فصل سوم : فواید عدم توسل به زندان
فصل پنجم : سیاست تقنینی ایران در تحدید مجازات زندان
فصل هفتم : علل توجه سیستم قضایی به مجازات های جایگزین1
فصل هشتم : چارچوب نظری لایحه مجازاتهای جایگزین1
فصل نهم : متن لایحه قانونی مجازاتهای جایگزین
:::::::::::::::::::::::::::
قسمتهایی از متن:
مقدمه
همپای تحولاتی که در مفهوم، دامنه، نوع و کیفیت « جرم » و « بزهکاری » در سده‌های اخیر رخ داده و دولت‌ها را با بزهکاری نوین که پیچیده و متفاوت از گذشته است؛ روبرو کرده ، « واکنش اجتماعی علیه جرم » نیز به تناسب شاهد دگرگونی‌های وسیعی بوده است. در این میان، زندان به مثابه‌ی مهم ترین شکل واکنش اجتماعی علیه جرم و فرد اجرای کیفرهای اصلاح کننده ، دستخوش دگرگونی‌هایی شده است. در ادوار بسیار دور ، ضمانت اجراهای کیفری در قالب مجازاتهای شدید بدنی و ترذیلی اعمال می‌شد. در این دوره ، مجازات بر پایه انتقام و سرکوبی مجرم استوار بود و به شکل مجازاتهای بدنی قهرآمیز ـ بویژه اعدام ـ و سایر مجازاتهای غیرانسانی و خشن متظاهر شد.
هر چند مجازات زندان از عهد کهن و باستان وجود داشته است، به دلیل استفادة محدود و جزئی از آن نمی‌تواند در ردیف مجازاتهای شایع آن اعصار تلقی شود؛ اما زندان با گذشت زمان به تدریج بعنوان مجازات وارد زرادخانه‌ی کیفری شد. در ابتدا، جانشینی مجازات زندان، با وجود وضعیت نامناسب و رقت بار زندان، بجای مجازاتهای شدید بدنی بسیار امیدوار کننده بود. ولی، به مدور اصلاح طلبان اجتماعی در جهت بهبود شرایط نامطلوب و وضعیت وخیم آن اقدام‌های مهمی انجام دادند. ...
...
فصل نهم : متن لایحه قانونی مجازاتهای جایگزین
باب اول : مواد عمومی
ماده 1 ـ
مجازاتهای اجتماعی مجازاتهایی‌اند که با توجه به جرم ارتکابی، شخصیت و پیشینة کیفری مجرم، دفعه‌های ارتکاب جرم، وضعیت بزه دیده و آثار ناشی از ارتکاب جرم به موجب حکم دادگاه تعیین و با مشارکت مردم و نهادهای مدنی در اجتماع اجرا می‌شوند. این مجازاتها عبارتند از : دورة مراقبت، خدمات عمومی، جزای نقدی روزانه و محرومیت موقت از برخی حقوق اجتماعی.
ماده 2 ـ
در جرمهای عمده‌ای که حداکثر مجازات قانونی آنها تا شش ماه حبس است، تعیین مجازات اجتماعی الزامی است، مگر در موارد زیر که تعیین آن در اختیار دادگاه است :
الف ) وجود پیشینة محکومیت قطعی بیش از یک فقره به ارتکاب جرمهای عمده‌ای که حداکثر مجازات قانونی آنها تا شش ماه حبس یا جزای نقدی یا شلاق تعزیری است، به شرط آنکه از پایان محکومیت اخیر بیش از دو سال نگذشته باشد؛
ب ) وجود پیشینة محکومیت قطعی به ارتکاب جرمهای عمده‌ای که حداکثر مجازات قانونی آنها بیش از شش ماه حبس یا حد یا قصاص یا بیش از یک پنجم دیة کامل است، به شرط آنکه از پایان محکومیت اخی بیش از سه سال نگذشته باشد.
ماده 3 ـ
در جرمهای عمده‌ای که حداکثر مجازات قانونی آنها از شش ماه تا دو سال حبس است، دادگاه میتواند حکم به مجازات اجتماعی بدهد، مگر در موارد زیر :
الف ) وجود پیشینة محکومیت قطعی بیش از یک فقره به ارتکاب جرمهای عمده‌ای که حداکثر مجازات قانونی آنها تا شش ماه حبس یا جزای نقدی یا شلاق تعزیری است، به شرط آنکه از پایان محکومیت اخیر بیش از دو سال نگذشته باشد؛
ب ) وجود پیشینة محکومیت قطعی به ارتکاب جرمهای عمدی‌ای که حداکثر مجازات قانونی آنها بیش از شش ماه حبس یا حد یا قصاص یا بیش از یک پنجم دیة کامل است، به شرط آنکه از پایان محکومیت اخیر بیش از سه سال نگذشته باشد؛
ج ) ارتکاب جرمهای عمدی متعدد در صورتی که مجازات قانونی حداقل یکی از آنها بیش از دو سال حبس باشد.
ماده 4 ـ
چنانچه محکوم علیه در مدت اجرای مجازات اجتماعی مرتکب جرم جدیدی شود، در صورت محکومیت به حبس، باقی ماندة مجازات اجتماعی پس از اتمام دورة حبس اجرا خواهد شد.
ماده 5 ـ
در جرمهای غیرعمدی، تعیین مجازاتهای اجتماعی الزامی است، مگر در مواردی که حداکثر مجازات قانونی جرم بیش از دو سال حبس است که در این صورت، دادگاه میتواند از تعیین آن خودداری کند.
ماده 6ـ
در جرمهایی که حداقل مجازات قانونی آنها کمتر از نود و یک روز حبس است و نیز در سایر جرمها در صورت تخفیف مجازات، دادگاه نمی‌تواند حکم به حبس کمتر از نود و یک روز بدهد. در این موارد، دادگاه به مجازات اجتماعی حکم می‌دهد.
ماده 7 ـ
در مواردی که قانونگذار نوع و میزان را معین نکرده و نیز در صورتی که مجازات قانونی جرمی شلاق تعزیری است، دادگاه میتواند حکم به مجازات اجتماعی صادر کند.
....
مقاله تعلیق اجرای مجازات
مقدمه
در شرایط فعلی حقوق جزا لازم اعمال مجازات به مجرمین وجود مسئولیت کیفری باشد. بدیهی است اگر فردی فاقد مسئولیت کیفری باشد به هیچ وجه نمی توان نسبت به او مجازاتی را اعمال نمود. ارتکاب جرم و تحمیل مجازات مستلزم تحقق ارکان سه گانه جرم می باشد. بر اساس اصل قانونی بودن حقوق جزا که از اصول مقبول در نظامهای حقوقی است. اعمال و رفتار افراد هر اندازه زننده و غیر اخلاقی و مضر به حال فرد یا اجتماع باشد تا زمانی که قانونگذاری این اعمال را جرم نشناخته و برای آن قانونا مجازاتی تعیین نکرده باشد عمل جرم نبوده و مرتکب از دید حقوق جزای اسلامی مسئول عمل خود شناخته نخواهد شد.
تعلیق مجازات
یکی از مهم ترین اهداف مجازات که مورد نظر و قبول علمای متأخر حقوق قرار گرفته، اصلاح و تهذیب مجرم از اعمال مجازات است و به تعبیری دیگر بازگرداندن مجرم به اجتماع و اجتماعی ساختن اوست و معتقدند که در پاره ای از موارد و راجع به عده ای از بزهکاران شایسته است که اجرای مجازات تحت شرایطی معلق گردد.
شرایط تعلیق اجرای مجازات
اختیار دادگاه صادر کننده حکم کیفری در به کار بردن تعلیق اجرای مجازات، محدود و منوط به احراز بعضی از شرایط یا مربوط به شرایط ماهوی است و یا مربوط به شرایط شکلی است.
الف- شرایط ماهوی
در ماده 25 قانون مجازات اسلامی مقرر شده: «در کلیه محکومیت های تعزیری و بازدارنده حاکم می تواند اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را با رعایت شرایط زیر از دو تا پنج سال معلق نماید...»
از سیاق این عبارت شرایط زیر قابل استنتاج است:
1- محکومیت تعزیری و یا بازدارنده
اولین شرط اعطای تعلیق اجرای مجازات درصدر ماده 25 قانون مجازات اسلامی تعزیری و بازدارنده بودن محکومیت است. با توجه به منطوق ماده 16 قانون مجازات اسلامی درخصوص مجازاتهای تعزیری و با نگرش به مفاده ماده 17 همین قانون که مجازات بازدارنده را تعریف کرده و انطباق این مواد با صدر ماده 25 چنین مستفاد می شود که:
اولا- نوع جرم ارتکابی برای تعلیق، مورد نظر قانونگذار نبوده، بدین سان که صرف اینکه دادگاه با توجه به ضوابط قانونی، حکم به محکومیت تعزیری و یا بازدارنده دهد. اعم از اینکه محکومیت تعزیری ناشی از ارتکاب جرائم تعزیری بوده و یا ناشی از ارتکاب جرائم غیر تعزیری باشد،
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مبحث اول – تعلیق مجازات
گفتار اول – شرایط تعلیق اجرای مجازات
الف- شرایط ماهوی
1- محکومیت تعزیری و یا بازدارنده
2- فقدان محکومیت قطعی به برخی از مجازاتها
3- استحقاق محکوم
ب- شرایط شکلی
1- مقارن بودن صدور حکم محکومیت با قرار تعلیق اجرای مجازات
2- اعلام ضمانت اجرای تخلف از مقررات تعلیق
3- تعیین مدت معین
گفتار دوم – قلمرو تعلیق اجرای مجازاتها
الف- قلمرو تعلیق در مجازاتهای اصلی
1- محکومیت به حبس
2- محکومیت به شلاق
3- محکومیت به جزای نقدی
ب- قلمرو تعلیق در مجازاتهای تکمیلی و تبعی و تتمیمی
ج- جرائم ممنوع التعلیق
گفتار سوم – آثار تعلیق مراقبتی مجازات
الف- تعلیق اجرای مجازات
1- تاثیر تعلیق در مورد محکومیت
2- تاثیر تعلیق در مورد محکومیت به جزای نقدی و شلاق
3- تعلیق و خسارت مدعی خصوصی
4- چه اقداماتی جهت شخصی شدن تعلیق محکومیت باید صورت گیرد
ب- تعلیق تکالیف خاص به محکوم علیه
ج- خاتمه تعلیق
1- انقضای مدت تعلیق
2- فسخ تعلیق
3- شرایط فسخ تعلیق
کانون وکلای آمریکا دستور العمل های جدیدی را در مورد انتخاب و نحوه عملکرد وکلا در پرونده های مجازات اعدام در فوریه 2003 به تصویب رساند.
این برای اولین بار بود که معیارهایی جهت چگونگی دفاع وکلا در پرونده های کیفری مطرح می شود و این دستور العمل ها معرف تعهداتی برای وکلا می باشد که اعمال حقوق بین الملل را در دادگاه های داخلی بیان می نماید دستور العمل 10.6 تحت عنوان الزامات بیشتر، برای وکیلی با موکل خارجی است که خواهان دفاع وی می باشد و به منظور ایجاد موضوعاتی مرتبط با کنواسیون وین به همان گونه که در معاهده و عنوان آن نشان می دهد، مطرح می باشد این الزامات تنها زمانی ایجاد می‌شوند که موکل تبعه خارجی باشد.
این مقاله کوتاه به موضوعات دیگری در ارتباط بین حقوق بین الملل و مجازات اعدام می پردازد: نخست: ابعاد گوناگونی را از اتباع خارجه موجود در پرونده های اعدام مورد بحث قرار می دهد.
دوم: نمونه های دیگری را مورد بررسی قرار می دهد که در آن وکیل مدافع می تواند بدون توجه به ملیت موکل و با توسل بر دعاوی حقوق بین الملل طرح دعوی نماید.
