تعیین رابطه بین جوسازمانی با اخلاق رفتاری وروحیه آموزگاران مدارس ابتدائی
1مقدمه
امروزه نظام آموزش و پرورش به عنوان یک پدیده اجتماعی جزء لاینفک زندگی اجتماعی به شمار میرود هرچند ساختار و عملکرد و ویژه گیهای آن در جوامع مختلف متفاوت است ولی وجوه مشترک بسیاری در میان نظامهای آموزشی یافت می شود وپیدایی وگسترش این نظامها حاکی از ضرورت واهمیت روزافزون آموزش وپرورش در جهان کنونی است.
ضرورت واهمیت مدیریت آموزشی در عصری که از سویی تقاضا برای آموزش وپرورش رشد بی سابقه ای پیدا کرده واز سویی ضرورت تغییر در تصمیم گیری وسیاست گذاری،بهبود کیفی وایجاد فرصتهای برابر آموزشی برای همگان نقش خطیر مدیریت نظام آموزشی را به وظیفه سنگین وپر مسئولیت مبدل ساخته تا با برنامه ریزی آگاهانه و سازماندهی هوشمندانه محیط سالم وجو سازمانی مطلوب وکارامد؛اثربخش ورضایت بخش را فراهم آورد.چون فراگرد آموزش وپرورش با انسان سرو کار دارد وچون انسان موجودی پیچیده است در نتیجه نیازبه تربیت مدیران شایسته واثربخش در سطوح مختلف آموزشی مورد تأکید است.
لازمه چنین مدیریتی محیط آموزشی آن است که شخص مدیر از هدفها وفراگردهای آموزشی وپرورشی مطلع باشد، سازمان آموزشی وروابط رسمی وغیر رسمی آن رابه درستی بشناسد و جو سازمانی مساعد برای انجام وظایف و فعالیتهای کارکنان بوجود آورد واز نیروهای انسانی ومادی موجود با این مقتضی استفاده کند،وحدت وهماهنگی لازم را میان اجزا وعناصر سازمان ایجاد کند وهمکاران و زیر دستان را به کار و فعالیت موثر بر انگیزد وموجبات رفتار اخلاقی و روحیه آنان را فراهم آورد تا محیطی موثر،کارامد،اثر بخش وپویا وفعال و...بوجود آورد(ادیبی،1381)
درک وآگاهی مدیران ازمفهوم جو درتحلیل وعملکرد مدیریت بسیارمهم تلقی می شود چرا که جو مدارس بر رفتار و روحیه معلمین و دانش آموزان تأثیر می گذارد،جو سازمانی علاوه بر تأثیرات زیادی که در رفتاراخلاقی و روحیه معلمان دارد شدیدأ بر شکل گیری خودانگاری دانش آموزان،نگرش آنان به تحصیل و کارها وبرقراری روابط متقابل مطلوب با دیگران نقش اساسی دارد(شیرازی،1373،ص156)
سازمان ها از جو یکسانی برخوردار نیستند، همانگونه که اعضا متفاوتند، جو نیز از سازمان به سازمان دیگر متفاوت است ،جو موجب تمایز سازمانها از یکدیگر میگردد و در نتیجه نتایج کارها وفعالیت های سازمان را تحت تاثیر قرار داده و می تواند موجب افزایش روحیه و انگیزش کارکنان گردد و در رفتار و اعمال اعضاء تاثیرگذار باشد.
جو سازمانی به منزله یک پل عمل میکند،در یک طرف پل جنبه های عینی و محسوس سازمان از قبیل ساختار، مقررات و شیوهای رهبری قرار دارندو در طرف دیگر روحیه و رفتار کارکنان واقع شده است...
جو سازمانی را می توان نتیجه رهبری مدیر دانست. مدیر مؤثر مهارت بسزایی در برانگیختن کارکنان با برآورده ساختن نیازهای روانی کارکنان دارد. تمامی این عوامل موجب بهره وری و اثربخشی کارکنان و در نهایت افزایش بهره وری و اثربخشی سازمان می‌شود به طور مثال، تحقیقات نشان می دهد جو سازمانی رابطه مستقیم با توانایی مدیر در برانگیختن کارکنان با برآورده ساختن نیازهای روانی آنها همچون توفیق طلبی، قدرت و.. دارد.
(محبت خواه،2011)
شایان ذکر است رفتارتنها تابعی از شیوه های رهبری یا ساختار سازمانی نیست، بلکه هرکس از دریچه هایی که به رنگ ارزشها،نیازها،و شخصیت خودش است به سازمان می نگرد و این همان اداراکاتی است که در طرز تفکر و رفتارش تاثیر می گذارد.
(دسلر،1378)
تحقیقات چهل ساله هی گروپ نشان می دهد جو سازمانی تأثیر بسزایی بر رفتار کارکنان و عملکرد سازمانی دارد. این بررسیها بیانگرآن است جو متعالی سازمان از یک طرف هزینه‌های جابه جایی کارکنان و مقاومت آنان در برابر تغییر را کاهش می دهد و از سوی دیگر موجب بهبود کیفیت کالا، نو آوری و ریسک پذیری می شود که نتیجه نهایی این تأثیرات افزایش سود آوری و وفاداری مشتریان است.
