تحقیق لایحه اصلاح قانون تجارت
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
الف: فرآیند و اصول تدوین و نوآوریها
1- مقدمه 1
2- فرایند کار 2
3- روش و اصول اجرای طرحهای پژوهشی 5
4- طرحهای پژوهشی 7
4ـ 1ـ طرح کلیات: شامل تعریف تاجر، فعالیتهای تجاری و... 7
4ـ 2ـ طرح حقوق شرکتها 10
4ـ 3 ـ طرح اسناد تجارتی 13
4ـ 4ـ طرح بازسازی و ورشکستگی 16
5ـ نوآوریهای لایحه اصلاح قانون تجارت 18
5ـ 1ـ کلیات 19
5ـ 2ـ حقوق شرکتها 20
5ـ 3ـ اسناد تجارتی 21
5ـ 4ـ بازسازی و ورشکستگی 21
6ـ1ـ چارچوب کلی (فهرست) لایحه قانون تجارت 22
6ـ2ـ مقایسه لایحه با قانون تجارت 23
ب _ لایحه اصلاح قانون تجارت (بابها و فصلهای قانون تجارت)
باب اول ـ تجار و معاملات تجارتی 33
باب دوم ـ حقوق و تکالیف تاجر 35
فصل اول: دفاتر تجارتی 35
فصل دوم: دفتر ثبت تجارتی 37
فصل سوم : نام تجارتی 37
باب سوم ـ قراردادهای تجارتی 39
فصل اول : دلالی 39
فصل دوم : حقالعملکاری 41
فصل سوم : حمل و نقل 43
فصل چهارم : قائم مقامی و نمایندگی تجارتی 47
فصل پنجم: گروه اقتصادی با منافع مشترک 50
باب چهارم ـ ضمانت 55
باب پنجم ـ اسناد تجارتی 63
فصل اول: چک 63
فصل دوم : سفته 75
فصل سوم: برات 84
فصل چهارم: اسناد تجارتی الکترونیکی 97
باب ششم ـ اشخاص حقوقی و شرکتهای تجارتی 99
فصل اول : اشخاص حقوقی 99
فصل دوم : شرکتهای تجارتی 100
فصل سوم : ادغام و تجزیه شرکتها 163
فصل چهارم: مقررات نهایی (متفرقه) 168
باب هفتم ـ بازسازی و ورشکستگی 171
فصل اول : بازسازی 171
فصل دوم : ورشکستگی 188
فصل سوم: مقررات جزایی بازسازی و ورشکستگی 199
باب هشتم ـ مقررات تکمیلی 205
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: قسمتهایی از متن:
الف: فرآیند و اصول تدوین و نوآوریها
نهادهای پویا، به ویژه نهادهای حقوقی، از ارکان اصلی توسعه و پیشرفت کشور، به شمار میآیند. در این راستا اهتمام بر اعتلای قوانین به عنوان عنصر اصلی نهاد حقوقی، از اولویتها است. شکوفایی اقتصاد ملی نیز به عنوان یک عرصه مهم نیازمند قوانینی است که در عین شفاف و جذاب ساختن محیط کسب و کار، با توجه به ویژگیهای ملی و در تعامل با تحولات اقتصاد جهانی، با به نظم کشیدن روابط اقتصادی ، از حقوق فعالان این عرصه پشتیبانی کند. در بین قوانین اقتصادی بیتردید قانون تجارت بیهمتا است، مجموعهای که در گسترهای بسیط و در عین حال منسجم مقررات مختلفی از تعریف تاجر تا قراردادهای تجارتی، از اسناد تجارتی تا حقوق شرکتها و از ثبت تاجر تا تصفیه و ورشکستگی و حوزههای فراوان دیگر را به نظم میآورد، از این رو چه از لحاظ گستردگی موضوعها و چه از باب حساسیت آنها بینظیر است. با شناخت همین جوانب هیات وزیران در تاریخ 19/4/1381، تدوین لایحه اصلاح قانون تجارت را تصویب کرد و نوسازی این قانون مهم، که بیش از هفتاد سال از تصویب آن میگذرد را در دستور کار قرار داد. این ضرورت از دغدغههای اصلی وزارت بازرگانی نیز بوده است و به همین دلیل از مدتها قبل در معاونت برنامهریزی و امور اقتصادی این وزارت، گروهی از اهل علم و فن مشغول بررسی مقدمات، پیشنیازها و جوانب اصلاح قانون تجارت بودند. لذا هنگامی که مطابق مصوبه فوق، این مسئولیت به وزارت بازرگانی سپرده شد، سازو کار و فرآیند آن از پیش طراحی شده بود و پس از سه سال تلاش، پیشنویس لایحه اصلاح قانون تجارت تدوین و آماده ارایه به دولت شد. ...
...
ماده 251: سفته سندی است که به موجب آن شخصی بدون قید و شرط تعهد می کند مبلغی را در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل، شخص معین و یا به حواله کرد او پرداخت کند.
