اشکانیان و هنر و معماری
مقدمه
پارت دربرگیرنده خراسان امروزی بود. در کتیبه بیستون که به داریوش بزرگ تعلق دارد از این ناحیه بعنوان یکی از ساتراپیهای ایران یاد می شود. در مورد نژاد مردم ساکن این سرزمین که پارت ها نامیده می شوند بین پژوهندگان و مورخان اختلاف نظر وجود دارد. بعضی این اقوام را از نژاد آریائی و گروهی از نژاد زرد چینی و مغولی دانسته و بالاخره عده ای نیز آنها را آمیزه ای از دو نژاد آریائی و زرد نوشته اند. اما امروز بیشتر خاورشناسان بر این باورند که پارتها آریائی بودند و به سبب اختلاف و آمیزش با سک ها بعضی از آداب واخلاق و رسوم آن اقوام را اخذ کرده اند یکی از طوایف مختلف یک بنام «دها» در منطقه بین گرگان کنونی و بخشهای شمالی دریای خزر سکونت گزیده . آنجا را به اعتبار نام خود دهستان نامیدند. هنوز چیزی از این ماجرا نگذشته بود که پارتهای آریایی با قبیله مزبور درآمیختند و طایفه دها قدرت و نیروی بیشتری بدست آورد. در نتیجه این پژوهش ها هیچ شکی باقی نمی ماند که پارت ها و یا بنا بر گفته مورخان ایرانی «اشکانیان» از نژاد آریائی بودند. اشکانیان نسبت به پارتها می رساندند. در خصوص نام اشکانیان نیز دو عقیده مختلف وجود دارد. گروهی معتقدند که چون نیاکان این دودمان در «آساک» می زیستند پادشاهان اشکانی نام سلسله خویش را از اقامتگاه اصلی پدرانشان گرفته اند. عده ای دیگر می گویند سلاطین اشکانی به اعتبار آنکه خود را از عقاب اردشیر دوم(اشک) می دانستند به ارشکانیان و اشکانیان معروف شده اند و تصور می رود که نظر اخیر به حقیقت نزدیکتر باشد.
هنر معماری اشکانی
با بر افتادن هخامنشیان و پیروزی اسکندر مقدونی هنر ملی ایران نخست دچار گسستگی شد سپس به هنری که آن را می توان هنر یونانی ایرانی خواند،انجامید. این هنر نسبت به هنر هخامنشی نشان از پس ماندگی بزرگی دارد. این وضع تا روی کار آمدن مهرداد دوم اشکانی (123 ق م) که امپراتوری اشکانی را به صورت یک قدرت بزرگ جهانی بر پا داشت، محسوس است. در این فاصله زمانی با 3 شیوه هنری در ایران روبه رو هستیم؛ 1- هنر تقلید شده از یونان 2- هنر یونانی 3- هنر ایرانی. اما تمایل به تجدد ملی در همه شئون فرهنگی وسیاسی از جمله در هنر که هرگز شعله های آن در ایران فرو ننشسته بود با پادشاهی مهرداد بار دیگر فزونی گرفت و راه بازگشت و رسیدن به هنر «ایرانی نو» هموار شد. دراین شیوه نوین هنر ایران هر چند به روشهای ابتدایی تر بازگشت داشت،اما با کوشش و تحولی همراه بود و هنر ملی ایرانی بدون آمیختگی با عناصر بیگانه بار زنده شد. ...
...
مقدمه
هنر معماری اشکانی
کوه خواجه درسیستان
معبد آناهیتا در کنگاور
پرستشگاه خورشید در الحضر (هاترا)
کاخ پارتی آشور:
کاخ نیپور:
کاخ سلوکیه:
معبد انتوم در اوروک:
دورا اروپوس:
معماری اشکانیان
دیـن:
خط و زبان در دوره اشکانی
آثـار هنری:
فعـال:
مسکوکات:
پایان نامه تجزیه و تحلیل هنر پیکرتراشی هنر اشکانی با نگاهی به اصول هنر هلنی
چکیده
از نیمه ی هزاره اول قبل از میلاد میان اقوام ایرانی و یونانی به تدریج روابط چند جانبه ای بوجود آمد این روابط که بیشتر قهر آمیز بوده ، تاثیر و تاثیراتی دو طرفه مابین این دو فرهنگ (اشکانی-هلنی) انجامید.
جهت تسهیل در طبقه بندی ، مجسمه های دوران پارتی به دو دسته ی غربی و شرقی تقسیم می گردد. دسته غربی در محدوده ی بین النهرین (پالمیره الحضره نمرود داغ) می باشد و دسته شرقی محدود به جنوب غربی ، غرب و شمال شرق ایران است .
هنر پیکر تراشی پارتی با این ویژگیها ابتدا در شهرهای مرزی جنوبی آغاز گشت و سپس به سوی شرق گسترده شد تا این که منطقه ای را در برگرفت که از پالمیر در جنوب گرفته تا شمال شرق ایران منطقه گنداره و شمال غربی هند وسعت یافت . به یقین می توان گفت که هیچ یک از ادوار فرهنگ کهن سرزمین ما به اندازه ی حکومت اشکانی دارای مجسمه های متنوع نیست . پیکرکها و مجسمه های موجود در مرز های ایران و جهان به نوعی بیانگر هنر دینی سرزمین ماست .
