حال با توجه به این مطالب به نظر میرسد به منظور در گیر کردن و ادامه شرکت دانش آموزان در فرایند یادگیری و فراگیری هر چه بیشتر مطالب توسط آنها ، فهم ترجیحات، سبک یادگیری و سبک شناختی هر یک از آنها بسیار مؤثر است.بنابر این سازگار کردن روشهای آموزشی دانش آموزان با سبک های یادگیری آنها بسیار سودمند است. این امر مستلزم این است که در ابتدا سبک ها ی یادگیری آنها را شناسایی کنیم. هدف اصلی این پژوهش نیز شناسایی نقش رویکردهای یادگیری در میزان اثربخشی روش یادگیری مشارکتی در درس ریاضی است.
فهرست مطالب
فصل اولکلیات.. 1
مقدمه.. 2
بیان مساله.. 3
فرضیه های پژوهش.. 4
سوالات تحقیق.. 4
مراحل اجرای طرح.. 5
فصل دومادبیات تحقیق.. 6
نظریه اندیشمندان.. 7
تحقیقات انجام شده مرتبط با موضوع.. 12
منابع 16
خلاقیت اوج توانایی تفکر بشری است که توانسته است انسان را به مرحله پیشرفت و ترقی برساند و او را در حل تمام مسائل و مشکلات زندگی یاری دهد. نمونه های خلاقیت را می توان در نقاشی روی دیوار در زمان غارنشینان، خلق یک اثر هنری، ماشین‌آلات صنعتی و آشپزی و خیاطی و … دید .
در حقیقت خلاقیت یک مفهوم انتزاعی و پیچیده‌است. اما ابهام در معنـــی و مفهوم کلمه به معنی پیچیدگی خود جریان خلاقیت نیست، زیرا خلاقیت را می توان به راحتی در زندگی روزانه حس کرد و آن را لمس کرد .
اخیراً محققان و روان شناسان به بعد اجتماعی و محیطی آن توجه کرده اند و معتقدند که خلاقیت را نمی‌توان بدون توجه به ابعاد اجتماعی و محیطی آن بررسی کرد. به نظر استرانبرگ(۱۹۸۹) فرایند خلاقیت در ذهن شخص با متغیرهای اجتماعی رابطه دارد . واقعیت این است که به خلاقیت نمی توان با تمرکز بر یک بعــــد نگریست . ابعاد فردی یا محیطی نمی تواند بیانگر ماهیت خلاقیت باشند.بلکه خلاقیت ازسویی نیز تابع نظام اجتماعی خلاق است. به همین دلیل خلاقیت هرگز نتیجه عمل فرد به تنهایی نیست .
یکی از ابعاد محیطی اجتماعی خلاقیت،مدرسه می‌باشد.تورنس بیان می کند مسئله توسعه خلاقیت در نظام آموزشى رسمى بیشتر از این جهت حائز توجه است که بر اساس پژوهشها دریافته‌ایم که درابتداابتکار وخلاقیت دراغلب کودکان مشاهده می‌شود ولى منحنى تحول آن در حدود۱۰سالگى افت می کندو سیر نزولی می یابدو نتیجه آن فقدان علاقه به یادگیری وافزایش مشکلات رفتاری و انگیزشی است. به قول تورنس عدم بروز این توانایى عموماً به نامناسب بودن روشهای تدریس مربوط می‌شود .
در این میان معلمان نقش کلیدی را بر عهـــده دارند معلمان می توانند با استفاده از انواع روشهای خلاق امکان ظهور خلاقیت در کودکان و نوجوانان را فراهم سازند. امــــروزه تمام کودکان دبستانی باید با واقعیت ها و مفاهیم علمی آشنا شوند زیرا زندگی در عصر صنعتی بدون استفاده از یافته‌های علمی تقریباً غیرممکن است .
مدرسه به عنوان یکی از اجزای مهم نظام آموزشی می تواند بر فرایند تفکر و مهارتهای ذهنی و شیوه‌های یادگیری دانش آموزان تأثیر شگرف بگذارد تا به راحتی بتواند در جهت تفکر نو و انتقادی و کشف مجهـــولات پیش برود و راه حل مناسبی برای مشکلات ارائه دهد. بدین ترتیب مدرسه می تواند کانونی جهت یادگیری و پرورش افکار خلاق باشد .
فهرست مطالب
فصل اول... 1
(طرح تحقیق). 1
مقدمه.. 2
بیان مسئله.. 2
اهمیت و ضرورت تحقیق... 3
اهداف، فرضیات و سؤالات تحقیق... 4
اهداف جزئی: خانوادگی ،آموزشی ، سازمانی.... 4
1-شناخت تأثیر خانواده در پرورش خلاقیت دانش آموزان... 5
فرضیات:. 5
1-بنظر می رسدبین خانواده و پرورش خلاقیت دانش آموزان رابطه وجود دارد.. 5
سؤالات:. 5
1-آیا بین خانواده و پرورش خلاقیت دانش آموزان رابطه وجود دارد؟.. 5
متغیر های تحقیق:. 5
تعریف واژه ها و اصطلاحات..... 5
مفهوم خلاقیت..... 5
فصل دوم.. 6
ادبیات تحقیق... 6
پیشینه تحقیق :. 7
مفهوم خلاقیت و روند تفکر خلاق :. 8
ویژگیهای شخصیتی افراد خلاق :. 10
عوامل موثر در خلاقیت و تاثیر آنبر محتوای کتب درسی :. 11
رابطه هوش و خلاقیت :. 12
عواملی که مانع خلاقیت می‌شوند :. 15
نقش معلم در پرورش خلاقیت :. 15
منابع
مقاله بررسی افت تحصیلی دانش آموزان در 43 صفحه ورد قابل ویرایش
افت تحصیلی
یکی از مباحث مطرح در محافل آموزشی و پرورشی درحال حاضر، افت تحصیلی دانش آموزان می باشد، اما این معضل چرا و چگونه شکل گرفته است؟ یکی از مسائل و مشکلات اساسی نظام آموزشی هرکشوری، مسأله افت تحصیلی است.
این موضوع هرساله هزینه های بسیار بالایی را دربرداشته و دورنمای پیشرفت و توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشورها را مبهم می کند. مطابق مطالعات انجام شده، این مشکل هرسال افزایش می یابد و بسیاری از دانش آموزان و حتی دانشجویان، نمی توانند از پس مواد و محتوای آموزشی طراحی و تدوین شده برآیند یا آنها در موعد مقرر انجام دهند.
زمانی این مسأله اهمیت بیشتری پیدا می کند که بدانیم بسیاری از این افراد تونایی های لازم را برای کسب موفقیت دارند، ولی موفق نمی شوند. باید به مقوله افت تحصیلی توجه بیشتری کرد تا بتوان با شناخت آن، توانایی ها و شایستگی های کودکان و نوجوانان را بارور کرد.
افت تحصیلی کاهش عملکرد تحصیلی دانش آموز از سطحی رضایب بخش به سطحی نامطلوب است. توجه به تعریف فوق نشان می دهد مقایسه و سنجش عملکرد تحصیلی قبلی و فعلی دانش آموزان بهترین شاخص افت تحصیلی است.
مشکلاتی که دراین ارتباط شایان توجه است، در ابعاد فرد، خانواده، مدرسه و جامعه خلاصه می شود. البته فقط درذهن و روی کاغذ می توان آنها را از یکدیگر مجزا کرد. این عوامل، گاه چنان درهم تنیده اند که کنش متقابل دارند، که تعیین نقش و سهم هرکدام به دشواری امکانپذیر است.
علل فردی
مطالعات نشان داده است که حدود 10 درصد از موارد افت تحصیلی به علت ناتوانی ذهنی و عدم کشش فرد است. البته دربسیاری موارد دانش آموزی را که مشکل تحصیلی داشته و با تشخیص کمبود هوش به مراکز مشاوره ارجاع داده اند، پس از ارزیابی دقیق مشخص می شود دانش آموز هیچ ضعف شناختی یا هوشی ندارد و علت یا علل دیگری عامل مسأله است.
امروزه دیگر آن اهمیتی را که درگذشته به هوش داده می شد، داده نمی شود و گفته می شودهر شخص با نردبان صفات شخصیتی خود راه تکامل و پیشرفت را طی می‌کند و آنچه مهم است، صبرو بردباری و بویژه پشتکار است.
ازبین 2 دانش آموز با بهره هوشی مساوی، دانش آموزی موفق تر می شود و پیشرفت تحصیلی بهتری دارد که تلاش و پشتکار زیادتری داشته باشد. توجه: برای یادگیری و به یاد سپردن هر مطلبی اولین شرط، توجه به آن است.
بدیهی است اگر دانش آموز از هوش بالایی برخوردار باشد، ولی به مطلب یا موضوعی توجه نکند، نمی تواند آن را فراگیرد و علت افت و شکست تحصیلی بعضی دانش آموزان، ناشی از عدم توجه به معلم و موارد تدریس شده و نیز نداشت متن تمرکز عوامل هنگام مطالعه و انجام تکالیف درسی است.
انگیزه: انگیزه ، به حالتهای درونی فردگرفته می شود که موجب هدایت رفتار او به سوی نوعی هدف می شود و درواقع موتور حرکت هر فردی است. محققان، نداشتن انگیزه پیشرفت را یکی از دلایل افت تحصیلی می دانند.
آشفتگی های عاطفی و هیجانی: مشکلات عاطفی و هیجانی دانش آموزان در مقاطع مختلف رشد می تواند آشفتگی های عاطفی وهیجانی را، مشکلات عاطفی و هیجانی روانی خاص هر مرحله از رشد می تواند باعث اشتغال خاطر، آسیب وارد آمدن به قوای هوشی، تحلیل انرژی ذهنی، عدم تمرکز حواس و درنهایت افت تحصیلی دانش آموزان شود.
نارسائی هایی جسمی: دانش آموزانی که دارای بنیه ای ضعی هستند از سلامت عمومی کامل برخوردار نیستند، نمی توانند به اندازه کافی کوشش وفعالیت داشته باشند. این دسته به دلیل داشتن استعداد ابتلا به انواع بیماری ها از پیشرفت درسی باز می مانند. وجود ضعف در این دسته به دلیل داشتن استعداد ابتلا به انواع بیماری ها از پیشرفت درسی باز می مانند. وجود ضعف در بینایی و شنوایی نیز سبب عقب ماندگی و افت تحصیلی می شود.
ناراحتی های مربوط به مراکز عصبی و ناهماهنگی های حسی و حرکتی نیز درجای خود باعث افت تحصیلی می شوند.
درمیان خانواده
روابط و نظام ارزشی خانواده: مهمترین عامل مؤثر درشکل گیری نگرش دانش آموزان نسبت به تحصیل، خانواده است؛ این که والدین با دانش آموزان و درس و تحصیل او چگونه برخورد کنند و در الگوهای تربیتی خود برای چه نوع رفتارهایی ارزش قائل می شوند، یکی از اجزای اساسی درشکل گیری نگرش دانش آموز نسبت به تحصیل است.
درموارد بسیاری علت افت تحصیلی یا شکست تحصیلی به جود نگرش های منفی، تضادها، مساعد نبودن شرایط خانواده از نظر عاطفی، رواین و ... برمی گردد.