سوم: از آنجا که موضوعات حقوق بین الملل برای بیشتر وکلا در آمریکا بحثی تازه
می باشد، حتی آنهایی که خواهان اقامه دعوای اعدام هستند راههای دیگری را پیشنهاد
می کند که در آن می توان به دعاوی حقوق بین المللی استناد کرد.
این مقاله در نهایت آمریکا را نسبت به مجازات اعدام بسیار با تجربه معرفی می کند.
پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی ماهیّت عفو متهمان و محکومان در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
چکیده
گر چه در جوامعِ مختلف، متداولترین واکنش در برابر مجرم، مجازات بوده است، اما این واکنش همیشه اهدف مجازات را که مهمترین آنها اصلاح و تربیت بزهکار بوده است، برآورده نساخته، به همین جهت نهاد عفو نیز از گذشته در کنار مجازات مطرح بوده و افرادی که مرتکب جرم می شدند در مواردی و با شرایطی مورد عفو قرار میگرفتند.
بی تردید اجرای مجازات و کامل کردن آن، همیشه بهترین و مؤثرترین شیوه برای اصلاح بزهکار نیست و مصلحت جامعه نیز همیشه در مجازات شدن مجرم نیست.بر همین اساس، از روزگاران کهن، قضا زدایی و کیفرزدایی به روش های مختلف مطرح بوده است و در هر نظام حکومتی مسأله اغماض و چشم پوشی از مجازات متهمین و محکومین تحت اغراض مختلف و متعدد کم و بیش مد نظر بوده است.
امروزه میان صاحبنظران در خصوص نوع عفو و کیفیت اعطای آن اختلاف نظر وجود دارد و هنوز این تردید وجود دارد که آیا عفو اعطایی توسط عالیترین مقام، از نوع عفو عمومی است یا خصوصی.
به موجب بند 11 از اصل 110 قانون اساسی و ماده 24 قانون مجازات اسلامی 1370 و ماده 96 قانون مجازات اسلامی 1392، عفو باید با پیشنهاد رئیس قوه قضائیه و تأیید مقام رهبری باشد و ماهیّت قید «در حدود موازین اسلامی» در اصل و ماده مذکور، در قوانین مدوّن تبیین نشده است و به ناچار باید به منابع معتبر فقهی و فتاوی مشهور فقها مراجعه کرد.
انگیزه انتخاب این موضوع، صرف نظر از جنبه علمی محض آن، جذّابیت آن از جهات متعددی است.
مقررات مربوط به عفو، مبهم و پیچیده بوده و از کمال و جامعیت لازم برخوردار نیست. بحثهای حقوقی مطرح شده برای روشن ساختن مقام اعطا کننده و ابعاد این تأسیس حقوقی و نمایاندن ابهامات کافی نبوده است.ابعاد مختلف این تأسیس حقوقی در دانشکدههای حقوق و درس حقوق جزای عمومی، به طور بایسته مورد تبیین و تحلیل قرار نمیگیرد. نویسندگان حقوق کیفری نیز در کتب خود از تحلیل مقام اعطا کننده و ابعاد و ارکان این تأسیس حقوقی غافل مانده و حداقل صفحات را بدان اختصاص دادهاند و نقاط تاریک و مبهم این تأسیس حقوقی، مورد توجه کافی قرار نگرفته است.
از جمله اهداف تحقیق میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
1-روشن نمودن ابعاد فقهی و حقوقی عفو.
2-بررسی و تبیین مقام اعطا کننده عفو در فقه و قانون مجازات اسلامی.
3-بررسی و تببین ارکان و شرایط این تأسیس حقوقی.
مبانی و مفاهیم عمومی
مبحث اوّل: ماهیّت عفو
دانشمندان علم لغت در کتب خود معانی مختلف و متنوعی را برای عفو ذکر کردهاند. علاوه بر این، نویسندگان علم حقوق و مفسران و مترجمان قرآن نیز هر کدام، معنای خاصی از عفو را مورد توجّه قرار دادهاند. بنابرابن، به تفکیک، عفو را در کتب لغت عربی، کتب لغت فارسی، قرآن، سخن فقها و سخن حقوقدانان مورد بررسی قرار میدهیم.
گفتار اوّل: عفو در کتب لغت عربی
در کتابهای لغت معناهایی از این دست برای عفو آوردهاند:
1-الصَّفح: (صَفح عنه و ترک عقوبته) که به معنای گذشتن از مجازات جانی است.[1]
2- دفع سوء او بلاء: (عافی الله فلاناً) یعنی خداوند بدی را از فلانی دفع کند.[2]
3- السّهوله او الیُسر: (یُقال: درک الامر عفواً صَفواً) که مفهوم سهولت و آسانی را میرساند.[3]
از دیگر معانی ذکر شده در این کتب میتوان به العطا، الکثره، الطلب، الفضل و ... اشاره کرد. همچنین در کتب لغت عرب به معنای آنچه بر نفقه (حق عیال و فرزندان) زیاد بیاید را نیز گویند. در قرآن کریم آمده است: ای پیامبر از تو میپرسند که چه چیزی را انفاق کنند، به آنان بگو آنچه بر نفقه زیاد میآید را انفاق کنند. و نیز به آنچه از آب بر آشامیدن زیاد بیاید و بدون زحمت و تکلف به دست آید و همچنین به بهترین و نیکوترین نوع یک جنس نیز اطلاق میشود و به معنای شناخته شده هم آمده است.[4] عالی و زمین بایر که در آن آثاری از حیات دیده نشود از دیگر معانی آن است.[5]
[1] - ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم، لسان العرب، جلد 4، بیروت، دارصادر، الطبعه الاولی، 1997 میلادی، ص 378.
[2] - معلوف، لوئیس، المنجد فی اللغه و الاعلام، بیروت، دارالمشرق، الطبعه الحادی و العشرون، بی تا، ص 517.
[3] - الزبیدی، مرتضی، تاج العروس، بیروت، دار صادر، بی تا، ص 329 و حموی، یاقوت، معجم البلدان، جلد چهارم، بیروت، دار صادر، 1376 ه.ق، ص 132.
[4] - انیس، ابراهیم، المعجم الوسیط، الجزء الاول، قاهره، بی نا، 1392 ه.ق، ص 612.
[5] - افرام البستانی، فواد، منجد الطلاب، بیروت، دارالمشرق، 1956 میلادی، ص 487.
عفو در قرآن کریم
در قرآن کریم در آیات متعددی از ماده عفو استفاده شده است که با توجه به کاربرد، معنی آن نیز متفاوت است. به عنوان مثال، گاهی در معنی از بین بردنِ اثر به کار برده شده است[1] «وَلَقَدْ عَفَا عَنکُمْ»[2]، در برخی آیات به معنی سقوط حق، استفاده شده است[3] «وَاعْفُ عَنَّا»[4]، گاهی با استعمال واژه «عفوّ» «إِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ»[5]، به معنای گذشت از گناه و ترک مجازات آن[6]، به کار رفته، و بالاخره گاهی به معنای گذشتن از طلب، اراده شده است[7]: «وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ».[8]
آنچه مسلّم است، این است که بیشترین استفاده از این صیغه در قرآن کریم، همان مفهوم رایج و شایع آن، یعنی از گناه کسی گذشتن و بخشودن یا بخشایش است.
[1] - راغب اصفهانی، حسین بن محمد بن مفضل، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق محمد سید گیلانی، بیروت، دارالمعرفه، ص 168.
[2] - سوره آل عمران، آیه 152.
[3] - راغب اصفهانی، همان، ص 169.
[4] - سوره بقره، آیه 286.
[5] - سوره حج، آیه 60.
[6] - راغب اصفهانی، همان.
[7] - راغب اصفهانی، همان.
[8] - سوره آل عمران، آیه 134.
فهرست مطالب
| عنوان | صفحه |
| بخش اوّل: کلیّات............................................................................................................................................. | 1 |
| فصل اوّل: مبانی و مفاهیم عمومی................................................................................................................ |
|
| مبحث اوّل: ماهیّت عفو................................................................................................................................... |
|
| گفتار اوّل: عفو در کتب لغت عربی............................................................................................................... |
|
| گفتار دوّم: عفو در لغت فارسی...................................................................................................................... |
|
| گفتار سوّم: عفو در قرآن کریم....................................................................................................................... |
|
| گفتار چهارم: جایگاه اخلاقی و دینی عفو.................................................................................................... |
|
| گفتار پنجم: عفو در سخن فقهاء................................................................................................................... |
|
| گفتار ششم: مفهوم و جایگاه حقوقی عفو (عفو در سخن حقوقدانان).................................................. |
|
| مبحث دوّم: سابقه تاریخی عفو در حقوق ایران......................................................................................... |
|
| مبحث سوّم: ارکان عفو.................................................................................................................................... |
|
| گفتار اوّل: صیغه............................................................................................................................................... |
|
| گفتار دوّم: عفو کننده (عافی)........................................................................................................................ |
|
| گفتار سوّم: عفو شونده (معفو عنه) ............................................................................................................. |
|
| گفتار چهارم: موضوع عفو............................................................................................................................... |
|
| مبحث چهارم: جایگاه عفو در حقوق اسلامی............................................................................................. |
|
| گفتار اوّل: مبانی عفو در حقوق اسلام......................................................................................................... |
|
| گفتار دوّم: مستندات فقهی جواز عفو در حقوق اسلام............................................................................. |
|
| بند اوّل: آیات..................................................................................................................................................... |
|
| بند دوّم: روایات................................................................................................................................................ |
|
| بند سوّم: اجماع................................................................................................................................................ |
|
| بند چهارم: عقل............................................................................................................................................... |
|
| فصل دوّم: عفو عمومی................................................................................................................................... |
|
| مبحث اوّل: مبنا و ماهیّت عفو عمومی........................................................................................................ |
|
| مبحث دوّم: ارکان عفو عمومی...................................................................................................................... |
|
| مبحث سوّم: انواع عفو عمومی....................................................................................................................... |
|
| گفتار اوّل: عفو عمومی مطلق........................................................................................................................ |
|
| گفتار دوّم: عفو عمومی مقیّد......................................................................................................................... |
|
| گفتار سوّم: عفو عمومی واقعی....................................................................................................................... |
|
| گفتار چهارم: عفو عمومی شخصی................................................................................................................ |
|
| گفتار پنجم: عفو عمومی خاص..................................................................................................................... |
|
| مبحث چهارم: آثار عفو عمومی..................................................................................................................... |
|
| گفتار اوّل: تعقیب............................................................................................................................................ |
|
| گفتار دوّم: محکومیت کیفری........................................................................................................................ |
|
| گفتار سوّم: عفو عمومی و قواعد تکرار جرم................................................................................................ |
|
| گفتار چهارم: عفو عمومی و قانون آمره....................................................................................................... |
|
| گفتار پنجم: قلمرو عفو عمومی..................................................................................................................... |
|
| گفتار ششم: تأثیر عفو عمومی بر حقوق اشخاص...................................................................................... |
|
| فصل سوّم: عفو خصوصی............................................................................................................................... |
|
| مبحث اوّل: مبنای حقوقی عفو خصوصی.................................................................................................... |
|
| مبحث دوّم: عفو خصوصی در حقوق موضوعه ایران.................................................................................. |
|
| گفتار اوّل: عفو خصوصی در قوانین جزایی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی......................................... |
|
| گفتار دوّم: عفو خصوصی در قوانین جزایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی......................................... |
|
| مبحث سوّم: شرایط اعطای عفو خصوصی................................................................................................... |
|
| مبحث چهارم: تشریفات اعطای عفو خصوصی........................................................................................... |
|
| مبحث پنجم: ویژگیهای عفو خصوصی...................................................................................................... |
|
| مبحث ششم: عفو خصوصی و قانون آمره................................................................................................... |
|
| مبحث هفتم: مقام اعطا کننده عفو خصوصی............................................................................................. |
|
| مبحث هشتم: استفاده کنندگان از عفو خصوصی..................................................................................... |
|
| مبحث نهم: آثار عفو خصوصی....................................................................................................................... |
|
| مبحث دهم: قلمرو عفو خصوصی.................................................................................................................. |
|
| مبحث یازدهم: عفو خصوصی و حقوق اشخاص ثالث............................................................................... |
