افزایش سطح کویرها و کاهش کیفیت آب و خاک یکی از مهمترین معضلات چند دهه ی اخیر است. افزایش جمعیت دنیا و به تبع آن افزایش احتیاج به مواد غذایی باعث رویکرد انسان به کشاورزی شده و در این راستا ، تبدیل اراضی به زمین های کشاورزی بدون در نظر گرفتن مسائل مربوط به آن در بسیاری از مناطق دنیا باعث بروز بحران شده است که یکی از آنها همین پیشروی کویرهاست (9) کویر به جائی گفته می شود که در اثر افزایش محلولهای نمک در سطح خاک ، قابلیت تولید خاک کاهش می یابد و در نهایت به کلی از بین می رود. به بیان دیگر محل تولید غذای انسان تخریب می شود حفظ کیفیت آب و خاک بدلایل ذکر شده یکی از اصلی ترین وظایف انسان در حال حاضر است. زیرا نه تنها نسل حاضر در معرض خطر قرار می گیرند ، بلکه نسلهای آینده نیز از خطر ایجاد شده مصون نخواهند ماند.
در کشور ایران با توجه به قرار گرفتن در موقعیت جغرافیائی خاص ( وقوع در عرض جغرافیایی30 درجه که کمربندی از مناطق بیابانی در روی زمین را شامل می شود ) اهمیت این مسأله دو چندان می شود. کشور ما دارای میانگین بارندگی سالیانه ای بسیار پائین تر از میانگین بارندگی دنیاست ( حدود 3/1 ) و همین مقدار بارندگی نیز پراکنش منظومی چه از نظر مکانی و چه در زمانهای مختلف سال ندارد. لذا باید برای استفاده ی بهینه از منابع آبی موجود حداکثر توجه ( علمی – کاربردی ) اعمال شود. منطقه ی گرمسار نیز که به عنوان محلّ مورد بررسی انتخاب شد دارای خصوصیات جغرافیایی خاصی است. از یک طرف در قسمت شمالی چسبیده به البرز مرکزی و ارتفاعات آن است و از طرفی در طرف جنوب متصل به بزرگترین کویر ایران ( کویر مرکزی ) است (17) که هرگونه استفاده ی نادرست از منابع آبی زیر زمینی این منطقه ، امکان گسترش کویر را بطرف مناطق شمالی ، بیشتر می کند.
در این منطقه در بسیاری از مناطق جنوبی دشت ، به علت کاهش عملکرد محصول در اثر کاهش کیفیت خاک ، زمین ها رها شده و با حفر چاه در دیگر مکانها ، اراضی جدیدی تحت شخم قرار گرفتند یعنی با در نظر نگرفتن توان اکولوژیکی منطقه ، باعث تشدید عمل بیابان زایی در منطقه شده است لذا با تعیین هدفهای تحت بررسی ، امکان جلوگیری از پیشرفت کویر در دیگر مناطق مورد بحث قرار خواهد گرفت تا راه حل هایی مناسب برای این مسأله تشخیص داده شوند.