مهمترین نقشی که والدین ناخواسته و ناآگاهانه نه تنها محیط مساعدی را برای مطالعه فرزندان ایجاد نمی کنند، بلکه اصرار می ورزند دانش آموزان درمحلی آکنده از سرو صدا و محرکهای مختلف مزاحم به انجام تکالیف بپردازند، ولی باید توجه داشت یادگیری درشرایطی بهتر صورت می گیرد که در آن محیط آرام است و محرکهایی مزاحم از جمله تلویزیون، بازی سایر کودکان و سروصداهای دیگر کمتر هستند. والدین با اجتناب از ترتیب دادن جشنها و مراسم مختلف یا شرکت در آنها در ایام امتحانات می توانند برپیشرفت تحصیلی فرزندان خود تأثیر داشته باشند.
والدین می توانند به جای خرید اشیای غیرضروری برای دانش آموزان، کتابها و وسایل کمک آموزشی تهیه کنند تا از این طریق هم دانش آموزان اوقات فراغت خودرا به خوبی بگذرانند و هم به یادگیری آنها کمک شود.
متاسفانه درکشور ما، مطالعه کتابهای غیردرسی و کمک درسی کمتر متداول است، درحالی که از طریق تهیه این گونه کتابها می توان کمک موثری به فرزندان کرد.
فقرمالی خانواده: یکی از عوامل افت تحصیلی کودک است، که به طور غیرمستقیم برپیشرفت درسی او مؤثر است. محروم ماندن از غذای سالم و کافی ونداشتن استراحت لازم به علت فعالیتها و کارهای غیردرسی برای جبران فقر مالی موجب عقب ماندگی درسی می شود.
درکنار این موضوع، می توان فقر فرهنگی و بی سوادی یا کم سوادی والدین، فقدان والد یا والدین، وجود مشاجره و ناسازگاری بین والدین و درنهایت نحوه ارتباط دانش آموز با برادران و خواهران را هم درافت تحصیلی دخیل دانست.
درآموزش چه خبراست؟
گاهی علت افت تحصیلی یا شکست درسی دانش آموز را باید درمدرسه جستجو کرد. اهم عللی که می توان از این نظر مورد بررسی قرار داد، به شرح ذیل است.
شیوه تدریس معلم: می توان گفت هر دانش آموز به شیوه خاصی مطالب درسی را درک و فرا می گیرد. وظیفه معلم است که با شناخت دانش آموزان و آگاهی ازچگونگی کاربرد شیوه های مختلف تدریس مدل مناسبی برای تدریس انتخاب کند.
گاهی علت افت تحصیلی دانش آموز این است که شیوه تدریس معلم مطابق روش یادگیری دانش آموز نیست. برنامه درسی مدرسه: گاهی علت افت تحصیلی این است که برنامه درسی طراحی شده از طرف مدرسه مناسب نیست؛ مثلا دروس نسبتاً سخت را پشت سر هم یا یا درساعاتی گذاشته اندکه عموماً دانش آموزان خسته هستند. انتظارات و پیش داوری های معلم: معلم در اولین برخورد با شاگردان خود سعی می کند، با پیشداوری خود آینده تحصیلی آنها را مجسم کند.
مطالعات نشان داده است که این قضاوت ها برمیزان پیشرفت و یا شکست دانش آموزان در دروس تأثیر دارد، به این صورت که اگر دانش آموزی که نمرات متوسط دارد به یک معلم معرفی کنیم و به او بگوییم تیزهوش است و نمرات درخشانی خواهد آورد؛ خود این دادن نگرش در ارتباط معلم با دانش آموز تأثیر خواهد گذاشت و باعث پیشرفت درسی وی خواهد شد.
نتیجه این که معلمان باید از پیش داوری بویژه از نوع منفی آن بپرهیزند، زیرا خود این امر منجر به شکست او خواهد شد.
شرایط فیزیکی کلاس: گرما یا سرمای بیش از حد کلاس، نامناسب بودن نظافت و نور کلاس، سر و صداهای غیرمعمول و تعداد بیش از حددانش آموزان درکلاس از جمله عواملی است که ممکن است مشکلات تحصیلی را در پی داشته باشند.
تعویض مکرر معلمان: جابجایی معلمان درطول سال تحصیلی و ناتوانی بعضی دانش آموزان به منظور سازگاری باروش تدریس و خصوصیات معلم ممکن است بویژه درمقاطع آموزشی پایین تر، منجر به افت تحصیلی شود. ارزیابی نادرست معلمان از عملکرد دانش آموزان، کنترل نامناسب کلاس از سوی معلم، فقدان وسایل کمک آموزشی، کمبود کتب بررسی، عدم همکاری و ارتباط بین اولیا و مدرسه، عدم وجود نظم و انضابط درکلاس و مدرسه و کمبود فضاهای آموزشی از دیگر علل مؤثر در افت تحصیلی دانش آموزان هستند.
اثرات افت تحصیلی
افت تحصیلی و مردودی را نمی توان فقط به عنوان یک مشکل فردی مورد توجه قرارداد ؛ زیرا ابعاد و پیامدهای ناشی از آن بسیار فراتر و وسیع تر از مسائل شخصی و فردی است.
افت تحصیلی را نباید نادیده گرفت، زیرا از طرفی بین افت تحصیلی، مردودی و ترک تحصیل رابطه
لطمات اقتصادی برحوزه آموزشی، موجب نابسامانی های اجتماعی نیز می شود.
زمینه ساز افت تحصیلی چیست؟
هیچ چیز مانند ضایعات تعلیم و تربیت درسرنوشت ما و دانش آموزان مؤثر نیست، زیرا نه تنها تعلیم و تربیت ناقص، بودجه ملی را هدر می دهد، بلکه از همه مهمتر، قسمتی از عمر کودکان و نوجوانان را هنگام تحصیلر درمدرسه کاملاً‌تلف می کند.
همچنین اگر بخش اعظم این افت تحصیلی در دوران بلوغ اتفاق بیافتد، می تواند موجب بروز ناکامی در فرد شود. ارزشیابی های انجام شده درمورد کیفیت آموزشی نشان می دهد که در سالهای اخیر با توجه به فراوانی تعداد مدارس و افراد مدرسه رو، تغییرات قابل توجهی از لحاظ کیفی در نظام آموزش و پرورش ما حاصل نشده است. فقر اقتصادی، وضع مسکن، میزان درآمد و تحصیلات والدین از عوامل افت تحصیلی می باشد. اغلب خانواده ها وقتی با مردود شدن بچه های خود مواجه می شوند، تازه با یک بازنگری ساده در دخل و خرج خانواده به عمق فاجعه پی می برند. از دید آنان در این هنگام هزینه های تحصیلی، وقت فرزندانشان و در نهایت تمامی وجین و هرس کردن کیفی آنان برای بار نشستن این محصول به خطا رفته است. فرض کنید باغبانی پس از یک سال تلاش، در مزرعه ای به جای درود گندم، با تلی از علفهای هرزه مواجه شود. او چه احساسی پیدا می کند؟ حال اگر از نگاه ملی به مقوله افت تحصیلی نگاه کنیم، فاجعه از این هم غمبارتر خواهد بود.
کاربرد اصلاح افت یا اتلاف (Wastage) در آموزش و پرورش از زبان اقتصاددانان گرفته شده است و لذا آنان آموزش و پرورش را به صنعتی تشبیه میکنند که بخشی از سرمایه و مواد اولیه ای را که باید به محصول نهایی تبدیل شود، تلف نموده است و در نتیجه مطلوبیت مورد انتظار را در جامعه به بار نیاورده است. شاید این تشبیه چندان خوشایند کارشناسان آموزشی نباشد و اصلاح قصور در تحصیل یا واماندگی از تحصیل مطلوبتر باشد.
با وجود این از نقطه نظر منابع مالی و بوجه ای که جامعه در اختیار نهاد رسمی تعلیم و تربیت قرار می‌دهد، بدون شک آموزش و پرورش یکی از بزرگترین مشاغل کارآفرین اقتصادی جهان را داراست.
علاقه مندی خانواده ها به تحصیل و میزان سواد آنان تأثیر بسزایی در پیشرفت تحصیلی فرزندانشان دارد. مشخصه اصلی کودکان تیز هوش این است که آنان در خانواده های پر مهر و محبتی رشد و بزرگ شده اند و والدین آنها علاقه وافری به یادگیری فرزندانشان داشته اند.
پایان نامه مقایسه دانش آموزان عادی با دانش آموزان عقب مانده ذهنی در یادگیری فضایی وتجسمی شهرستان سرپل ذهاب
قسمتی از متن:
1-1-مقدمه :
از زمان های دور انسان خواهان پیدا کردن هم نوعی برای خود بوده و به تدریج که اجتماعی شد در جهت تشکیل خانواده گام برداشت اکثریت افرادآرزومند داشتن فرزندانی سالم و باهوش و کارآمد برای جامعه هستند و بی شک هر گونه نقص و عقب ماندگی در مسیر رشد نه تنها باری از دوش جامعه بر نمی دارد بلکه خود باری گران به خانواده و جامعه تحمیل می نماید .(کاکاوند1385) مروری برتاریخ کودکان استثنایی نشان می دهدکه درهردوره از تاریخ وفرهنگ وتمدن ودر همه طبقات اجتماعی افرادی وجود داشتندکه از نظر فعالیت های اجتماعی از نظرطبیعی پایینتر بوده وسازگاری انان بامحیط بامشکل مواجه بوده تولد کودک استثنایی به مثابه زنگ خطری برای اجتماع است.(افروز1384)
به دنبال تولد کودک معلول سرزنش و مقصر دانستن همسران از یکدیگر به وجود می آید ، خانواده های دارای کودک معلول مشکلات اقتصادی را تجربه می کنند. و از طرفی چون یک والد ممکن است عهده دار مراقبت از کودک معلول باشد و منبع درآمد خود را از دست دهد مشکلات زیادی را متحمل می شود و نیز مشکلات مراقبتی، روانشناختی و اجتماعی را در طی فرآیند سازگاری در جهت زندگی با کودک تجربه میکنند. (فیشـر، 2001 ) این تأثیرگذاری ها نه تنها بر والدین است بلکه سایر اعضای خانواده را هم تحت تأثیر قرار می دهد دراین زمان آرامش خانواده به هم خورده و تمام نگاهها به سوی کودک منعطف می گردد
(احمدپناه،1380 ).بعضی از خانواده های دارای کودک معلول از نظر اجتماعی منزوی هستند مطالعه شریعتی و داورمنش نیز مؤید این امر است که وجود یک فرزند عقب مانده ذهنی سبب محدودیت در روابط خانوادگی می گردد و هر قدر شدت عقب ماندگی بیشتر باشد اوقات فراغت محدودتر شده و دامنه ارتباطات اجتماعی تنگ تر می شود ( شریعتی و داورمنش ، 1384 ) .
مراقبت های اضافی و سازگاری های ویژه ای که برخی از کودکان استثنایی بر والدین تحمیل می کنند ، نحوه تعامل خواهر و بردارها را با معلول دگرگون می سازد به خاطر پیچیدگی تعاملاتی که رخ می دهد نه تنها مطالعه این افراد مشکل است بلکه به واسطه این واقعیت که این حیطه بر برداشتهای ذهنی متکی است پیچیده تر می شود (هالان و کافمن ترجمه ماهر ، 1385 ) .
تولد و حضور کودک با نیازهای ویژه همواره از مسائل بحث برانگیز بوده است زیرا با تأثیرگذاری بر کمیت و کیفیت روابط والدین و ایجاد دگرگونی در جو محصول خانوادگی می تواند موجب آشفتگی و افزایش استرس در والدین گردد .(دایسون ، 1993 ، 1997 ؛ فیسمن و همکاران 1989 ؛ شافر و همکاران 1998) .
