شورش علویان در زمان مامون عباسی
قسمتهایی از متن:
"عباسیان" با ادعای انتساب به خاندان پیامبر و شعار جلب رضایت و احقاق حقوق از دست رفته آنان قدرت را به دست گرفتند. گروهی از شیعیان پس از دوران سختی که در زمان امویان پشت سرگذاشته بودند به عباسیان که با شعار "الرضا من آل محمد" بر سرکار آمده بودند، امید بستند.
بعدها رویگردانی عباسیان از این شعار و تحت فشار و شکنجه قرار گرفتن علویان موجب جدایی این دو جریان شد و قیامها و شورشهای مختلفی در نواحی مختلف در دوران خلفای عباسی به رهبری علویان سازماندهی شد.
انگیزۀ قیامها
انگیزۀ اصلی این قیامها در دست گرفتن حکومت و احقاق حقوق از دست رفته علویان و امر به معروف و نهی از منکر در مقابل حکومت ظلم و جور عباسی بوده است. هر چند انگیزههای غیرالهی نیز در مواردی دیده میشد، اما هدف بیشتر این قیامها و افرادی که آن را همراهی میکردند اهداف اصلاحی بود، به هر حال درگیری بین دو حزب علوی و عباسی در قالب بحثهای کلامی و ادبی آغاز شده و سرانجام به مرحلۀ عمل و میدان جنگ کشیده شد.[1]
نخستین قیام علویان
نخستین قیام علوی در روزگار عباسیان در زمان خلافت منصور، قیام "محمد بن عبدالله بن حسن" در سال 145 هـ ق بود که شیعیانش او را "نفس زکیه" و "المهدی" مینامیدند. محمد خلافت را حق خود میدانست از این رو با گروهی از یارانش از بیعت با سفاح امتناع کرد. محمد موفق شد حمایت گروه زیادی از مردم مکه و مدینه از جمله فقیهانی چون مالک بن انس را به خود جلب کند. ...
...
تلاش برای کسب قدرت سیاسی
سامانیان نسبت به نام سامان خدات بانی و کد خدای ده سامان در ناحیه بلخ و یا سمرقند،از خاندانهای دهقان ایرانی بودند. با ورود اسلام به آن نواحی در اواخر قرن اول ه.ق مردم به اسلام روی آوردند. در دوره امارت اسد بن القسری بر خراسان، سامان خدات از ترس دشمنانش به مرو گریخت و ازوی درخواست کمک کرد. وی به حمایت از سامان برخاست و با سرکوب کردن مخالفان دوباره سامان خدات در بلخ به قدرت رسید. به این سبب سامان خدات به اسلام روی آورد. از ابتدای قرن سوم حکومت برخی از نواحی خراسان و ماوراءالنهر به واسطه همکاری سامانیان با خلفا به آنان واگذار شد. حکومت نصر بن احمد از همان آغاز مورد تاًیید دستگاه خلافت بود، چون خلیفه واثق با الله طی منشوری تمتمی ماوراءالنهر را به وی داد.
ایام حکومت نصر بن احمد با تحولات بسیار مهمی مصادف که از ظهور صفاریان و سقوط طاهریان ناشی می شد. سقوط طاهریان فرصت مناسبی بود برای استقلال سامانیان در ماوراءالنهر . مهمترین خطری که بخارا را مواجه می شد، حملات خوارزمیها به آنجا بود که پس از تسلط به قتل و غارت گسترده ای پرداختند و به علت نداشتن یک رهبر سیاسی و نظامی قدرتمند مجبور شدند که برای برقراری نظم و امنیت از سامانیان کمک بگیرند. به این طریق موفق شدند تا تسلط نسبتاً ضعیف صفاریان را پایان دهند.
امیر اسماعیل با حمله به مرکز حکومت ترکان نتایج بسیار زیادی در برداشت. فتح طراز، نوعی آرامش در مرزهای شمالی سامانیان به وجود آورد و همچنین با گرایش امیر طراز و بسیاری از دهقانان آن ناحیه به اسلام و تبدیل کلیسای آنجا به مسجد جامع زمینه نفوذ اسلام در آن ناحیه فراهم که خود اعتبار معنوی قابل توجهی برای سامانیان داشت. همچنین اسماعیل غنایمی به دست آورد که می توانست امکانات نظامی او را برای لشکرکشیهای بعدی فراهم کند. ...