(محبت خواه،2011)
سازمان ها نظام های اجتماعی هستندکه حیات و پایداری آن ها وابسته به وجود پیوندهای قوی میان اجزا و عناصر تشکیل دهنده آنها است . کارآیی و بهره وری هر سازمانی تا حد بسیار زیادی درگرو عملکرد مناسب و صحیح کارکنان سازمان ها است. ازجمله عوامل مهم در ارتقاء عملکرد کارکنان در سازمانها اخلاق حرفه ای آنهاست . آموزش و پرورش مهم ترین سازمان علمی وآموزشی جوامع محسوب شده،که متولی امورتعلیم وتربیت انسان ها می باشند و به همین دلیل ماهیت و زیر بنای فعالیت های آموزشی را اخلاق ذکرمی کند. با توجه به اینکه اخلاق ، به انگیزه های زیربنایی رفتارها می پردازد و رفتارهای درست و غلط انسان رامورد بحث قرار می دهد، در عملکرد معلمان،جایگاه بنیادی دارد، رفتار آدمی به گونه ای نامشهود تاثیر شگرفی بر معادلات گوناگون سازمانی و ملی و در گستره ای وسیع تر جهانی گذاشته و بشر امروزی معیارهای اخلاقی متفاوتری نسبت به گذشته برگزیده و رفتارهای ویژه ای به حسب آن از خود بروز میدهد(مظاهری،1390)
در شرایط کنونی رعایت نشدن برخی معیارهای اخلاقی، نگرانیهای زیادی را در بخشهای مختلف جامعه به وجود آورده است. سقوط معیارهای رفتاری در بخش آموزش، پژوهشگران را واداشته تا در جستجوی مبناهای نظری در این رابطه بوده تا بتوانند مسیر مناسب اجرایی آن را فراهم سازند. لذا یکی از عمده ترین دغدغه های مدیران کارآمد در سطوح مختلف، چگونگی ایجاد بسترهای مناسب بـرای عوامل انسانی شاغل در تمام حرفه ها است تا آنها با حس مسئولیت و تعهد کامل به مسایل در جامعه و حرفه خود به کار بپردازند و اصول اخلاقی حاکم بر شغل و حرفه خود را رعایت کنند. اولین گام در دستیابی به این اهداف درک صحیح از مفهوم اخلاق و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنان در سازمان می باشد تا در گام های بعدی بر روی این عوامل دقت لازم صورت پذیرد.
ودرنهایت موثر بودن افراد در به ثمررساندن اهداف سازمانی بستگی مستقیم به چگونگی روحیه آنها دارد. از این روست که توجه به بالا بردن سطح روحیه کارکنان سازمانی جای پرارج و پر اهمیتی را در اداره امور سازمانهای اجتماعی به خود اختصاص داده است. کلمه روحیه نظیر کلمات حالت مزاجی به تنهایی معنی مشخص و یا خوب و بد ندارد. همان طور که اطلاع بر حالت مزاجی انسان که نماینده احوال عمومی بدن است مهم است دانستن روحیه نیز حائز اهمیت است زیرا نماینده وضع کلی روابط انسانی در یک سازمان است. (شیرکوند،1390)
به طور خلاصه جو سازمانی همانند هوای موجود در یک اتاق است، ما نمی توانیم جو سازمانی را ببینیم یا لمس کنیم، اما آن ما را احاطه کرده است و هر چه که اتفاق می افتد را تحت تاثیر قرار می دهد و خود نیز از آنچه که در سازمان می گذرد، تاثیر می پذیرد وکارکرد مدیر،معلم،دانش آموز ومیزان پیشرفت ویادگیری دانش آموزان وهمچنین روحیه وسلامت اخلاقی وروانی معلمان را کاملا تحت تأثیر قرار میدهد.(بررسی مفهوم جو سازمانی،محبت خواه،حسین،2011)
از آنجایی که معلم در جریان آموزش یک رکن بنیادی محسوب می شود،نقش کلیدی معلم در جریان یاددهی موجب شده است که متخصصان و صاحب نظران امر آموزش بهبود کیفیت نظام آموزشی جوامع رابه میزان بسیار مدیون بهبود کیفیت عملکرد معلمان بدانند بنابراین آماده سازی معلمان کارآزموده وبا رفتار اخلاقی وبا روحیه از جمله مسائل مهمی است که باید برنامه ریزان نظام آموزش وپرورش طریقی را برگزینند که بتوانند جوی را در مدرسه فراهم آورند تا یادگیرندگان را قادر سازند که در یادگیری وعملکرد موثر کاراتر باشند0(ارجمند،1383،)
بنابراین در این تحقیق با توجه به اهمیتی که جو سازمانی مدرسه در ایجاد اخلاق و روحیه قوی در معلمان می تواند داشته باشد به برسی رابطه آنها و ارایه راههایی برای بهبود جو سازمانی مدارس وبالا بردن رفتار اخلاقی و روحیه معلمان پرداخته خواهد شد.