پایان نامه تحلیل بررسی بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهر نقده

پایان نامه تحلیل بررسی بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهر نقده

مقدمه

« شهر پدیده ای است « مکانی – زمانی » که در نقطه ای خاص ایجاد شده ، در فضای تکامل یافته و با گذشت زمان ، رشد یافته است .

این امر سبب شده است که در هر مقطعی از تاریخ ، شهر بتواند دگرگونیهای کمی خود را به تغییرات کیفی مورد نیاز عصر خویش تبدیل کند ، از عرصه های عینی در گذرد و به محدوده های ذهنی پای گذارد ، از محدوده های زمانی خاص و خطرات ناشی از آنها عبور کند و به عرصه های زمان تاریخی و خاطرات منبعث از آن وارد شود . ( حبیبی ، 231 )

در روند پویایی فیزیکی شهر ، سیمای ظاهری محله های شهر جدید به شدت و سرعت تغییر یافته و بافت غیر هندسی و ارگانیک قدیمی به تدریج توسط بافت شبکه ای ، خیابان های هندسی و سلسله مراتبی و تناسب عرصه و اعیان با ضوابط وملاک های ویژه جایگزین می شود . اصولاً بافت قدیمی و فرسوده ، بافتی است که در فرآیند زمانی طولانی شکل گرفته و تکوین یافته و امروز در محاصره تکنولوژی عصر حاضر گرفتار گردیده است . اگر چه این بافت در گذشته به مقتضای زمان دارای عملکردهای منطقی و سلسله مراتبی بوده ولی امروز از لحاظ ساختاری و عملکردی دچار کمبودهایی می باشد و آن گونه که می بایست جوابگوی نیاز ساکنین خود نمی باشد . ( حبیبی و دیگران ، 1386 ، 16 )

این گونه بافت ها بدون طرح و نقشه قبلی شکل گرفته و تغییر و تحول یافته و توان جوابگویی به نیازهای زندگی امروزین را ندارد . معابر این گونه بافت ها با توجه به مقیاس انسان و ( احیاناً چهار پایان برای حمل بار ) شکل گرفته اند و تحمیل شدن ماشین ، که جزء لاینفک زندگی امروزه می باشد ، سبب شکل گیری تعارض های اساسی گشته است . علاوه بر مشکل عدم دسترسی مناسب ساکنین به محل سکونت خود ، شبکه معابر این بافت ها امکان دسترسی خدمات شهری نظیر جمع آوری زباله ، آتش نشانی ، اورژانس و ........ را بسیار سخت می سازد . (حبیبی و دیگران ، 1386 ، 17 )

فهرست مطالب

چکیده

مقدمه

فصل اول : کلیات تحقیق

1 – 1 طرح مسأله ................................................................................................................. 2

1 – 2 اهمیت و ضرورت تحقیق ................................................................................................ 4

1 – 3 پیشینه تحقیق................................................................................................................. 6

1 – 4 سؤالات تحقیق .............................................................................................................11

1 – 5 فرضیه ها.................................................................................................................. 12

1 – 6 اهداف تحقیق ............................................................................................................. 12

1 – 7 روش تحقیق ...............................................................................................................13

1 – 8 قلمرو تحقیق .............................................................................................................. 13

1 – 9 تنگناها و محدودیتهای تحقیق .......................................................................................... 14

فصل دوم : تعاریف ، مفاهیم و مبانی نظری تحقیق

2 – 1 تعریف شهر ............................................................................................................... 16

2 – 2 برنامه ...................................................................................................................... 17

2 – 3 برنامه ریزی.............................................................................................................. 17

2 – 3 – 1 انواع برنامه ریزی..................................................................................................18

2-3-1- 1 برنامه ریزی از نظر مدت اجرا ................................................................................. 18

2-3-1-2 برنامه ریزی از نظر سطوح برنامه ریزی .................................................................... 19

2-3-1-3 برنامه ریزی در ابعاد فضایی..................................................................................... 19