بررسی این روابط متقابل یکی از ارکان اساسی در جهت شناخت هر کدام از این تمدنهاست . در این پایان نامه سعی شده است که میزان و کیفیت تاثیرات یونانی (هلنی) در حوضه های فلسفی ، اسطوره ، ادبیات ، هنر ، سیاست و ... بر هنر پیکر تراشی ایران در دوره اشکانی بررسی شود و در پایان سعی شده است تا در صورت امکان نتایج حاصل از این نوع نگاه در مطالعه گاهنگارانه داده های هنر دوره اشکانی لحاظ شود.
واژگان کلیدی : هلنی ، پیکر تراشی، اشکانی.
فهرست مطالب
عنوان : | صفحه : |
تقدیر و تشکر |
|
چکیده |
|
مقدمه | 1 |
فصل اول : کلیات | 2 |
1 ) بیان مسئله | 3 |
2 ) سابقه و ضرورت انجام تحقیق | 3 |
3 ) فرضیه ها | 3 |
4 ) اهداف بررسی | 4 |
5 ) روش انجام تحقیق | 4 |
فصل دوم : نگاهی به تاریخ و فرهنگ عصر پارتیان (اشکانیان) | 5 |
2 . 1 ) تاریخ و فرهنگ اشکانیان | 6 |
2 . 2 ) چگونگی تشکیل حکومت پارتیان (اشکانیان) | 8 |
2 . 3 ) خواستگاه قوم اشکانیان | 9 |
2 . 4 ) اوضاع سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و تقلای پارتیان (اشکانیان) | 10 |
2. 5 ) دین پارتیان | 12 |
2 . 6 ) انقراض حکومت اشکانیان | 15 |
فصل سوم : هلنیزم و مبانی فکری، فرهنگی و هنری آن | 16 |
3 . 1 ) اسطوره و مذهب | 19 |
3 . 2 ) مکاتب فلسفه | 23 |
3 . 3 ) هنر(پیکرتراشی – سفالگری – نقاشی – معماری) | 28 |
3 . 4 ) دورۀ هندسی و آرکائیک ( ماقبل کلاسیک ) | 28 |
3 . 5 ) کلاسیک پیشین | 33 |
3 . 6 ) کلاسیک پسین | 38 |
3 . 7 ) هلنستیک (عصر هلنی ) | 38 |
فصل چهارم : ویژگیهای زیباشناسی هنر هلنی در پیکرتراشی | 42 |
4 . 1 ) واقعیت گرایی یا طبیعت گرایی | 43 |
4 . 2 ) پرسپکتیو (فضاهای دو بعدی و سه بعدی) | 45 |
4 . 3 ) پلاستیسیته (هنرهای تجسمی) | 47 |
4 . 4 ) ایستایی متعادل | 48 |
4. 5 ) تصویر سوارکار اسب | 53 |
4 . 6 ) مدل مو و ترکیب چهره | 53 |
4 . 7 ) تجسم خدایان در صورت انسانی | 55 |
4 . 8 ) برهنگی | 56 |
فصل پنجم : نفوذ و تأثیر نقشمایه های هلنی در پیکرتراشی اشکانی | 58 |
5 . 1 ) نقشمایه های اساطیری | 59 |
5 . 1 . 1 ) شخصیتهای اسطوره ای | 61 |
5 . 1 . 1 . 1 ) آفرودیته | 61 |
5 . 1 . 1 . 2 ) مدوسا | 63 |
5 . 1 . 1 . 3 ) هراکلس | 64 |
5 . 1 . 1 . 4 ) پان | 66 |
5 . 1 . 1 . 5 ) اروس | 67 |
5 . 1 . 1 . 6 ) آرتمیس | 67 |
5 . 1 . 2 ) نمادها | 68 |
5 . 1 . 2 . 1 ) پرتو (شعاع) نور پیرامون سرِ بندگان یا شخصیتهای اسطوره ای | 69 |
5 . 1 . 2 . 2 ) لنگر | 69 |
5 . 2 ) نقشمایه های غیراساطیری | 69 |
5 . 2 . 1 ) زوج های اروتیک | 70 |
5 . 2 . 2 ) لباسهای یونانی (یونانی – رومی ) | 71 |
5 . 2 . 3 ) لباسهای نظامی | 71 |
5 . 2 . 4 ) لباسهای غیرنظامی | 72 |
5 . 2 . 5 ) چهره های شبیه به ماسک | 73 |
فصل ششم : نفوذ و تأثیر روش یونانی در پیکرتراشی اشکانی | 75 |
6 . 1 ) پیکره هایی که دارای فناوری ساخت خالص یونانی هستند | 77 |
تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری | 83 |
تصاویر | 120-91 |
فهرست منابع فارسی | 121 |
فهرست منابع لاتین | 124 |
چکیده انگلیسی | 125 |