تحقیق تفسیر سوره ناس
سوره ناس این سوره در مکه نازل شده و داراى 6 آیه است
محتوى و فضیلت سوره ناس
انسان همیشه در معرض وسوسه هاى شیطانى است ، و شیاطین جن و انس کوشش دارند در قلب و روح او نفوذ کنند ، هر قدر مقام انسان در علم بالاتر رود و موقعیت او در اجتماع بیشتر گردد ، وسوسه هاى شیاطین شدیدتر مى شود ، تا او را از راه حق منحرف سازد و با فساد عالمى عالمى را بر باد دهد .
این سوره به پیغمبر اکرم (صلى الله علیهوآلهوسلّم) به عنوان یک سرمشق و پیشوا و رهبر دستور مى دهد که از شر همه وسوسه گران به خدا پناه برد .
محتواى این سوره از جهتى شبیه سوره فلق است ، هر دو ناظر به پناه بردن به خداوند بزرگ از شرور و آفات مى باشد ، با این تفاوت که در سوره فلق انواع مختلف شرور مطرح شده ، ولى در این سوره فقط روى شر وسوسه گران ناپیدا ( وسواس خناس ) تکیه شده است .
در اینکه این سوره در مکه نازل شده است یا در مدینه ؟ باز در میان مفسران گفتگو است ، گروهى آن را مکى مى دانند ، و جمعى آن را مدنى مى شمرند ، ولى لحن آیاتش با سوره هاى مکى موافقتر است .
و با توجه به اینکه این سوره و سوره فلق طبق روایات با هم نازل شده ، و سوره فلق به عقیده جمع کثیرى مکى است این سوره نیز مى تواند مکى بوده باشد .
تحقیق تفسیر آیه الکرسی
قسمتی از متن:
بسم الله الرحمن الرحیم وصل الله علی محمد وال الطاهرین وعجل فرج ال محمد
اللّهُ لاَ إِلَـهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأَرْضِ مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ یُحِیطُونَ ب ِشَیْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَلاَ یَؤُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ ۲۵۵بقره
اللّه، که جز او معبودى نیست، زنده و برپادارنده است. نه خوابى سبک او را فرا گیرد و نه خوابى سنگین. آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است، از آنِ اوست. کیست آنکه جز به اذن او در پیشگاهششفاعت کند. گذشته و آینده آنان را مىداند. و به چیزى از علم او احاطه پیدا نمىکنند مگر به مقدارى که او بخواهد. کرسى (علم و قدرت) او آسمانهاو زمین را در برگرفته و نگهدارى آن دو بر او سنگین نیست و او والا و بزرگ است
نکته ها
به مناسبت وجود کلمهى «کرسى» در آیه، رسول اکرم صلى الله علیه وآله این آیه «آیةالکرسى» نامید. در روایات شیعه و سنى آمده است که این آیه به منزلهى قلّه قرآن است و بزرگترین مقام را در میان آیات دارد. همچنین نسبت به تلاوت این آیه سفارش بسیار شده ا ست، از على علیه السلام نقل کردهاند که فرمود: بعد از شنیدن فضیلت این آیه، شبى بر من نگذشت، مگر آنکه آیةالکرسى را خوانده باشم.
در این آیه، شانزده مرتبه نام خداوند و صفات او مطرح شده است. به همین سبب آیةالکرسى را شعار و پیام توحید دانستهاند. هر چند در قرآن بارها شعار توحید با بیانات گوناگون مطرح شده است، مانند: «لااله الاّ اللّه» ، «لااله الاّ هو» ، «لااله الاّ انت» ، «لااله الاّ انَا» ، ولى در هیچ کدام آنها مثل آیةالکرسى در کنار شعار توحید، صفات خداوند مطرح نشده است.
بررسی تفسیر آیات سوره بروج از تفاسیر مختلف
قسمتی از متن:
فرضیة تحقیق:
«سورة مبارکة بروج ، بیان اختصاری سرنوشت اقوامی خاص، اثر تربیتی عمده ای دارد.»
سؤالات تحقیق:
1- اصحاب الاخدود چه گروهی بودند؟
2- شکنجة مسلمانان در صدر اسلام برای چه هدفی صورت پذیرفته بود؟
3- اثر بیان اختصاری داستان فرعون و ثمود در این سوره چیست؟
4- اثر این سوره بر تربیت اخلاقی جوامع چگونه است؟
پیشینة تحقیق:
اکثر تفاسیری که تا انتهای قرآن به تفسیر سور قرآن پرداخته اند، به تفسیر این سوره نیز پرداخته اند.
