تحقیق سیری در زندگانی حکیم خیامی نیشابوری
مقدمه
مطالعات آثار و دست نوشته های به جای مانده از اندیشمندان ، نوایغ و مشاهیر برای عموم مردم خصوصاً نسل آینده ساز ، جوانان فرهیخته و فرهنگ دوست امروز ایران ، ضروری است . زیرا بررسی آثار علمی ، ادبی ، فکری و تاریخی اندیشمندان میهن اسلامی موجب می شود تا آنان بدانند نیاکانشان از چه پیشینه تمدنی درخشانی برخوردار بوده ، چگونه می اندیشیده ، چگونه می زیستند و چگونه توانسته تمام فرهنگ ها بویژه تمدن دنیای غرب را چنانکه بزرگان آنها بارها اعتراف کرده اند . طی قرون پنجم تا نهم مدیون خود سازند و در علوم و متون مختلف اعم از طب ، ریاضی، فیزیک ، شیمی ، معماری و ادبیات پیشتاز همگان باشند .
این گذشته تابناک و غرور آفرین در آینه کتیبه های سنگی و سفالینه ها و آثار نقش بستته بر لوحه ها و اسناد و نسخه های خطی نمایان و آشکار است . لیکن به رغم تلاش های گسترده ای که برای معرفی این آثار شده ، باید که این میراث گرانبها از دسترس و اطلاع نسل جوان امروز به دور مانده ، به طوری که بسیاری از جوانان این مرز و بوم حتی اسامی برخی دانشمندان مشهور هم وطن خود را که منشا تحول دانش بشری بوده اند ، نشنیده اند و آثار و کتایبهای آنان را نمی شناسند .
خوشبختانه در عصر نظام شکوهمند اسلامی فرصتی پدید آمده است تا برای بازیابی هویت فرهنگی و احیای تمدن پرشکوه ، اسلامی و ملی تلاش هایی از سوی همه فرهنگ دوستان و فرهیفتگان کشور صورت پذیرد . بی شک مهمترین هدف همه دست اندرکاران ، هویت دار کردن نسل امروز و ایجاد و ارتباط بین نسل ها ، بویژه با گذشته درخشان کشور است .
امید است نسل جوان کشور با مطالعه این آثار که متناسب با فهم و اطلاعات آنان است، با شناخت بیشتر از گذشته پرافتخار خود به سوی آینده ای روشن تر گام بردارند .
1- زیستواره علمی و کارنامه درخشان خیامی
غیاث الدین ، ابوالفتح عمر ابن ابراهیم خیامی نیشابوری ، از بزرگترین ریاضیدانان و اندیشمندان اسلامی ، نیمه دوم قرن پنجم و ربع اول قرن ششم است ؛ عمر نام خاص اوست و ( غیاث الدین ) عنوانی افتخاری است که بعدها در زندگی دریافت نمود . لقب ( خیامی ) نشان می دهد که پدر یا سایر بستگان وی ، پیشینه خیمه دوزی داشته اند . وی در خانواده ای نیشابوری به دنیا آمد و در همان جا نیز تعلیم و تربیت یافت .
2- ایران در روزگار حکیم نیشابوری
خیام اندک زمانی پس از اینکه خراسان ، توسط سلجوقیان اشغال شد ، به دنیا آمد . سلجوقیان ، خوارزم ، ایران و آذربایحان را نیز تاراج کردند . آنها امپراتوری بزرگ متزلزلی را بنا نهادند . این دولت را « ابوطالب طغرل یک ) بنیاد نهاد و در سال 590 قمری به فرمان خلیفه عباسی و به دست خوارزمشاهیان انقراض یافت .
...
4- آثار ریاضی حکیم خیامی
1- الرساله فی البراهین علی مسائل علم الجبر و المقابله .
عمده ترین اثر ریاضی خیامی ، کتاب جبر و مقابله اوست . از این رساله ، هفت نسخه خطی شناخته شده است . متن عربی و ترجمه فارسی این کتاب همراه نسخه خطی شناخته شده است . متن عربی و ترجمه فارسی این کتاب همراه شرح و حواشی عالمانه ، به همت روان شاد دکتر غلامحسین مصاحب به نام حکیم عمر خیام بعنوان عالم جبر تاکنون سه مرتبه با ویرایش جدید در سال های 1317 ، 1339 و 1379 خورشیدی چاپ و انتشار یافته است .
2- رساله فی قسمه ربع دایره / رساله در تحلیل یک مسئله .
این رساله را خیامی ،پیش از رساله جبر و مقابله خود نوشته است . موضوع آن تحلیل یک مسئله هندسی به معادله درجه سوم و حل آن به وسیله قطوع مخروطی است . در امرداد ماه سال 1310 خورشیدی ، زنده یاد عباس اقبال آشتیانی ، ضمن مقاله ایی با عنوان « راجع به احوال حکیم عمر خیام نیشابوری » در شماره هشت دوره اول ماهنامه شرق نوشت : « غیر از تالیفاتی که از خیام در دست است و یا مورخین از او نقل کرده اند ، نگارنده رساله ای از او دارم به عربی در پنج ورق به خط نسخ ریز ، در حل یک مسئله جبری به وسیله قطوع مخروطی ، در جواب کسی که آن را از حکیم سوال کرده و عنوان آن این است : هذه رساله لابی الفتح عمر ابن ابراهیم الخیامی .
