فهـرست مطالـب
عنوان | صفحه | |||
تقدیم ..................................................................................................................................................... | ج | |||
تقدیر و تشکر ......................................................................................................................................... | د | |||
چکیده ..................................................................................................................................................... | هـ | |||
مقدمه ..................................................................................................................................................... | 1 | |||
کلیات ..................................................................................................................................................... | 4 | |||
فصـــل اول: امام سجاد (عَلیهِ السّلام) و عاشورا |
| |||
بخش اول : بیوگرافی مختصری از زندگی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) | 15 | |||
ولادت علی بن الحسین (عَلیهِ السّلام)..................................................................................... | 15 | |||
نام گذاری امام سجاد (عَلیهِ السّلام)........................................................................................ | 16 | |||
کنیه و القاب امام سجاد (عَلیهِ السّلام).................................................................................... | 17 | |||
دوران کودکی ................................................................................................................................ | 19 | |||
دوران نوجوانی .............................................................................................................................. | 20 | |||
مادر امام سجاد (عَلیهِ السّلام).................................................................................................... | 22 | |||
همسر و فرزندان امام (عَلیهِ السّلام).......................................................................................... | 24 | |||
قیام زید .......................................................................................................................................... | 25 | |||
شهادت امام سجاد (عَلیهِ السّلام).............................................................................................. | 27 | |||
بخش دوم : بررسی نقش امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در عاشورا ....................................... | 28 | |||
حرکت امام حسین (عَلیهِ السّلام) از مدینه ............................................................................ | 28 | |||
بیماری امام سجاد (عَلیهِ السّلام).............................................................................................. | 30 | |||
عدم توان مبارزه ........................................................................................................................... | 31 | |||
نشانه های جهاد در سیره امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در عاشورا ......................................... | 32 | |||
علل عدم قتل امام (عَلیهِ السّلام)............................................................................................... | 35 | |||
| 35 | |||
فصــل دوم: امام سجاد (عَلیهِ السّلام) و کاروان اسراء |
| |||
تبیین نقش امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در اسارت ............................................................................ | 38 | |||
| 38 | |||
امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در مجلس یزید ........................................................................................ | 43 | |||
خطبه امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در مسجد اموی ........................................................................... | 45 | |||
خواب دیدن همسر یزید و نجات اهل بیت (عَلیهِ السّلام) از شام ............................................... | 51 | |||
بازگشت به مدینه .................................................................................................................................. | 52 | |||
خطبه امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در مدینه ....................................................................................... | 54 | |||
|
| |||
فصـــل سوم: عبادت و امام سجاد (عَلیهِ السّلام) |
| |||
بخش اول : دعا و مناجات امام (عَلیهِ السّلام) ....................................................................... | 59 | |||
عبادت امام سجاد (عَلیهِ السّلام)............................................................................................. | 59 | |||
امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در محراب عبادت و معنویت ....................................................... | 60 | |||
نماز امام سجاد (عَلیهِ السّلام) ابلاغگر پیام شهیدان............................................................... | 63 | |||
علی بن الحسین سید الساجدین .............................................................................................. | 63 | |||
امام سجاد (عَلیهِ السّلام) و عبادت ........................................................................................... | 65 | |||
عبادت و آتش ............................................................................................................................... | 67 | |||
سقوط فرزند در چاه .................................................................................................................... | 67 | |||
امام و عبدالملک سروان .............................................................................................................. | 67 | |||
امام در مسجد کوفه ..................................................................................................................... | 69 | |||
بخش دوم : صحیفه سجادیه ......................................................................................................... | 70 | |||