لاوتون[1] 1998 گزارش کرده است که در این میان مسائل و مشکلات خانواده هایی با 2 کودک استثنائی بیشتر است ؛ تعداد کمی از این خانواده ها دارای خودرو هستند و از وسایل نقلیه عمومی نیز بهره ای نمی برند این خانواده ها بیان می دارند مشکلاتی از قبیل رفتار کودک و حمل تجهیزات وی مانع بیرون رفتن آنها می شود . والدین دارای چندین فرزند معلول معمولاً خود بیمار و ناتوان هستند.
با وجود چنین مطالعاتی در جوامع غربی هنوز در کشور ما آمار دقیقی از تعداد خانواده های دارای چند فرزند استثنائی وجود ندارد .( سروری ، 1381 ) .
در این میان از مهمترین عامل بروز کودکان استثنائی با انواع خاص آسیب های زیستی و شناختی باید به ازدواج های خویشاوندی توجه نمود( نصرتی ، 1385 ) .کودکان استثنائی محصول عوامل در هم تنیده ای هستند تأثیرات متقال بر یکدیگر دارند ، یافته های ژنتیک نشان می دهد که عوامل بیماری زا در ازدواج های همخون بیشتر است تا ازدواجهای غیرهمخون چرا که کثرت ارث نهفته به علت همخونی و مشترک بودن جد در این نوع ازدواجها بسیار شایع است
در حال حاضر این نوع ازدواج ها در روستاها و بخش های ایران به خاطر حفظ و حراست از ساختار خانواده و ممانعت از وقوع طلاق انجام می پذیرد ، پیشرفت های علمی در گستره کنونی به ویژه پیشرفت های ژنتیکی همواره هشداردهندگی خود را با مطالعات گسترده در مورد این نوع ازدواج ها حفظ می کرده اند ( خدابنده ، 1378 ) .از ویژگی های عمده انسان آگاهی او از رفتار خود و برخوداری وی از نیروی تفکر است، انسان می تواند از رفتار خود آگاه باشد و در برخورد با مسائل و امور مختلف از نیروی تفکر خود استفاده کند، اما انسان همیشه از آنچه که انجام می دهد آگاه نیست، به سخن دیگر گاهی انسان عملی را انجام می دهد که اما از انگیزه رفتار خود یا هدف آن رفتار آگاه نمی باشد. وقتی والدین برای اولین بار با این حقیقت روبرو می شوند که کودکشان استثنایی است واکنش آنها پیامد هایی خواهد داشت، وجود کودک معلول ذهنی اثرات عمیقی بر روی نحوه ارتباط یک یک افراد خانواده با هم و هریک از آنها با کودک معلول وارد می سازد و همین اثرات ناخوشایند چنانچه به گونه ای منطقی و چاره جویانه قابلیت حل نیابند ضایعات جبران ناپذیری بر روان والدین، سایر نوباوگان خانواده خصوصاً کودک معمول باقی می گذارد. واکنش های شایع والدین ممکن است به صورت احساس گناه1 ناکامی و محرومیت2 انکار واقعیت یا کتمان حقیقت3 اضطراب و نگرانی باشد0 این قبیل واکنش ها تا زمانی که به کنترل در نیایند و تعدیل نشوند نه فقط سلامت روانی اعضای خانواده را به مخاطره می اندازند بلکه نوع تعامل و ارتباط اعضای خانواده و کودک معلول ذهنی یا جسمی را پیچیده می سازد و در نهایت موجب اضمحلال انرژی روانی و دیگر توانمندی های آنان می شوند(میلانی فر1347)
1-2-بیان مسأله :
حضور کودک عقب مانده ذهنی در هر خانواده ساختار آن خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و سلامت روانی خانواده به خصوص والدین را تحت الشعاع قرار می‌دهد، کودک بر اثر تعارض‌های شدید میان اعضای خانواده، کل خانواده را درگیر بحران می‌کند. ممکن است روابط خانوادگی، افزایش فشارهای ناخواسته جسمی، هیجانی و مالی ضعیف شود کودک عقب مانده ذهنی می‌تواند ضایعات و اثرات جبران ناپذیری بر وضعیت بهداشت روانی خانواده وارد کند از جمله ایجاد تشدید اختلافاتی زناشویی،جدایی، تحمل بار سنگین اقتصادی، افسردگی، ناامیدی، اضطراب، خجالت و خشم1 و بسیاری از مسایل دیگر(بردن2، 1980).مراقبت مداوم از کودک عقب مانده ذهنی اغلب برای والدین استرس‌زا می‌باشد زیرا این دشواری های کودکان به طور اجتناب ناپذیری بر زندگی آنها اثر می‌گذارد(کرنیک3 و همکاران، 1983). تحقیقات نشان داده است که والدین کودکان عقب مانده ذهنی عموما در خطر مشکلات زندگی خانوادگی و دشواری‌های عاطفی قرار دارند(بکمن4، 1991 سینگر واوروین 1989).به طور کلی خانواده کودک معلول به لحاظ داشتن کودکی متفاوت با سایر کودکان با مشکلات فراوانی در زمینه نگهداری، آموزش و تربیت آنها روبه روست. این مسایل همگی بر والدین فشارهایی وارد میکنند که سبب بر هم خوردن آرامش و یکپارچگی خانواده می‌شوند و در نتیجه انطباق و سازگاری آنان را تحت تاثیر قرار می دهد. مطابق بررسی و تحقیقات صاحب نظران آموزشی و محققان آموزش و پرورش حدود (12) درصد از کودکان و دانش آموزان سنین مدرسه (7 الی 18 سال یا 6 الی 17 سال ) به نحوی از انحا نیاز به بهره گیری از برنامه های آموزش و پرورش ویژه دارند که از بین آنها می توان کودکان مبتلا به معلولیت بینائی ، شنوائی ، تکلمی ، ذهنی ، یادگیری و مشکلات سازگاری و معلولین جسمی را نام برد که روی هم رفته جمعیت استثنائی هر کشور را تشکیل می دهند (افروز ، 1384 ) .
در این میان نهاد خانواده برای حراست از این کودکان وظیفه خطیری دارد وظیفه خانواده مراقبت و تربیت فرزندان و برقراری ارتباط سالم با هم و کمک به استقلال کودکان است حتی اگر کودک کم توان ذهنی باشد ( علیزاده ، 1381 ) .
وجود کودک معلول یا کم توان ذهنی در روابط خانوادگی تنش هائی ایجاد می کند اگر معلولیت شدید باشد یا کودک دارای معلولیت های چندگانه باشد این تغییرها شدیدتر خواهد بود به تدریج که کودک بزرگ می شود والدین دل مشغول استقلال کودک می شوند که ممکن است برای مدت طولانی ادامه پیدا کند و متأسفانه نمی توان به راحتی برآن غلبه کرد (ایسنسن[2] ، 1991 ) .
والدین کودکان استثنایی با فشارهای شدید روانی و اقتصادی رو به رو می شوند و این عوامل در سازگاری با وضع موجود نقش مهمی دارد به نظر می رسد عواملی چون روابط زناشویی ، اعتقادات مذهبی ، میزان تحصیلات ، سطح هوش والدین ، اندازه و ساختار خانواده و وضعیت اجتماعی و اقتصادی والدین در این سازگاری نقش مهمی داشته باشد ( احمدپناه ، 1380 ) .کودک کم توان کارکرد روانشناختی خانواده را برهم می زند که در سطح کلان سلامت روان ، پویائی و هدفمندی خانواده را همچون ابراز واجود ، حل تعارض ، استقلال ، پیشرفت ، تفریح و سرگرمی ، ارزش های اخلاقی و مذهبی ، رفت و آمد با اطرافیان و حل مسئله می باشد .(الیری و همکاران 2001 ؛ به نقل از کیمیائی 1387 ) .
وجود بیش از یک کودک معلول شرایط را به مراتب سخت تر می کند مادر و پدر ممکن است از داشتن چنین فرزندانی رنج ببرند و حالاتی همچون افسردگی ، اضطراب ، پرخاشگری و ترس از خود نشان دهند و حتی آرزوی مرگ داشته باشند ( البرزی و بشاش ، 1375 ) . دسترسی به خدمات و حمایت های مورد نیاز برای خانواده های دارای چندفرزند استثنائی سخت است .والدین کودک معلول برای شناسایی و قبول کم توانی کودک نیاز به کمک دارند (حسینی و رضازاده ، 1381 ) .
مادهوا و ناریان (1991) به این نتیجه رسیدند که احتمال میزان عقب ماندگی ذهنی در خانواده هایی که ازدواج فامیلی نموده اند بیشتر است .در ازدواج فامیلی حدود 5 تا 6 درصد احتمال تولد کودک معلول وجود دارد که این ریسک با احتمال تکرار معلولیت در فرزندان بعدی خانواده نیز همراه است (اکرمی ، 1385 ) .این ازدواج ها به ویژه در کشورهای آسیایی و شمال آفریقا رواج بسیار دارد به طوریکه میزان آن 20 تا 50 درصد گزارش شده است .درمطالعه ای که اخیرا بر روی بیش از 300 هزار زوج از نژادهای مختلف ایرانی حدود 38% ازدواجها از نوع خویشاوندی بوده است که بیش از 27% آنها از نوع درجه 3 می باشد (سعادت ، انصاری ، فرهود ، 2004 ) .در تحقیق دیگری که در سال (1388) در زمینه بررسی ویژگی های زیستی، شناختی، روانی و اجتماعی والدین خویشاوند وغیر خویشاوند با بیش از یک فرزند استثنایی در ایلام صورت گرفت در متغیرهای جمعیت شناختی و اجتماعی تفاوتی در دو گروه دیده نشد ولی در متغیر های زیستی و شناختی تفاوت معنادار در دو گروه مشاهده شد(عزیزی، 1388).
آنچه که در تأکید بر ازدواجهای فامیلی اهمیت فراوان دارد عوامل ژنتیک است که بزرگترین علت انواع معلولیت ها و تعیین کننده 2/40 درصد معلولیت های جسمی ، ذهنی ، روانشناختی در سطح ایران می باشد ( افروز ، 1384 ) . که در این نوع ازدواج ها نمود فروانی پیدا می کند .تولد کـودک کـم‌توان ذهنی بر خانواده بیانگر ایـن اسـت کـه والدین آنها احـساس خـجالت داشته و با شدت عقب‌ماندگی ایـن احـساس شدیدتر شده،مشکلات زناشویی،طلاق و افسردگی والدین هم شدت می‌یابد . پدران و مادران کودکان کم‌توان ذهنی واکنش‌های متفاوتی به این موضوع دارند.یافته‌های کازاکرا و لارکان (2008) نشان داد که پدران احساس افـتخار کـمتری دارند؛زیرا آرزوهای خود را بر باد رفـته می‌بیند و بـه طـبع ، نقش مـشارکتی کمتری در رشد فـرزندان کـم‌توان ذهنی خود دارند.درگیری‌های شغلی پدران در این خانواده‌ها مانع می‌شود که آنها به این باور که به حـمایت و حـضور آنـ‌ها نیاز است، برسند.اما در مقایسهء نگرش پدران و مادران نسبت بـه ایـن کـودکان،پدران نـگرش مـثبت‌تری بـه این فرزندان دارند. و گرچه وجود این کودکان موجب کاهش درآمد پرر می‌شود،ولی سلامت روان پدر درمقایسه با مادر کمتر به مخاطره می‌افتد. اما مادران کودکان کم‌توان ذهنی دچار اختلالات روانی و احساسات مـنفی همچون احساس گناه و افسردگی بیشتری شده و تمایل به طرد کودک دارند و با افزایش کم‌توانی، سلامت مادر لطمه بیشتری می‌بیند. زیرا این مادران است که نقش مراقبتی بیشتری بر عهده دارد(کیمیایی و همکاران، 1388).