چکیده ای در مورد سورة بروج:
سورة بروج مکی است و بیست و دو آیه دارد.
بیان آیات این سوره مشتمل بر انذار و بشارت است ،و در آن به سختی کسانی را انذار کرده که مردان و زنان مسلمان را به جرم این که به خدا ایمان آورده اند شکنجه می کنند. نظر مشرکین مکه که با گروندگان به رسول خدا(ص) چنین می کردند، آنان را شکنجه می کردند تا از دین اسلام به شرک سابق خود برگردند.
بعضی از این مسلمانان صبر می کردند و برنمی گشتند و لو شکنجه به هر جا که خواست برسد. و بعضی برگشته و مرتد می شدند و اینها افرادی بودند که اینها افرادی بودند که ایمان ضعیفی داشتند، همچنان که در آیة “ وَمِنَ النّاسَ مِن یَقول امنا بِالله فاذا اوذی فی الله جَعَل فتنه الناس کعذاب الله، وَ مِن الناسُ مِن یعبد الله علی حرف فَاِنَّ اصابَه خیر اطمَان به وَ اِن اصابته فتنه انقلب علی وَجهَهُ ” به وضع آنان اشاره می کند. خدای سبحان در این آیات قبل از اینکه اشاره ای به اصحاب اخدود می کند و این خود تشویق مؤمنان به صبر در راه خدای تعالی است، دنبال این داستان، اشاره ای هم به سرگذشت لشکریان فرعون و ثمود دارد، و این مایة دلخوش رسول خدا و وعدة نصرت به آن جناب و تهدید مشرکین است و این سوره به شهادت سباق آیاتش درمکّه نازل شده است[1].
[1] -تفسیر المیزان- ج 20 – ص 411 .
پایان نامه تفسیر آفرینش آدم و هبوط او در مرصاد العباد، مصیبت نامه و الهی نامه عطار
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد ( M.A )
چکیده :
هدف از پژوهش حاضر تفسیر آفرینش آدم و هبوط او در مرصاد العباد، مصیبت نامه و الهی نامه عطار (تطابق و عدم تطابق آن با آیات قرآنی) است. این تحقیق ما را به این نتیجه کلی میرساند که باورها و دیدگاههای نجم الدین رازی، عطار و اهل عرفان درباره آفرینش و هبوط انسان، درحقیقت ترجمه و تفسیر همان آیات و احادیثی است که درباره خلقت آدمی بیان شده است، اما در این میان تأکید و توجه اصلی عارفان از جمله نجم الدین رازی و عطار به دخالت مستقیم ذات پاک خداوندی – جل وعلا- در آفرینش و ساختن شکل و قالب انسان با ید قدرت خود و بدون دخالت غیر است و دلیل این مهم را اینگونه بیان میدارند که چون دل انسان، خزانه گنج معرفت خداوند است پس خداوند در خلقت آدمی به هیچ کس و هیچ موجودی اجازه دخالت نمیدهد، علاوه بر این عارفان و به ویژه نجم الدین رازی و عطار معتقدند که خلقت روح قبل از آفرینش جسم است و براین دیدگاه باور دارند که روح آدمی چندین هزار سال قبل از جسد او آفریده شده است و پس از خلقت جسم و قالب انسان ها، روح به کالبد آنان تعلّق میگیرد. از این رو عارفان به ویژه شیخ نجم الدین رازی و عطار، در ارتباط با خلقت انسان نظرات مختلفی را بیان میدارند از آن جمله گاهی هدف از آفرینش انسان را معرفت ذات خداوند میدانند و زمانی دیگر این هدف را محبت انسان به معشوق ازلی یا محبت حق به ذات پاک خود میدانند و گاهی هدف از خلقت او را، اعمال و عبادات او میدانند و در نهایت به احسان حق- جلّ و علا- به بندگان خود اشاره مینماید. این پژوهش در پنج فصل انجام شده که عبارتند از: فصل اول: کلیات تحقیق، فصل دوم: آفرینش انسان در ادیان و قرآن، فصل سوم: آفرینش انسان در اساطیر، ادبیات و عرفان، فصل چهارم: آفرینش انسان در مرصادالعباد، الهی نامه و مصیبت نامه، فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
واژگان کلیدی: آفرینش آدم، تفسیر، هبوط، مرصاد العباد، مصیبت نامه، الهی نامه، قرآن
مقدمه
در این تحقیق دیدگاههای شیخ نجم الدین رازی، عطار و قرآن مجید درباره چگونگی آفرینش انسان و هدف یا اهداف این پدیده عالم خلقت مورد بررسی قرار گرفته است. روش کار به این صورت بوده است که ضمن بیان دیدگاههای شیخ نجم الدین رازی، عطار و دیدگاههای قرآن نیز درباره آفرینش انسان بیان شود تا دیدگاههای ایشان به درستی معلوم و شناخته شود. «مرصاد العباد داستان دلکش و به هم پیوسته سرگذشت آدمی از آفرینش تا بازگشت ابدی است. نغزترین و گیراترین بخش کتاب «داستان آفرینش آدم» است و آن در واقع شعر عالی منثوری است که از خداپرستی عاشقانه عرفانی مایه گرفته است.»( نجم الدین رازی،1373: 27-26).
