سیره امام على و تساهل و تسامح
چکیده:
مقدمه
واژه ها و اصطلاحات در هر فرهنگى معانى و خاستگاه ویژه خود را دارد و بدون توجّه به فرایند تاریخى و مبانى فکریى که در پیدایش آن ها مؤثر بوده است هرگز نمى توان درباره آن ها داورى کرد. این مطلب در مورد واضح ترین مفاهیم نیز صادق است; مثلاً، تعریف یک مسلمان از «خدا»، «انسان»، «دین» یا «اصلاح» غیر از تعریف یک مسیحى است. یکى از مسائلى که اکنون در عرصه فکر و اندیشه، با آن مواجهیم، همین مسأله است که افراد بدون ملاحظه پیشینه تاریخى و مبانى فکرى، برخى مفاهیم غربى را مطرح مى کنند و آگاهانه یا ناآگاهانه سعى مى کنند آن ها را منطبق با فرهنگ اسلام قلمداد نمایند; از جمله این مفاهیم واژه «تسامح و تساهل» است. برخى «تسامح و تساهل» را مادرِ تمدن ها و عامل دین دارى واقعى و اکسیرى معجزه آسا براى حلّ تضادهاى اجتماعى و سیاسى مى دانند. اینان اهل تساهل بودن را از افتخارات خویش مى شمارند. برخى دیگر آن را آفت دین و مخالف کتاب و سنّت و ابزارى در دست مخالفان براى تقدّس زدایى از فرهنگ اسلام مى دانند. البته اگر این مفهوم، که از فرهنگ غرب واردادبیات ماشده است، به صورت علمى تبیین گردد ومبانى فکرى و پیش فرض هاى آن از منظر اسلام نقد و بررسى شود، به یقین، در بین دین باوران اختلاف فاحشى نخواهد بود. بسیارى از اختلافات موجود از خلط مباحث و عدم توجه به مبانى و پیشینه این مفهوم ناشى مى شود. به تعبیر امیرالمؤمنین(علیه السلام)، «اگر باطل از حق کاملاً جدا مى گردید، بر آنان که پى جوى حقیقتند پوشیده نمى ماند و چنانچه حق از باطل خالص مى شد، زبان معاندان ازآن قطع مى گردید. ولى قسمتى از حق و قسمتى از باطل را مى گیرند و به هم مى آمیزند. این جاست که شیطان بر دوستان خود چیره مى شود و تنها آنان که مورد رحمت خدا بوده اند، نجات مى یابند.»( [1])
موضوع تسامح و تساهل
تسامح و تساهل داراى مفهومى گسترده است که با ابعادى گوناگون در زندگى دو فرد،دوخانواده، دوقبیلهوحتى رابطه دولت با ملت و دولت ها با هم مطرح مى شود.
مقاله سیره پیامبر اکرم درباره رفتار با سالمندان
فهرست مطالب:
لطافت و خوش خلقی از برجسته ترین ویژگیهای پیامبر(ص) است
پیامبر و سالمندان
منابع
........................................................................
چکیده ی متن:
پیامبر اکرم (ص) در میان مردم بهترین خلق را داشت و گرامی ترین و با تقواترین آنها بود، تا جائیکه طبری اظهار داشت: کسی را خوش خلق تر از حضرت محمد (ص) ندیدم . قرآن کریم نیز از اخلاق حسنه حضرت محمد (ص) به خوبی و عظمت یاد می کند و اخلاقی چون حیا، کرم، شجاعت، بردباری و دیگر صفات زیبای او را یادآور می شود .
از این رو پیامبر اکرم(ص) که بهترین مردم برای خانواده و امتش بود، با حسن معاشرت، احترام و اکرام با دیگران برخورد می کرد. از اخلاق حضرت محمد(ص) تعامل و برخورد با خانواده بوده است که بسیار با مهربانی و لطافت با آنها برخورد می کرد و به آنها احترام می گذاشت.
وی در برخی امور و پاسخگویی به نیازهای آنها بسیار سهیم بوده و برای خانواده خود به ویژه برای حضرت خدیجه (س) و حضرت فاطمه(س) ارزش بسیار قائل بود، به خصوص در دورانی که اکرام به زن بدترین اعمال به شمار می رفت.
نبی اکرم (ص) با سالمندان و کودکان بسیار مهربانانه و لطیف رفتار می کرد تا جائیکه هنگامی که در نماز می ایستاد و صدای گریه کودکی را می شنید نمازش را به سرعت به پایان می رساند تا مادر کودک را بیابد و یا هنگامی که حسن و حسین در سجده بر پشت پیامبر اکرم (ص) می نشستند، سجده نماز را بسیار طولانی می کرد تا آنها از پشت پیامبر اکرم(ص) پایین بیایند .
برخورد و رفتار حضرت محمد (ص) با خدمتکاران نیز مهربانانه بود و از سر تقصیرات و کوتاهی آنها می گذشت، آنها را می بخشید و عفو می کرد. شواهد این امر در کتابهای تاریخی بسیار آمده است و گفته می شود او هیچ گاه خدمتکاری را نیازرد و دلشکسته و اندوهگین نساخت.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: طرح تحقیق
1- مقدمه....................................................................................................................