ماده 252: سفته علاوه بر نام و امضا یا مهر و امضای متعهد باید متضمن موارد زیر باشد:
1ـ قید کلمه «سفته»
2ـ تاریخ و محل صدور
3ـ مبلغی که باید تأدیه شود با حروف
4ـ گیرنده وجه
5ـ تاریخ پرداخت
6- نشانی کامل محل پرداخت
ماده 253: در صورتی که سفته متضمن یکی از مشخصات مقرر در مواد 251 و 252 نباشد مشمول مقررات راجع به سفته نخواهد بود، مگر در موارد زیر:
1ـ اگر گیرنده وجه قید نگردد، سفته در وجه حامل محسوب است.
2ـ اگر سررسید درج نشود، سفته عندالمطالبه محسوب است.
3ـ اگر محل صدور درج نگردد، محل تأدیه، محل صدور محسوب است.
ماده 254: چنانچه به موجب قرارداد میان بانک و مشتری، وجه سفته از محل حساب جاری یا حساب پسانداز یا هر نوع حساب دیگری پرداخت میشود، باید نشانی شعبة بانک و شماره حساب به عنوان محل تأدیه در سفته درج شود.
ماده 255: اگر مبلغ سفته بیش از یک بار به حروف نوشته شده و بین آنها اختلاف باشد، مبلغ کمتر مناط اعتبار است و اگر مبلغ با حروف و رقم نوشته شده و بین آنها اختلاف باشد، مبلغ با حروف معتبر است. همچنین اگر تاریخ به حروف و رقم نوشته شده باشد و بین آنها اختلاف باشد، تاریخ به حروف معتبر است.
ماده 256: سفته ممکن است به دستور و حساب شخص دیگری صادر شود، در این صورت اگر امضا کننده سمت خویش را در متن سفته قید نکند با دستور دهنده مسئولیت تضامنی دارد و اگر فراتر از حدود اختیار یا بدون اختیار عمل کند، شخصاً مسئول است.
ماده 257: اگر سفته هنگام صدور فاقد شرایط مذکور در بندهای 3، 4، 5، و 6 ماده 252 باشد و سپس توسط دارنده تکمیل شود، اعتبار سفته، را خواهد داشت. در این صورت:
الف) صادرکننده نمیتواند به فقدان اختیار تکمیل کننده سند یا خروج او از حدود اختیارات اعطایی د ر برابر دارنده ناآگاه استناد کند.
ب) اشخاصی که سند تکمیل شده را به عنوان ظهرنویس امضا یا مهر و امضا کردهاند در حدود مفاد سفته در برابر دارندگان بعدی مسئولیت دارند.»
ماده 258: سفته ممکن است عندالمطالبه باشد یا به وعده از مطالبه یا به وعده از تاریخ صدور .
پرداخت سفته ممکن است به روز معینی موکول شود.
ماده 259: موعد پرداخت سفتهای که یک یا چند روز یا یک یاچند ماه از مطالبه وعده دارد به وسیلة امضا یا مهر و امضای مجدد صادرکننده در روی سفته توام با درج تاریخ مطالبه معین میشود. در صورت استنکاف صادرکننده از امضا یا مهر و امضای مجدد، رعایت تشریفات مقرر در ماده 302 به منزله مطالبه خواهد بود. ...
پژوهش نقد و بررسی موادی از پیش نویس لایحه آئین قانون دادرسی کیفری در 51 صفحه ورد قابل ویرایش
آئین دادرسی کیفری مجموعهای از قوانین و مقرراتی است که در آن وظایف و حدود و اختیارات و تکالیف مقامات قضایی و ظابطین دادگستری و اصحاب دعوا در مقام کشف و تعقیب جرائم و تحقیقات مقدماتی و محاکمه و صدور حکم و نحوه تجدید نظرخواهی و اعتراض به آراءو نحوه اجرای احکام تعیین و مشخص شده است. این مقررات از قواعد آمره بوده و ناظر بر نظم عمومی میباشد. اصحاب دعواو مقامات قضایی نمیتوانند بر خلاف مقررات آن به توافق رسیده و عمل نمایند قانون آئین دادرسی کیفری یکی از مهمترین و اساسی ترین قوانینی است که ارتباط مستقیم با حقوق شهروندی افراد داشته و برای اجرای هرچه بهتر عدالت وضع شده است. این قانون تضمین کننده حقوق مسلم یک شهروند در مقام مراجعه به دستگاه قضایی میباشد. قانون آئین دادرسی کیفری ابزار و وسیله اعمال مقررات قانون مجازات و موجب جلوگیری از تعدی و تفریط مقام رسیدگی کننده و سردرگمی او در هنگام رسیدگی میباشد. اجرای صحیح مقررات آئین دادرسی کیفری موجبات امنیت و آرامش خاطر شهروندان را فراهم میسازد و زمینه ساز تحقق عدالت قضایی در هنگام طرح دعوای کیفری و در نتیجه در رسیدن به اهداف حقوق جزا و اصول مسلم و انسانی آن کمک شایان و مؤثری خواهد نمود. در بررسی قوانین شکلی نظام قضایی ایران مشخص میشود که دارای ایرادات و اشکالات فراوانی میباشد که در مقام اجرا، تفسیر