فهرست مطالب
فصل اول : مقدمه 5
فصل دوم : روش کار 7
بخش اول : سوابق تحقیق 8
1-1- مطالعات موردی 8
1-2- تداخل آب شور و شیرین در سفره های ساحلی 8
1-2-1- مخروط بالا آمده آب شور و نحوه کنترل آن 10
1-2-2- رابطه گیبن – هرزبرگ بین آبهای شور و شیرین 13
1-2-3- طول گاوه آب نافذ دریا 14
بخش دوم : ویژگیهای آبخیز گرمسار 16
2-1- ویژگیهای دشت 16
2-2- اقلیم دشت 16
2-3- زمین شناسی دشت 17
2-4- زمین شناسی بالا دست حوزه 18
2-5- نگرشی کلی بر رودخانه حبله رود 20
2-6- دبی مواد محلول و جامد رودخانه حبله رود 20
2-7- سرشاخه های حبله رود 21
2-8- منشا نمکهای منطقه 23
بخش سوم : مواد و روشها 25
3-1- آمار و اطلاعات مربوط به آبهای زیر زمینی 25
3-2- آمار و اطلاعات مربوط به زمین شناسی حوزه بالا دست26
3-3- اطلاعات مربوط به زهکشی 27
بخش چهارم : بررسی علل شور شدن خاکهای دشت گرمسار 28
4-1- آبهای زیر زمینی 28
4-1-1- بیلان آبی دشت 28
4-1-2- بررسی میزان آفت و کسری آبخانه دشت از سال 79 تا 82 31
4-1-3- تاثیر شیمیایی پمپاژ بیش از حد مجاز بر کیفیت آب زیرزمینی گرمسار 32
4-1-4- قابلیت آبگذاری دشت گرمسار 40
4-1-5- بررسی میزان شوری آب چاها 40
4-1-6- طبقه بندی آبهای زیرزمینی گرمسار 42
4-1-7- راههای جلوگیری از پیشروی آب شور به داخل سفره آب شیرین 42
4-2- زمین شناسی بالادست43
4-2-1- کیفیت شیمیایی آب حبله رود 43
4-3- عدم زهکشی و یا زهکشی ناکارآمد و تایید این مساله در افزایش شوری خاک دشت44
فصل سوم : نتایج بحث 47
فصل چهارم : پیشنهادات 51
فصل پنجم : نتیجه گیری 54
فصل ششم: منابع 56
فهرست جدولها
شماره 1- میزان نمک آب حبله رود در دو ماه کم و پر آب 21
شماره 2- آمار منابع آبی دشت گرمسار از سال 79 تا 84 30
شماره 3- تغییرات سالیانه پیزومترهای دشت ، سال آبی 80 – 79 33
شماره 4- تغییرات سالیانه پیزومترهای دشت ، سال آبی 81 – 80 35
شماره 5- تغییرات سالیانه پیزومترهای دشت سال آبی 82 – 81 37
فهرست شکلها صفحه
شماره 1- جهت جریان آب در منطقه آب شیرین ، شور و حد وسط 9
شماره 2- مخروط بالا آمده آب شور 10
شماره 3- اثر پمپاژ در تشکیل مخروط بالا آمده 13
شماره 4- رابطه شوری آب چاه و میزان پمپاژ 13
شماره 5- عمق مرز بین آب شور و شیرین 14
شماره 6- طول گاوه آب نافذ دریا در زیر آب شیرین 15
شماره 7- منحنی افت و کسری مخزن دشت از 79 تا 82 39
پایان نامه کشت خاکهای هیدروپونیک
فهرست:
مقدمه
تکثیر گیاهان به روش آبکشت
- کاشت بذر
- کاشت در جعبه تکثیر
- کاشت بذر در بستر خنثی
- کاشت بذر در محیط مایع
- تکثیر غیربذری
- عناصر غذایی
- ترکیب عناصر در گیاهان
- عناصر پرمصرف
- عناصر کم مصرف
- عناصر غیرضروری
- نکات مهم در ملایم کمبود در عناصر غذایی
- روابط متقابل عناصر غذایی
- کودهای مخلوط
- pH
- عناصر غذایی پویا و غیرپویا
- غلظت عناصر غذایی و عملکرد
- آماده سازی محلولهای غذایی
- تغذیه از طری برگ
- تجزیه محلولهای غذایی
- روش کشت
- نکات عمده
- محیط های نگهدارنده
- کشت در ماسه – سیستم باز
- کشت در ریگ سیستم بسته
- آب
- پدیده اسمز
- تعرق
- آبیاری
- محیط ریشه
- نقش ریشه ها
- روابط جذب عناصر غذایی
- اثرات رشد گیاهان و آزمون های گیاهی
- کارایی فتوسنتز
- کنترل بیماریها
- کاشت و مدیریت آن
- گیاهان سازش پذیر با کشت بدون خاک
- سیستم های متفاوت کشت هیدروپویک
- سیستم های بدون سوبسترا
- سیستم های همراه سوبسترا
- تعاریف کشت گیاهان بیرون از خاک
مقدمه
آبکشت یا هایدروپونیک روش نوینی برای پرورش گیاهان است که درآن خاک زراعی بکار نمی رود. پایه و اساس این تکنیک عبارتست از تغذیه گیاه در محلولی که کلیه عناصر غذایی لازم و اساسی گیاه در آن وجود دارد. ریشه گیاه ممکن است یا مستقیما در محلول غذایی قرار گیرد و یا در بستری از مواد خنثی که آغشعته به محلول غذایی است.