حکیم ابولقاسم فردوسی
هویت ایرانی در شاهنامه
شاهنامه : گذر از اسطوره تا حماسه
بررسی و تحلیل
نتیجه
حکیم ابولقاسم فردوسی
حکیم ابولقاسم فردوسی ، حماسه سرا و شاعر بزرگ ایرانی در سال 329 هجری قمری در روستایی در نزدیکی شهر طوس به دنیا آمد . طول عمر فردوسی را نزدیک به 80 سال دانسته اند، که اکنون حدود هزار سال از تاریخ درگذشت وی می گذرد.
فردوسی اوایل حیات را به کسب مقدمات علوم و ادب گذرانید و از همان جوانی شور شاعری در سر داشت . و از همان زمان برای احیای مفاخر پهلوانان و پادشاهان بزرگ ایرانی بسیار کوشید و همین طبع و ذوق شاعری و شور و دلبستگی او بر زنده کردن مفاخر ملی، باعث بوجود آمدن شاهکاری برزگ به نام «شاهنامه» شد .
شاهنامه فردوسی که نزدیک به پنجاه هزار بیت دارد ، مجموعه ای از داستانهای ملی و تاریخ باستانی پادشاهان قدیم ایران و پهلوانان بزرگ سرزمین ماست که کارهای پهلوانی آنها را همراه با فتح و ظفر و مردانگی و شجاعت و دینداری توصیف می کند .
فردوسی پس از آنکه تمام وقت و همت خود را در مدت سی و پنج سال صرف ساختن چنین اثر گرانبهایی کرد ،در پایان کار آن را به سلطان محمود غزنوی که تازه به سلطنت رسیده بود ، عرضه داشت ، تا شاید از سلطان محمود صله و پاداشی دریافت نماید و باعث ولایت خود شود.سلطان محمود هم نخست وعده داد که شصت هزار دینار به عنوان پاداش و جایزه به فردوسی بپردازد. ولی اندکی بعد از پیمان خود برگشت و تنها شصت هزار درم یعنی یک دهم مبلغی را که وعده داده بود برای وی فرستاد.
و فردوسی از این پیمان شکنی سلطان محمود رنجیده خاطر شد و از غزنین که پایتخت غزنویان بود بیرون آمد و مدتی را در سفر بسر برد و سپس به زادگاه خود بازگشت.
علت این پیمان شکنی آن بود که فردوسی مردی موحد و پایبند مذهب تشیع بود و در شاهنامه در ستایش یزدان سخنان نغز و دلکشی سروده بود ، ولی سلطان محمود پیرو مذهب تسنن بود و بعلاوه تمام شاهنامه در مفاخر ایرانیان و مذمت ترکان آن روزگار که نیاکان سلطان محمود بودند سروده شده بود.همین امر باعث شد که وی به پیمان خود وفادار نماند اما چندی بعد سلطان محمود از کرده خود پشیمان شد و فرمان داد که همان شصت هزار دینار را به طوس ببزند و به فردوسی تقدیم کنند ولی هدیه سلطان روزی به طوس رسید که فردوسی با سر بلندی و افتخار حیات فانی را بدرود گفته بود و در گذشته بود و جالب این است که دختر والا همت فردوسی از پذیرفتن هدیه چادشاه خودداری نمود و آن را پس فرستاد و افتخار دیگری بر افتخارات پدر بزرگوارش افزود.معروف ترین داستانهای شاهنامه : داستان رستم و سهراب ، رستم و اسفندیار ، سیاوش و سودابه زال و رودابه است
برداشت از بناهای تاریخی – خانه حکیم باشی در کاشان
فهرست مطالب
مقدمه ۵
اندازه برداری ۶
۱ توضیح در مورد شیوه اندازه برداری ۶
الف: روش مثلث بندی در پلان: ۶
ب: روش استفاده از شلنگ تراز ۷
ج: مقطع و اندازه برداری طاقها ۷
۲ بررسی مشکلات اندازه برداری و نحوه اصلاح اندازه برداری ها ۹
۳ بیان اهمیت اندازه گیری در شناخت بنای تاریخی ۱۰
گردآوری اطلاعات ۱۲
۱ معرفی و دسته بندی منابع ۱۲
۲ کاستی های موجود در گردآوری اطلاعات و امکان رفع آن ۱۴
۳ شیوه دسته بندی: طبقه بندی و پردازش اطلاعات ۱۵
۴ اهمیت و تاثیر مطالعه در شناخت و معرفی بنای تاریخی ۱۵
معرفی بنا ۱۸
۱) توضیح موقعیت شهر کاشان ۱۸
الف ـ اوضاع جغرافیایی ۱۸
آب و استعداد خاک و زمین ۲۱
درباره ابنیه تاریخی کاشان ۲۲
خرابی زلزله های چهارصد سال اخیر ۲۶