...
فهرست:
1- ایده کلی طرح پژوهشی.............. 1
2 - موقعیت تاریخی کاروانسرا و پل.... 2
3- وضعیت فعلی کاروانسرای شاه عباسی.. 2
4- شناسنامه کاروانسرا............... 4
5- کاربریهای کاروانسرا در طول حیات خود 5
6- موقعیت بنای کاروانسرای شاه عباسی. 7
7- وضعیت موجود بنای کاروانسرا....... 7
8- وضعیت پل شاه عباسی کرج- گذشته و حال 8
بخشهایی از متن :
ایده کلی طرح پژوهشی
نظر به اینکه هر اثر تاریخی نمی تواند جدا از فرهنگ دوره خود باشد و یا به عبارتی دیگر هر اثر تاریخی بگونه ای تبلور و فیزیکی فرهنگ زمان خود می باشد، سپس برای شناخت هر اثر لازم است مسائل و مباحث اقتصادی، اجتماعی فرهنگی دوره مربوطه و همچنین امور حکومتی سیاسی قرن یا آن دوره همزمان با شکل گیری اثر تاریخی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و پس از جمع آوری اطلاعات ذیربط به تجزیه و تحلیل آنها پرداخت شود و همواره بایستی مطالعات شناخت اثر تاریخی به اساس استنتاج و نتیجه گیری از تجزیه و تحلیل های مباحث و موارد فوق قرار بگیرد.
...
وضعیت فعلی کاروانسرای شاه عباسی
زمین کاروانسرای مورد بحث حدود 3000 متر مربع مساحت دارد و 900 متر مربع آن به محوطه حیاط مرکزی تعلق دارد.
حرایم اطراف بنا از هر سمت 6 متر مربع تعیین و به تصویب رسیده است. حریم کاروانسرا بجز قسمتهایی که مورد تعرض و تصرف قرار گرفته و دارای پرونده شکایات می باشد، در بقیه قسمتها رعایت گردیده است. بنا از نظر حریم منظر چنانچه
سزاوار و شایسته است رعایت نشده است.
کاروانسرای عباسی کرج بالقوه دارای ارزشهای فرهنگی- هنری و اقتصادی قابل ملاحظه ای می باشد که به دلایلی از انظار مستور مانده است.
پایان نامه بررسی جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب در دوره عباسی
چکیده پایان نامه
این پایان نامه مشتمل بر ذکر نام دهها نفر از ادبای گرگان و نیز بررسی جایگاه و سهم آنان در ادبیات عرب از سال 132 هـ الی 656 هـ که به دوره عباسی اختصاص دارد می باشد. با عنایت به تحولات گوناگون منطقه گرگان در طی قرون گذشته، نخست شرحی از موقعیت جغرافیایی و تاریخی این منطقه که هم اکنون به نام استان گلستان شناخته می شود، آمده است. بحث درباره اوضاع علمی و ادبی و فرهنگی گرگان در فصول پایان نامه به شکل تفصیلی گنجانده شده است.