شخصی از این مقررات مبهم و مجمل منجر به نقص حقوق اصحاب دعوا شده و موجبات اطاله دادرسی را فراهم میکند لذا شایسته است در تدوین و وضع و تصویب مقررات آئین دادرسی کیفری قانونگذار اصول و متدلوژی تدوین و تصویب قوانین را با لحاظ اصول مسلم حقوق شهروندی افراد که در قانون اساسی به آن تأکید شده رعایت نمایند تا در پناه قوانین ومقررات متقن و محکم مظلومی که برای تظلم خواهی به دستگاه قضایی مراجعه مینماید امیدوار به احیاء حقوق از دست رفته خود باشد و متهم به ارتکاب جرم نیز امیدوار باشد که در پناه قانون حقی از او ضایع نخواهد شد و به عدالت با او رفتار خواهد شد. مقررات مربوط به آئین دادرسی کیفری در نظام قضایی ایران فراز و نشیب فراوانی را در سالیان متمادی پشت سر گذاشته است بعد از حذف دادسرا و تجربه ناخوشایند دادگاههای عام و احیاء مجدد دادسراها در سال 81 قوه قضائیه در اجرای بند 2 اصل یکصدو پنجاه و هشت قانون اساسی مربوط به وظایف رئیس قوه قضائیه اقدام به آماده سازی پیشنویس لایحه قانون دادرسی کیفری متناسب با وضعیت فعلی تشکیلات دادگستری و نظام دادسرا نموده است و آنرا در معرض نقد و بررسی حقوقدانان و اندیشمندان و قضات و اساتید و وکلا و دانشجویان و صاحب نظران قرار داده است. لذا اینجانب نیز بنا به پیشنهادات استاد گرانمایه آقای دکتر کوشا بر حسب وظیفه در مقام دانشجوی حقوق با مطالعه پیشنویس لایحه مذکور مطالبی را در قالب کار تحقیقی در حد و وسع و توان و بضاعت ناچیز علمی خودم ارائه میکنم لذا اهداف اصلی ما در این کار تحقیقی نقد و بررسی برخی از مواد لایحه و ارائه پیشنهادها لازم برای رفع نواقص موجود میباشد. بدینمنظور در مباحث اصلی ابتدا ماده مربوطه قید شده سپس به نقد و بررسی آن پرداخته خواهد شد. هرچند در این مجموعه پرداختن و بررسی تمامی مواد کاری دشوار میباشد لیکن پارهای از مواد که به نظر اینجانب دارای ایراد و اشکال میباشد مورد بحث و بررسی قرار میگیرد اطمینان دارم که جناب استاد ما را با ارشاد و راهنمائی در تصحیح باورها و پندارهای اشتباه یاری خواهند فرمود . با مطالعه و بررسی کلی پیشنویس لایحه قانون آئین دادرسی کیفری متوجه میشویم که این لایحه با لحاظ و ترکیب و تلفیق مقررات آئین دادرسی کیفری مصوب 1290 و قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب 78 و قانون اصلاح تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب 81 به صورت حذف و اضافه نمودن برخی از مواد مربوط به قوانین یاد شده و سایر قوانین مرتبط تدوین شده است. تدوین کنندگان لایحه مذکور سعی نمودهاند برخی از ایرادات و اشکالات اساسی در قوانین سابق که همیشه در بین محافل قضایی و علمی مطرح بوده بر طرف نموده و راهکار جدیدی ارائه نمایند به هر حال این لایحه شامل کلیات و شش باب و 342 ماده میباشد که ما در دو فصل به نقد و بررسی برخی از مواد آن به شرح آتی خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است که این لایحه به اهتمام هیئت منتخب دادگستری استان تهران تدوین شده است و برای نقد و بررسی در نواحی دادسرا توزیع شده است.
فصل اول: نقد و بررسی مواد مرتبط با تحقیقات مقدماتی
ماده 4: تعقیب امر جزائی فقط نسبت به مرتکب، آمر، شریک و معاون جرم خواهد بود.
نقد: به نظر میآید در این ماده منظور از مرتکب جرم همان مباشر جرم اراده شده است. عبارت مرتکب اصطلاع عامی است که شامل تمامی کسانی که بنحوی در انحاء در تحقق فعل مجرمانه دخالت دارند علاوه بر اشخاصی که بصورت مباشر یا معاون یا شریک یا آمر در تحقق فعل مجرمانه نقش آفرینی میکنند به اصطلاح دیگری تحت عنوان تسبیب یا مسبب در جرم برخورد میکنیم بنابرین بهتر است که مسبب نیز در این ماده قید گردد زیرا نسبیت در جرم یکی از راههای ارتکاب جرم میباشد که مستوجب تعقیب کیفری می باشد نظر به وضعیت قوانین جزائی ما شایسته است که قید میشود تعقیب امر جزائی نسبت مباشر، مسبب، آمر، شریک و معاون جرم خواهد بود.