2-3-1-4 برنامه ریزی از نظر هدف ........................................................................................ 20

2-4 بافت شهری ................................................................................................................. 21

2-5 شبکه دسترسی .............................................................................................................. 22

2-5-1 سلسله مراتب شبکه ارتباطی که بیشتر جنبه غیر محلی دارد .................................................. 22

2-5-2 سلسله مراتب شبکه دسترسی سواره که جنبه محلی دارد ....................................................... 23

2-5-3 تعاریف سلسله مراتب شبکه ارتباطی از نظر وظیفه و اهمیت ................................................. 23

2 – 6 سیستم های ارتباط شبکه ارتباطی .................................................................................... 24

2-6-1 سیستم شعاعی ........................................................................................................... 24

2-6-2 سیستم شطرنجی ......................................................................................................... 24

2-6-3 سیستم حلقوی ............................................................................................................ 25

2-7 واژه فرسایش و فرسودگی ............................................................................................... 25

2-8 بافت فرسوده شهری و ویژگی های عمومی آن ...................................................................... 28

2-8-1 معیارهای اساسی شناسایی و تشخیص بافتهای فرسوده شهری ................................................ 28

2-8-2 بافت فرسوده شهری از منظر شهرسازی .......................................................................... 28

2-8-3 بافت فرسوده از دیدگاه طرح جامع فرمانفرمایان.................................................................. 29

2-8-4 بافتهای فرسوده شهری از نظر وزارت مسکن و شهرسازی .................................................. 30

2-9 انواع بافت های فرسوده ................................................................................................... 31

2-9-1 بافت های دارای میراث شهری ...................................................................................... 31

2-9-2 بافت های شهری ( فاقد میراث شهری ) ........................................................................... 31

2-9-3 بافت های حاشیه ای ( سکونتگاه های غیر رسمی ) ............................................................. 31

2-10 انواع مداخله ............................................................................................................... 32

2-10-1 بهسازی ................................................................................................................. 32

2-10-2 نوسازی ................................................................................................................. 32

2-10-3 بازسازی................................................................................................................. 33

2-10-4 ساماندهی ............................................................................................................... 33

2-11 انواع مداخله در بافت های کهن شهری .............................................................................. 35

2-11-1 مداخله نوگرایانه ...................................................................................................... 35

2-11-2 مداخله فرهنگ گرایانه .............................................................................................. 36

2-11-3 مداخله فرانوگرایانه .................................................................................................. 36

2-11-4 مداخله مردم گرایانه ...................................................................................................36

2-12 روند بهسازی و نوسازی شهرهای ایران قبل از انقلاب .......................................................... 37

2-12-1 اولین اقدامات بهسازی و نوسازی شهرهای ایران پیش از سال 1300 ( خورشیدی ) و تأثیر آن بر کالبد و فضاهای شهری ................................................................................................................ 37

2-12-2 سیاست ها و برنامه های دوره پهلوی اول ( 1320-1300 )................................................ 38

2-12-3 سیاست ها و برنامه های بهسازی و نوسازی ( 1357 – 1320 ) ......................................... 39

2-12-3-1 برنامه اول عمرانی ( 1334-1327) ........................................................................ 40

2-12-3-2 برنامه دوم عمرانی ( 1341-1334) ......................................................................... 40

2-12-3-3 برنامه سوم عمرانی ( 1346-1341) ........................................................................ 40

2-12-3-4 برنامه چهارم عمرانی ( 1351-1352) ..................................................................... 40

2-12-3-5 برنامه پنجم عمرانی ( 1356-1352) ........................................................................ 41

2-13 برنامه های عمرانی بعد از انقلاب در ارتباط با بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده.................... 41

2-13-1 برنامه اول توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی کشور ( 1372 – 1368 ) .......................... 41

2-13-2 برنامه دوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی کشور ( 1377-1373 ) ............................. 42