موضوعات متنوعی در این پایان نامه آمده است که از جمله می توان به نامهای متعدد گرگان و تغییرات حاصله در مقاطع زمانی مختلف، علل و میزان رواج ادبیات عرب در گرگان ، مروری بر مهمترین ادبا و علمای منطقه گرگان و شرح مختصری راجع به آنان با توجه به اسناد تاریخی موجود، علوم مورد تدریس و شیوه های آموزشی، گزیده ای از اشعار ادبا و شعرای گرگان و چندین سرفصل دیگر اشاره نمود.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده
مقدمه
1. فصل اول ـ کلیات
1-1- اهمیت تحقیق ........................................................................ 2
1-2-ضرورت تحقیق و پیشینة آن.......................................................... 2
1-3- روش تحقیق ......................................................................... 3
1-4- هدف تحقیق .......................................................................... 4
1-5- مشکلات و موانع تحقیق............................................................. 5
2. فصل دوّم ـ وضعیت جغرافیایی وتاریخی گرگان در عصر عباسی
2-1- گرگان و استرآباد در عصر عباسی .................................................. 7
2-2-موقعیت جغرافیایی گرگان در عصر عباسی......................................... 8
2-2-1-نقشه ایالت گرگان در عصر عباسی .......................................... 10
2-2-2- نقشه و تقسیمات سیاسی فعلی استان گلستان.............................. 11
2-3-3- اظهار نظر بزرگان علمی وادبی درکتب مختلف در مورد گرگان ........... 12
2-3- موقعیت تاریخی گرگان در عصر عباسی........................................... 14
2-3-1-کیفیت جنبش و شکل گیری عباسیان......................................... 17
2-3-2- حکومتهای مختلف گرگان در عصر عباسی ................................ 19
الف) طاهریان (206-259 هـ)...................................................... 19
ب) صفاریان (245-393 هـ)....................................................... 20
ج) آل بویه (320- 447هـ)......................................................... 20
د) سامانیان (279-375هـ).......................................................... 21
2-3-3- مقامات عالی گرگان در عصر عباسی............................................ 22
2-3-4- شخصیتهای متنفذ گرگانی در عصر عباسی...................................... 23
2-3-5- فرمانروایان بنی عباس در گرگان................................................ 24
2-3-6- خلافت هارون الرشید و برخی خلفای عباسی ................................ 24
3. فصل سوم : اوضاع علمی، ادبی و فرهنگی گرگان در عصر عباسی
3-1- فضای علم و ادب گرگان ........................................................... 27
3-2- خط، زبان، علوم و ترجمه کتب علمی درگرگان ................................. 32
3-3- نگاهی به برخی آثار وکتب علمی ، ادبی ، تاریخی و ... درعصر عباسی....... 34
3-3-1- کتب علمی ، ادبی ، تاریخی و... در سراسر ایران.......................... 34
3-3-2- کتب علمی ، ادبی ، تاریخی و... در گرگان................................. 35
3-4- نگاهی به برخی جلسات و شیوه های آموزشی در گرگان در عصر عباسی...... 38
4. فصل چهارم : زبان وادبیات عربی درگرگان در عصر عباسی
4-1-وضعیت زبان و ادبیات عربی در ایران در سراسر ایران ........................... 44
4-2-وضعیت زبان و ادبیات عربی درگرگان ............................................ 44
4-3- وضع کلی آموزش در گرگان درعصر عباسی ..................................... 47
4-4- تدریس در گرگان در عصر عباسی................................................. 49
4-5- نوع علوم مورد تدریس در گرگان در عصر عباسی................................ 51
4-6-تأثیر عصر تفسیرنویسی عربی در گرگان در عصر عباسی بر ادبیات عربی...... 53
4-7- علل رواج زبان وادبیات عرب در گرگان درعصر عباسی........................ 54
4-7-1- حکومت علویان در گرگان .................................................. 54
4-7-2- علاقمندی حاکمان ............................................................ 55
4-7-3- شرایط اقلیمی ................................................................. 56
4-7-4- سفر ادبا و علمای بزرگ ایران به گرگان ................................... 56
4-7-5- وضعیت مناسب امنیتی ....................................................... 56
4-7-6- سفرگرگانی ها به کشورهای عربی .......................................... 57
4-7-7- علاقه مندی مردم ............................................................. 57
5. فصل پنجم : بررسی جایگاه وسهم ادبای گرگان در ادبیات عرب در عصر عباسی
5-1- مشهورترین ادبای ایران در عصر عباسی ........................................... 59
5-2- رجال و ادبای مشهوری که به گرگان آمدند ....................................... 60
5-3- تعامل ادبای گرگان با ادبای سایر نقاط ایران در عصر عباسی ................... 63
5-4- مشهورترین ادبای گرگان در عصر عباسی ......................................... 65
5-5- مولفین و مدرسین بزرگ گرگان در عصر عباسی ................................. 72
5-6- بررسی نقش وجایگاه تعدادی از ادبای گرگان در ادبیات عرب ................ 74
5-7- گزیده شعر برخی از ادبای گرگان در عصر عباسی ............................... 85
6. فصل ششم ـ نتیجه گیری وپیشنهاد
6-1- نتیجه گیری ........................................................................... 91
6-2- پیشنهاد................................................................................. 93
6-3- فهرست ادبا و علما ................................................................... 94
6-4- فهرست آثار مهم ادبی و علمی ..................................................... 102
فهرست منابع و مآخذ........................................................................ 107