نتیجه گیری و پیشنهادها
همانطوریکه در مقدمه قید شد مقررات مربوطه به آئین دادرسی کیفری ارتباط مستقیم با حقوق مسلم شهروندی افراد در یک جامعه دارد وبستر و تسهیل کننده اجرای عدالت قضایی و مقررات قانون مجازات می باشد. بنابراین در تدوین وضع مقررات باید علاوه بر رعایت اصول قانون نویسی، قانون باید به صراحت تکالیف و حدود اختیارات مجریان و اصحاب دعوا را معین و مشخص نماید. بدترین نوع قانون نویسی کلی گویی و قوانین مجمل و مبهم است که منجر به ارائه تفسیر شخصی از مقررات و اتخاذ رویه های مختلف که نهایتاً منجر به نقض حقوق افراد و اطاله در امر دادرسی خواهد شد با توجه به ایراد واشکالاتی که به نظر اینجانب در لایحه پیش نویس آئین داوری کیفری وجود دارد که به برخی از آنها دراین کار تحقیقی اشاره شد و برای جلوگیری ازاطاله کلام ازذکر مصادیق آن خودداری می شود می توان گفت که در مواردی عدیده مقررات کلی گویی شده ومواد مبهم و مجمل می بادشد این لایحه تلفیق وترکیب مقررات اصول محاکمات 1299 واصلاحات بعدی آن و قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 78 و قانون اصلاح تشکیل دادگاههای عملی و انقلاب مصوب 81 می باشد در مواردی مقررات جدیدی در آن مشاهده می شود اما انصاف آن است که در کفار ایرادات موجود نکات مثبت نیز دیده می شود از آن جمله تبین وتفکیک وظایف و اختیارات مقام تعقیب، تحقیق و محاکمه و اجرای احکام، قید اقسام ضررو زیان قابل مطالبه، کیفرخواست شفاهی که می تواند روند رسیدگی را تسریع نموده و به نحوی از اطاله دادرسی جلوگیری کند، مقررات مربوط به تعلیق تعقیب، رسیدگی به جرایم سنگین با حضور پنج قاضی محدود نمودن شیوه اعتراض به احکام قطعی به اعاده دادرسی و توجه به ارزش و اعتبار احکام قطعی صلح و سازش علیهذا مقررات آئین دادرسی کیفری باید به نحوی وضع شود که موجبات اطاله رسیدگی را فراهم نکند که این امر هزینه های مضاعف مادی و معنوی به طرفین دعوا تحمیل نموده و موجبات سلب اعتماد از دستگاه قضایی را فراهم می کند حالا که در محافل قضایی و حقوقی صحبت از اطاله دادرسی می باشد شایسته است آن میزان از علل اطاله دادرسی که مربوط به قوانین می باشد با تدوین وضع قانون آئین دادرسی کیفری کامل برطرف شود لذا پیشنهاد می شود که اولاً با توجه به نزدیک به یک قرن سابقه در امر قانونگذاری قوانین کیفری و تأسیس دادگستری به شکل نویس دریک همایش سراسری با شرکت حقوقدانان و اساتید و قضات و وکلا و دانشجویان حقوق به منظور همفکری ایراد واشکالات این لایحه مورد نقد وبررسی قرار گیرد ثانیاً هیأتی از اساتید دانشگاه و قضات عالیرتبه این لایحه را مورد بررسی و بازبینی مجدد قرار بدهند ثالثاً با توجه به کار علمی و ارتباط مستقیم قضات دادگستری با قانون آئین دادرسی کیفری از هریک از قضات درهر یک از بخش های دادگستری در مورد ایراد و اشکالاتی در هر بخش از آن که در حین اجرا با آن مواجه هستند نظر خواهی شود مثلاً از قضات تحقیق دادسرا در مورد مقررات تحقیقات مقدماتی و از دادستانها و دادیاران اجرای احکام در مورد مقررات مربوط به اجرای احکام از رؤسای محاکم از مقررات مربوط به مرحله محاکمه نظر خواهی شود و رابعاً سعی شود ازتجربیات موفق کشورهای مترقی در امر تدوین مقررات آئین دادرسی کیفری استفاده شود خامساً مقررات آئین دادرسی کیفری هر چند باید بر اساس منطبق بااصول قانون اساسی و مقررات شرع تدوین شود لیکن سعی در تطبیق هر چه بیشتر آن با کنوانسیون ها و مقررات بین المللی ش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه ............................................................................................................... 1
فصل اول: نقد و بررسی مواد مرتبط با تحقیقات مقدماتی............................... 4
ماده 4: اشخاصی که تحت تعقیب قرار میگیرند.............................................. 4
تبصره 1 ماده 5: گذشت شاکی خصوصی...................................................... 4
تبصره 2 ماده 5: ابتلا به جنون قبل از صدور حکم قطعی............................... 6
ماده 8: مطالبه ضرر و زیان و انواع آن........................................................... 7
ماده 9: تقدیم دادخواست ضرر و زیان........................................................... 7
ماده 12: قرار اناطه.......................................................................................... 8
ماده 21: اقدامات دادستان در جرائم مشهود خارج از صلاحیت دادگاه محلی 9
ماده 24: نظارت دادستان بر تحقیقات بازپرس................................................ 10
ماده 43: اقدامات بازپرس در مواردی که هویت متهم معلوم نیست .............. 11
ماده 52: کیفرخواست شفاهی.......................................................................... 12
ماده 61: قرار تأمین خواسته........................................................................... 13
ماده 65: تحقیقات محلی.................................................................................... 14
تبصره ماده 89: کنترل تلفن............................................................................. 15
|
ماده 91: استنکاف از ارائه نوشتههای مؤثر در کشف جرم............................ 16