تعریفی از صحیفه سجادیه ..................................................................................................... | 70 | |||
شرح صحیفه سجادیه .............................................................................................................. | 73 | |||
سند و رجال صحیفه سجادیه ................................................................................................ | 74 | |||
ابعاد صحیفه .............................................................................................................................. | 83 | |||
|
| |||
فصــل چهارم: سیاست و امام سجاد (عَلیهِ السّلام) |
| |||
بخش اول : با چه سیاستی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) از عاشورا به نفع اسلام استفاده کرد | 90 | |||
| 90 | |||
زنده نگه داشتن یاد و خاطره عاشورا ...................................................................................... | 90 | |||
جهاد در لباس اسارت ............................................................................................................... | 93 | |||
افشاگریها ....................................................................................................................................... | 94 | |||
بیان علل ........................................................................................................................................ | 95 | |||
بخش دوم : سیاست و برخورد امام سجاد(عَلیهِ السّلام)با حکومت های وقت .......... | 96 | |||
برنامه سیاسی کوتاه مدت ...................................................................................................... | 96 | |||
زندگی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در خلافت یزید .............................................................. | 99 | |||
واقعه اسفبار حرّه ..................................................................................................................... | 99 | |||
امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در واقعه حرّه ............................................................................... | 103 | |||
تحلیلهای نادرست ................................................................................................................... | 105 | |||
یزید و هجوم به مکه ............................................................................................................... | 110 | |||
دوران معاویه بن یزید .............................................................................................................. | 105 | |||
دوران مروان بن حکم ............................................................................................................. | 117 | |||
انحطاط دینی و سیاسی مردم .............................................................................................. | 119 | |||
دوران حکومت سیاه عبدالملک ............................................................................................. | 120 | |||
برخوردهای امام سجاد (عَلیهِ السّلام) با عبدالملک ........................................................... | 122 | |||
دوران ولید بن عبدالملک ....................................................................................................... | 124 | |||
شیوه امام در افشاگری علیه حاکمان ناصالح ..................................................................... | 125 | |||
نتایج ....................................................................................................................................................... | 128 | |||
پیشنهادات .......................................................................................................................................... | 134 | |||
فهرست منابع و ماخذ ...................................................................................................................... | 136 | |||
مقدمــه
امام سجاد (عَلیهِ السّلام) ، چهارمین پیشوای شیعه و ششمین آفتاب آسمان عصمت و طهارت است که در بحرانی ترین شرایط تاریخ اسلام عهده دار امر امامت امر گردید و قافله اسلام را از تاریکی های دوران حکومت بنی امیه به سلامت عبور داد و شیعه را از نابودی مصون داشت .
امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در روزگاری می زیست که همه صدا ها خاموش شده بود و امویان دارهایی را که برافراشته بودند همچنان نگه داشته و خون های مطهری را که ریخته بودند نمی شستند تا درس عبرتی باشد برای همه آنان که هنوز نفسی در سینه دارند و زمزمه ی زیر لب ، تا مبادا لب به سخن بگشایند و دودمان اموی را بر باد دهند .
آری ، امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در چنین روزگاری قافله سالار راهیان نور شد . قافله ای که ضربات سهمگینی بر پیکرش وارد شده و امویان این قافله را نابود شده می پنداشتند .
وقتی نگذاشتند که امام سجاد (عَلیهِ السّلام) ، بعد از واقعه عاشورا ، ندای حقیقت را بر فراز منبر جدش رسول الله (ص) فریاد کند آن امام همام در دل شب با دعا و نیایش ، عالی ترین روز دینداری و حق طلبی را به یارانش ابلاغ کرد . و باران نیازهای شبانه اش ، صحیفه ای از معارف و رهنمود ها و درس ها تدارک دید و با سجده های طولانی اش قیامها را شکل بخشید .
زمانی که دشمن اجازه نداد او درمیان یارانش و در جمع پیروانش حضور علنی داشته باشد ، آن حضرت با خلوت خویش جمع امویان را ضعیف ساخت و آرامش آن ها را بر هم زد ! به راستی که امام سجاد (عَلیهِ السّلام) محراب نیایش را میدان مبارزه با سیاست ها و تبلیغات امویان تبدیل کرد و از دعا که نرم ترین شیوه گفتاری است حربه ای برنده علیه دشمنان دین و منکران ولایت پدید آورد . او در مجلس یزید که خونخوارترین و بی رحم ترین بیدادگاه تاریخ بود با چنان شهامت و شجاعتی از حریم شهیدان کربلا دفاع کرد که نجوای سخنانش برای همیشه در گوش زمان و تاریخ باقی ماند.
امام سجاد (عَلیهِ السّلام) ، در آن مجلس و نیز در بقیه عمر خویش با منش و رفتار خود برای همه ی دشمنان به اثبات رسانید که در حلم ، علم ، فصاحت ، شجاعت مانند اجداد طاهرینش سرآمد خلق است . از آن پس هرگاه صدای نیایش امام سجاد(عَلیهِ السّلام) بلند می شد همه درد ها و رنجهایی که از سوی غاصبان ولایت و خلافت بر خاندان عصمت رفته بود پدیدار می گشت .