|
| مبحث دوازدهم: عفو خصوصی و انتقادات وارده بر آن از سوی علمای حقوق.................................... |
|
| مبحث سیزدهم: وجه تمایز عفو عمومی از عفو خصوصی....................................................................... |
|
| بخش دوّم: قوه مقنّنه و عفو عمومی............................................................................................................. |
|
| فصل اوّل: عفو عمومی و مرجع اعطا کننده آن در حقوق موضوعه ایران............................................. |
|
| مبحث اوّل: اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها و مرجع وضع قانون در حقوق ایران.................... |
|
| گفتار اوّل: مفهوم اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها........................................................................... |
|
| گفتار دوّم: امکان استدلال به اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها در نظام کیفری ایران.............. |
|
| گفتار سوّم: نتیجه اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها برای قوه مقنّنه............................................. |
|
| مبحث دوّم: عفو عمومی در قوانین قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران.................................. |
|
| گفتار اوّل: عفو عمومی در قوانین قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران............................................... |
|
| گفتار دوّم: عفو عمومی در قوانین پس از پیروزی انقلاب اسلامی......................................................... |
|
| مبحث سوّم: ادلّه عفو محکومان در حقوق موضوعه.................................................................................. |
|
| گفتار اوّل: قانون اساسی................................................................................................................................. |
|
| بند اوّل: بررسی بند 11 اصل 110 قانون اساسی...................................................................................... |
|
| الف: جواز یا عدم جواز عفو بدوی توسط رهبری....................................................................................... |
|
| ب: شمول یا عدم شمول عفو مذکور در بند 11 اصل 110 قانون اساسی نسبت به عفو عمومی... |
|
| بند دوّم: اختیار عفو عمومی با صرفنظر از بند 11 اصل 110 قانون اساسی....................................... |
|
| گفتار دوّم: قوانین عادی.................................................................................................................................. |
|
| مبحث چهارم: مقام اعطا کننده عفو عمومی در حقوق ایران.................................................................. |
|
| مبحث پنجم: تشخیص عفو عمومی و خصوصی........................................................................................ |
|
| مبحث ششم: ماهیّت عفو اعطایی قوه مقنّنه (منع قضا یا رفع اثر از قضا)........................................... |
|
| گفتار اوّل: عفو عمومی؛ الغاء نصّ قانونی و اباحه فعل (منع قضا).......................................................... |
|
| گفتار دوّم: عفو عمومی؛ نادیده گرفتن جرم، نه اباحه فعل (رفع اثر از قضا)........................................ |
|
| گفتار سوّم: عفو عمومی به صورت نادیده گرفتن جرم یا اباحه فعل..................................................... |
|
| فصل دوّم: قلمرو اختیارات ولی امر و قوه مقنّنه در عفو عمومی............................................................ |
|
| مبحث اوّل: قلمرو اختیارات ولی امر در عصر غیبت................................................................................. |
|
| مبحث دوّم: قلمرو اختیارات ولی امر از دیدگاه قانون اساسی................................................................. |
|
| بند اوّل: قلمرو اختیارات رهبری در قانون اساسی قبل از بازنگری (مصوّب 1358).......................... |
|
| بند دوّم: قلمرو اختیارات رهبری در قانون اساسی پس از بازنگری (مصوّب 1368)......................... |
|
| مبحث سوّم: قابلیّت تفویض اختیارات از سوی ولی فقیه....................................................................... |
|
| فصل سوّم: حدود اختیارات رهبری و قوه مقنّنه در عفو محکومین...................................................... |
|
| مبحث اوّل: عفو محکومین در حدود............................................................................................................ |
|
| گفتار اوّل: تبیین مفهوم................................................................................................................................. |
|
| گفتار دوّم: جایگاه عفو در حدود................................................................................................................... |
|
| بند اوّل: انواع حقوق در اسلام........................................................................................................................ |
|
| بند دوّم: مقام صالح برای اعطای عفو در اسلام.......................................................................................... |
|
| گفتار سوّم: تأثیر عفو ولی فقیه بر کیفر حد........................................................................................... |
|
| مبحث دوّم: تبیین عفو محکومین در قصاص و دیات............................................................................. |
|
| گفتار اوّل: عفو در قصاص و دیات................................................................................................................. |
|
| بند اوّل: مفهوم قصاص و جایگاه آن............................................................................................................. |
|
| الف- مفهوم قصاص.......................................................................................................................................... |
|
| ب- ماهیّت قصاص و بررسی اختیارات حاکم و قوه مقنّنه در عفو آن................................................. |
|
| بند دوّم: دیه و ماهیّت آن............................................................................................................................... |
|
| الف- مفهوم دیه................................................................................................................................................ |
|
| ب- ماهیّت دیه و بررسی اختیارات حاکم در عفو آن............................................................................. |
|
| گفتار دوّم: تعزیر جانی پس از عفو صاحب حق و حق خصوصی متضرر از جرم................................ |
|
| بند اوّل: حق حاکم اسلامی در تعزیر جانی................................................................................................ |
|
| بند دوّم: عفو و تعارض اختیارات حاکم و حقوق خصوصی متضرر از جرم........................................... |
|
| مبحث سوّم: عفو محکومین در مجازاتهای تعزیری................................................................................ |
|
| گفتار اوّل: مجازات تعزیری و بازدارنده........................................................................................................ |
|
| بند اوّل: تعزیر و انواع آن................................................................................................................................ |
|
| الف- مفهوم تعزیر............................................................................................................................................. |
|
| ب- انواع تعزیرات............................................................................................................................................. |
|
| بند دوّم: مجازاتهای بازدارنده...................................................................................................................... |
|
| گفتار دوّم: اعمال تعزیرات و عفو آنها........................................................................................................... |
|
| نتیجه گیری...................................................................................................................................................... |
|
| منابع و مآخذ..................................................................................................................................................... |
|
پایان نامه بررسی فقهی آسیبهای قضائی ترمیمشده در قانون مجازات اسلامی
چکیده:
احکام قانون مجازات اسلامی به دلیل ضرورت انطباق با نیازهای زمان از یکسو و دور نشدن از مبانی فقهی از سوی دیگر، همواره از مباحث چالش برانگیز بوده است.در همین راستا قانون مجازات اسلامی پس از مدتها مورد بازنگری قانونگذار قرار گرفت و آسیب‌شناسی قوانین موجود در همجهتی با مبانی فقهی با توجه به مباحث نظری و رویکرد اجرایی، به منظور شناخت ابهام‌ها، خلأها و نقایص مورد توجه واقع شد. نظر به اینکه همواره بنیان مورد پذیرش قانونگذار در نظام حقوقی ایران مبانی فقهی بوده است بنابراین هدف این پژوهش بررسی فقهی و حقوقی تغییرات اعمال شده در قانون فوقالذکر می‌باشد.
در این پژوهش ضمن بررسی فقهی و حقوقی تأسیسات عرفی و موضوعات شرعی قانون جدید و مقایسه آنها با قانون سابق به این سؤال که آیا قانون مجازات جدید زمینه بهتر اجرایی شدن فقه جزایی را فراهم آورده است؟ پاسخ داده خواهد شد. همچنین ایرادات و آسیبهای قانون جدید در راستای شناخت و تحلیل این آسیبها بررسی خواهد شد.
کلید واژه: جرم، قانون مجازات اسلامی جدید، جایگزینحبس، تعویق صدور حکم، آسیب شناسی.
وظیفه حکومت در تضمین امنیت در جنبه‌های مختلف زندگی اشخاص و توجه به مصالح جامعه با ابزار قانون، به‌ویژه قانون جزا اعمال می‌گردد. نظر به این که مقدمه قانون اساسی، قانونگذار را مکلف به رعایت ضابطه‌های مدیریت اجتماعی بر مبنای قرآن و سنت نموده و اصل دوم این قانون نیز حکومت را بر پایه ایمان به خدای یکتا و وحی الهی استوار دانسته است، توجه به اجتهاد مستمر فقهای عظام در تدوین قوانین، به‌ویژه قانون مجازات ضروری است.در این راستا تدوین قانون دایمی مجازات اسلامی طبق بند دو اصل 158 قانون اساسی در دستور کار قوه‌قضاییه قرار گرفت و آسیب‌شناسی قوانین موجود در انطباق با مبانی فقهی با توجه به مباحث نظری و رویکرد اجرایی، به منظور شناخت ابهام‌ها، خلأها و نقایص قوانین صورت پذیرفت. بررسی رویه‌قضایی شامل آرای وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عالی کشور، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های صادره از مراجع عالی قضایی، نظریه‌های مشورتی اداره حقوقی قوه‌قضاییه و رویه قضات از یک سو و اخذ سیاست‌های کلان نظام در امور قضایی مصوب سال1381 مقام معظم رهبری ، مبانی و مقاصد نظام جزای اسلامی، مباحث و رویکردهای نوظهور در سیاست های کیفری و دیدگاه‌های فقها، استادان حقوق و پژوهشگران از سوی دیگر زیربنای تدوین مواد قانون مجازات اسلامی جدید قرار گرفت.کارآمدی قانون مجازات اسلامی به سه ویژگی کارکرد محوری کیفر، بیان کنندگی ارزش‌ها و حمایت از اقشار مختلف جامعه به طور متناسب وابسته است و این سه ویژگی در راستای سیاست‌های تربیتی و اصلاحی دین مبین اسلام و اهداف حکومت در قانون اساسی که همان احیای قسط و عدل و بازگشت به آموزه‌های اسلامی به منظور حرکت به سوی ارزشهای والای انسانی و الهی است، منتج خواهد شد. قانون مجازات اسلامی با توجه به راهکارهای مذکور و برمبنای سیاست‌جنایی اسلام تدوین گردیده که از جمله این سیاست‌ها میتوان به اصلاح مجرم، فردی کردن مجازاتها، ، قاطعیت، شدت و سرعت در برخورد با جرایم سالب امنیت ملی و آسایش عمومی، حبسزدایی و استفاده از کیفرهای عادلانه و هدف‌مند و محدود کردن حوزه کیفری با جرم زدایی و استفاده از ممنوعیت‌ها و ضمانت اجراهای انتظامی، انضباطی، اداری و صنفی اشاره کرد. اعمال این سیاست‌ها با به کارگیری اصول قانون نویسی از جمله برخورداری مواد از صراحت و شفافیت، تفکیک مقررات عمومی از اختصاصی، رعایت نظم منطقی در ترتیب فصول و مواد و اخذ رویه واحد در انشای آن مورد نظر تدوین کنندگان بوده است. قانون مجازات اسلامی در پنج باب، کلیات، حدود، قصاص، دیات و مجازاتهای تعزیری تنظیم گردیده که در باب کلیات، اصول کلی قابل اعمال در ابواب دیگر شامل تعاریف و قلمرو اعمال مجازات، مبنای مسئولیت کیفری و شخصی بودن مجازات، تقسیم بندی جرایم و مجازاتها بر اساس مبانی اسلامی، حدود مسئولیت کیفری و موانع آن، جهات تخفیف مجازات و شرایط آزادی مشروط، تعویق، تعلیق و زوال محکومیت کیفری مورد توجه قرار گرفته است. توسعه محدوده اقدامات تأمینی و تربیتی و مجازاتهای جایگزین حبس، تعیین جرایم مشابه و همچنین میزان تشدید مجازات در مبحث تعدد و تکرار جرم، مسئولیتپذیری کیفری اشخاص حقوقی، تکمیل مقررات تعلیق، درج موارد سقوط مجازاتها در فصلی مجزا و فردی کردن قضایی مجازاتها و توسعه اختیارات دادگاه در جرایم تعزیری و بازدارنده، برخی از نوآوری‌های قانون در باب کلیات است. تدوین اصول کلی در خصوص مسئولیت مرتکب در باب حدود و انواع آن، تخفیف و تبدیل مجازاتهای حدی و موارد سقوط آن در این قانون مورد توجه خاص قرار گرفته و همین رویه در باب قصاص با درج تعریف جرایم عمدی، شرایط و قواعد عمومی قصاص، شرکت و شروع به جنایت در مباحثی مجزا اتخاذ شده است. در بخش تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده نیز توجه به سیاست جرم زدایی، تعدیل مجازاتها با هدف اصلاح مجرم و پیشگیری از جرم و حمایت از سیاست‌های کلان اقتصادی و اجتماعی نظام جمهوری اسلامی ایران مدنظر بوده است. تدوین این قانون که حاصل تلاشهای بشری است، مصون از عیب و نقص نبوده و بی‌تردید اعمال آن در بوته آزمایش و همچنین تحولات اجتماعی بستر مناسبی برای رفع معایب و تقویت محاسن آن خواهد بود. در این پژوهش ما تحولات و رویکردهای نوین قانون مجازات اسلامی را بررسی نمودهایم. این پژوهش درچهار فصل تدوین شده است. ابتدا کلیات تحقیق بیان شده است. فصل اول با عنوان مفاهیم به بیان مجازات اصلی، تکمیلی و تبعی و همچنین مجازات اشخاص حقوقی، تخفیف مجازاتها، درجهبندی مجازاتها، صلاحیت منفی شخصی و تحلیل اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها پرداخته شده است. فصل دوم تغییرات انجام شده در تأسیسات عرفی که شامل تعویق صدور حکم، مجازاتهای جایگزین حبس، تعدد و تکرار جرم می‌باشد، بررسی شده است. فصل سوم نیز تغییرات انجام شده در حدود، قصاص و دیات بررسی شده است و فصل چهارم به نتیجه‌گیری مباحث مطرح شده اختصاص یافته است.