بنابراین همانگونه که بیان شد وجود کودک کم توان ذهنی، اغلب ضایعات جبران ناپذیری را بر پیکر خانواده وارد می کند. میزان آسیب پذیری خانواده – بویژه مادر – در مقابل این ضایعه گاه به حدی است که وضعیت بهداشت روانی خانواده دچار آسیب شدیدی می گردد .اما هرچند وجود کودک عقب مانده می تواند ضایعات و اثرات جبران ناپذیری بر وضعیت بهداشت روانی خانواده وارد کند اما این ضایعات و اثرات به میزان قابل زیادی قابل جبران وتخفیف هستند. لیکن جبران و یا کاهش این تأثیرات مستلزم داشتن شناخت علکی از آنهاست .پس می توان با انجام کارهای تحقیقاتی برروی والدین این کودکان که بیشترین بار عاطفی کودکان را بر دوش دارند و انعکاس نتایج آن به دست اندرکاران و دستگاه های مربوطه راهگشای رفع مشکلات آنان گردید (افتخاری،1390).
1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق:
حضور یک کودک استثنایی در خانواده فشار روانی زیادی بر والدین و اعضای خانواده وارد می کند و می تواند سلامت روان آنان را به مخاطره اندازد. بسیار حائز اهمیت است که والدین کودکان دارای نیازهای ویژه با نوع احساسات خود در برخورد با کودکان آشنا شوند. برای سازش با کودک خود نیاز دارند که احساس نسبتاً خوبی در مورد خود پیدا کنند. زندگی، ازدواج وکار والدین این گونه کودکان ایجاب می کند تا حدی رضایتمندی را احساس کنند، ممکن است با توجه به این واقعیت که کودکی ناتوان دارند احساس غم وناراحتی کنند، اما نیازی نیست که کل زندگی آنها را هاله ای از غم فرا گیرد(مفیدی، 1376). وجود یک جامعه سالم از نظر بهداشت روانی به سلامت اجزای کوچکتر آن جامعه مانند اجتماعات، گروه ها و خانواده های آن جامعه وابسته است در این میان خانواده به عنوان کوچکترین و در عین حال اصلی ترین هسته مرکزی هر جامعه نقش بسزایی در تامین سلامت کل جامعه خواهد داشت (شریعتی وداورمنش،1375)در نهاد خانواده نیز تولد هر کودک می تواند بر پویائی خانواده اثر بگذارد و والدین و دیگر اعضای خانواده باید تغییرات متعددی را در جهت سازگاری با عضو جدید تحمل نمایند (رابینسون و رابینسون ، ترجمه ماهر 1377 ) .در کشور ما تعداد کودکان و دانش آموزان سنین مدرسه از 6 سال الی 18 سال که نیاز به برنامه های ویژه دارند با در نظر گرفتن 18 میلیون دانش آموز حداقل یک میلیون و هشتصد هزار نفر خواهد بود. (افروز ، 1386 ) که برخی از این کودکان ممکن است متعلق به خانواده هایی با بیش از یک کودک استثنایی می باشند .وجود دو یا چند کودک استثنائی نه تنها کودک را گرفتار می کند بلکه والدین را نیز درگیر می کند و باعث فشار مالی و روانی بر خانواده می شود.(تورز و شا 1998)
[1] Lawton
FRUSTRATIon.1
Frustation.2
Denial of Reality.3
Anger .1
2. Burden
3.Crnic
4. Beckman
5. Self- esteem
[2] Esinson
مقاله بررسی جامع افت تحصیلی دانش آموزان در 65 صفحه ورد قابل ویرایش
افت تحصیلی
یکی از مباحث مطرح در محافل آموزشی و پرورشی درحال حاضر، افت تحصیلی دانش آموزان می باشد، اما این معضل چرا و چگونه شکل گرفته است؟ یکی از مسائل و مشکلات اساسی نظام آموزشی هرکشوری، مسأله افت تحصیلی است.
این موضوع هرساله هزینه های بسیار بالایی را دربرداشته و دورنمای پیشرفت و توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشورها را مبهم می کند. مطابق مطالعات انجام شده، این مشکل هرسال افزایش می یابد و بسیاری از دانش آموزان و حتی دانشجویان، نمی توانند از پس مواد و محتوای آموزشی طراحی و تدوین شده برآیند یا آنها در موعد مقرر انجام دهند.
زمانی این مسأله اهمیت بیشتری پیدا می کند که بدانیم بسیاری از این افراد توانایی های لازم را برای کسب موفقیت دارند، ولی موفق نمی شوند. باید به مقوله افت تحصیلی توجه بیشتری کرد تا بتوان با شناخت آن، توانایی ها و شایستگی های کودکان و نوجوانان را بارور کرد.
افت تحصیلی کاهش عملکرد تحصیلی دانش آموز از سطحی رضایت بخش به سطحی نامطلوب است. توجه به تعریف فوق نشان می دهد مقایسه و سنجش عملکرد تحصیلی قبلی و فعلی دانش آموزان بهترین شاخص افت تحصیلی است.
مشکلاتی که دراین ارتباط شایان توجه است، در ابعاد فرد، خانواده، مدرسه و جامعه خلاصه می شود. البته فقط درذهن و روی کاغذ می توان آنها را از یکدیگر مجزا کرد. این عوامل، گاه چنان درهم تنیده اند که کنش متقابل دارند، که تعیین نقش و سهم هرکدام به دشواری امکانپذیر است.
علل فردی
مطالعات نشان داده است که حدود 10 درصد از موارد افت تحصیلی به علت ناتوانی ذهنی و عدم کشش فرد است. البته دربسیاری موارد دانش آموزی را که مشکل تحصیلی داشته و با تشخیص کمبود هوش به مراکز مشاوره ارجاع داده اند، پس از ارزیابی دقیق مشخص می شود دانش آموز هیچ ضعف شناختی یا هوشی ندارد و علت یا علل دیگری عامل مسأله است.
امروزه دیگر آن اهمیتی را که درگذشته به هوش داده می شد، داده نمی شود و گفته می شودهر شخص با نردبان صفات شخصیتی خود راه تکامل و پیشرفت را طی می‌کند و آنچه مهم است، صبرو بردباری و بویژه پشتکار است.
ازبین 2 دانش آموز با بهره هوشی مساوی، دانش آموزی موفق تر می شود و پیشرفت تحصیلی بهتری دارد که تلاش و پشتکار زیادتری داشته باشد. توجه: برای یادگیری و به یاد سپردن هر مطلبی اولین شرط، توجه به آن است.
بدیهی است اگر دانش آموز از هوش بالایی برخوردار باشد، ولی به مطلب یا موضوعی توجه نکند، نمی تواند آن را فراگیرد و علت افت و شکست تحصیلی بعضی دانش آموزان، ناشی از عدم توجه به معلم و موارد تدریس شده و نیز نداشت متن تمرکز عوامل هنگام مطالعه و انجام تکالیف درسی است.
انگیزه: انگیزه ، به حالتهای درونی فردگرفته می شود که موجب هدایت رفتار او به سوی نوعی هدف می شود و درواقع موتور حرکت هر فردی است. محققان، نداشتن انگیزه پیشرفت را یکی از دلایل افت تحصیلی می دانند.
آشفتگی های عاطفی و هیجانی: مشکلات عاطفی و هیجانی دانش آموزان در مقاطع مختلف رشد می تواند آشفتگی های عاطفی وهیجانی را، مشکلات عاطفی و هیجانی روانی خاص هر مرحله از رشد می تواند باعث اشتغال خاطر، آسیب وارد آمدن به قوای هوشی، تحلیل انرژی ذهنی، عدم تمرکز حواس و درنهایت افت تحصیلی دانش آموزان شود.
نارسائی هایی جسمی: دانش آموزانی که دارای بنیه ای ضعیفی هستند از سلامت عمومی کامل برخوردار نیستند، نمی توانند به اندازه کافی کوشش وفعالیت داشته باشند. این دسته به دلیل داشتن استعداد ابتلا به انواع بیماری ها از پیشرفت درسی باز می مانند. وجود ضعف بینایی و شنوایی نیز سبب عقب ماندگی و افت تحصیلی می شود.
ناراحتی های مربوط به مراکز عصبی و ناهماهنگی های حسی و حرکتی نیز درجای خود باعث افت تحصیلی می شوند.
درمیان خانواده
روابط و نظام ارزشی خانواده: مهمترین عامل مؤثر درشکل گیری نگرش دانش آموزان نسبت به تحصیل، خانواده است؛ این که والدین با دانش آموزان و درس و تحصیل او چگونه برخورد کنند و در الگوهای تربیتی خود برای چه نوع رفتارهایی ارزش قائل می شوند، یکی از اجزای اساسی درشکل گیری نگرش دانش آموز نسبت به تحصیل است.
درموارد بسیاری علت افت تحصیلی یا شکست تحصیلی به جود نگرش های منفی، تضادها، مساعد نبودن شرایط خانواده از نظر عاطفی، روانی و ... برمی گردد.
مهمترین نقشی که والدین ناخواسته و ناآگاهانه نه تنها محیط مساعدی را برای مطالعه فرزندان ایجاد نمی کنند، بلکه اصرار می ورزند دانش آموزان درمحلی آکنده از سرو صدا و محرکهای مختلف مزاحم به انجام تکالیف بپردازند، ولی باید توجه داشت یادگیری درشرایطی بهتر صورت می گیرد که در آن محیط آرام است و محرکهایی مزاحم از جمله تلویزیون، بازی سایر کودکان و سروصداهای دیگر کمتر هستند. والدین با اجتناب از ترتیب دادن جشنها و مراسم مختلف یا شرکت در آنها در ایام امتحانات می توانند برپیشرفت تحصیلی فرزندان خود تأثیر داشته باشند.
والدین می توانند به جای خرید اشیای غیرضروری برای دانش آموزان، کتابها و وسایل کمک آموزشی تهیه کنند تا از این طریق هم دانش آموزان اوقات فراغت خودرا به خوبی بگذرانند و هم به یادگیری آنها کمک شود.
متاسفانه درکشور ما، مطالعه کتابهای غیردرسی و کمک درسی کمتر متداول است، درحالی که از طریق تهیه این گونه کتابها می توان کمک موثری به فرزندان کرد.
فقرمالی خانواده: یکی از عوامل افت تحصیلی کودک است، که به طور غیرمستقیم برپیشرفت درسی او مؤثر است. محروم ماندن از غذای سالم و کافی ونداشتن استراحت لازم به علت فعالیتها و کارهای غیردرسی برای جبران فقر مالی موجب عقب ماندگی درسی می شود.
درکنار این موضوع، می توان فقر فرهنگی و بی سوادی یا کم سوادی والدین، فقدان والد یا والدین، وجود مشاجره و ناسازگاری بین والدین و درنهایت نحوه ارتباط دانش آموز با برادران و خواهران را هم درافت تحصیلی دخیل دانست.
زمینه ساز افت تحصیلی چیست؟
هیچ چیز مانند ضایعات تعلیم و تربیت درسرنوشت ما و دانش آموزان مؤثر نیست، زیرا نه تنها تعلیم و تربیت ناقص، بودجه ملی را هدر می دهد، بلکه از همه مهمتر، قسمتی از عمر کودکان و نوجوانان را هنگام تحصیل درمدرسه کاملاً‌تلف می کند.