2- اهمیت و ضرورت ...............................................................................................
3- پیشینه ی تحقیق ...................................................................................................
4- اهداف تحقیق .......................................................................................................
5- روش تحقیق ........................................................................................................
6- محدودیت های تحقیق و پیشنهادات .....................................................................
7- معانی لغوی واژه ها ............................................................................................
فصل دوم: یافته های تحقیق
بخش اول: اخلاق فردی ...........................................................................................
مقدمه .........................................................................................................................
1- عبادت ..................................................................................................................
2- سخاوت ...............................................................................................................
3- زهد و پرهیزگاری ...............................................................................................
4- ادب ......................................................................................................................
5- صبر و استقامت...................................................................................................
بخش دوم: اخلاق سیاسی........................................................................................
مقدمه..........................................................................................................................
1- مسئولیت پذیری....................................................................................................
2- رعایت امانت.........................................................................................................
3- التزام به تعهدات...................................................................................................
4- برخوردهای مودبانه با دستگاه حاکم .................................................................
الف- عمل به سیره ی پیامبر اکرم.............................................................................
ب- موعظه..................................................................................................................
1- رهنمودهای اخلاقی امام به مامون.......................................................................
2- رهنمودهای اخلاقی امام به شیعیان.....................................................................
3- احقاق حقانیت امور در حوزه ی سیاسی..............................................................
بخش سوم: اخلاق خانوادگی...................................................................................
مقدمه..........................................................................................................................
1- محبت و مهرورزی با اعضای خانواده
2- محبت به خدمتکاران و غلامان.............................................................................
3- تامین مخارج زندگی..............................................................................................
بخش چهارم: اخلاق مردمی.....................................................................................
مقدمه..........................................................................................................................
1- حسن خلق نسبت به دیگران..................................................................................
2- همدلی امام (ع) با توده ی مردم...........................................................................
الف- ناکامی مامون در سیاست های عوام فریبانه....................................................
ب- تلاش امام (ع) در جهت اعتلای اسلام..................................................................
فصل سوم:
جمع بندی و نتیجه گیری...........................................................................................
فهرست منابع و مآخذ ...........................................................................................................
فصل اول
طرح تحقیق
1- مقدمه
2- تعریف موضوع
3- اهمیت و ضرورت تحقیق
4- مروری بر مطالعات انجام شده
5-اهداف تحقیق
6- طرح سؤال و فرضیه
7- روش تحقیق
8- محدودیت هاو پیشنهادات
9- معانی لغوی واژه ها
مقدمه
یکی از مهمترین مباحثی که امروزه در علوم انسانی مطرح می شود بحث های اخلاقی است. در اینکه فلسفه ی اخلاقی چیست و بهترین و موثرترین فلسفه ی اخلاق چه نوعی از آن است کتب بسیار زیادی در این رابطه تهیه و تدوین شده است و از اصول اساسی آن و راههای رسیدن به فضایل اخلاقی بحث شده است. باید توجه داشت که آدم همواره در زندگی اش برای تشخیص درست امور و در نهایت داشتن زندگی سالم و سعادتمند نیازمند راهنما و الگوهای اخلاقی و تربیتی است و البته با مطالعه در زندگی انسان های بزرگی چون پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه ی معصومین، افراد می توانند در این راه قدم برداشته تا به کمال و سعادت حقیقی دست یابند.
امام رضا (ع) به عنوان یک انسان نمونه و کامل از جمله همان افراد برگزیده ای هستند که مسلمانان و شیعیان با مطالعه و تحقیق در سیره ی اخلاقی ایشان در ابعاد گوناگون زندگی ایشان می توانند راه سعادت حقیقی را پیدا کرده و به کمال مطلوب نائل آیند. اصولاً از آن جا که ائمه ی اطهار مورد تایید خداوند متعال بوده و همواره آنها از فیوضات ویژه الهی برخوردار بوده اند رفتار و منش آن بزرگواران می تواند راهگشای خوبی جهت سعادت و خوشبختی جوامع انسانی تلقی می شود. از این رو با توجه به اهمیت مباحث اخلاقی و تاثیر آنها در زندگی انسان ها، در این تحقیق سعی شده است که با استمداد از اخلاقیات امام هشتم (ع) الگوی مناسبی جهت افراد طالب کمال ارائه شود. امید است که مورد رضایت حضرت حق و امام رضا (ع) واقع شود.
اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به فاصله ی بسیار طولانی که جامعه ی امروزی با عصر رسالت و امامت ائمه اطهار (ع) دارد ضرورت یادآوری و بررسی سیره ی عملی و رفتاری آنها در ادوار مختلف زندگی آن بزرگواران امری اجتناب ناپذیر است .بررسی جنبه های مختلف زندگی آن پیشوایان معصوم در امور مخلفی چون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اخلاقی و.. امری لازم وحیاتی است تا با کمک از سیره ی اخلاقی و اجتماعی آنها بتوان بسیاری از مسائل و مشکلات اخلاقی و... را در دنیای امروزی را برطرف ساخت.