کلیات تحقیق
این فصل از شش مبحث تشکیل شده، در مبحث اول تحت عنوان و شرح و بیان مسأله پژوهشی،تغییرات انجام شده در قانون مجازات اسلامی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. در مبحث دوم با عنوان پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق، مطالعات و پژوهشهایی که در این باره تدوین شدهاند، به طور اجمالی بررسی میشود، در ادامه در مبحث سوم و چهارم به ترتیب به پرسش تحقیق، اهمیت و ارزش تحقیق و اهداف تحقیق پرداخته خواهد شد. در مبحث پنجم فرضیههای تحقیق بیان می‌گردد. سپس در نهایت در مبحث ششم روش تحقیق که شامل مواردی مانند، نوع روش تحقیق و نوع روش گردآوری اطلاعات می‌باشد، بررسی میشود.
بیان مسأله
با توجه به اینکه قانون مجازات اسلامی به تازگی تصویب شده است، تحقیقی در این زمینه انجام نگرفته است و همچنین قانون مذکور به نحو اخص مورد تبیین واقع نشده است لذا ما در این تحقیق برآنیم تا در قالب این موضوع، تغییرات اعمال شده در قانون مجازات اسلامی را از لحاظ فقهی و حقوقی مورد بررسی و مداقه قرار دهیم.
با بررسی قانون مجازات جدید متوجه میشویم که مهمترین اصلاحات مربوط به قسمت کلیات می‌باشد که این باب بر خلاف بابهای بعدی که متأثر از استنباطهای شرعی می‌باشد بیشتر تحت تأثیر مقررات عرفی می‌باشد. نهادهایی همچون تعویق صدور حکم، جایگزینهای مجازات حبس و نظام نیمهآزادی از قانون فرانسه به عاریت گرفته شده است. البته نهاد توبه و قاعده «درأ» که صبغه شرعی دارد نیز مورد توجه قرار گرفته است.قاعده ممنوعیت تعقیب مجدد جرم، صلاحیت شخصی منفی ،قاعده تعدد جرم، عطف به ماسبق شدن قوانین شکلی و به ویژه مرور زمان، اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها، پیش‌بینی مسئولیت کیفری برای اشخاص حقوقی، درجهبندی مجازاتهای تعزیری، تعیین ملاک شدت و ضعف مجازاتها، تعویق ساده و مراقبتی صدورحکم، نظام نیمهآزادی، نظارت الکترونیکی، خدمات عامالمنفعه، حبس در خانه، دوره مراقبت، جزای نقدی روزانه، نظام پلکانی برای اطفال از مواردی هستند که به پیروی از قوانین خارجی در قانون جدید پیش‌بینی شده است. همچنین مرور زمان برای جرایم تعریزی برقرار شد و مقررات آن عطف به ماسبق شد و مقررات مرور زمان کامل تر شده است. اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها در قانون جدید پررنگتر شده است و دامنه اجرای اصل 167 قانون اساسی محدود شده است. فتوای رهبر یا فردی که وی تعیین میکند همان منبع شرعی یا فتوایی دانسته شده است که مورد نظر اصل 167 قانون اساسی می‌باشد. هرچند این تصمیم مشکلات عملی دادگاهها را حل مینماید اما با اصل 167 سازگاری ندارد به ویژه وقتی که قاضی مجتهد باشد. همچنین در قانون مجازات جدید نظام نیمه آزادی، تعویق صدور حکم به صورت ساده و مراقبتی و قاعده درأ برای نخستین بار در قانون مطرح شدند که با توجه به اینکه این موارد تا کنون در قانون وجود نداشته است نیاز به بحث و تأمل فراوان دارد.
در زمینه حدود نیز تغییراتی صورت گرفته است به گونهای که با استنباطهای قبلی کاملاً متفاوت است. در قانون جدید اثبات جرایم حدی بسیار دشوار گردیده است به گونهای که جرم از راه اقرار قابل اثبات نمیباشد، مثلاً ادعای اخذ اقرار از راه تهدید و ارعاب با شکنجه بدون بینه و سوگند پذیرفته میشود و فقط اقرار در دادگاه معتبر است. تحقق ارکان مسئولیت کیفری نیز بسیار آسیبپذیر شده است، به عنوان مثال، علم به حرمت شرعی با منع قانونی متفاوت است و ممکن شخصی علیرغم علم به حرمت قانونی جرمی ادعا کند که جهل به حرمت شرعی داشته است. همچنین شبهه در ارکان مسئولیت کیفری موجب سقوط حد است بدون اینکه نیاز به اثبات داشته باشد. بغی و افساد فی الارض و سب النبی در قانون جدید به حدود اضافه شده است سبالنبی منحصر در اهانت به پیامبر اسلام و اولوالعزم شده است و شامل توهین به ائمه معصومین نمی‌شود. لذا تمامی این موارد نیاز به توضیح و تفسیر دارند.در باب قصاص نیز با درج تعریف جرایم عمدی شرایط و قواعد عمومی قصاص شرکت، معاونت و شروع به جنایت در مباحثی جداگانه تدوین شدهاند. همچنین به منظور اعطای ماهیت جبران خسارت به دیه در کنار جنبه کیفری آن، با تلفیق و تنظیم قواعد عمومی دیه و ارش موارد متناسبی مطرح شده است.با توجه به مطالب بیان شده، چنین به نظر می‌رسد که تغییرات صورت گرفته در زمینههای مختلف در قانون جدید از لحاظ فقهی و حقوقی نیاز به تفسیر و تعمق فراوان دارد. در این پژوهش سعی ما بر این است که تا حدامکان تغییرات اعمال شده را از لحاظ فقهی و حقوقی بررسی نماییم.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
مقدمه. 2
کلیات تحقیق.. 4
1- بیان مسأله. 5
2- پیشینه تحقیق.. 7
3- پرسش‌های تحقیق.. 8
4- اهداف تحقیق.. 8
5- فرضیههای تحقیق.. 8
1-1مفهوم مجازات.. 11
3.جلو گیری وپیشگیری از ارتکاب جرم 12
1-1-2 آسیبهای قانون مجازات جدید. 12
1-2 انواع مجازات.. 18
1-2-1 مجازاتهای اصلی. 18
1-2-1-1 حدود 20
1-2-1-2 قصاص... 20
1-2-1-3 دیات.. 20
1-2-1-4 تعزیرات.. 20
1-2-1-5 مجازات اشخاص حقوقی. 21
1-2-2 مجازاتهای تکمیلی و تبعی. 23
1-2-2-1 مجازاتهای تکمیلی. 23
1-2-2-2 مجازاتهای تبعی. 25
1-2-2-2-1 مجازاتهای تبعی در قانون جدید. 26
1-2-3 درجه بندی مجازاتها 26
1-2-4 نظامند شدن تخفیف مجازاتها 29
1- 3 تاریخچه قانون مجازات.. 32
1-4 اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها در قانون جدید. 35
2- تغییرات انجام شده در تأسیسات عرفی قانون مجازات... 38
2-1تعویق صدور حکم. 38
2-1-1 شرایط تعویق صدور حکم. 39
2-1-1-1 تعویق در مجازات تعزیری.. 39
2-1-1-2مجازاتهای درجه شش تا هشت.. 40
2-1-1-3 وجود جهات تخفیف.. 40
2-1-1-4پیش‌بینی اصلاح مرتکب.. 40
2-1-1-5 فقدان سابقه کیفری شرط تعویق صدور حکم. 41
2-2 مجازاتهای جایگزین حبس... 43
2-2-1 آزادی مشروط. 44
2-2-2تعلیق اجرای مجازات.. 47
2-2-3 نظام نیمهآزادی.. 48
2-2-3-1 شرایط لازم جهت اجرای نظام نیمه آزادی.. 49
2-2-4 مجازاتهای جایگزین حبس در قانون جدید. 49
2-2-4-1 ویژگیهای جایگزینهای حبس... 50
2-2-4-1-1 مشارکتی و اجتماعی بودن. 50
2-2-4-1-2 توافقی بودن. 50
2-2-4-1-3 قابل بازگشت بودن. 51
2-2-4-1-4 قابل تعلیق،تبدیل،تخفیف.. 51
2-2-4-3 محدوده اعمال جایگزینهای حبس... 52
2-2-4-3-1 موارد اجباری اعمال جایگزینهای حبس... 52
2-2-4-3-2 موارد اختیاری اعمال جایگزین حبس... 53
2-2-4-3-3 موارد غیر قابل اعمال جایگزینهای حبس... 53
2-2-4-4 انواع مجازاتهای جایگزین حبس... 53
2-2-4-4 -1 حبس خانگی(حبس الکترونیکی) 53
2-2-4-4 -2خدمات عمومی رایگان(خدمات عامالمنفعه) 54
2-2-4-4 -3 دوره مراقبت.. 54
2-2-4-4 -4 جزای نقدی روزانه 55
2-2-4-4 -5 محرومیت ازحقوق اجتماعی. 56
2-2-4-4 -6جزای نقدی.. 56
2-2-5تحلیل فقهی مجازاتهای جایگزین حبس... 57
2-2-5-1: ادّله قائلین به انحصار و نقد آنها 58
2-2-5-1 -1کثرت استعمال. 58
2-2-5-2 استصحاب و اجرای اصل. 59
1 - اطلاقات باب تعزیر: کلمات فقها 60
2-اطلاقات باب امر به معروف... 61
2-2-5-2 اهداف مجازاتهای تعزیری.. 62
2-3 مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی اطفال. 65
2-3-2 شرایط عدم محکومیت به حد وقصاص در نوجوانان بالغ کمتر از هیجده سال. 66
2-3-2-2 وجود شبهه در رشد و کمال عقلی مرتکب.. 67
2-3-3 بررسی اعدام اطفال بالغ زیر 18 سال درقانون مجازات جدید. 67
2-3-3 مزایای تحولات جدید در مورد اطفال درقانون مجازات اسلامی. 68
2-4 بررسی عوامل سقوط مجازاتها در قانون جدید. 70
2-4-1 مرور زمان. 71
2-4-1-1 پذیرش مرور زمان در جرایم تعزیری.. 74
2-4-1-2 مرور زمان در حدود، قصاص و دیه وجود ندارد 74
2-4-2 توبه مجرم 74
2-4-2-1 توبه در قانون مجازات جدید. 75
2-4-2-3 توبه در فرض تکرار جرم 77
2-4-3-2 شبهه در شرایط جرم 80
2-4-3-3 شبهه در شرایط مسئولیت کیفری.. 80
2-4-3-4 اعمال قاعده درأ در حدود 80
2-5 حدود مسئولیت کیفری در قانون مجازات اسلامی جدید. 83
2-5-1 شروع به جرم 83
2-5-3 تعدد جرم 86
2-5-3-2 ابتکار قانونگذار درباره جرایم تعزیری ماده ۱۳۴. 88
2-5-4 تکرار جرم در قانون جدید. 91
2-5-5 شرایط و موانع مسئولیت کیفری.. 93
2-5-5-1 اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری.. 94
2-5-5-2 موانع مسئولیت کیفری.. 95
2-5-5-1-1 صغر سن (عدم بلوغ) 95
2-5-5-1-2 جنون. 95
2-5-5-1-3 اکراه (اجبار) 97
2-5-5-1-4 اضطرار. 97
2-5-5-1-5 خواب و بیهوشی. 98
2-5-5-1-6 مستی. 98
2-5-5-1-7 جهل به حکم. 99
2-5-5-1-8 دفاع مشروع. 99
2-5-6 ادله اثبات دعوی در قانون جدید. 100
2-5-6-1اقرار. 100
2-5-6-2 شهادت.. 101
2-5-6-3 قسامه. 102
2-5-6-4 سوگند. 103
2-5-6-5 علم قاضی ونظام ادله مورد پذیرش در قانون جدید. 104
3- بررسی تغییرات انجام شده در مباحث شرعی قانون مجازات جدید. 106
3-1حدود 108
3-1-1 زنا و جرم سنگسار در قانون جدید. 109
3-1-1-1 زنا 109
3-1-1-2 حد زنا یا مجازات زنا 110
3-1-1-2-1 مجازات اعدام 110
3-1-1-2-3 مجازات شلاق. 111
3-1-1-3 فن دفاع در پرونده های زنا برای نجات متهم و مجرمین از اعدام و سنگسار. 112