مهمترین موضوعی که در سخنان عطار مطرح است، موضوع خدا، انسان و جهان است؛یعنی جهان آفرینش که ارتباط آن با خدا فقط ارتباط خالق و مخلوق یا صانع و مصنوع است و دیگر هیچ! از آن رو که به سبب عدم سنخیت، جهان که جسم است و جهان خدا که روح کل و مطلق، هیچ ارتباطی نمیتوان میان آن دو برقرار کرد مگر آنکه مفصلی که از هر دو بهرهای داشته باشد در این میان قرار گیرد و این مفصل بنا بر نظر عطار و همفکرانش انسان است که آخرین خلقت است که هم از روح الهی بهرهای دارد و هم از جسم جهانی. این است جهانبینی فلسفی یا بهتر بگویم عرفانی عطار،که البته برای تبیین این جهان بینی باید نکاتی را درباره نظر وی در زمینه آفرینش، جان و روح و نفس، عشق، حرکت کمالی انسان، خدا، رابطه انسان و خدا و سر انجام وحدت وجود بررسی کرد.
عطار در«مصیبت نامه» نظریه تکاملی خود را چنین میآورد که از میان مخلوق میل آدمی به پیشرفت و ترقی است و این تمایل نمودار بلندی نفس اوست و همجنس بودنش با عالم الوهیت. انسان مرغی است از عالم غیب فرود آمده و عمری به سرگشته تا باز به آشیان خویش رسیده است.این عشق به رجعت یکی از آن جهت است که جهان جسمانی بار جان وی را نتواند کشید، و دیگر بدان سبب که هبوط او دلیل نقص وی است و حال آنکه آدمی خواهان کمال است و کمالش در عروج به آنجاست که از نخست بوده. الهینامه نیز مانند کتب دیگر با ستایش خداوند و نعت رسول اکرم(ص) و خلفای چهارگانه آغاز می شود و سپس در هشت بیت روح انسان را مورد خطاب قرار میدهد و برای او شش فرزند : نفس، شیطان، عقل، فقر، علم و توحید ذکر می کند، سپس بیدرنگ وارد اصل داستان میشود.
قرآن مجید نیز، کتاب زندگی و نسخه تکامل و سعادت و پیشرفت آدمی است، بنابراین به جا و ضروری است به یکی از سوالات اساسی انسان که همواره برای او مطرح بوده و هست«هدف ازآفرینش انسان چیست؟» و بشر میخواسته است بداند برای چه آفریده شده است و هدف از زندگی چیست؟ جواب داده شود.
فهرست مطالب
عنوان.......................................................................................................................................... صفحه
چکیده............................................................................................................................................... 1
مقدمه... ........................................................................................................................................... 2
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- بیان مسأله.................................................................................................................................... 5
1-2- روش کار.................................................................................................................................... 8
1-3- پرسش اصلی پژوهش................................................................................................................... 9
1-4- سوالات فرعی ............................................................................................................................. 9
1-5- فرضیه ها..................................................................................................................................... 9
1-6- پیشینه پژوهش ............................................................................................................................ 10
1-7- اهداف پژوهش............................................................................................................................ 12
1-8- روش پژوهش ............................................................................................................................. 12
1-9- ابزارهای گرد آوری اطلاعات ....................................................................................................... 12
فصل دوم
آفرینش انسان در ادیان و قرآن
2-1- آفرینش انسان.............................................................................................................................. 14
2-2- انسان نماینده خدا در زمین............................................................................................................ 15
2-3- فرشتگان در بوته آزمایش ............................................................................................................ 19
2-4- آدم در بهشت ............................................................................................................................. 22
2-5- چرا « ابلیس » مخالفت کرد ؟........................................................................................................ 24
2-6- آیا سجده برای خدا بود یا آدم ؟.................................................................................................... 25
2-7- بهشت آدم کدام بهشت بود؟.......................................................................................................... 25
2-8- گناه آدم چه بود ؟....................................................................................................................... 26
2-9- روایت قرآن و کتاب مقدس.......................................................................................................... 27
2-10- مقایسه معارف «قرآن» با «تورات»................................................................................................. 28
2-11- خدا چرا شیطان را آفرید ؟.......................................................................................................... 31
2-12- بازگشت آدم به سوی خدا........................................................................................................... 31
2-13- چرا جمله (( إِهبَطُوا )) تکرار شده است ؟...................................................................................... 32
2-14- مخاطب در إِهبَطُوا کیست ؟......................................................................................................... 32
2-15- هدف آفرینش از دیدگاه قرآن ................................................................................................... 33
2-16- پیامبر و امام، هدف خلقت........................................................................................................... 36
2-17- قرب ربوبی............................................................................................................................... 38
2-18- جهان آفرینش به سوی کمال....................................................................................................... 40