همچنین اگر بخش اعظم این افت تحصیلی در دوران بلوغ اتفاق بیافتد، می تواند موجب بروز ناکامی در فرد شود. ارزشیابی های انجام شده درمورد کیفیت آموزشی نشان می دهد که در سالهای اخیر با توجه به فراوانی تعداد مدارس و افراد مدرسه رو، تغییرات قابل توجهی از لحاظ کیفی در نظام آموزش و پرورش ما حاصل نشده است. فقر اقتصادی، وضع مسکن، میزان درآمد و تحصیلات والدین از عوامل افت تحصیلی می باشد. اغلب خانواده ها وقتی با مردود شدن بچه های خود مواجه می‌شوند، تازه با یک بازنگری ساده در دخل و خرج خانواده به عمق فاجعه پی می‌برند. از دید آنان در این هنگام هزینه های تحصیلی، وقت فرزندانشان و در نهایت تمامی وجین و هرس کردن کیفی آنان برای به بار نشستن این محصول به خطا رفته است. فرض کنید باغبانی پس از یک سال تلاش، در مزرعه ای به جای درو گندم، با تلی از علفهای هرزه مواجه شود. او چه احساسی پیدا می کند؟ حال اگر از نگاه ملی به مقوله افت تحصیلی نگاه کنیم، فاجعه از این هم غمبارتر خواهد بود.
کاربرد اصلاح افت یا اتلاف (Wastage) در آموزش و پرورش از زبان اقتصاددانان گرفته شده است و لذا آنان آموزش و پرورش را به صنعتی تشبیه میکنند که بخشی از سرمایه و مواد اولیه ای را که باید به محصول نهایی تبدیل شود، تلف نموده است و در نتیجه مطلوبیت مورد انتظار را در جامعه به بار نیاورده است. شاید این تشبیه چندان خوشایند کارشناسان آموزشی نباشد و اصلاح قصور در تحصیل یا واماندگی از تحصیل مطلوبتر باشد.
معلمان بارها شاهد بوده اند که دانش آموزانی با بهره هوشی بالا در سطح مدارس وجود دارند که از تحصیل موفقی برخوردار نیستند و پس از بررسی های انجام شده مشکل را در خانه و خانواده یافتند. از عوامل متعدد خانوادگی درصد بالایی به عواملی چون طلاق، اعتیاد اولیاء، ناامنی در محیط خانوادگی، عدم ارتباط صحیح بین اعضاء خانواده مرتبط بوده اند.
نابسامانی خانوادگی مهمترین عامل در افت تحصیلی وترک تحصیل دانش آموزان بخصوص در مقطع راهنمایی است.
باید دفتر انجمن اولیاء و مربیان با برگزاری کلاسهای ویژه به خانواده ها، آموزشهای لازم را ارائه دهد تا خانواده ها به تأثیر مشکلات خانوادگی در تحصیل و زندگی فرزندانشان آگاه شوند.
مقاله بررسی تأثیر آموزش سبک حل مسئله به میزان حرمت خود دانش آموزان در 34 صفحه ورد قابل ویرایش
چکیده:
هدف این تحقیق بررسی تأثیر آموزش حل مسئله بر میزان حرمت خود نوجوانان دارای مشکلات رفتاری ارتباطی سنین 12 تا 13 ساله (مقطع راهنمایی تحصیلی) بوده است. ابزار مورد استفاده در این تحقیق آزمون حرمت خود کوپر اسمیت و پرسشنامه مشکلات رفتاری راتر بوده است. از بین 68 دانش آموز 48 نفر که نمرات آنها در پرسشنامه راتر 9 و بالاتر از 9 و در پرسشنامه حرمت خود پایین تر از حد میانگین بود به طور تصادفی انتخاب گردید و به گروههای آزمایش و کنترل تقسیم شد. گروه آزمایش به مدت 7 هفته (هر هفته یک جلسه 90 دقیقه ای) تحت تأثیر متغیر مستقل قرار گرفتند، در حالیکه گروه کنترل هیچگونه آموزشی دریافت نکردند. بعد از آن، پس آزمون انجام گرفت و داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که بین میانگین های حرمت خود کلی دو گروه آزمایش و کنترل در پس آزمون تفاوت معنی داری وجود دارد (P = 0). بدین گونه که میانگین نمرات حرمت خود کلی گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل بیشتر بود همچنین مقایسة بین میانگین های حرمت خود کلی دو گروه پسر و دختر در پس آزمون تفاوت معنی داری را نشان نداد. تأثیر متقابل جنسیت و آموزش حرمت خود در این تحقیق معنی‌دار نبود.
واژه های کلیدی: سبک حل مسئله، نوجوانان، حرمت خود، مشکلات رفتاری ارتباطی
بیان مسأله:
در خلال نیم قرن گذشته حرمت خود به عنوان یکی از سازه های اصلی شخصیت همواره مورد توجه روان شناسان بوده است. روزنبرگ (1979) بر این عقیده بود که حرمت خود به معنای یک سازه کلی، ارزشیابی فرد از خود را به منزله موجود انسانی شایسته و با ارزش نشان می دهد. برخی از محققان (تفردی و ساوان، 2001) ابعاد اصلی تشکیل دهنده حرمت خود را در چهارچوب دو مولفه احترام و تمایل یا علاقه‌مندی6 قابل تمایز می دانند. این مولفان نشان داده‌اند که حرمت خود کلی در دو سطح صلاحیت خود و علاقه به خود9 قابل جداسازی است. صلاحیت خود نوعی تجربه شخصی ارزشمند است که در آن فرد خود را عامل عمل احساس می کند. بنابراین، سطح صلاحیت خود می تواند دارای جهت گیری مثبت یا منفی باشد. علاقه به خود، به عنوان بعد دیگر حرمت خود نیز شرایط و عوامل تجربه مفیدی را برای فرد به عنوان یک موجود اجتماعی فراهم می آورد (نقل از نورالله محمدی، 1384).
بدون تردید یکی از دلایل اصلی توجه پژوهشگران به مفهوم حرمت خود، اثر بالقوه آن بر سلامت است. پژوهش هایی که به مطالعه اثرات حرمت خود اختصاص یافته اند آشکار ساخته اند که «حرمت خود آسیب دیده» تحمل شرایط دشواری که افراد در زندگی روزمره خواه ناخواه با آن مواجه می شوند را غیرممکن می سازد و پیامدهای روانی و جسمانی زیان آوری را برای آنها به بار می آورد (تیلور و اسپینوال، 1996) این شواهد نشان می دهند که گستره وسیع پیامدهای فردی مواردی چون اضطراب و افسردگی (نقل از کاپلان، 1996)، اختلال های جسمانی و روانی (اوگدن، 1998). مشکلات رفتاری و ارتباطی (سلیمی، 1376) و پاسخ های نامطلوب و انحراف آمیز مانند استفاده از مواد مخدر، خرابکاری، تحریف واقعیت (به نقل از کاپلان، 1996) را در بر می‌گیرد. بی‌تردید چنین پیامدهایی میزان آسیب پذیری فرد را به طور فزاینده ای افزایش می دهد که این نیز به نوبه خود برای نظام های بین فردی و اجتماعی عواقبی چون جدا افتادن فرد از ایفای نقش بهنجار را به دنبال دارد (کاپلان 1996، نقل از طاووسی، 1380).
کوپراسمیت (1987) حرمت خود را به عنوان یک متغیر آستانه ای در نظر می گیرد، به این معنا که حرمت خود پایین تاثیر بازدارنده ای بر پشتکار، اعتماد، و عملکرد تحصیلی (صدر السادات و اسفند آباد، 1380) می گذارد و عملکرد فرد را در قلمرو روانشناختی، جسمانی، خانوادگی و اجتماعی دچار اختلال می کند و وی را وادار می سازد تا در جهت تغییر موقعیت خود یا سازش یافتگی با آن گام بردارد؛ سازش یافتگی که می تواند موثر یا ناموثر باشد (دادستان، 1377).
حرمت خود یکی از تعیین کننده های اصلی در شکل دهی الگوهای رفتاری- عاطفی به ویژه در نوجوانان بشمار می آید. چه از دیدگاه تحولی حرمت خود همچون دیگر ویژگیهای کودکان در خلال کودکی و نوجوانان دچار تغییراتی می گردد. طبق نظریه تعالی خود2، نوجوان دارای ارزشگذاری منفی از خود، ارزشگذاری مشابهی را نزد همسالان داراست. به عبارت دیگر گروه همگنان موجب نگرش منفی به خود در فرد می‌شود و همین ارزشگذاری منفی موجب بی ارزشی خود شده که در حیطه های مختلف حرمت خود تجلی می یابد. هرچه بیشتر نوجوان احساس بی ارزشی را در خود تجربه نماید، به همان نسبت احتمال درگیر شدن او در رفتارهای انحرافی افزایش می یابد (کاپلان، 1996، نقل از سلیمی، 1376). همچنین نتایج تحقیقات دیگر نشان می دهند که حرمت خود همبستگی منفی با مشکلات رفتاری دارد. (شوایتزر و همکاران، 1992) در تحقیق خود نمونه های بالینی را مورد بررسی قرار دادند و ارتباط منفی بین حرمت خود و مشکلات رفتاری را در نوجوانان ارجاع شده به کلینیک ها به دست آوردند. میزان حرمت خود در این نوجوانان پایین تر از میزان حرمت خود در نوجوانان سالم بود. پترسون و همکاران (1992) متوجه شدند که پسران پرخاشگر حرمت خود تحصیلی پایین تری نسبت به پسران فاقد پرخاشگری دارند و بین حرمت خود تحصیلی و بزهکاری همبستگی منفی وجود دارد.
از طرفی پژوهشگران در توجه خود به واکنش های افراد به سبک هایی که آنان در رویارویی با «حرمت خود آسیب دیده» اتخاذ می کنند، معطوف ساخته اند و بدین نتیجه رسیده اند که در مقابله با حرمت خود پایین، تغییرات بین فردی قابل ملاحظه‌ای وجود دارد چه، تجربه احساس بی ارزشی خود تحت تاثیر متغیرهای متعددی قرار می‌گیرد، شیوه های ارزیابی مختلف، راهبردهای مقابله ای، عوامل مقاومت و آسیب پذیری از جمله متغیرهایی هستند که تعیین می کنند چگونه حرمت خود پائین تجربه می‌شود و آثار آن چه هستند.
بحث، نتیجه گیری و تفسیر
همانگونه که در مقدمه بیان گردید هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی سبک حل مساله در میزان حرمت خود در نوجوانان واجد مشکلات رفتاری ارتباطی نسبت به نوجوانان فاقد مشکلات رفتاری ارتباطی می باشد. از نتایج بدست آمده موارد ذیل را می‌توان استنباط و بر حسب مورد تفسیر نمود:
1- فرضیه اول تحقیق مبنی بر اینکه آموزش سبک حل مساله میزان حرمت خود کلی نوجوانان واجد مشکلات رفتاری ارتباطی را در مقایسه با نوجوانان فاقد مشکلات رفتاری ارتباطی افزایش می دهد، تائید گردید. این یافته که نشان می دهد حرمت خود می تواند تغییرات مربوط به مشکلات رفتاری ارتباطی نوجوانان را پیش بینی کند. خود بیانگر آن است که با آموزش حل مساله میزان حرمت خودکلی افزایش می یابد و سطح مشکلات رفتاری ارتباطی دانش آموزان بهبود می یابد. این یافته ها را که با نتایج پژوهش های قبلی (کوپر اسمیت، 1987، نقل از صدرالسادات و اسفندآباد، 1380؛ سیلورستون، سالسالی، 2003، نزو و پری، 1989، اسپیواک و شوره، 1974؛ کسیدی و لانگ، 1996) هم سو است، می توان بر حسب چند احتمال تبیین کرد:
به استناد پژوهش های انجام شده در زمینه‌ی رابطه حرمت خود در ابعاد مختلف با مشکلات رفتاری ارتباطی و تایید هم بستگی این دو متغیر (باتل، 1987؛ هارتر و همکاران، 1992؛ لوچمن و لامپرون، 1986؛ توپ و همکاران، 1992؛ سیلورستون و سالسالی، 2003) از یک سو و رابطه سبک حل مساله با افزایش حرمت خود (اسپیواک و شوره، 1974؛ کسیدی و لانگ، 1996 و نزو، 1986)، از طرف دیگر در یک تبیین کلی باید گفت همین که با آموزش حل مساله می توان حرمت خود کلی آزمودنی های مورد پژوهش را افزایش داد و مشکلات رفتاری ارتباطی را در آنان تقلیل بخشید، خود موید آن است که حرمت خود پایین با مشکلات رفتاری هم بسته است. بنابراین، سبک حل مساله با تامین حرمت خود، مشکلات رفتاری ارتباطی را کاهش می دهد و باعث بهبود کیفیت روابط بین فردی در نوجوانان می شود.