3-1-1-3-1 انکار پس از اقرار. 112
3-1-1-3-2 اعلام عدم داشتن علم به حرمت شرعی. 113
3-1-1-3-4 اقرار در دادگاه و نزد قاضی. 113
3-1-1-3-5 ادعای زوجیت و وطی به شبهه. 113
3-1-1-3-6 خروج از احصان. 114
3-1-2سبالنبی. 114
3-1-2-1 موارد عدم اجرای حکم سبالنبی. 116
3-1-3 بغی و افسادفیالارض در قانون مجازات جدید. 116
3-1-3-1 افسادفیالارض... 118
3-1-3-1-1 تعریف افسادفیالارض در فقه. 119
3-1-3-1-2 محاربه در قانون جدید. 119
3-1-3-1-3 نکاتی چند در خصوص افساد فیالارض در قانون جدید. 120
3-2 قصاص... 122
3-2-1 قواعد قتل و قصاص در قانون جدید مجازات اسلامی. 122
3-2-1-1 قصد فعل به همراه قصد نتیجه. 123
3-2-1-2 قصد فعل بدون قصد کشتن. 124
3-2-1-3 اهمیت آگاهی از شرایط نامتعارف قربانی. 125
3-2-2 قصاص مسلمانان و کفار در قانون سابق و قانون جدید. 125
3-2-2-1 قصاص مسلمانان و کفار در قانون جدید. 125
3-2-3 عدم قصاص به سبب سقط جنین. 128
3-2-4-1 احصای موارد تشخیص مهدورالدم در قانون جدید. 129
3-2-5 شناسایی ترک فعل به عنوان عنصر مادی قتل. 130
3-3 دیات... 132
3-3-1 ماهیت دیه. 133
3-3-1-1 مجازات بودن دیه. 133
3-3-1-2 دیه راه جبران خسارت.. 133
3-3-1-3 دیه تلفیقی از مجازات و خسارت.. 134
3-3-1-4 نتایج مجازات یا خسارت بودن دیه. 135
3-3-2 دیه غیر مقدر (ارش) 136
3-3-3 مسئول پرداخت دیه. 136
3-3-4 موجبات ضمان در دیات.. 138
3-3-5 مقادیر دیه. 140
3-3-5-1 بررسی دیه زن و مرد طبق قانون جدید مجازات اسلامی. 141
3-3-5-1-1حکم دیه در اسلام با توجه به تفاوت بین زن و مرد 142
3-3-5-1-3پرداخت خسارت بدون لحاظ جنسیت.. 143
3-3-5-2 تغلیظ دیه. 143
4- نتیجه‌گیری و پیشنهادها 146
4-1 نتیجه‌گیری.. 146
4-2 پیشنهادها 156
منابع و مآخذ.............. 157
چکیده انگلیسی........................ 159
چکیده :
با اثبات نا موفق بودن زندان در بازپروری مجرمین ، مجازات های جایگزین حبس مطرح شدند. این مجازات ها با هدف رفع مشکلات عدیده زندانها ، کمک به اصلاح بهتر مجرمین و کاهش جمعیّت زندانها ، به اشکال مختلفی همچون حبس خانگی، پادگان های آموزشی و درمانی، تعلیق مجازات ، تعویق صدور حکم، مجازات های مالی، خدمات عام المنفعه ، محرومیّت از حقوق اجتماعی و اجبار به اقامت یا منع اقامت در محلّی خاص وارد نظام حقوقی کشورها شدند.
این شیوه های تربیتی با کمک به باز پروری سریعتر مجرمین موجب تسهیل فرآیند بازاجتماعی شدن آنها می شوند، با ایجاد امکان بودن فرد مجرم در کنار خانواده خود از فروپاشی خانواده ها و سوق پیدا کردن آنها به سمت ارتکاب جرم جلوگیری می نماید و با کاهش نرخ تکرار جرم ،امنیّت را افزایش داده و از فشار مالی بر دوش دولت نیز می کاهد. اجرای این مجازات ها نیازمند ایجاد زیر ساخت ها و منابع مالی است. از آنجایی که کشور آمریکا در زمینه بهره گیری از مجازات های جانشین نسبت به ایران پیشینه بیشتری دارد زیر ساخت های بیشتری هم در این کشور وجود دارد امّا آمار بالای زندانیان و نرخ تکرار جرم نشان از راه داراز آنها در رسیدن به اهدافشان دارد. در ایران هم نیاز است تا تدابیر بهتر و بیشتری اندیشیده شود تا هر چه بیشتر از منافع مجازات های جایگزین سود بریم.
طرح موضوع و بیان مسئله
امروزه حبس تبدیل به یکی از انواع رایج مجازات ها شده است که در تمامی کشورها نسبت به جرایم متعددی اعمال می شود. اما با اگذشت مدت زمانی طولانی از اعمال این مجازات بر روی کثیری از مجرمان ، ثابت شده است که این شیوه دیگر مفید و مناسب نیست و باید از روش های دیگری استفاده نمود .سوالی که پیش می آید و مبنای اصلی این تحقیق را هم شامل می شود این است که چه روش های دیگری را باید جانشین زندان کرد تا بتوانیم به اهداف مورد نظرمان از مجازات ها دست یابیم.
کشور آمریکا که همواره به عنوان یکی از ممالک با جمعیت بالای زندانی شناخته می شود مدت ها است که به دنبال روش هایی مناسب بر دستیابی به اهداف مجازات ها است و مطالعات بسیاری نیز در این زمینه در این کشور انجام گرفته و تجربیات زیادی حاصل شده است. بدین سبب بهتر است تا با بررسی مطالعات و استفاده از تجربیات آنها و بررسی قانون فدرال این کشور به اطلاعات مفیدی دست یابیم و به این ترتیب دیگر نیازی به طی مسیر پیش رفته شده توسط آنها نداشته باشیم و بتوانیم از منافع و آثار مثبت مجازات های جایگزین حبس نهایت استفاده را بنماییم.
فهرست
مقدمه. 1
1)طرح موضوع و بیان مسئله. 5
3) اهداف تحقیق.. 6
4) سوالات تحقیق.. 7
5) فرضیّات تحقیق.. 7
6) روش تحقیق.. 8
7)پیشینه تحقیق.. 8
8) مشکلات پیش روی تحقیق.. 9
9)چهارچوب نظری تحقیق.. 9
بخش اوّل : تغییر در نحوه اجرای مجازات زندان یا اجتناب از ورود به آن. 11
فصل اوّل:اجرای مجازات حبس در محّلی غیر از زندان. 13
مبحث اول : حبس خانگی.. 13
گفتار اوّل: حبس خانگی در ایران. 13
بند اوّل : تعریف حبس خانگی در حقوق کیفری ایران. 14
بند دوّم : تاریخچه حبس خانگی.. 14
بند سوّم : حبس خانگی در قانون کنونی.. 15
بند چهارم : شیوه های اعمال مجازات حبس خانگی.. 17
بند پنجم :افراد مناسب جهت بهره مندی از حبس خانگی.. 18
بند ششم : نظارت الکترونیکی در زمان حبس خانگی.. 19
بند هفتم : اقدامات لازم جهت عملی ساختن حبس خانگی.. 19
گفتار دوم : حبس خانگی در آمریکا 21
بند اوّل : تعریف حبس خانگی در حقوق کیفری آمریکا 21
بند دوّم : تاریخچه حبس خانگی.. 21
بند سوّم : حبس خانگی در قوانین فعلی.. 22
بند چهارم : اشکال حبس خانگی.. 23
بند پنجم : شکل رایج حبس خانگی در قوانین فدرال. 23
بند ششم : موارد ممنوعیّت استفاده از حبس خانگی.. 24
بند هفتم : شرایط بر خورداری از حبس خانگی.. 24
بند هشتم : الغای حکم حبس خانگی.. 26
گفتار سوم : ارزیابی مجازات حبس خانگی.. 26
بند اول : ویژگی های مثبت حبس خانگی.. 26
بند دوم : ویژگی های منفی حبس خانگی.. 27
مبحث دوم : پادگان های آموزشی و درمانی.. 29
گفتار اول : پادگان های آموزشی در ایران. 29
بند اوّل : تعریف پادگان های آموزشی در حقوق کیفری ایران. 29
بند دوّم : تاریخچه پادگان های آموزشی.. 30
بند سوّم : پادگان های آموزشی در قوانین کنونی.. 31
بند چهارم : مراکز حرفه آموزی و زندان باز. 32
بند پنجم : انواع پادگان های آموزشی.. 32
گفتار دوّم : مراکز درمانی در ایران. 33
بند اوّل : تعریف مراکز درمانی در حقوق کیفری ایران. 34
بند دوّم : تاریخچه مراکز درمانی.. 34
بند سوّم : مراکز درمانی در قوانین کنونی.. 35
بند چهارم : انواع مراکز درمانی.. 36
بند پنجم : پرداخت دستمزد به مجرم و بهره گیری مناسب از آن. 37
گفتار سوّم : پادگان های آموزشی در آمریکا 38
بند اوّل : تعریف پادگان های آموزشی در حقوق کیفری آمریکا 38
بند دوّم :تاریخچه پادگان های آموزشی.. 39
بند سوّم : پادگان های آموزشی در قوانین کنونی.. 39
بند چهارم : زندان های اردوگاهی فدرال. 40
گفتار چهارم : مراکز درمانی آمریکا 41
بند اوّل : تعریف مراکز درمانی در حقوق کیفری آمریکا 42
بند دوّم : تاریخچه مراکز درمانی.. 42
بند سوّم : مراکز درمانی در قوانین کنونی.. 42
بند چهارم : نگاه قانونگذار فدرال به مقوله اعتیاد. 44
بند پنجم : سیاست های کنگره آمریکا در مقابله با مسئله اعتیاد. 44
گفتار پنجم : ارزیابی مراکز آموزشی و درمانی.. 45
بند اوّل : آثار و نتایج مثبت مراکز آموزشی و درمانی.. 45
بند دوّم : آثار و نتیج منفی مراکز آموزشی و درمانی.. 47
فصل دوّم : تدابیر تقنینی اجتناب از ورود به زندان. 48
گفتار اول: تعویق صدور حکم در ایران. 49
بند اوّل : تعریف تعویق صدور حکم در ایران. 49
بند دوّم : تاریخچه تعویق صدور حکم. 49
بند سوّم : تعویق صدور حکم در قوانین فعلی.. 50
بند چهارم: اشکال مختلف تعویق صدور حکم. 51
بند پنجم : شرایط صدور قرار تعویق.. 51
بند ششم : دستورات حین صدور قرار تعویق مراقبتی.. 53
بند هفتم: دستورات مجازات تعلیق مراقبتی به عنوان دستورات مجازات دوره مراقبت... 54
بند هشتم : موارد ممنوعّت استفاده از تعویق صدور حکم. 56
بند نهم : پایان یافتن تعویق صدور حکم. 57
گفتار دوّم : تعویق صدور حکم در آمریکا 58
بند اوّل: تعریف تعویق صدور حکم در آمریکا 58
بند دوّم : تاریخچه تعویق صدور حکم. 59
بند سوّم : تعویق صدور حکم در رویه فعلی.. 59
بند چهارم : افراد مجاز به بهره گیری از تعویق صدور حکم. 60
بند پنجم : انواع تعویق صدور حکم. 60
بند ششم : شرایط تعویق صدور حکم. 61
بند هفتم : خاتمه تعویق صدور حکم. 61
گفتار سوّم : ارزیابی نهاد تعویق صدور حکم. 62
بند اوّل : خصوصیّات مثبت تعویق صدور حکم. 62
بند دوّم : خصوصیّات منفی تعویق صدور حکم. 63
مبحث دوّم : تعلیق اجرای مجازات... 64
گفتار اوّل : تعلیق اجرای مجازات در ایران. 64
بند اوّل : تعریف تعلیق مجازات در ایران. 65
بند دوم : تاریخچه تعلیق اجرای مجازات... 65
بند سوّم : تعلیق اجرای مجازات در قوانین فعلی.. 66
بند چهارم : انواع تعلیق اجرای مجازات... 67
بند پنجم : ضمانت اجرای عدم اجرای دستورات در دوره تعلیق.. 67
بند ششم : محدودیّت های وارده بر تعلیق اجرای مجازات... 68
بند هفتم : تأثیر تعلیق اجرای یک مجازات بر روی سایر مجازات ها 69