مروری بر مطالعات انجام شده
در رابطه با سیره ی اخلاقی امام رضا (ع) کتب و مقالات متعددی تالیف شده است. اما کتب و مقامات بسیاری که اینجانب مورد مطالعه قرار دادم همه جوانب و خصوصیات اخلاقی ایشان از قبیل اخلاق فردی و خانوادگی، اجتماعی و سیاسی را به طور کامل و یک جا مشاهده نکرده ام. لذا در اکثر کتب مطالعه شده بیشتر به جنبه ی سیاسی زندگانی امام رضا (ع) پرداخته شده است. از جمله کتاب تحلیلی از زندگانی امام رضا (ع) از محمد صادق عارف که این کتاب به 2 بخش گسترده تقسیم می شود که تنها در صفحات محدودی از بخش اول به بعد اخلاقیات ایشان آن هم از نظر فردی و اجتماعی پرداخته شده و در ادامه آن و بخش دوم منحصر به زندگانی فکری و سیاسی ایشان می شود.
مقدمه
یکی از مهمترین مباحثی که امروزه در علوم انسانی مطرح می شود بحث های اخلاقی است. در اینکه فلسفه ی اخلاقی چیست و بهترین و موثرترین فلسفه ی اخلاق چه نوعی از آن است کتب بسیار زیادی در این رابطه تهیه و تدوین شده است و از اصول اساسی آن و راههای رسیدن به فضایل اخلاقی بحث شده است. باید توجه داشت که آدم همواره در زندگی اش برای تشخیص درست امور و در نهایت داشتن زندگی سالم و سعادتمند نیازمند راهنما و الگوهای اخلاقی و تربیتی است و البته با مطالعه در زندگی انسان های بزرگی چون پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه ی معصومین، افراد می توانند در این راه قدم برداشته تا به کمال و سعادت حقیقی دست یابند.
امام رضا (ع) به عنوان یک انسان نمونه و کامل از جمله همان افراد برگزیده ای هستند که مسلمانان و شیعیان با مطالعه و تحقیق در سیره ی اخلاقی ایشان در ابعاد گوناگون زندگی ایشان می توانند راه سعادت حقیقی را پیدا کرده و به کمال مطلوب نائل آیند. اصولاً از آن جا که ائمه ی اطهار مورد تایید خداوند متعال بوده و همواره آنها از فیوضات ویژه الهی برخوردار بوده اند رفتار و منش آن بزرگواران می تواند راهگشای خوبی جهت سعادت و خوشبختی جوامع انسانی تلقی می شود. از این رو با توجه به اهمیت مباحث اخلاقی و تاثیر آنها در زندگی انسان ها، در این تحقیق سعی شده است که با استمداد از اخلاقیات امام هشتم (ع) الگوی مناسبی جهت افراد طالب کمال ارائه شود. امید است که مورد رضایت حضرت حق و امام رضا (ع) واقع شود.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: طرح تحقیق
1- مقدمه....................................................................................................................
2- اهمیت و ضرورت ................................................................................................
3- پیشینه ی تحقیق ...................................................................................................
4- اهداف تحقیق ........................................................................................................
5- روش تحقیق .........................................................................................................
6- محدودیت های تحقیق و پیشنهادات .....................................................................
7- معانی لغوی واژه ها ............................................................................................
فصل دوم: یافته های تحقیق
بخش اول: اخلاق فردی ...........................................................................................
مقدمه .........................................................................................................................
1- عبادت ..................................................................................................................
2- سخاوت ................................................................................................................
3- زهد و پرهیزگاری ...............................................................................................
4- ادب ......................................................................................................................
5- صبر و استقامت....................................................................................................
بخش دوم: اخلاق سیاسی........................................................................................
مقدمه..........................................................................................................................
1- مسئولیت پذیری....................................................................................................
2- رعایت امانت.........................................................................................................
3- التزام به تعهدات....................................................................................................
4- برخوردهای مودبانه با دستگاه حاکم ..................................................................
الف- عمل به سیره ی پیامبر اکرم.............................................................................
ب- موعظه..................................................................................................................
1- رهنمودهای اخلاقی امام به مامون.......................................................................
2- رهنمودهای اخلاقی امام به شیعیان......................................................................
3- احقاق حقانیت امور در حوزه ی سیاسی..............................................................
بخش سوم: اخلاق خانوادگی...................................................................................
مقدمه..........................................................................................................................
1- محبت و مهرورزی با اعضای خانواده
2- محبت به خدمتکاران و غلامان..............................................................................
3- تامین مخارج زندگی..............................................................................................
بخش چهارم: اخلاق مردمی.....................................................................................
مقدمه..........................................................................................................................
1- حسن خلق نسبت به دیگران..................................................................................
2- همدلی امام (ع) با توده ی مردم............................................................................
الف- ناکامی مامون در سیاست های عوام فریبانه....................................................
ب- تلاش امام (ع) در جهت اعتلای اسلام..................................................................
فصل سوم:
جمع بندی و نتیجه گیری...........................................................................................
فهرست منابع و مآخذ .............................