2- فرضیة دوم تحقیق مبنی بر این که آموزش سبک حل مساله میزان حرمت خود تحصیلی نوجوانان دارای مشکلات رفتاری ارتباطی را نسبت به نوجوانان فاقد مشکلات رفتاری ارتباطی افزایش می‌دهد تایید گردید. این یافته نشان می‌دهد میزان حرمت خود تحصیلی در بهبود مشکلات رفتاری ارتباطی آزمودنی‌های تحقیق مؤثر بوده است. همچنین نشان می‌دهد که حرمت خود تحصیلی در پیش بینی تغییرات مربوط به مشکلات رفتاری ارتباطی نوجوانان نقش به سزایی دارد. این یافته ها که با نتایج پژوهش های (ویندل و ویندل، 1996؛ کسیدی و لانگ، 1996؛ اسپیواک و شوره، 1974؛ سیلوراستون و سالسالی، 2003) همسو است، می‌تواند برحسب چند احتمال تبیین گردد:
مقاله اثرات تکلیف شب برای دانش آموزان
تکلیف همواره به عنوان یکی از عوامل مهم در تحقق یادگیری مطرح بوده و در هر دوره متناسب با برداشتی که از یادگیری وجود داشته، شکل و نوع تکلیف نیز متفاوت بوده است. شاید در گذشته اگر دانش آموزی صرفاً موفق به محفوظاتی در ذهن خویش می شد، تصور می رفت که یادگیری در او تحقق یافته است. اما امروزه، با تعریفی که از یادگیری می شود توقع اهدافی فراتر از آن وجود دارد. یکی از متغیرهای رایج در مورد یادگیری به شرح زیر است: «یادگیری تغییری است که در توانایی انسان ایجاد می شود و برای مدتی باقی می ماند و نمی توان آن را به سادگی به فرآیندهای رشد کسب شده نسبت داد.»[1]
به همین دلیل از تکالیف خانه به عنوان تمرین جهت یادگیری و توانایی استفاده می گردد و تکلیف خانه به آن دسته از فعالیت های درسی اطلاق می شود که در یادگیری های کلاسی جهت انجام دادن در خارج از کلاس درس و مدرسه برای دانش آموزان تعیین می شود.
[1]- تکلیف شب از دیدگاه متخصصین تعلیم و تربیت، معارف آموزشی اداره کل سال 1372
تکلیف شب از وظایفی است که از تاسیس مدارس همگانی عمدتاً به منظور تکمیل آموزش مدرسه و گاه به عنوان وسیله ای در دستیابی به اهداف دیگر آموزش و پروش مانند عادت به کار مستقل، رشد، مسئولیت، عادت به مطالعه برای دانش آموزان در کشورها معمول بوده است.
قوانین یادگیری از نظر روانشناسان
عموم روانشناسان و صاحب نظران تعلیم و تربیت ضمن توجه به اهمیت عامل تمرین و تکرار در یادگیری پایدار بر چگونگی تحقق این مهم تاکید فراوان داشته‌اند. چرا که تمرین و تکرار خود به خود اثری در تکمیل یادگیری نمی تواند داشته باشد. مگر اینکه با انگیزه های درونی و محرک های بیرونی توام گردد. به عنوان مثال «شراندایک» در پی مطالعات وسیع خود پیرامون یادگیری، انسان و حیوان، یادگیری را تابع سه قانون اصلی می داند. یکی از این سه قانون تمرین است.
«شراندایک قوانین یادگیری را به شرح زیر عنوان می‌کند».
الف- قانون آمادگی:
یادگیرنده زمانی قادر خواهد بود مطلب یا مهارتی را بیاموزد که از جهات جسمی، ذهی، عاطفی، روانی و اجتماعی آمادگی های لازم را داشته باشد.
ب- قانون نتیجه یا اثر:
هر قدر دانش آموز در فعالیت های آموزشی و انجام تکالیف و تمرینات درسی با احساس خوشایندی مواجه گردد و زمینه ارضای نیازهای ذهنی و روانی او فراهم شود، به یادگیری، تکرار و تمرین آن رغبت و انگیزه بیشتری از خود نشان می دهند و اگر از انجام تکالیف درسی لذتی نبرد، در رفتار او تغییرات چندان مثبتی مشاهده نخواهد شد.
ج-قانون تمرین و تکرار:
ارتباط بین محرک و پاسخ یا استمرار و تکمیل برداشت های ذهنی و آموخته ها در اثر تمرین و تکرار محکم تر شود.[1]
[1] - مقدمه‌ای بر نظریه های یادگیری، علی اکبر سیف (مترجم) ج 1 ص 86 الی 88.
فهرست مطالب
| عنوان | صفحه |
فصل اول |
|
| مقدمه | 1 |
| بیان مسئله | 7 |
| ضرورت و اهمیت پژوهش | 10 |
| متغیرهای پژوهش | 13 |
| تعریف عملیاتی متغیرها | 14 |
| فرضیه های تحقیق | 15 |
فصل دوم |
|
| مقدمه | 18 |
| قوانین یادگیری از نظر روانشناسان | 21 |
| تاثیر تکلیف در یادگیری | 23 |
| آیا تکلیف شب یک ضرورت تربیتی است؟ | 24 |
| ملاک های تعیین تکلیف شب | 26 |
| تناسب نوع تکلیف با نوع درس | 28 |
| جایگاه تکلیف | 28 |
| تصحیح تکلیف | 29 |
| تشریح اهداف تکلیف | 30 |
| فواید و مضرات تکلیف | 30 |
| اهداف تکلیف | 31 |
| انواع تکلیف | 32 |
| حجم تکلیف | 33 |
| رابطه تکلیف با میزان هوش و استعداد دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آنها | 35 |
| تاریخچه تکلیف شب در جهان | 36 |
| تکلیف شب به عنوان یک تجربه یادگیری | 38 |
| اثرات تکلیف شب | 40 |
| نظریات مختلف درباره تکلیف شب | 41 |
| تاریخچه تکلیف شب | 44 |
| تحقیقات انجام شده در ایران | 52 |
فصل سوم |
|
| روش تحقیق | 56 |
| نوع تحقیق | 56 |
| جامعه آماری | 57 |
| نمونه آماری | 57 |
| روش نمونه گیری | 57 |
| ابزار تحقیق | 57 |
| روش تجزیه و تحلیل اطلاعات |
|
فصل چهارم |
|
| الف- آمار توصیفی | 61 |
| مقدمه و بیان افراد نمونه آماری بر اساس مدرک سابقه، جنسیت و منطقه جغرافیایی | 61 |
بیان فرضیه ها و سوالات مربوط به آن | 62 |
| سوالات پرسشنامه و جداول مربوط به فرضیه شماره یک | 101-63 |
| سوالات پرسشنامه و جداول مربوط به فرضیه شماره دو | 101-63 |
| سوالات پرسشنامه و جداول مربوط به فرضیه شماره سه | 101-63 |
| سوالات پرسشنامه و جداول مربوط به فرضیه شماره چهار | 101-63 |
| سوالات پرسشنامه و جداول مربوط به فرضیه شماره پنج | 101-63 |
| سوالات پرسشنامه و جداول مربوط به فرضیه شماره شش | 101-63 |
| سوالات پرسشنامه و جداول مربوط به فرضیه شماره هفت | 101-63 |
| تجزیه و تحلیل و بیان روش مقایسه ای ارائه تکلیف شب سنتی و فعال | 101 |
| آمار استنباطی | 105 |
| بحث و نتیجه گیری | 109 |
فصل پنجم |
|
| خلاصه پژوهش | 112 |
| عنوان و اهداف پژوهش | 112 |
| فرضیه های پژوهش | 112 |
| نوع پژوهش | 114 |
| پیشنهادات | 115 |
| محدودیت ها و موانع | 116 |
پیوست ها |
|
| منابع و مأخذ | 119 |
| فهرست جداول | 121 |
| نمونه فرم پرسشنامه | 124 |
راه های مقابله با ترس و اضطراب در دانش آموزان
چکیده:
در اوایل سال تحصیلی 95- 94 در بین دانش آموزان پایه چهارم مدرسه محدثه متوجه شدم که یکی از دانش آموزانم در کلاس درس فعال نیست و اگر از او پرسیده می شد شدت ترس و اضطراب در او به حدی بود که شروع به گریه و زاری می کرد.
تصمیم گرفتم که با مدیر مدرسه و دیگر همکاران و خانواده زینب در این زمینه صحبت کنم و ریشه ی اصلی این اضطراب را در او پیدا کنم با توجه به این که این اضطراب یا ریشه در محیط مدرسه داشت یا در محیط خانواده باید امنیت و آرامش روحی را در محیط های مذکور از طریق دادن مسئولیت – تشویق و ... فراهم می کردم.
بعد از مدتی نتایج روش های به کاربرده شده به وضوح در دانش آموز قابل مشاهده بود و وضعیت درسی و روحی او بهتر از گذشته شد.
مقدمه:
از زمان تولد تا هنگام مرگ هر انسانی در موقعیت های گوناگون بالندگی درگیر مسائل و مشکلاتی می شود که به نحوی روان او را متأثر می سازد. از جملة این مسائل می توان ترس و اضطراب را نام برد که در تمام دوره های زندگی ممکن است بر انسان چیره شود.
بخشی از رشد کودک، متضمن آموختن و کنترل اضطراب و ترس است، کودکان ترس های بسیاری دارند و ممکن است برخی از آن ها در بزرگسالی هم دچار ترس باشند. اما بسیاری از استرس های و اضطرابهای دوران کودکی در اثر گذشت زمان و تجربه از بین می روند و تنها بخشی از آنها تغییر شکل می دهد و بصورت نیرویی مؤثر در رفتار درمی آیند. اما ترس و اضطراب به یک مفهوم نیستند، ترس علت و موقعیت مشخص دارد و در اکثر موارد، کاربرد و تأثیر مثبت دارد . مثلاً کودکان با وجود ترس می تواند از جان خود حفاظت کنند. اما اضطراب هم کارکرد مثبت دارد و هم کارکرد منفی. یا به عبارت بهتر، احساس اضطراب تا یک جای خاص کارکرد افراد را بهتر می کند و از یک جایی به بعد، افزایش اضطراب باعث افت کارکرد می شود.