بند هشتم : پایان یافتن تعلیق اجرای مجازات... 70
گفتار دوّم : تعلیق اجرای مجازات در آمریکا 71
بند اوّل : تعریف تعلیق مجازات در قانون آمریکا 71
بند دوّم : تاریخچه تعلیق اجرای مجازات... 72
بند سوّم : تعلیق اجرای مجازات در قوانین کنونی.. 73
بند چهارم : انواع تعلیق مجازات... 73
بند پنجم : جرایم غیر قابل تعلیق.. 74
بند ششم : شرایط اعطای تعلیق اجرای مجازات... 74
بند هفتم : پایان تعلیق اجرای مجازات... 76
گفتار سوم : ارزیابی نهاد تعلیق اجرای مجازات... 76
بند اوّل : آثار مثبت نهاد تعلیق.. 77
بند دوّم : آثار منفی نهاد تعلیق.. 78
بخش دوم : تبدیل مجازات حبس به سایر مجازاتها 80
فصل اوّل : مجازات های سود رسان. 82
مبحث اوّل : مجازات های مالی.. 82
بند اوّل : تعریف جزای نقدی در حقوق ایران. 83
بند دوّم : تاریخچه جزای نقدی.. 83
بند سوّم : جزای نقدی در قوانین کنونی.. 84
بند چهارم : جزای نقدی اشخاص حقوقی.. 86
بند پنجم : جزای نقدی روزانه. 87
گفتار دوّم : مصادره اموال در ایران. 88
بند اوّل : تعریف مصادره در حقوق ایران. 88
بند دوّم : تاریخچه مصادره اموال. 89
بند سوّم : مصادره در قوانین کنونی.. 89
بند چهارم : مصادره اموال اشخاص حقوقی.. 91
بند اوّل : تعریف جزای نقدی در حقوق آمریکا 92
بند دوّم : تاریخچه جزای نقدی.. 92
بند سوّم : جزای نقدی در قوانین کنونی.. 93
بند چهارم : مهلت پرداخت جزای نقدی.. 94
بند پنجم : امتناع از پرداخت جزای نقدی.. 94
بند ششم : جزای نقدی اشخاص حقوقی.. 95
بند هفتم :جزای نقدی روزانه. 96
بند هشتم : عدم امکان حبس بدل از جزای نقدی در صورت عجز. 96
گفتار سوّم : مصادره اموال در آمریکا 97
بند اوّل : تعریف مصادره در حقوق آمریکا 97
بند دوّم : تاریخچه مصادره اموال. 98
بند سوّم : مصادره اموال در قوانین کنونی.. 99
بند چهارم : جرایم منجر به مصادره اموال. 99
بند پنجم : اموال قابل مصادره 100
بند ششم : مصادره در رابطه با اشخاص حقوقی.. 100
گفتار چهارم : ارزیابی مجازات های مالی.. 101
بند اوّل : آثار مفید مجازات های مالی.. 101
بند دوّم : آثار مضرّ مجازات های مالی.. 102
مبحث دوّم : خدمات عام المنفعه. 103
گفتار اوّل : خدمات عام المنفعه در ایران. 104
بند اوّل: تعریف خدمات عام المنفعه در حقوق ایران. 104
بند دوم : تاریخچه مجازات خدمات عام المنفعه. 105
بند سوّم : مجازات خدمات عام المنفعه در قوانین کنونی.. 105
بند چهارم : مدّت مجازات خدمات عام المنفعه. 106
بند پنجم : انواع خدمات عام المنفعه. 107
بند ششم : الزام اجرای خدمات عام المنفعه به نفع جامعه و توده مردم. 108
بند هفتم : حقوق فرد محکوم به مجازات خدمات عام المنفعه. 108
بند هشتم : تعلیق مجازات خدمات عام المنفعه. 109
بند نهم : انتخابی بودن مجازات خدمات عام المنفعه. 109
بند دهم : صدور حکم خدمات عام المنفعه خارج از زمان دادرسی در دادگاه 110
بند یازدهم :مشارکت و همکاری نهاد های اجتماعی در مقابله با جرم و اصلاح مجرم. 110
گفتار دوّم : خدمات عام المنفعه در آمریکا 111
بند اوّل : تعریف خدمات عام المنفعه در حقوق آمریکا 111
بند دوّم : تاریخچه خدمات عام المنفعه. 111
بند سوّم : خدمات عام المنفعه در قوانین کنونی.. 112
بند چهارم : موارد منع استفاده از مجازات خدمات عام المنفعه. 113
بند ششم : صدور حکم خدمات عام المنفعه خارج از زمان دادرسی.. 114
گفتار سوّم : ارزیابی مجازات خدمات عام المنفعه. 114
بند اوّل : آثار و نتایج مثبت مجازات خدمات عام المنفعه. 115
بند دوّم : آثار و نتایج منفی مجازات خدمات عام المنفعه. 117
فصل دوّم : محرومیّت های قانونی.. 118
گفتار اوّل : مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی در ایران. 119
بند اوّل : تعریف محرومیّت از حقوق اجتماعی در حقوق ایران. 119
بند دوّم : تاریخچه مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی.. 120
بند سوّم : محرومیّت از حقوق اجتماعی در قوانین کنونی.. 121
بند چهارم : انواع حقوق اجتماعی مورد بحث... 121
بند پنجم : خصوصیّات و ویژگی های محرومیّت از حقوق اجتماعی.. 123
بند ششم : اعاده حیثیت... 124
گفتار دوّم : محرومیّت از حقوق اجتماعی در آمریکا 124
بند اوّل : تعریف محرومیّت از حقوق اجتماعی در آمریکا 125
بند دوّم : تاریخچه محرومیّت از حقوق اجتماعی.. 125
بند سوّم : محرومیّت از حقوق اجتماعی در قوانین کنونی.. 126
بند چهارم : انواع محرومیّت از حقوق اجتماعی.. 126
بند پنجم : بازیابی مجدد حقوق.. 128
گفتار سوّم : ارزیابی مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی.. 129
بند اوّل : نتایج مثبت مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی.. 129
بند دوّم : نتایج منفی مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی.. 130
مبحث دوّم: محرومیّت از انتخاب محلّ زندگی.. 130
گفتار اوّل : محرومیّت از اقامت یا اجبار به اقامت در محلّی خاص در حقوق ایران. 131
بند دوّم : تاریخچه مجازات محرومیّت از اقامت یا اجبار به اقامت در محلّی خاص.... 132
بند سوّم : محرومیّت از اقامت یا اجبار به اقامت در محلّی خاص در قوانین کنونی.. 132
بند چهارم: مکان هایی که می توان فرد را مجبور به اقامت در آنجا نمود. 133
بند پنجم : حقوق و تکالیف محکوم. 134
بند ششم : مجازات نقض حکم. 134
بند هفتم : تبدیل مجازات اجبار به اقامت یا منع اقامت به حبس.... 135
گفتار دوّم : مجازات تبعید در حقوق ایران. 135
بند اوّل : تعریف تبعید در حقوق ایران. 136
بند دوّم : تاریخچه تبعید. 136
بند سوّم : تبعید در قوانین کنونی.. 137
گفتار سوّم : محرومیّت از اقامت یا اجبار به اقامت در محلّی خاص در آمریکا 139
بند اوّل : تعریف محرومیّت از اقامت در محلّی خاص در حقوق آمریکا 139
بند دوم: تاریخچه محرومیّت از اقامت در محلّی خاص.... 139
بند سوّم: محرومیّت از اقامت در محلّی خاص در قوانین کنونی.. 140
بند چهارم : دلایل عدم اقبال مجازات محرومیّت از اقامت در محلّی خاص در آمریکا 141
بند پنجم : محرومیّت از اقامت در محلّی خاص به عنوان یک شرط.. 141
بند اول: ویژگی های مثبت مجازات محرومیت از اقامت یا اجبار به اقامت در محل خاص.... 142
بند دوم: ویژگی های منفی مجازات محرومیت از اقامت یا اجبار به اقامت در محل خاص.... 143
نتیجه گیری و پیشنهادها 144
نتیجه گیری.. 145
پیشنهادها 155
منابع و مآخذ. 157
پایان نامه بررسی جانشین های مجازات حبس
فهرست مطالب
عنـوان صفحه
مقدمه 1
فصل اول : جایگاه زندان در میان سایر مجازاتها 3
فصل دوم : معایب و ضرورت مجازاتهای جایگزین 5
فصل سوم : فواید عدم توسل به زندان 8
فصل چهارم : جانشین‌های مجازات 9
فصل پنجم : سیاست تقنینی ایران در تحدید مجازات زندان 13
فصل ششم : راهکارهای تحدید مجازات زندان 14
فصل هفتم : علل توجه سیستم قضایی به مجازات های جایگزین 16
فصل هشتم : چارچوب نظری لایحه مجازاتهای جایگزین 18
فصل نهم : متن لایحه قانونی مجازاتهای جایگزین 26
فصل دهم : جایگاه مجازات های جایگزین در سایر کشورها و ایران 40
فصل یازدهم : گزارش توجیهی مواد لایحه 42
نتیجه گیری 83
منابع و مآخذ 87
پایان نامه بررسی تعلیق مراقبتی در قانون مجازات اسلامی( مصوب1392)
چکیده
با تغییر نگرشی که در فلسفه مجازات در سالهای اخیر ایجاد شده، اصلاح مجرم نسبت به تنبیه وی یا طرد او از جامعه در اولیت قرار گرفته است یکی از این روش ها که در جایگزینی تنبیه و طرد مجرم و البته اجتناب از اثرات سوء زندان پیش‌بینی شده است تعلیق اجرای مجازات خصوصاً تعلیق مراقبتی اجرای مجازات می‌باشد که بسیار با این فلسفه همخوانی دارد که می توان این امر را از مبانی تعلیق اجرای مجازات دانست. با اجرای دستورات مراقبتی مجرم می تواند فایده‌ای نیز به جامعه برساند تا جبران مافاتی نسبت به تخلفات وی نیز باشد. تعلیق اجرای مجازات در قانون مجازات اسلامی 1392 در مورد جرائم تعزیری درجه سه تا هشت با احراز شرایط مندرج درباره تعویق صدور حکم پذیرفته شده است. البته باید به این موضوع نیز اشاره کرد که قانونگذار شرایط صدور تعلیق مراقبتی را با شرایط تعلیق ساده اجرای مجازات یکی دانسته است. تعلیق اجرای مجازات نسبت به حقوق مدعی خصوصی بی تأثیر بوده و خسارات و دیه که ناشی از جرم تعلیق شده است می باید پرداخت گردد. مهمترین اثری که، از اجرای قرار تعلیق مجازات در صورت رعایت تمامی شرایط و دستوراتی که ضمن تعلیق مراقبتی صادر می گردد، ناشی می شود این خواهد بود که در صورتی که مجرم در این مدت مرتکب جرم عمدی موجب حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه هفت نگردد، محکومیت وی بی اثر می گردد. یکی از انتقادات اساسی که بر این موضوع در قانون مجازات اسلامی 1392 می‌باشد فقدان پشتوانه من جمله نهادی برای اعمال آن افرادی متخصص برای اجرا و کنترل آن و . . برای این نوع قرار است که باعث عدم استقبال قضات به سوی این قرار شده است.اما با این حال نگارنده بر با تحقیق راجع به موضوع برآن شد باید معترف بود که قانون، قانون تقریباً مترقی از آب درآمده است. در این پایان نامه به بررسی شرایط اعمال این قرار و فلسفه و مبانی آن در چهار فصل پرداخته شده است.