وجه تسمیه کاشان ۲۷
۳ شرح وضع موجود بنا ۲۸
بررسی عوامل موثر در شکل گیری بنا ۳۳
۱ آداب و شیوه تفکر و زندگی ۳۳
۲ نقش الگوهای رفتاری و اجتماعی ۳۴
۱) مردم واری ۳۴
پرهیز از بیهودگی ۳۵
نیارش ۳۶
خود بسندگی ۳۷
درون گرایی ۳۷
حیاط: ۳۹
۳ امکانات فنی و اجرایی ۴۰
ب) بررسی اقلیم در بناهای خشتی ۴۰
ب) محاسن بناهای خشتی: ۴۱
پ: به علت قطور بودن دیوارها و در مواردی پوششهای آنها عایق حرارتی و برودتی به وجود می آید. ۴۲
ج)معایب بناهای خشتی: ۴۲
پ: ترکها: ۴۳
د) اثر زلزله بر بناهای خشتی: ۴۳
۴ ویژگیهای زمان و مکان در شکل گیری بنا: ۴۴
۵ بازتاب شرایط بومی و اقلیمی ۴۵
معماری بومی اقلیم گرم و خشک ۴۵
دانشگاه هنر ۴۸
دانشجویان : غزال صالحی ۴۸
فصل نخست : اندازه برداری ۵۰
فصل دوم : گردآوری اطلاعات ۵۱
فصل سوم : معرفی بنا ۵۲
فصل چهارم : بررسی عوامل موثر در شکل گیری بنا ۵۳
۴ ویژگیهای زمان و مکان در شکل گیری بنا: ۵۴
حیاط: ۵۵
۳-امکانات فنی و اجرایی ۵۶
۱-تفاوت تعداد طبقات در بناهای تاریخی و ساختمانهای امروزی ۵۷
۲-تمهیدات اندیشیده در بناهای قدیمی برای جلوگیری از رطوبت ۵۸
۳-تفاوت ساختار بنای تاریخی در مقایسه با بنای امروزی ۵۸
۴-نسبت اندازه دهانه و خیز طاق ۵۹
۵-تفاوت ضخامت دیوار در ساختمانهای جدید و بناهای تاریخی ۶۰
۶-تفاوت پی در ساختمانهای تاریخی و امروزی ۶۰
۷-تفاوت و شباهت تویزه (در بناهای تاریخی) و پل (در بناهای امروزی) ۶۱
تفاوت تویزه و پل : ۶۱
شباهت تویزه و پل : ۶۱
تامل و شناخت بنای تاریخی در آشنایی و فهم معماری چه نقشی دارد ؟ ۶۲
مقدمه
از سززمینی صحبت به میان می آوریم که بوی تاریخ و اجتماع را از پله های شکسته آن می توان استشمام کرد و مردمانش را از گذشته های گذشته ، که بارهای معرفت را بر دوش داشتند شناخت .
در درس برداشت از بناهای تاریخی این بار به سراغ کاشان رفتیم سرزمینی که خانههای قدیمی آن معماری خیال انگیز دارند و هیچ کس نیست که با دیدن این خانهها زبان به تحسین نگشاید و از این همه هنر و سلیقه به وجد نیاید . خانه حکیمباشی ازجمله بناهای قدیمی است که قدمت آن به دوران قاجار بر می گردد .
در درس برداشت از بناهای تاریخی سعی کردیم تا حد توان آنچه را که موردنظر اساتید گرامی بود بنحو مطلوب برداشت و ارائه نمائیم . هر چند در این مسیر با مشکلات فراوانی روبرو شدیم و ارائه کاستی هایی به همراه داشت اما بهرحال امیدواریم که مراتب رضایت اساتید محترم را فراهم کرده باشیم .
با تشکر – گروه برداشت از خانه حکیم باشی کاشان ، مهر۸۲
اندازه برداری
۱ توضیح در مورد شیوه اندازه برداری
نخستین قدم در کار برداشت بنای تاریخی به منظور تهیه پلان ها، نماها و مقاطع و… از ساختمان، بعد از شناسایی دقیق بنا اندازه گیری است. مطمئن ترین شیوه اندازه برداری استفاده از روش مثلث بندی است. در این شیوه با تبدیل پلان به تعدادی مثلث متوالی کار اندازه برداری انجام می شود.
الف: روش مثلث بندی در پلان:
با در نظر گرفتن سه نقطه a,b,c در سه گوشه اتاق کار را آغاز می کنیم. فاصله ac,bc را اندازه می گیریم بعدac(a,ac) و bc(b,bc) محل تقاطع دو کمان موقعیت درست نقطه c را به ما می دهد این کار را بطور متوالی برای هر سه نقطه انتخابی از پلان انجام می دهیم تا زمانی که پلان کامل شود.
در برداشت از خانه حکیم باشی کار اندازه برداری را با حیاط و اتاقهای اطراف آن آغاز کردیم سپس زیر زمین و پلان بام و در آخرین مرحله پلان حیاط پشتی و طویله ها و انبار را برداشت نمودیم.