2-19- آدم در مسیحیت........................................................................................................................ 41
2-20- شواهدی و تفاسیری از خلقت نو در مسیحیت................................................................................. 44
فصل سوم
آفرینش انسان در اساطیر، ادبیات و عرفان
3-1- آفرینش انسان از خاک .............................................................................................................. 46
3-2- خلقت انسان در اساطیر یونان....................................................................................................... 49
3-3- خلقت انسان در اساطیر بین النهرین............................................................................................... 51
3-4- آفرینش انسان در اساطیر زرتشتی................................................................................................. 53
3-5- آفرینش انسان در اساطیر چین...................................................................................................... 54
3-6- آفرینش انسان در اساطیر آفریقا.................................................................................................... 55
3-7- آفرینش انسان در اساطیر مصر...................................................................................................... 57
3-8- منشأ پیدایش انسان از گیاه........................................................................................................... 57
3-9- نخستین جفت در اساطیر ایرانی.................................................................................................... 58
3-10- پیدایش انسان در اساطیر آفریقا.................................................................................................. 60
3-11- کاربرد عناصر ایزدی در آفرینش انسان ...................................................................................... 60
3-12- اساطیر مانوی و گنوسی............................................................................................................ 62
3-13- پیدایش انسان در اساطیر بابلی ................................................................................................... 63
3-14- آفرینش انسان در اساطیر چین و مصر ........................................................................................ 64
3-15- پیدایش انسان از نسل خدایان..................................................................................................... 64
3-16- آفرینش موجودی دیگر به همراه انسان ...................................................................................... 68
3-17- خلق انسان به شکل آفریدگار.................................................................................................... 70
3-18- آفرینش زن در مرتبة دوم.......................................................................................................... 71
3-19- از دست دادن سعادت جاودانگی............................................................................................... 74
3-20- جهان پس از مرگ.................................................................................................................. 77
3-21- فلسفه آفرینش از دیدگاه عرفان، فلسفه وکلام ............................................................................. 78
3-22- نظریه عرفا.............................................................................................................................. 78
3-23- نظریه فلاسفه........................................................................................................................... 82
3-24- نظریه متکلمان......................................................................................................................... 85
3-25- دیدگاه ملاصدرا...................................................................................................................... 86
فصل چهارم
آفرینش انسان در مرصادالعباد، الهی نامه و مصیبت نامه
4-1- سیمای انـسان کامل در آثار عطار ............................................................................................ 90
4-2- آفرینش روح از دیدگاه عطار................................................................................................... 95
4-3- خلقت آدم در چهل شبانه روز .................................................................................................. 97
4-4- داستان آفرینش آدم و حوا از دیدگاه عطار.................................................................................. 98
4-5- سجده کردن فرشتگان بر حضرت آدم و خلیفه و جانشینی آدم برروی زمین ................................... 106
4-6- سجده نکردن شیطان بر حضرت آدم ........................................................................................ 108
4-7- فریفته شدن حضرت آدم و رانده شدن از بهشت (هبوط) .............................................................. 109
4-8- نفخ روح ............................................................................................................... 114
4-9- تأویل واژه نور........................................................................................................................ 115
4-10- مقام ابلیس ............................................................................................................................. 116
4-11- خانه ی عنکبوت ..................................................................................................................... 118
4-12- آفرینش انسان از دیدگاه شیخ نجم الدین رازی ......................................................................... 118
4-13- اهداف خلقت آدم از دیدگاه نجم الدین رازی .......................................................................... 125
4-14- خلقت و آفرینش انسان در مرصادالعباد ..................................................................................... 126
4-15- و مراد از امانت و عرض آن : انا عرضنا الامانة............................................................................. 126
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
5-1- نتیجه گیری .............................................................................................................................. 131
فهرست منابع....................................................................................................................................... 136