عنوان صفحه
ماده 92: ضبط آلات و ادوات جرم.................................................................. 16
|
ماده 96: استراد اموال ضبط شده................................................................... 17
ماده 97: احضار متهم...................................................................................... 18
ماده 98: مواردی که علت احضار قید نمیشود............................................... 19
ماده 100: نشر آگهی احضار........................................................................... 19
ماده 102: موارد جلب قبل از احضار.............................................................. 20
ماده 112: حضور وکیل در تحقیقات مقدماتی................................................. 20
ماده 116: جنون در حین ارتکاب جرم............................................................ 21
ماده 118: انواع قرار های تأمین کیفری.......................................................... 22
تبصره 2 ماده 118: دستور ممنوعالخروج متهم از کشور.............................. 23
ماده 119: تناسب تأمین کیفری........................................................................ 25
تبصره ماده 121: تأثیر بیمهنامه در صدور قرار تأمین.................................. 26
تبصره ماده 124: تحویل متهم از سوی کفیل یا وثیقهگذار و تقاضای رفع مسئولیت..... 27
تبصره 2 ماده 124: موارد ملقی الاثرشدن تأمین............................................ 27
ماده 130: مشروط شدن رفع اثر از تأمین به قطعیت حکم یا قرار................. 27
تبصره 1 ماده 132: صدور قرار بازداشت موقت در جرائم منافی عفت......... 28
|
ماده 132: موارد صدور قرار بازداشت موقت جایز....................................... 29
عنوان صفحه
ماده 133: موارد صدور قرار بازداشت موقت الزامی..................................... 30
ماده 137: مرجع حل اختلاف بین بازپرس و دادستان.................................... 32
|
ماده 138: تقاضای تخفیف و تشدید تأمین توسط دادستان............................. 33
ماده 157: صدور قرار توسط بازپرس در غیاب متهم.................................... 34
ماده 158: انواع قرار های نهائی بازپرس........................................................ 34
ماده 165: مرجع رسیدگی به اعتراض شاکی و متهم...................................... 35
تبصره 1 ماده 168: اختلاف بازپرس و دادستان در خصوص نوع جرم ...... 36
فصل دوم: نقد و بررسی مواد مرتبط با مرحله دادرسی و اجرای احکام....... 36
ماده 173: صلاحیت دادگاه عمومی جزائی مرکز استان در رسیدگی به برخی جرائم.... 36
تبصره ماده 176: مرجع رسیدگی به جرائم متعدد متهم................................ 37
ماده 179: مرجع صالح به رسیدگی جرائم ارتکابی تبعه ایرانی در خارج از کشور......... 37
ماده 184: موارد امکان رسیدگی در دادگاه عمومی و انقلاب ........................ 38
قسمت اخیر ماده 190: رسیدگی غیابی در حقوق الهی.................................... 39
ماده 199: نحوه حضور متهم در محکمه......................................................... 39
تبصره 2 ماده 240: دادگاه کیفری استان و رسیدگی به اتهام مقید در کیفرخواست....... 39
ماده 253: توقیف متهم به منظور محاکمه........................................................ 40
ماده 307: تقاضای اعاده دادرسی................................................................... 40
|
عنوان صفحه
ماده 336: نحوه تأمین هزینهها و ایاب و ذهاب شهود، مترجمان، پزشکان، کارشناسان 41
نتیجهگیری و پیشنهادها.................................................................................... 43
منابع و مآخذ..................................................................................................... 46
|
|
پایان نامه انتقال اسناد تجاری در لایحه جدید قانون تجارت
چکیده:
حقوق تجارت از حیث کار بردی ریشه در عرف و رویه های بازرگانان دارد. در حقوق عرفی و اروپایی گفته شده است که در بازارهای مکاره نخستین قواعد مدون آن شکل گرفته است. بی تردید نقش فرهنگ ها و باورهای دینی در آن را نمی توان نادیده گرفت. مثلادر مورد برات بر اساس حقوق کلیسایی صدور آن را ربوی و نامشروع می دانستند و صرفا برای حل مشکلات تجار صدور برات از شهری برای شهر دیگر را برای پیشگیری از دستبرد راهزنان به اموال تجار اجازه دادند. در ایران نیز از حیث عملی حقوق تجارت ریشه در عرف و باورهای دینی و مذهبی دارد. از نقطه نظر قانونگذاری حقوق تجارت ما تحت تاثیر شدید حقوق اروپایی و بلژیک و خصوصا متاثر از حقوق فرانسه است. با وجود اینکه فرانسه پس از کد ناپلئون چندین مرتبه قانون تجارت را اصلاح کرده اند.در قانون ما هنوز برخی مواد کد ناپلئون باقی است. صرف نظر از برخی مقررات جزیی که قبل از تصویب قانون تجارت در مواد مقررات جزایی وجود داشت و برخی مقررات موردی مانند مقررات ناظر به چک تضمین شده بانک ملی و امثال آن مهم ترین اقدامات قانونگذاری در باب تجارت ناظر است به قانون تجارت 1310و لایحه اصلاحی1347که فقط مربوط به شرکت های سهامی است، همچنین قانون صدور چک که از سال 1355تاکنون بارها تحت تاثیر روزمرّگی ها و به طور عجولانه در سال های1372 و1382اصلاح شده است و اخیرا نیز نسخ متعددی برای اصلاح آن مطرح شده است. در این میان قانون تصفیه و امور ورشکستگی و قانون ثبت شرکت ها را نباید از نظر دور داشت.