فن کشت بدون خاک عناوین مختلفی دارد: آبکشت یا هایدرویونیک ، هوا کشت یا ایروپونیک ، هواکشت معلق، کشت در مایع یا هایدروکالچر ، در این بخش از کتاب سعی میکنیم عناوین فوق را که معمولاً به روش های مختلف آبکشت اطلاق میشود شرح دهیم.
آبکشت ، بمعنای عام خود ، شامل همه روش هایی است که در آنها از خاک استفاده نمی شود و آب در یک زمان هم منبع مواد غذایی و هم وسیله انتقال آن به گیاه بشمار میرود، و باین ترتیب همه عناوین فوق را در برمیگیرد. لفظ هایدرویونیک در اصل از کلمه یونانی «یونوس» بمعنای «کار» مشتق شده است و بمعنای چیزی است «که با آب کار میکند» و در فارسی اصطلاحاً آبکشت خوانده میشود. ولی در عمل آبکشت اختصاصا به یکی از روش های کشت بدون خاک گفته می شود که در آن گیاهان در بستری از مواد خنثی که آغشته به محلول غذایی است پرورش مییابند. در حالیکه بستر به زمین متکی است. در این کتاب آنجا که روش های مختلف شرح داده میشوند، آبکشت بمعنای اختصاصی خود بکار رفته است. روش های دیگر آبکشت را بترتیب زیر می توان توصیف کرد:
هواکشت: ریشه گیاهان در هوا آزاد بوده و در عین حال بنحوی استوار نگهداشته می شوند و محلول غذایی متناوبا روی آنها پاشیده می شود.
کشت در مایع: ریشه گیاه کاملا در محیط مایع قرار دارد.
هوا کشت معلق: ریشه گیاهان در بستری از مواد خنثی قرار دارد و در محلول غذایی رقیقی غوطه ور است.
آبکشت شناور: روش جدیدی از هواکشت است که در آن گیاهان بر صفحات مشبکی قرار دارند که روی محلول غذایی شناور است.
شرحی که در این کتاب از روشهای مختلف می آوریم می تواند اصول کلی آبکشت را روشن تر کرده و تفاوت ها و شباهت های فنون مختلف آنرا روشن سازد.
برای اینکه خواننده بهتر بتواند کاربرد عملی هر یک از این روشها را دریابد ذیلا بطور مختصر هدفها و امکانات گوناگون کاربرد آنها را شرح می دهیم.
- تولید میوه و سبزی تازه در زمینهای خشک، سنگی، باتلاقی، و زمینهایی که بدلیلی غیرقابل کشت هستند.
- بهره برداری از اماکن متروکه مثل انبار، گاراژه و غیره.
- کشت گیاهان علوفه ای بطور متوالی برای واحدهای کوچک دامداری.
- صرفه جوئی قابل ملاحظه در مصرف آب در مناطقی که آب کمیاب است.
- بازده بیشتر در تولید سبزیجات و گلهای خارج از فصل در گلخانه.
- سهولت پیشینی میزان عملکرد
- کیفیت بهتر محصولات
- کاهش میزان ابتلا به بیماریهای ارگانیک و انگلی گیاهان.
- کاهش هزینه نیروی انسانی، بعلت حذف عملیاتی که به خاک مربوط می شود.
منابع و مآخذ
1) کشت گیاهان بیرون از خاک (کشت هیدروپونیک)، ترجمه علی روستایی ، ناشر موسسه نشر جهاد
2) مدیریت کشت بدون خاک، ترجمه کاظم هاشمی مجد / ویراستار علمی: دکتر حسین شریعتمداری، انتشارات باغ اندیشه.
3) آبکشت، مهندس عبدالوهاب سجادی
4) کشاورزی بدون خاک، مهندس عبدالوهاب سجادی.
5) اینترنت