از نوای گرم و مهربان دعاهایش چیزهایی زیادی می توان دریافت ، ندای توصیه ی رسول خدا (ص) ، صلابت امیرالمونین علی (عَلیهِ السّلام) و رنجهای حسن بن علی (عَلیهِ السّلام) و مظلومیت های حسین (عَلیهِ السّلام) سالار شهیدان کربلا .
و اکنون به شناخت ابعاد وجودی آن زینیت بخش تقوا پیشگان می نشینیم . بدان که امید که مائده امداد های الهی ، در این مسیر یاری و توانمان بخشد .
فصل اول
بیوگرافی مختصری از زندگی امام سجاد (عَلیهِ السّلام):
این فصل شامل ولادت ، کنیه و القاب ، مادر و همسر و فرزندان و دوران کودکی ، نوجوانی و جوانی امام (عَلیهِ السّلام) می شود . در کل زندگینامه امام سجاد (عَلیهِ السّلام) را به صورت خلاصه ذکر کرده ایم .
فصل دوم
تبین نقش امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در عاشورا که به برکت امام حسین (عَلیهِ السّلام) به سوی کربلا ، بعد از آن به بیماری امام (عَلیهِ السّلام) که نقش زیادی در زنده ماندن امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در واقعه عاشورا داشت که آن یک تقدیر الهی برای استمرار امامت در جامعه اسلامی بود اشاره کرد . و رنج و مصیبت هایی که امروزه در روز عاشورا بر امام سجاد (عَلیهِ السّلام) وارد شده حضور آن حضرت در قتلگاه پرداختیم .
فصل سوم
بررسی نقش امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در اسارت :
در اینجا همراه می شویم با کاروان اسراء و با کاروانسالار آن ، امام سجاد (عَلیهِ السّلام) و با آن بزرگوار منزل به منزل می رویم و حوادث آن دوره را ورق می زنیم . در کوفه شهر مردمان حیله و ریا و در شام در مجلس یزید ، خونخوارترین و ستمکارترین عنصر تاریخ در مدینه شهر رسول خدا ، شهر نور.
فصل چهارم :
دعا و مناجات امام (عَلیهِ السّلام) بررسی عبادت های امام سجاد (عَلیهِ السّلام) ، بیان خضوع و فروتنی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) و حضور قلب آن حضرت در نماز و بیان نمونه هایی از عبادت های آن حضرت
فصل پنجم
توضیحی پیرامون صحیفه سجادیه :
همان کتابی که انجیل اهل بیت و زبور آل محمد لقب گرفت . در این فصل ابتدا تعریفی از
صحیفه سجادیه آورده ایم و به شرح های نگاشته شده بر صیحفه و سند و رجال آن پرداختیم و در ادامه امتیازات صحیفه سجادیه را متذکر شده ایم و در نهایت ابعاد صحیفه را ذکر کرده ایم
فصل ششم :
با چه سیاستی امام سجاد (عَلیهِ السّلام) از عاشورا به نفع اسلام استفاده کرد :
در این فصل به پیام رسانیها و سیاست امام سجاد (عَلیهِ السّلام) در زنده نگه داشتن یاد عاشورا را
اشاره کردیم . امام به دلیل اینکه واقعه عاشورا از اذهان پاک نشود ، به افشاگری و بیان علل قیام امام حسین (عَلیهِ السّلام) می پرداخت .
فصل هفتم
سیاست امام سجاد (عَلیهِ السّلام) با حکومت های وقت :
امام سجاد (عَلیهِ السّلام) با یزیدبن معاویه بن یزید ، مروان بن حکم ، عبدالملک بن مروان ، ولید بن عبدالملک هم عصر بود . با هریک از این حاکمان و ویژگی های حکومتی آن ها را به صورت جداگانه توضیح دادیم و در مورد واقعه اسفبار حره ، هجوم یزید به مکه و فتنه ابن زبیر و برخورد امام سجاد (عَلیهِ السّلام) با هریک از این ها مطالبی را در این فصل گنجاندیم .