همه این مقررات فرسوده اند و با توجه به مقتضیات تجارت امروز نمی توانند پاسخگوی نیازهای کشور بزرگ ایران باشند که در سند چشم انداز20ساله بلند پروازانه به آینده می نگرد. از نظر عناوین مواد قانونی مساله جوینت ونچرها و گروه های اقتصادی با منافع مشترک و عاملیت و نمایندگی تجاری و مقررات ضمانتنامه های تجاری و گسترش مفهوم فعالیت های تجاری به اموال غیر منقول و مسائل مربوط به تجزیه و ادغام شرکت ها و حذف عنوان شرکت هایی که امروزه کاربرد ندارند و افزودن شرکت هایی مانند شرکت های تک نفره و امکان تشکیل مجامع الکترونیکی و مسائل مربوط به انتشار سهام و اوراق و حفظ حقوق سهامداران اقلیت و تعیین تکلیف شرکت های تعاونی و تجاری و پیش بینی امکان ریکاوری معقول شرکت های در حال ورشکستگی و اصلاح نظام ورشکستگی و... از نکات قابل توجه لایحه است. در مورد اسناد تجاری نیز سعی شده است که نقش هر یک از اسناد چک،سفته و برات به آنها تخصیص داده شود و از اختلاط مواد و وظایف آنها پیشگیری شود. در این مورد به کنوانسیون های ژنو 1930 و1931 و کنوانسیون 1978 توجه شده است.
مقدمه
به موجب ماده 1284 قانون مدنی«سند عبارت از هر نوشتهای که در مقام دعوی یا دفاع قابل استناد باشد» و به موجب مواد 1286 و 1287 قانون مدنی سند بر دو نوع است:رسمی و عادی.
تنها اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مأمورین رسمی در حدود صلاحیت آنها و بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشند،اسناد رسمی محسوب میشوند و به تصریح ماده 1289 قانون مدنی غیر از اسنادی که ویژگیهای آنها در ماده 1287قانون مدنی ذکر شد، بقیه اسناد عادی هستند.
اسناد تجاری یکی از مهمترین بخش های مقررات تجاری است که نیاز به انسجام وتوجه بیشتر دارد. انتقال اسناد تجاری در لایحه جدید قانون تجارت هم توسط اشخاص تاجر صورت میگیرد و هم توسط شرکتهای تجاری.در فرض نخست مشکل خاصی وجود ندارد و مساله اصلی در شق دوم(شرکتهای تجاری)است که قانونگذار ما آن را به رسمیت شناخته است.واقعیت هم این است که سند تجاری بر حسب ذات خود،توان و قابلیت انتقال را دارد و دارنده آن اعم از شخص حقیقی یا حقوقی این امکان را دارد که آن را به دیگری منتقل کند و این انتقال هم بر اساس قانون جدید تابع اراده طرفین،اما اراده ای که تا حدودی قالب بر محدودیت های خاص و از پیش ساخته قانونی دارد و انتقال دهنده حقوق خود را به دارنده جدید منتقل می کند اما خود بعد از انتقال در رابطه دارنده جدید سند با متعهد به پرداخت آن بیگانه نخواهد بود و از این رابطه کنار نخواهد بود بلکه همچنان تحت شرایطی مسئولیت وی باقی است .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه ----------------------------------------------------------------------------------- 1
1-بیان مساله-------------------------------------------------------------------------------2
2- مرور ادبیات و سوابق تحقیق------------------------------------------------------------------3
3- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق------------------------------------------------------------3
4-اهداف تحقیق-----------------------------------------------------------------------------4
4-1-هدف کاربردی-------------------------------------------------------------------------4
5- سوالات تحقیق---------------------------------------------------------------------------4
5 -1-سوالات اصلی--------------------------------------------------------------------------4
5-2-سوالات فرعی--------------------------------------------------------------------------4
6-تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی-------------------------------------------------------5
7-روش شناسی تحقیق------------------------------------------------------------------------5
8-گردآوری داده ها---------------------------------------------------------------------------5
9- روش ها و ابزار تحلیل داده ها----------------------------------------------------------------5
***فصل اول:کلیات و مفاهیم***
-11- مبحث اول: مفهوم و ماهیت اسناد تجاری--------------------------------------------------------7
1-1-1- گفتار اول:تعریف سند و انواع آن-----------------------------------------------------------7
1-1-2- گفتار دوم :مفهوم اسناد تجاری------------------------------------------------------------16
1-1-3- گفتار سوم: حقوق تجارت و مزایای اسناد تجاری-----------------------------------------------17
1-1-4 -گفتارچهارم :مزایای منحصری اسناد تجاری ---------------------------------------------------18
-5-1-1 گفتار پنجم: توثیق اسناد تجاری------------------------------------------------------------19
-6-1-1 گفتار ششم: اوصاف حاکم بر اسناد تجاری----------------------------------------------------19