بررسی مشکلات دیکته نویسی (نوشتاری) دانش آموزان
وجود مشکلات شدید در نوشتن کلمات به طور صحیح، باعث نگرانی شدید والدین و معلم کودک می گردد. املا، بخشی از برنامه آموزشی است که دوران خلاقیت و تفکر واگرا، مطرح نیست، بلکه تنها آموزش یک نمونه یا ترتیب حروف مد نظر است. کودکان و نوجوانان بسیاری از مشکلات نادرست نویسی رنج می برند که تکراری نوشتاری لغات غلط نوشته شده تنها راه حل نیست. بلکه می توان رفتارهای ورودی دانش آموزان را برای نوشتن تقویت نمود از جمله: تقویت ادراک شنیداری و حافظه اصوات، تقویت ادراک بصری و حافظه حروف تقویت مهارتهای حرکتی، و یا تقویت مسیرهای حسی، بینایی، شنوایی، حرکتی و لامسه به این هدف مهم دست یافت.
برای تقویت نارسانویسی می توان از روش فرنالد استفاده نمود که از حواس مختلفی مانند بینایی، شنوایی، لامسه و حرکتی استفاده می کند و ارزش آن در آموزش قواعد انطباق واج نویسی و توانمندی دانش آموز برای تشخیص بین حروف و اصوات حروف الفبا می باشد.
عوامل مهمترین قسمت مشکلات آموزشی املا در کودکان ابتدایی که از هوش طبیعی و حتی بالاتر برخوردارند، مشکلات املای کلمات با حروف همصدا است که برای درمان آن اول بایستی سبب شناسی کرد:
بعد از بررسی وضعیت بینایی ( اپتو متریست)، بررسی وضعیت اندام گفتاری، بررسی حافظه بینایی و ترتیب توالی در پیوند صدا و ( نوشتاری) بررسی انگیزه و دقت دانش آموز و ارزیابی مهارتهای حرکتی ظریف دانش آموزان ( نشستن و طرز مداد در انگشتان و...) می توان از راهبردهایی به این شکل استفاده کرد:
تمیز شکل از زمینه- روابط فضایی- بازشناسی - راههای تقویت بینایی مانند نام بردن اشیای دیده شده- ساختن اشکال از سوی موزائیک های رنگی- بازی با چوب کبریت و با از بین بردن عوامل بیرونی بازدارنده و محدود کننده و استفاده از رنگ های مناسب در وی ایجاد انگیزه کرد. شکست ها و ضعف دانش آموزان با برنامه درمانی به حداقل رسانده و او را به کسب نمره بالاتر امیدوار سازیم.
فهرست مطالب
مقدمه. 9
ضرورت تحقیق.. 25
بررسی مشکلات دیکته نویسی (نوشتاری) دانش آموزان.. 25
تعریف مفاهیم به صورت مفهومی و عملیاتی.. 30
عمده‌ترین مشکل املایی دانش‌آموزان:. 31
الف. نارسانویسی:. 31
ب. ضعف در حافظه‌ی دیداری:. 33
علل ضعف حافظه‌ی دیداری:. 33
ج. ضعف در تمیز دیداری.. 34
د. حساسیت شنوایی.. 34
پایین بودن حساسیت شنوایی عامل اصلی این اختلال است. نمونه‌ی این نوع اختلال: 35
ه. عدم دقت و توجه. 35
علل اشتباه نویسی در دندانه:. 35
اشکالات مربوط به تشدید:. 37
تعریف املا:. 38
الگوی برنامه درسی املا:. 41
مهمترین محاسن این الگو عبارت از:. 42
ولی به جهت هماهنگی مقدار متن املا در پایه‌های مختلف بدین شرح پیشنهاد می‌شود: 44
معیارهای ارزشیابی.. 47
فصل سوم. 51
استفاده از یک جامعه آماری با موضوع غلط های املایی دانش آموزان دوره ی دبستان 52
مقدمه ای برای فصل سوم. 53
هدف تحقیق.. 58
تعریف عملیاتی.. 58
روش تحقیق.. 60
جامعه ی آماری.. 60
توضیحات نمونه آماری که توسط پرسشنامه بدست آمده است :74
جامعه تحقیق :74
حجم نمونه در روش نمونه گیری :74
ابزار اندازه گیری :74
روش اجرای تحقیق :75
آمار توصیفی :75
فصل چهارم. 76
مقدمه :77
سوالات پرسش نامه. 78
فصل پنجم.. 92
راهکارهایی برای حل مشکلات نوشتاری.. 93
نتیجه گیری.. 96
منابع:97
فهرست جداول و نمودار ها
جدول بر اساس پاسخ های نمونه آماری.. 79
1ـ تاثیر جامعه به این مشکل :80
2ـ مشکل نوشتاری غیر قابل در مان است . 3ـ چه مقدار اعتقاد دارند که این مشکل قابل در مان است .81
3ـ چه مقدار اعتقاد دارند که این مشکل قابل در مان است .82
4ـ چه مقدار مشاوره تاثیر دارد ؟. 83
5ـ تاثیر افراد خانواده بر بهبود بر مشکلات نوشتاری .84
6ـ تاثیر آموزشهای خارج از کلاس برای بهبود نوشتن .7ـ تمرین مستمر می تواند تاثیر زیادی بر نوشتن داشته باشد 85
7ـ تمرین مستمر می تواند تاثیر زیادی بر نوشتن داشته باشد.. 86
8ـ برخورد بد دیگران برای جلو گیری از پیشرفت.87
9ـ نقش آموزگار در بهبود. 88
10ـ تاثیر بهبود نیافتن از مشکلات نوشتاری و ترک تحصیل .89
11ـ مشکلات نوشتاری تا چه حد به وراثت مربوط می شود ؟. 90
12ـ تا چه حد امکان دارد که این مشکل بر طرف نشود با تمرین .91
جدول شماره ی 1 - تعداد دانش آموزان نمونه ی آماری بر حسب جنس، پایه و نوع مدرسه جمع چهارم سوم دوم پایه و جنس.... 61
یافته های پژوهش.... 62
جدول شماره ی 2 - سهم غلط های آموزشی دانش آموزان (درصد به کل). 63
جدول شماره ی 3 - سهم غلط های ناشی از بی دقتی دانش آموزان (درصد به کل). 64
جدول شماره ی 4 - سهم غلط های ناشی از ضعف حساسیت شنوایی( درصد به کل) 65
جدول شماره 5 - سهم غلط های املایی ناشی از ضعف حافظه ی دیداری (درصد به کل) جنس 66
جدول شماره 6 - سهم غلط های املایی ناشی از نارسانویسی (درصد به کل) جنس.... 66
جدول شماره ی 7 - سهم غلط های املایی ناشی از ضعف حافظه ی شنوایی (درصد به کل) 68
تهیه چند جدول از نمونه آماری در یک شهر بین جنس هایمخالف از نظر مشکلات رفتاری :.. 68
جدول 1. توزیع فراوانی و درصد اختلالات رفتاری دانش آموزان در جمع و بر حسب جنس.. 68
جدول 2. آزمون 2x و توزیع اختلالات رفتاری دانش آموزان ابتدایی بر حسب جنس.. 69
جدول 3. توزیع اختلالات نوشتاری در دانش آموزان بر حسب پایه تحصیلی.. 70
جدول 4. توزیع فراوانی و درصد شیوع اختلالات ( بر حسب ابعاد چهار گانه اختلالات ) در دختران و پسران مقطع ابتدایی 71
پایان نامه بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه از سه بعد دینی ، خانوادگی و ملی
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور از سه بعد دینی ، خانوادگی و ملی شکل گرفته است. فرضیات اصلی این تحقیق عبارتند از : جنس، پایگاه اقتصادی – اجتماعی ، میزان رضایت از خود ، درونی شدن ارزشها ، هماهنگی ارزشهای گروهی ، تایید دیگران که بر هویت اجتماعی دانش آموزان موثر می باشند .
این تحقیق به شیوه پیمایشی انجام شده و از تکنیک پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است . جامعه آماری تمام دانش آموزان پایه اول و دوم و سوم متوسطه نیشابور (15336 نفر) می باشند . حجم نمونه 375 نفر شد که 190 نفر دانش آموز پسر و 185 نفر دانش آموز دختر را در بر می گیرد . شیوه نمونه گیری قشر بندی است که نمونه ها از رشته های عمومی ، انسانی ، تجربی ، ریاضی ، فنی و حرفه ای و کار و دانش به تفکیک جنس و پایه تحصیلی به صورت تصادفی انتخاب شده است . تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از t-test و ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل چند متغیری (رگرسیون چندگانه) و تحلیل مسیر صورت گرفته است .
نتایج تحقیق نشان داد که بین متغیرهای مستقل (میزان رضایت از خود ، درونی شدن ارزشها، هماهنگی ارزشهای گروهی و تایید دیگران ) با متغیر وابسته هویت اجتماعی و سه بعد آن (ملی ، دینی، خانوادگی) رابطه معنا دار مثبت وجود داشت . یعنی با افزایش متغیرهای مستقل متغیر وابسته هم افزایش می یابد . و بین متغیر پایگاه اقتصادی- اجتماعی با هویت اجتماعی رابطه معناداری وجود نداشت . ولی با بعد ملی رابطه معنا دار و معکوس و با بعد خانوادگی رابطه معنادار و مثبت وجود داشت . یعنی هر چه پایگاه اقتصادی – اجتماعی والدین بالاتر باشد ، هویت ملی آنان ضعیف تر و هویت خانوادگی آنها ، قوی تر می شود . بین متغیر جنس با هویت اجتماعی رابطه معنادار وجود نداشت ولی با بعد دینی رابطه معنا دار وجود داشت . بدین معنا که : دختران هویت دینی قوی تری نسبت به پسران داشتند .
کلید واژه ها : جنس ، پایگاه اقتصادی – اجتماعی ، درونی شدن ارزشها ، هماهنگی ارزشهای گروهی ، تایید دیگران ، رضایت از خود ، هویت اجتماعی ، هویت دینی ، هویت خانوادگی ، هویت ملی
مقدمه
آنچه موجب شد تا پژوهش فعلی با این عنوان در خصوص دانش آموزان متوسطه انجام شود، به دلیل اشتغال به تدریس (نگارنده) در مقطع متوسطه شهرستان نیشابور است که مدام شاهد نگرانی های همکاران فرهنگی و همچنین مراجعات مکرر اولیا و اظهار نگرانی از وضعیت تحصیلی و اخلاقی فرزندانشان ، بودم و با توجه با اینکه همگی دبیران و اولیا به اتفاق معتقد بودند که نسل فعلی با نسلهای قبلی بسیار متفاوت می باشد و یک شکاف نسلی عمیق احساس می کردند و از طرفی مشاهده برخی از رفتارها و حرکات و گرایشات در کلاس های درس ، مرا بر آن داشت تا در زمینه هویت اجتماعی آنان و مسائل تأثیر گذار بر آن به صورت جدی به مطالعه بپردازم و بدین صورت زمینه تحقیق حاضر فراهم شد.