واژگان کلیدی: مجازات، حبس، تعلیق، مراقبتی، اصلاح
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
پیش‌بینی امکان اصلاح مجرم و همچنین تغییر نگرش مکاتب حقوقی نسبت به اهداف مجازاتها این تغییر را در اصدار اجرای احکام کیفری ایجاد نمود که حتماً و لزوماً نمی‌بایست مجرم را تنبیه نمود یا اینکه صرفاً از جامعه دور نگه داشت تا جامعه از گزند آن به دور باشد. بلکه میتوان به فکر تدابیر اصلاحی برای مجرمین بود.
همچنین مشکلاتی که در مورد زندان و زندانیان و معایبی که بر مجازات حبس وارد آمد من جمله اینکه این مجازات عادلانه نبوده و فردی نیست چرا که در واقع بر خانواده مجرم نیز بار میشود همچنین از دیگر معایب آن اینکه در محیط زندان افرادی نیز که قصد تکرار جرم را دیگر نداشته باشند در آنجا از دیگر مجرمین سابقه‌دار و . . . آموزش‌هایی به مثابه یک دانشگاه ضد‌اجتماعی می‌بینند که به فکر تکرار جرم و البته شاید جرائم شدید تر بیافتند. همچنین حفظ زندان با شرایط اقتصادی امروز به صرفه نبوده و حکومت‌ها متحمل هزینه‌های سرسام‌آور هر زندانی و . . . می‌شوند؛ لذا حکومت‌ها به فکر اصلاح و تحول این نوع از مجازاتها و صد البته همان طور که بیان شد، با این نگرش که امکان اصلاح مجرم هست و تنها هدف مجازات ها تنبیه و انتقام‌جویی از مجرم و دور نگه‌داشتن مجرم از جامعه نیست به فکر سیستمی به نام تعلیق مراقبتی مجازات افتادند. این سیستم با توجه به همان فلسفه‌ای که بیان شد نسبت به همه مجرمین و همه نوع جرائمی اعمال نمی‌گردد. این سیستم با توجه به فلسفه وجودی آن نسبت به مجرمینی اعمال می‌گردد که اولاً حالت خطرناک ندارند. ثانیاً قاضی صادرکننده قرار تعلیق مراقبتی امکان اصلاح آن را پیش‌بینی نماید و . . . در این پایان‌نامه به بررسی این سیستم در قانون مجازات اسلامی ایران مصوب 1392 پرداخته خواهد شد. با توجه به اینکه از تصویب این قانون نزدیک به یک سال می‌گذرد اما دکترین خاصی نسبت به همه قسمت‌های آن ایجاد نشده است و منابع خاص این قانون بسیار محدود است؛ لذا نگارنده سعی بر تحلیل قانون نموده و به تدوین منابع ذیل موارد مربوط به آنها نمی‌پردازد.
نگارنده چهار فصل و یک قسمت نتیجه و پیشنهادات را برای این پایان‌نامه در نظر گرفته است که فصل اول را به کلیات پژوهش، فصل دوم را به تعاریف، مبانی و تاریخچه تعلیق مراقبتی که به نظر نگارنده از ضروریات هر تحقیق می باشد، فصل سوم را به شرایط و موانع تعلیق مراقبتی مجازات قانون مجازات اسلامی و فصل چهارم آن را به آثار و موارد رفع اثر از قرار تعلیق تعلیق مراقبتی در ق.م.ا مصوب 1392، اختصاص داده است.
عنوان صفحه
چکیده........................................................................................................................................................1
فصل اول- کلیات تحقیق
1-1بیان مسأله ...........................................................................................................................................3
1-2-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق .......................................................................................................5
1-3-مرور ادبیات و سوابق مربوطه ...........................................................................................................6
1-4-جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق .............................................................................................7
1-5-اهداف مشخص تحقیق ....................................................................................................................7
1-5-1-اهداف ویژه .................................................................................................................................8
1-5-2-اهداف کاربردی ...........................................................................................................................8
1-6-سؤالات تحقیق .................................................................................................................................8
1-7-فرضیههای تحقیق .............................................................................................................................9
1-8- تعریف واژه‌ها و اصطلاحات فنی و تخصصی ................................................................................9
1-9-روش‌شناسی تحقیق ........................................................................................................................10
1-10- روش و ابزار گردآوری دادهها ....................................................................................................10
1-11-روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها .........................................................................................11
فصل دوم- تعاریف، مبانی و تاریخچه تعلیق مراقبتی
2-1-تعاریف مربوط به مفهوم «تعلیق مراقبتی» .......................................................................................13
2-1-1- تعلیق در لغت............................................................................................................................13
2-1-2-تعلیق اجرای مجازات.................................................................................................................14
2-1-3-تعلیق ساده..................................................................................................................................15
2-1-4-تعلیق مراقبتی..............................................................................................................................16
2-1-5- تعلیق مراقبتی فشرده ...............................................................................................................19
2-1-6-مفاهیم مشابه...............................................................................................................................20
2-1-6-1-تعلیق تعقیب...........................................................................................................................20
2-1-6-2- آزادی مشروط.......................................................................................................................22
2-1-6-3- مقایسه تعویق صدور حکم با تعلیق اجرای مجازات.............................................................23
2-2- مبانی تعلیق مراقبتی........................................................................................................................24
2-2-1-اهداف مجازاتها.......................................................................................................................25
2-2-2-حبس..........................................................................................................................................26
2-2-3-سیر تحول زندانها در دنیا..........................................................................................................28
2-2-4-سیر تاریخی زندان در ایران........................................................................................................30
2-2-5-تاریخچه شکل گیری سازمان زندانها پس از پیروزی انقلاب...................................................32
2-2-6- مراکز مراقبت بعد از خروج زندانیان کشور...............................................................................34
2-2-7- مجازاتهای جایگزین زندان.....................................................................................................37
2-2-8- فلسفه تعلیق مراقبتی..................................................................................................................39
2-3- پیشینه تاریخی تعلیق مراقبتی مجازات در حقوق جزای ایران و سایر کشورها.............................41
2-3-1- سابقه تعلیق مجازات در اسلام...................................................................................................41
2-3-2- پیشینه تاریخی تعلیق مراقبتی در ایران.......................................................................................41
2-3-3-پیشینه تاریخی تعلیق مراقبتی در سایر کشورها ....................................................................... 45
2-3-4- بررسی تطبیقی تعلیق مراقبتی اجرای مجازات...........................................................................48
فصل سوم- شرایط و موانع تعلیق مراقبتی مجازات قانون مجازات اسلامی
3-1- شرایط تعلیق مراقبتی اجرای مجازات............................................................................................53
3-1-1- شرایط ماهوی تعلیق مراقبتی.....................................................................................................54
3-1-1-1- شرایط مربوط به بزهکار........................................................................................................54
3-1-1-2- شرایط مربوط به نوع و درجه مجازات معلق و مدت تعلیق.................................................58
3-1-2-شرایط شکلی تعلیق مراقبتی مجازات.........................................................................................62
3-1-2-1-دادگاه صالح، نوع و نحوه تصمیم‌گیری دادگاه جانشین.........................................................62
3-1-2-2-تعلیق مراقبتی در محاکم تجدیدنظر و مراجع غیردادگستری و محاکم اختصاصی..............76
3-2- موانع تعلیق اجرای مجازات...........................................................................................................80
3-2-1- موانع عام تعلیق مراقبتی.............................................................................................................80
3-2-2- موانع خاص تعلیق مراقبتی........................................................................................................81
