع اثر از قرار تعلیق مراقبتی مجازات...............................................................................105
بحث و نتیجه گیری
نتیجه و پیشنهادات.................................................................................................................................110
فهرست منابع
منابع فارسی............................................................................................................................................113
چکیده انگلیسی.....................................................................................................................................116