قسمتی از متن
درونی شدن ارزشها
((بلومر معتقد است که انسان در کنش پیوسته با جامعه یکی شده و در جامعه ذوب می شود . وقتی انسان از من اجتماعی استفاده می کند در حال همانند شدن است . (مید آن بخش از ذهن را که به دریافتهای انسان از محیط خارجی اش بر می گردد و حاصل درونی کردن هنجارها و توقعات اجتماعی است من اجتماعی نام می نهد) انسان در مرحله اول یاد می گیرد و همانند سازی می کند و یکی و ذوب می شود و با یکسان شدن در یک مجموعه و سیستم اجتماعی وارد می شود و بتدریج به مرحله تفسیر می رسد.)) (تنهایی ، 1374 : 473 )
ارزشهای گروهی :
((ارزشها معیارهای مشترک فرهنگی است که بر اساس آن ربط اخلاقی ، زیبایی شناسی و یا شناختی موضوعات نگرش ، آرزوها و نیازها را می توان با هم مقایسه کرد و مورد داوری قرار داد . در بین کسانی که مجموعه ای از چنین معیارهایی سهیم اند این باور وجود دارد که این معیارها معتبرند و باید در ارزش گذاری هر موضوعی به کار گرفته شود . ))(جولیوس گولد ، 1376 : 48 )
تایید دیگران
((چارلز هورتون کولی در مفهوم خود آئینه سان درباره هویت اجتماعی فرد می گوید : تصور فرد از خودش ونوع احساسی که از خود دارد با رویکردی تعیین می شود که فرد فکر می کند دیگران نسبت به او دارند در واقع فرد تصور می کند در اذهان دیگران برداشتی از قیافه ، رفتار ، هدفها و کردارش وجود دارد و از طریق این تصور دیگران است درباره خود که فرد هویت می یابد . )) (ریتزر ، 1374 : 288)
هویت اجتماعی
((هویت اجتماعی اشاره به شناسایی خود در ارتباط با دیگران دارد . از این نظر هویت اجتماعی فرد از طریق عضویت او در گروههای متعدد اجتماعی بدست می آید . هربرت مید در ارتباط با این مفهوم به بحث تصور اجتماعی فرد از خودش اشاره می کند و معتقد است هویت فرد و یا همان تصور فرد از خودش چیزی نیست جز شناسایی یک فرد از خودش از نگاه دیگرانی که فرد با آنها در یک گروه یا گروههای متعدد حشر و نشر دارد و خود را به آن گروه یا گروههای اجتماعی متعلق می داند . در واقع هویت اجتماعی فرد را همان تعلقات او به گروههای اجتماعی عضویتش می سازد . نگاه به خود از نقطه نظر دیگرانی که با فرد در یک جامعه هم گروه هستند .)) ( ریتزر ، 1374 : 280)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده .............................................................................................................................................. 1
فصل اول : طرح تحقیق
1-1 مقدمه ...................................................................................................................................... 3
2-1 موضوع تحقیق ........................................................................................................................ 3
3-1 بیان مساله................................................................................................................................. 4
4-1 اهمیت و ضرورت تحقیق ........................................................................................................ 4
5-1 اهداف تحقیق .......................................................................................................................... 5
6-1 محدود زمانی و مکانی تحقیق.................................................................................................. 5
7-1پیشینه تحقیق............................................................................................................................. 5
1-7-1 تحقیقات داخلی .................................................................................................................. 5
2-7-1تحقیقات خارجی ................................................................................................................. 8
3-7-1 جمع بندی نتایج تحقیقات .................................................................................................... 10
8-1 تعاریف مربوط به هویت........................................................................................................... 11
9-1 موانع و تنگناهای تحقیق .......................................................................................................... 14
فصل دوم : مبانی و چارچوب نظری ............................................................................................... 16
1-2 مقدمه ...................................................................................................................................... 17
2-2 مباحث نظری .......................................................................................................................... 17
1-2-2 دورکیم ................................................................................................................................ 17
2-2-2 پارسونز ................................................................................................................................. 18
3-2-2 ماکس وبر ............................................................................................................................. 20
4-2-2 کنش متقابل نمادی................................................................................................................ 22
5-2-2 کولی ..................................................................................................................................... 23
6-2-2 مید ........................................................................................................................................ 24
7-2-2 گافمن.................................................................................................................................... 26
8-2-2 نظریه هویت (بورک) ............................................................................................................. 27
عنوان صفحه
3-2 چارچوب نظری مورد استفاده تحقیق ...................................................................................... 30
4-2 پرسشهای تحقیق .................................................................................................................... 31
5-2 فرضیات تحقیق ...................................................................................................................... 31
6-2 الگوی نظری و تحلیلی تحقیق.................................................................................................... 32
فصل سوم : روش تحقیق .............................................................................................................. 34
1-3 مقدمه .................................................................................................................................... 35
2-3 نوع تحقیق.............................................................................................................................. 35
3-3 تعریف نظری وعملی متغیرهای تحقیق................................................................................... 35
1-3-3 تعریف نظری متغیرهای تحقیق .......................................................................................... 35
2-3-3 تعریف عملی متغیرهای تحقیق............................................................................................ 38
4-3 متغیرهای مستقل و وابسته ....................................................................................................... 42
5-3 شاخص سازی متغیر های تحقیق ............................................................................................. 43
1-5-3 شاخص سازی متغیرهای مستقل .......................................................................................... 43
2-5-3 شاخص سازی متغیرهای وابسته .......................................................................................... 45
6-3 قابلیت اعتماد شاخص ها (الفای کرانباخ) .................................................................................. 46
7-3 اعتبار تحقیق ............................................................................................................................. 47
8-3 جامعه آماری................................................................................................................................ 47
9-3 تعیین حجم نمونه و شیوه نمونه گیری....................................................................................... 48
1-9-3 تعیین حجم نمونه .................................................................................................................. 48
2-9-3 شیوه نمونه گیری ................................................................................................................... 49
10-3 واحد تحلیل.............................................................................................................................. 50
11-3 تکنیک ها و ابزارهای جمع آوری داده ها و اطلاعات .............................................................. 50
12-3 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات............................................................................................... 50
فصل چهارم : یافته ها و دستاوردهای تحقیق...................................................................................... 51
1-4 مقدمه........................................................................................................................................ 52
2-4 توصیف دستاوردهای تحقیق ..................................................................................................... 52
1-2-4 بررسی مشخصات پاسخگویان بر اساس جنس ..................................................................... 52
عنوان صفحه
2-2-4 بررسی مشخصات پاسخگویان بر اساس پایه تحصیلی ........................................................ 53
3-2-4 بررسی مشخصات پاسخگویان بر اساس رشته تحصیلی....................................................... 53
4-2-4 بررسی مشخصات پاسخگویان بر اساس تحصیلات پدر...................................................... 54
5-2-4 بررسی مشخصات پاسخگویان بر اساس تحصیلات مادر...................................................... 54
6-2-4 بررسی مشخصات پاسخگویان بر اساس در آمد ماهانه خانواده............................................. 55
7-2-4 بررسی میزان رضایت از خود دانش آموزان ......................................................................... 57
8-2-4 بررسی میزان تایید دیگران .................................................................................................... 58
9-2-4 بررسی میزان درونی کردن ارزشها ....................................................................................... 59
10-2-4 بررسی میزان هماهنگی ارزشهای گروهی ........................................................................ 60
11-2-4 بررسی میزان پایگاه اقتصادی - اجتماعی دانش آموزان ......................................................... 61
12-2-4 بررسی میزان هویت دینی دانش آموزان ............................................................................ 62
13-2-4 بررسی میزان هویت خانوادگی دانش آموزان ..................................................................... 63
14-2-4 بررسی میزان هویت ملی دانش آموزان ............................................................................... 64
15-2-4 بررسی میزان هویت اجتماعی دانش آموزان ....................................................................... 65
فصل پنجم : تحلیل و تبیین دستاوردهای تحقیق................................................................................ 66
1-5 مقدمه........................................................................................................................................ 67
2-5 آزمون فرضیات......................................................................................................................... 67
1-2-5 آزمون فرضیه 1: بررسی رابطه بین «جنس» و «هویت اجتماعی» دانش آموزان ..................... 67
1-1-2-5 آزمون فرضیه 1/1 : بررسی رابطه بین «جنس» و «هویت دینی» دانش آموزان ........................ 68
2-1-2-5آزمون فرضیه 2/1 : بررسی رابطه بین «جنس» و «هویت خانوادگی» دانش آموزان.................. 68
3-1-2-5 آزمون فرضیه 3/1 : بررسی رابطه بین «جنس» و «هویت ملی» دانش آموزان ......................... 69
2-2-5آزمون فرضیه 2 : بررسی رابطه بین «پایگاه اقتصادی – اجتماعی» و« هویت اجتماعی».... 69
1-2-2-5 آزمون فرضیه 1/2 : بررسی رابطه بین پایگاه «اقتصادی- اجتماعی» و «هویت دینی» ............. 70
2-2-2-5 آزمون فرضیه 2/2 : بررسی رابطه بین پایگاه «اقتصادی- اجتماعی» و «هویت خانوادگی» ..... 70
3-2-2-5 آزمون فرضیه 3/2 : بررسی رابطه بین پایگاه «اقتصادی- اجتماعی» و «هویت ملی» ............... 71
3-2-5 آزمون فرضیه 3: بررسی رابطه بین «رضایت از خود» و «هویت اجتماعی» ........................ 71
1-3-2-5 آزمون فرضیه 1/3 : بررسی رابطه بین «رضایت از خود» و «هویت دینی» ............................. 71
عنوان صفحه
2-3-2-5 آزمون فرضیه 2/3 : بررسی رابطه بین «رضایت از خود» و «هویت خانوادگی»...................... 72
3-3-2-5 آزمون فرضیه 3/3: بررسی رابطه بین «رضایت از خود» و «هویت ملی»................................ 72
4-2-5 آزمون فرضیه 4 :بررسی رابطه بین «تایید دیگران» و «هویت اجتماعی»................................. 73
1-4-2-5 آزمون فرضیه 1/4: بررسی رابطه بین «تایید دیگران» و «هویت دینی» ................................... 73
2-4-2-5 آزمون فرضیه 2/4 :بررسی رابطه بین «تایید دیگران» و «هویت ملی» ..................................... 74
3-4-2-5 آزمون فرضیه 3/4 :بررسی رابطه بین «تایید دیگران» و «هویت ملی» .................................... 74
5-2-5 آزمون فرضیه 5 :بررسی رابطه بین «درونی کردن ارزشها» و «هویت اجتماعی» .................. 74
1-5-2-5 آزمون فرضیه 1/5 :بررسی رابطه بین «درونی کردن ارزشها» و «هویت دینی» ....................... 75
2-5-2-5 آزمون فرضیه 2/5: بررسی رابطه بین «درونی کردن ارزشها» و «هویت خانوادگی» ................ 75
3-5-2-5 آزمون فرضیه 3/5 :بررسی رابطه بین «درونی کردن ارزشها» و «هویت ملی» ......................... 76
6-2-5 آزمون فرضیه 6 : بررسی رابطه بین «هماهنگی ارزشهای گروهی» و «هویت اجتماعی»........ 76
1-6-2-5 آزمون فرضیه 1/6: بررسی رابطه بین «هماهنگی ارزشهای گروهی» و «هویت دینی»............. 77
2-6-2-5 آزمون فرضیه 2/6 :بررسی رابطه بین «هماهنگی ارزشهای گروهی» و «هویت خانوادگی»..... 77
3-6-2-5 آزمون فرضیه 3/6 :بررسی رابطه بین «هماهنگی ارزشهای گروهی» و «هویت ملی»............. 78
3-5 تحلیل چند متغیری (رگرسیون چندگانه) .................................................................................. 78
1-3-5 تحلیل چند متغیری هویت دینی ........................................................................................... 78
2-3-5 تحلیل چند متغیری هویت خانوادگی ....................................................................................... 80
3-3-5 تحلیل چند متغیری هویت ملی............................................................................................... 82
4-3-5 تحلیل چند متغیری هویت اجتماعی..................................................................................... 84
4-5 تحلیل مسیر............................................................................................................................... 86
فصل ششم : نتیجه گیری و پیشنهادها .............................................................................................. 92
1-6 خلاصه تحقیق ............................................................................................................................ 93
2-6 جمع بندی و نتیجه گیری .......................................................................................................... 94
3-6 پیشنهادها..................................................................................................................................... 99
فهرست منابع و ماخذ ........................................................................................................................ 102
پیوست