-7-1-1گفتار هفتم :ماهیت اسناد تجاری-----------------------------------------------------------21
-8-1-1 گفتار هشتم :اسناد تجارتی به معنای خاص ( برات و سفته و چک ) ----------------------------------22
-2-2 مبحث دوم:انواع سند تجاری در وجه حامل-----------------------------------------------------28
-1-2-1 گفتاراول:چک در وجه حامل-------------------------------------------------------------30
-1-1-2-1 بند اول :پیشینه --------------------------------------------------------------------31
-2-1-2-1 بند دوم:بخشهای یک چک-------------------------------------------------------------33
-3-1-2-1 بند سوم : واژه و ترکیبات آن-----------------------------------------------------------33
-4-1-2-1 بند چهارم:انواع چک-----------------------------------------------------------------34
-5-1-2-1 بند پنچم: اصطلاحات----------------------------------------------------------------37
-6-1-2-1 بند ششم: نکات مهم و قانونی چک------------------------------------------------------38
-7-1-2-1 بند هفتم:آمار و ارقام چک در ایران-------------------------------------------------------39
-8-1-2- 1 بند هشتم :قانون صدور چک (ماده ۱۰)----------------------------------------------------40
-2-2-1 گفتار دوم: سفتهی در وجه حامل----------------------------------------------------------41
-1-2-2- 1 بند اول:تعریف سفته-----------------------------------------------------------------41
-2-2-2-1 بند دوم:مندرجات قانونی سفته----------------------------------------------------------42
-3-2-2-1 بند سوم:سفته بدون نام ---------------------------------------------------------------42
-4-3-2-1 بند چهارم :پشت نویسی سفته-----------------------------------------------------------43
-5-2-2-1بند پنجم:سقف سفته ----------------------------------------------------------------43
-6-2-2-1 بند ششم: تکالیف دارنده سفته ---------------------------------------------------------43
-3 - 1مبحث سوم: اصول کلی حاکم بر اسناد تجاری---------------------------------------------------44
-1-3- 1گفتار اول: استقلال امضائات--------------------------------------------------------------44
-3-3-1 گفتار دوم :عدم استنادبه ایرادات ----------------------------------------------------------48
-3-3- 1 گفتار سوم:تجریدی بودن---------------------------------------------------------------50
-4-3-1 گفتار چهارم :منجر بودن ---------------------------------------------------------------55
***فصل دوم:انتقال اسناد تجاری در حقوق ایران***
-2فصل دوم: انتقال اسناد تجاری در حقوق ایران-----------------------------------------------------68
2-1- مبحث اول:جایگاه ظهر نویسان در انتقال سند تجاری و مسئولیت ظهر نویسان------------------------------68
-1-1-2گفنار اول: انتقال به منظور دریافت یا واگذاری--------------------------------------------------68
2-1-2-گفتار دوم: اقسام انتقال سند---------------------------------------------------------------68
-1-2-1- 2بند اول -قهری --------------------------------------------------------------------69
-2-2-1- 2بند دوم-ارادی---------------------------------------------------------------------69
-3-1-2 گفتار سوم: مفهوم ومعنای ظهرنویسی-------------------------------------------------------69
4-1- 2- گفتار چهارم :شرایط ظهر نویسی----------------------------------------------------------69
-1-4-1-2بند اول:شرایط ماهوی ---------------------------------------------------------------69
-2-4-1-2بند دوم:شرایط صوری --------------------------------------------------------------69
-5-1-3گفتار پنجم:اقسام ظهر نویسی--------------------------------------------------------------70
-1-5-1-3بند اول : ظهرنویسی برای انتقال----------------------------------------------------------70
-2-5-1-2 بند دوم:ظهرنویسی به منظور وکالت-------------------------------------------------------73
-3-5-1-2بند سوم: ظهرنویسی به عنوان تضمین ------------------------------------------------------80
2-1-6-گفتار ششم:ظهر نویسی وثیقه ای در اسناد تجاری------------------------------------------------82
2-1-6-1- بند اول:رهن برات ------------------------------------------------------------------82
2-1-6-2-بند دوم :تنظیم---------------------------------------------------------------------84
2-1-6-3-بند سوم : واگذاری------------------------------------------------------------------88
2-1-6-4- بند چهارم : آثار رهن برات------------------------------------------------------------92
2-1-6-5- بند پنجم:موعد برات قبل از رسیدن دین----------------------------------------------------93
2-1-6-6- بند ششم: سررسید دین پیش از موعد برات--------------------------------------------------94
2-1-7-گفتار هفتم: ظهرنویسی برای ضمانت--------------------------------------------------------95