2-13-3 برنامه سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی کشور ( 1383-1379) ............................. 42

2-13-4 برنامه چهارم توسعه اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی کشور(1388-1384)( برنامه ملاک عمل فعلی)..................................................................................................................................42

فصل سوم : ویژگی های جغرافیایی منطقه و شهر نقده

3-1 بررسی موقعیت طبیعی ، اجتماعی و اقتصادی استان آذربایجان غربی ......................................... 45

3-1-1 وضعیت طبیعی استان ................................................................................................. 45

3-1-1موقع ریاضی و نسبی استان........................................................................................... 45

3-1-1-2 اقلیم استان ............................................................................................................. 45

3-1-1-3 وضعیت ژئومورفولوژیکی و زمین شناسی استان............................................................. 46

3-1-2 وضعیت اقتصادی استان ............................................................................................... 46

3-1-3 وضعیت اجتماعی و جمعیتی و بوم شناختی ....................................................................... 47

3-2 بررسی موقعیت طبیعی – اجتماعی و اقتصادی شهرستان نقده ................................................... 50

3-2-1 موقعیت ریاضی و نسبی نقده ........................................................................................ 50

3-2-2 زمین شناسی منطقه نقده ............................................................................................... 52

3-2-3 مشخصات کلی اقلیم..................................................................................................... 54

3-2-3 -1 بارش ..................................................................................................................54

3-2-3-2 دما........................................................................................................................55

3-2-3-3 نم نسبی................................................................................................................. 55

3-3 سوابق تاریخی................................................................................................................56

3-3-1 نقده در گذر تاریخ........................................................................................................56

3-3-2 وجه تسمیه..................................................................................................................57

3-3-3 نقده در مسیر پویایی و تکامل شهری.................................................................................58

3-3-4 نشانه های شهری.........................................................................................................59

3-4 تحولات جمعیتی و توسعه شهری.........................................................................................59

3-4-1 تحولات جمعیتی...........................................................................................................59

3-4-2 ویژگی های اشتغال نقده.................................................................................................61

فصل چهارم : بررسی و تحلیل بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهر نقده (تأکید بر خیابانها و راههای دسترسی)

مقدمه..................................................................................................................................63

4-1 محدوده بافت کل شهر نقده ................................................................................................ 64

4-2 بررسی حمل و نقل و پایانه شهر نقده................................................................................... 66

4-3 تعیین محدوده بافت فرسوده شهر نقده ...................................................................................66

4-4 عوامل سازمان دهنده سیمای شهر........................................................................................69

4-5 کیفیت کالبدی شهر نقده.....................................................................................................70

4-5-1 بررسی مصالح ساختمانی در سطح کلیه ابنیه حوزه بافت های فرسوده شهر نقده......................... 70

4-5-2 بررسی مصالح کل ابنیه زیر حوزه A بافتهای فرسوده شهر نقده.............................................. 73

4-5-3 بررسی مصالح ساختمانی ابنیه زیر حوزه B بافتهای فرسوده شهر نقده...................................... 74

4-5-4 بررسی مصالح ساختمانی کل ابنیه زیر حوزه نفوذ C بافتهای فرسوده شهر نقده........................... 76

4-5-2 بررسی دانه بندی قطعات در سطح کل ابنیه بافتهای فرسوده شهر نقده........................................77

4-5-2-1 بررسی وضع دانه بندی کل ابنیه زیر حوزه A بافت های فرسوده شهر نقده............................. 79

4-5-2-2 بررسی وضع دانه بندی کل ابنیه زیر حوزه B بافت های فرسوده شهر نقده..............................80

4-5-2-3 بررسی وضع دانه بندی کلیه ابنیه زیر حوزه C بافت های فرسوده شهر نقده............................ 82

4-5-3 بررسی قدمت ابنیه کل بافت های فرسوده شهر نقده.............................................................. 83

4-5-3-1 بررسی قدمت ابنیه زیر حوزه A بافتهای فرسوده شهر نقده................................................. 84