فصل چهارم- آثار و موارد رفع اثر از قرار تعلیتتق تعلیق مراقبتی در ق.م.ا مصوب 1392
4-1- آثار تعلیق مراقبتی...........................................................................................................................98
4-1-1- آثار تعلیق نسبت به محکوم علیه و مرجع قضایی......................................................................98
4-1-1-1- آثار تعلیق نسبت به مرجع قضایی.........................................................................................98
4-1-1-2- آثار تعلیق نسبت به محکوم علیه........................................................................................100
4-1-2- آثار تعلیق مراقبتی نسبت به کیفرهای تبعی، تکمیلی و اقدامات تأمینی و حقوق مدعی خصوصی
4-1-2-1- اثر تعلیق مراقبتی نسبت به کیفرهای تبعی تکمیلی و اقدامات تأمینی.................................102
4-1-2-2-اثر تعلیق مراقبتی نسبت به حقوق الناس..............................................................................104
4-2- موارد رفع اثر از قرار تعلیق مراقبتی مجازات...............................................................................105
بحث و نتیجه گیری
نتیجه و پیشنهادات.................................................................................................................................110
فهرست منابع
منابع فارسی............................................................................................................................................113
چکیده انگلیسی.....................................................................................................................................116
پایان نامه تخفیف مجازات و تحولات آن از منظر قانون مجازات اسلامی
چکیده
مسائل جزائی بخش مهمی از حقوق کشورهای جهان را تشکیل می‌دهد. در این مسائل بعد از اصل برائت که باید در مورد متهمان به‌طورکلی موردتوجه قرار گیرد، اعمال موارد مربوط به تخفیف مجازات و یا تبدیل مجازات است که به‌نوعی باید با شأن و منزلت متهم و جرم ارتکابی وی مطابقت داشته باشد، در بحث تخفیف مجازات این مسئله مهم است که در صورت وجود عوامل مختلف از قبیل موقعیت اجتماعی، همکاری با دادگاه، سوابق کیفری و ... مجازات مرتکب را به نحوی مورد تخفیف قرارداد تا متهم بتواند با به دست آوردن فرصت دیگر آینده موفقی در زندگی خود داشته باشد. به نظر می‌رسد که قانون مجازات اسلامی 1392 با رویکرد بهتری نسبت به قانون مجازات اسلامی 1370 مسئله تخفیف مجازات را موردبررسی قرار داده و در این زمینه به حقوق کشورهای اروپایی نزدیک‌تر شده است در تقسیم‌بندی قانون مجازات اسلامی به حدود ودیات و قصاص و تعزیرات و با توجه به تعاریف این واژه‌ها مشخص میشود که در مباحث مربوط به حدود ودیات و قصاص امکان اعمال تخفیفات جهت سبک کردن مجازات متهم وجود ندارد، بلکه در تعزیرات ممکن است با درخواست وی و شرایط مندرج در متن قانون بتوان تخفیف مناسبی به نام‌برده اعطا کرد. قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در طی مواد 37، 38 و 39 خود به‌طور مشروح موارد مربوط به تخفیف مجازات و معافیت از آن را بیان نموده و نیز در ماده 19 طی یک اقدام ابتکاری و ابداعی مجازات تعزیری را به هشت درجه تقسیم نموده است و در ماده 37 آن، مقدار تقلیل حبس را به میزان یک تا سه درجه از مجازات مندرج دربند 37 و دربندهای ب، پ و ت آن موارد تبدیل مصادره اموال به جزای عمومی و نیز انفصال دائم از خدمت به انفصال موقت و نیز تقلیل سایر مجازات تعزیری را بیان نموده و آن را مشروط کرده است. همچنین در ماده 39 آن قانون ازجمله اقدامات قانونی صدور حکم به معافیت از کیفر را به قضات محترم مجاز دانسته که خود نوعی اقدام نوین در سیاست کیفری جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود. به نظر می‌رسد که این قانون در این مواد مربوط به تخفیف مجازات متأثر از حقوق جزای فرانسه و انگلیس بوده و قانونگذار ایران دریچه‌های نوینی از مجازات و مباحث مربوط به آن را با نگاه به حقوق کشورهای اروپایی پایه‌گذاری کرده است.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
مقدمه. 2
الف) بیان مسئله. 2
ب) پیشینه پژوهش... 4
ج) پرسش‌های اصلی پژوهش... 5
د) فرضیه‌ها 5
ه) اهمیت و ضرورت پژوهش... 5
و) روش تحقیق. 5
ز) ساماندهی تحقیق. 6
فصل اوّل: کلیات (مفاهیم، مبانی و تاریخچه)
1 ـ 1 ـ جرم........................8
1 ـ 1 ـ 1 ـ تعریف لغوی جرم. 8
1 ـ 1 ـ 2 ـ تعریف اصطلاحی جرم. 8
1 ـ 1 ـ 3 ـ جرم در اصطلاح قانون. 8
1 ـ 2 ـ حقوق جزا 8
1 ـ 3 ـ مجازات.. 9
1 ـ 4 ـ تعریف مجازات از دیدگاه حقوقدانان. 9
1 ـ 5 ـ انواع مجازات.. 10
1 ـ 5 ـ 1 ـ انواع مجازات اصلی.. 10
1 ـ 5 ـ 1 ـ 1 ـ حدّ. 10
1 ـ 5 ـ 1 ـ 2 ـ قصاص.... 11
1 ـ 5 ـ 1 ـ 3 ـ دیه. 12
1 ـ 5 ـ 1 ـ 4 ـ تعزیر. 13
1 ـ 5 ـ 2 ـ مجازات تبعی.. 18
1 ـ 5 ـ 3 ـ مجازات تکمیلی.. 19
1 ـ 5 ـ 3 ـ 1 ـ شرایط مجازات تکمیلی.. 19
1 ـ 6 ـ مفهوم اصل فردی کردن مجازات.. 20
1 ـ 7 ـ ویژگی‌ها و خصوصیات مجازات.. 20
1 ـ 8 ـ اصول حاکم بر مجازات.. 21
1 ـ 9 ـ اهداف مجازات.. 22
1 ـ 10 ـ تخفیف... 24
1 ـ 11 ـ تخفیف مجازات.. 24
1 ـ 11 ـ 1 ـ مبانی تخفیف مجازات... 25
1 ـ 11 ـ 2 ـ تخفیف مجازات و معافیت از آن. 25
1 ـ 11 ـ 3 ـ علل تخفیف مجازات... 26
1 ـ 11 ـ 4 ـ هدف از تخفیف مجازات... 27
1 ـ 11 ـ 5 ـ بررسی تخفیف مجازات ازلحاظ سیر تاریخی و تقنینی.. 27
فصل دوم: تخفیف مجازات در قانون مجازات اسلامی 1370، 1375 و قوانین مرتبط دیگر
2 ـ 1 ـ معاذیر قانونی (تخفیف قانونی) ..........................................................................................................37
2 ـ 2 ـ تقسیمات معاذیر قانونی.. 37
2 ـ 3 ـ برخی مصادیق معاذیر قانونی.. 39
2 ـ 4 ـ ویژگی معاذیر قانونی.. 39
2 ـ 5 ـ تفاوت معاذیر قانونی معاف کننده از مجازات با علل مانع مسئولیت کیفری.. 40
2 ـ 6 ـ تخفیف قضائی.. 40
2 ـ 7 ـ مجازات مشمول ماده 22. 41
2 ـ 8 ـ موارد تخفیف قضائی.. 45
2 ـ 8 ـ 1 ـ کیفیات باعث ارفاق دادگاه. 46
2 ـ 8 ـ 2 ـ جهات تخفیف مجازات... 47
2 ـ 9 ـ نحوه اعمال تخفیف مجازات.. 49
2 ـ 10 ـ تبدیل مجازات و رابطه آن با مجازات.. 50
2 ـ 11 ـ موارد خاص تبدیل مجازات.. 51
2 ـ 12 ـ دادرسی مربوط به تخفیف یا تبدیل مجازات.. 53
2 ـ 13 ـ سایر جهات مؤثر در تخفیف مجازات.. 54
2 ـ 14 ـ اختیارات دادگاه در مورد اعمال تخفیف مجازات.. 54
2 ـ 14 ـ 1 ـ جهات تخفیف مجازات در شرایط تعدد جرم. 54
2 ـ 14 ـ 2 ـ جهات متعدد برای تخفیف... 55
2 ـ 14 ـ 3 ـ میزان تخفیف مجازات... 55
2 ـ 14 ـ 4 ـ قلمرو اعمال کیفیات مخففه. 56
2 ـ 15 ـ تخفیف مجازات در قوانین دیگر غیر از قانون مجازات اسلامی 1370،1375. 56
2 ـ 15 ـ 1 ـ مواد مربوط به قانون جرائم نیروهای مسلح.. 57
2 ـ 15 ـ 2 ـ مواد مربوط به قانون برنامه توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. 57
فصل سوم :تخفیف مجازات در قانون مجازات اسلامی 1392
3 ـ 1 ـ مواد قانونی مربوط به تخفیف مجازات.. 60
3 ـ 2 ـ جهات تخفیف مجازات در قانون مجازات اسلامی 1392. 62
3 ـ 3 ـ آثار اعمال کیفیات مخففه. 66
3 ـ 4 ـ تخفیف مجازات و معافیت از آن. 68
3 ـ 5 ـ شرح مواد مربوط به تخفیف مجازات در قانون مجازات اسلامی 1392. 69
3 ـ 6 ـ مهمترین نکات کیفیات مخففه قضایی بر مبنای مواد 37-39 ق.م.ا: 89
3 ـ 7 ـ امکان معافیت با اختیار قاضی در مجازاتهای تعزیری درجه 7 و 8. 90
3-8- تخفیف مجازات در شرایط تکرار جرم. 91
3-9-تخفیف مجازات در شرایط تعدد جرم. 91
3 ـ 10 ـ انواع مجازاتهای جایگزین حبس در قانون مجازات اسلامی 1392. 91
3 ـ 11 ـ شرایط عمومی اعمال مجازاتهای جایگزین حبس... 92
3 ـ 12 ـ موارد ممنوعیت اعمال مجازاتهای جایگزین زندان. 93
3 ـ 13 ـ مجازاتهای جایگزین حبس در قانون مجازات اسلامی 1392. 93
3 ـ 14 ـ تبدیل مجازات در قانون مجازات اسلامی 1392. 96
3 ـ 15 ـ دامنه ماده 38 قانون مجازات اسلامی بر اساس نوع مجازات و واکنشهای اجتماعی.. 98
3 ـ 16 ـ تخفیف مجازات در سایر قوانین.. 98
3 ـ 17 ـ آثار اعمال کیفیات مخففه. .......105
3 ـ 18 ـ کیفیات مخففه قضایی.. 106
3 ـ 19 ـ از زندان تا کیفر زدایی.. 108
نتیجه‌گیری.. 115
پیشنهادها 117
منابع. 119
چکیده انگلیسی.. 121
پروپوزال شرع به جرم در قانون مجازات اسلامی
بیان مسأله اساسی تحقیق به طور کلی (شامل تشریح مسأله و معرفی آن، بیان جنبه‌های مجهول و مبهم، بیان متغیرهای مربوطه و منظور از تحقیق) :
شروع به جرم که یکی از موضوعات مهم حقوق جزای عمومی می باشد مانند هر پدیده حقوقی دیگر امری اعتباری است و براساس دکترین حقوقی و رویه قضایی غالب کشورها از جمله ایران، مرحله ای از رفتار مجرمانه است که به دلیل دخالت عامل خارجی، جرم تحقق پیدا نمی کند. این موضوع بعنوان یک واقعه (پدیده)حقوقی دارای شرایط و ارکانی است که در دکترین و رویه قضایی پذیرفته شده است و ان میزان از عملیات اجرایی جرم که حاکی از حالت خطرناک مرتکب آن است غالبا موجب مفسده اجتماعی می گردد و با توجه به اینکه یکی از علل تعزیر، ارتکاب اعمال مفسده آور است، حکومت اسلامی میتواند ان را جرم و قابل مجازات اعلام کند. و تطبیق شروع به جرم قانون جدید ایران با کشور انگلستان است.
د - اهمیت و ضرورت انجام تحقیق (شامل اختلاف نظرها و خلاءهای تحقیقاتی موجود، میزان نیاز به موضوع، فواید احتمالی نظری و عملی آن و همچنین مواد، روش و یا فرآیند تحقیقی احتمالاً جدیدی که در این تحقیق مورد استفاده قرار می‌گیرد:
بررسی اینکه آیا شروع به جرم در قانون مجازات اسلامی و لایحه جدید قانون مجازات اسلامی با قانون انگلستان در چه مورد شباهت و تفاوت دارد و اعمال آن در آن کشورها چگونه چگونه است چون شروع به جرم مرحله ای میان مباح و ممنوع است مرحله ای حساس که باید ضوابطی دقیق و صریحی برای آن پیش بینی شود تا مرزهای فضای آزاد و کنترل شده مشخص شود و حقوق افراد مورد سوء استفاده نهادهای عدالت کیفری قرار نگیرد پس تفکیک بین مرحله مقدماتی و ارتکاب جرم تام، مستلزم شناخت مفهوم شروع به جرم است که در فاصله ی این دو مرحله قرار می گیرد این تفکیک به لحاظ فقد وصف مجرمانه برای رفتارهای مقدماتی بعید از جرم در حفظ حقوق افراد در مقابل تعقیب بی جهت و نیز حقوق جامعه در تعقیب رفتارهای مضر از اهمیت به سزای برخوردار است. و اگر در این خصوص نقض های بر قانون ما وارد است با توجه به قانون انگلستان نظریه های خود این نقایص را به طور عمده نشان بدهیم و در خصوص آن در قانون خود این نقیص ها را بر طرف کنیم.