2-1-7-1- بند اول: تشخیص ظهرنویسی از ضمانت----------------------------------------------------95
2-1-7-2-بند دوم: ظهرنویسی مشروط------------------------------------------------------------96
2-1-7-3- بند سوم: تفاوت ظهرنویسی تجاری با انتقال مدنی---------------------------------------------96
2-1-7-4-بند چهارم:مسئولیت ظهر نویسی برات-----------------------------------------------------96
2-1-7-5-بندپنجم:طرح دعوای کیفری در اسناد تجاری-------------------------------------------------97
2-1-7-6- بند ششم : مسئولیت ضامن و مدت ضمان-------------------------------------------------100
2-1-7-7- بند هفتم: فایده تشخیص ضامن از ظهرنویس------------------------------------------------104
-2-2 مبحث دوم:قواعد حاکم بر انتقال اسناد در وجه حامل----------------------------------------------105
-1-2- 2گفتار اول:مقررات حاکم بر سند در وجه حامل-------------------------------------------------105
-1-1-2-2 بند اول:سند در وجه حامل از دیدگاه قانون تجارت------------------------------------------105
-2-1-2- 2بند دوم:مبنای حقوقی مالکیت حامل (دارنده) -----------------------------------------------106
2 -2-2- گفتار دوم:ویژگیهای حقوقی اسناد در وجه حامل---------------------------------------------106
-1-2-2-2 بند اول: تصرف سند در وجه حامل، شرط مالکیت آن است--------------------------------------106
-2-2-2- 2 بند دوم: اسناد در وجه حامل به وسیلهی)قبض و اقباض(قابل انتقال به غیر هستند----------------------106
-3-2-2- 2بند سوم:استحقاق مطالبهی وجه سند------------------------------------------------------107
-4-2-2- 2بند چهارم: وصول وجه سند در مقابل رسید-------------------------------------------------107
-3-2-2 گفتار سوم: نمونه هایی از اسناد در وجه حامل-------------------------------------------------107
-1-3-2- 2 بند اول :سهام بینام شرکتهای بازرگانی موضوع مادهی 39 ق.ا.ت--------------------------------107
-2-3-2-2بند دوم:گواهینامهی موقّت سهام بینام موضوع ذیل ماده 39 ق.ا.ت---------------------------------107
-3-3-2-2بند سوم:اسناد خزانه----------------------------------------------------------------108
-4-3-2-2بند چهارم: ورقهی قرضهی بدون نام موضوع مادهی 52 ق.ا.ت------------------------------------108
-5-3-2-2 بند پنجم: برات--------------------------------------------------------------------108
2 -3- مبحث سوم: مفقود شدن اسناد در وجه حامل---------------------------------------------------108
-1-3-2 گفتار اول:مفقود شدن سند در وجه حامل دارای کوپن-------------------------------------------109
-2-3- 2گفتار دوم:مفقود شدن سند در وجه حامل ساده------------------------------------------------109
-4- 2مبحث چهارم: قواعد حاکم بر انتقال اسناد در وجه شخص معین---------------------------------------110
***فصل سوم:نوآوری های لایحه جدید قانون تجارت***
3-فصل سوم:نوآوری های لایحه جدید قانون تجارت--------------------------------------------------115
-1-3مبحث اول: بررسی مقررات مدنی و کیفری چک در لایحه جدید تجارت---------------------------------115
-1-1-3گفتار اول: جایگاه چک در لایحه تجارت -------------------------------------------------- 115
-2-1-3 گفتار دوم: نوآوری های لایحه تجارت درباره چک--------------------------------------------116
-1-2-1-3بند اول:تعریف و انواع چک -----------------------------------------------------------116
-2-2-1-3بند دوم:شرایط صدور چک------------------------------------------------------------116
-3-2-1-3 بند سوم:تکمیل مندرجات چک---------------------------------------------------------116
4-2-1-3–بند چهارم :مواعد قانونی در چک--------------------------------------------------------117
-5-2-1-3بند پنجم:ظهرنویسی چک-------------------------------------------------------------117
2-3-مبحث دوم: مقررات برات در لایحه اصلاح و بازنگری قانون تجارت------------------------------------118
1-2-3-گفتار اول: جایگاه برات در لایحه تجارت ----------------------------------------------------118
2-2-3-گفتار دوم: شرایط صدور برات------------------------------------------------------------119
3-1-2-3گفتارسوم: تکمیل مندرجات برات--------------------------------------------------------120
4-1-2-3گفتارچهارم :مواعد قانونی برات---------------------------------------------------------121
-5-1-2-4 گفتارپنجم: ظهر نویسی و مسئولیت ظهر نویس و ضامن برات------------------------------------125
***فصل چهارم:نتیجه گیری و پیشنهادات***
4- فصل چهارم: نتیجه گیری وپیشنهادات----------------------------------------------------------133
-1-4مبحث اول:نتیجه گیری-------------------------------------------------------------------133
-2-4مبحث دوم:پیشنهادات--------------------------------------------------------------------137
منابع و مأخذ------------------------------------------------------------------------------138