4-5-3-2 بررسی قدمت ابنیه زیر حوزه B بافت های فرسوده شهر نقده..............................................85

4-5-3-3 بررسی قدمت ابنیه زیر حوزه C بافت های فرسوده شهر نقده...............................................86

4-5-4 بررسی کیفیت ابنیه به لحاظ پایداری در سطح کل بافت های فرسوده شهر نقده..............................86

4-5-4-1 بررسی کیفیت ابنیه به لحاظ پایداری زیر حوزه A بافت های فرسوده شهر نقده........................ 88

4-5-4-2 بررسی کیفیت ابینه به لحاظ پایداری زیر حوزه B بافت های فرسوده شهر نقده........................ 89

4-5-4-3 بررسی کیفیت ابنیه به لحاظ پایداری زیر حوزه C بافت های فرسوده شهر نقده.........................90

4-5-5 بررسی تعداد طبقات ابنیه در سطح کل بافت های فرسوده شهر نقده...........................................90

4-5-5-1 بررسی تعداد طبقات ابنیه در زیر حوزه A بافت های فرسوده شهر نقده.................................91

4-5-5-2 بررسی تعداد طبقات ابنیه در زیرحوزه B بافت های فرسوده شهر نقده...................................92

4-5-5-3 بررسی تعداد طبقات ابنیه در زیر حوزه C بافت های فرسوده شهر نقده................................. 93

4-6 بررسی و تحلیل بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهر نقده.................................................93

4-6 -1 محدوده A ............................................................................................................. 94

4-6-2 محدوده B ............................................................................................................... 94

4-6-3 محدوده C................................................................................................................ 95

4-7 بررسی خیابان ها و راه های دسترسی................................................................................100

4-7-1 خیابانها و گذرگاه ها ..................................................................................................100

4-7-1-1 محورهای فعالیتی.................................................................................................. 100

4-7-1-2 محورهای حرکتی و ترافیکی.....................................................................................100

4-7-1-3 گره های فعالیتی.....................................................................................................101

4-7-1-4 گره های حرکتی.....................................................................................................101

4-7-1-5 بررسی کوچه های محدوده های فرسوده..................................................................102
4-7-1-6 پوشش گیاهی در محدوده مورد مطالعه........................................................................ 103

4-8 شکل شهر نقده............................................................................................................. 103

4-9 شبکه عبور و مرور موجود و پیشنهادی.............................................................................103

4-10 سلسله مراتب شبکه دسترسی نقده.....................................................................................106

4-10-1 خیابانهای پیرامونی شهر در طول زمان دارای خیابانهای عریض شده اند.................................106

4-10-2 خیابانهای مرتبط با مرکز نقده که معمولاً عرضی حدود 20 متر دارند.................................... 106

فصل پنجم: جمع بندی و نتیجه گیری ، آزمون فرضیه ها ، راهکارها و پیشنهادها

5-1 جمع بندی و نتیجه گیری.................................................................................................115

5-2 آزمون فرضیه ها..........................................................................................................117

5-3 پیشنهادها و راهکارها....................................................................................................120

فهرست منابع و مأخذ............................................................................................................123

چکیده انگلیسی

فهرست شکل ها

4 – 1 شکل بهسازی ساختمان شهرداری نقده در محدوده A .......................................................... 94

4 – 2 شکل با زمینه ، تضاد در نوع و فرم شکل گیری کالبدی آن در محدوده B. ............................... 95

4 – 3 شکل نوسازی مسجد اهل تسنن محدوده C ........................................................................ 96

4- 4 شکل احداث خیابان جدید در محدوده C .............................................................................. 97

4 – 5 شکل نوسازی فلکه وحدت در محدوده C ........................................................................... 98

4 – 6 شکل کاربری فرهنگی در محدوده C ............................................................................... 99

4 – 7 شکل کوچه های فرسوده و قدیمی در محدوده C................................................................. 102

خرید فایل