پایان نامه بررسی اثرات تنش خشکی در مراحل انتهایی رشد بر صفات زراعی و شاخص‌های رشد ارقام بهاره کلزا

پایان نامه بررسی اثرات تنش خشکی در مراحل انتهایی رشد بر صفات زراعی و شاخص‌های رشد ارقام بهاره کلزا

چکیده

به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مراحل انتهایی رشد برصفات زراعی و شاخص های رشد ارقام بهاره کلزا (Brassica napus L.) آزمایشی به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 83-1382 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. در این آزمایش، آبیاری به عنوان عامل اصلی در دو سطح شامل آبیاری معمول یا آبیاری پس از 60 میلی‌متر تبخیر از تشتک کلاس A ( شاهد) و تنش خشکی (قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد) و ارقام بهاره کلزا به عنوان عامل فرعی در ده سطح شامل ارقام Comet, Goliath ، Sw Hot Shot, Eagle, Sw 5001،19-H،Hyola 401، Hyola 420 ، Option 500 و Quantum بودند. در این تحقیق از کلیه مراحل فنولوژیکی گیاه یادداشت برداری به عمل آمد. همچنین صفاتی نظیر: ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی در بوته، قطر ساقه ، طول خورجین ساقه اصلی، شاخه فرعی، طول خورجین، تعداد خورجین در ساقه اصلی و شاخه فرعی ، تعداد خورجین در بوته ، تعداد دانه در خورجین ساقه اصلی و شاخه فرعی، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و درصد روغن دانه و عملکرد روغن دانه، اندازه گیری شدند.نتایج حاصل نشان داد که اثر سطوح مختلف آبیاری بر صفات تعداد شاخه فرعی دربوته، قطر ساقه، طول خورجین شاخه فرعی، تعداد خورجین در ساقه اصلی و شاخه فرعی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین ساقه اصلی و شاخه فرعی، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد روغن دانه معنی دار گردید. همچنین اثر رقم بر صفاتی نظیر ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی در بوته، طول خورجین ساقه اصلی و شاخه فرعی، طول خورجین، تعداد خورجین در ساقه اصلی و شاخه فرعی، تعداد دانه در خورجین ساقه اصلی و شاخه فرعی، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنی دار شد. اثرات متقابل آبیاری و رقم نیز بر صفات ارتفاع بوته وعملکرد بیولوژیک معنی دار گردید. تعداد خورجین در بوته در شرایط تنش خشکی درکلیه ارقام کاهش یافت( البته غیرمعنی دار). بیشترین تعداد دانه در خورجین در شرایط آبیاری معمول به رقم Quantum (7/18 عدد) و در شرایط تنش خشکی به رقم Option 500 (1/12عدد) اختصاص یافت. بیشترین وزن هزار دانه در شرایط آبیاری معمول و تنش خشکی به ترتیب با میانگین 52/4 و 49/4 گرم مربوط به رقم Hyola 401 و کمترین آن با میانگین 44/3 گرم مربوط به Comet بود. ارقام Option 500،19-H،Eagle و Comet به ترتیب با میانگین 4725،4567،4467 و 4419 کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد دانه را در شرایط آبیاری معمول دارا بودند. همچنین ارقام 19-H, Option 500, Hyola 420 , Sw 5001 , Eagle به ترتیب با میانگین 3889 ، 3863،3831،3731 ،3708 کیلوگرم در هکتار، ارقام برتر در شرایط کم آبی ( قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد) بودند که از لحاظ عملکرد روغن دانه نیز جزء ارقام برتر بوده‌اند. بیشترین میزان عملکرد بیولوژیک در شرایط آبیاری معمول با میانگین 19390 کیلوگرم در هکتار به رقم Eagle و در شرایط تنش خشکی با میانگین 11420 کیلوگرم در هکتار به رقم Hyola 401 تعلق داشت. شاخص برداشت بالاتر رقم Option 500 (295/0) در شرایط آبیاری معمول و همچنین شاخص برداشت بالاتر رقم Hyola 401 (274/0)‌در شرایط تنش خشکی نسبت به سایر ارقام مورد بررسی، بیان گر این است که این ارقام، درصد بیشتری از مواد فتوسنتزی را در شرایط مختلف رطوبتی به دانه ها اختصاص داده اند. همبستگی ساده صفات مورد آزمون نشان داد که عملکرد دانه با شاخص برداشت، عملکرد روغن دانه، درصدروغن دانه، تعداد خورجین در بوته، تعداد خورجین در شاخه فرعی، طول خورجین شاخه فرعی، قطر ساقه و تعداد شاخه فرعی در بوته همبستگی مثبت بسیار معنی دار و با طول خورجین بوته، همبستگی مثبت معنی دار نشان داد. در بررسی شاخص های رشد مشخص گردید که تنش خشکی سبب کاهش وزن خشک کل گیاه (TDW)، وزن خشک برگ (LDW) و شاخص سطح برگ (LAT) گردید. البته در شرایط تنش خشکی، بالاترین وزن خشک کل گیاه با میانگین8/2477 گرم بر متر مربع مربوط به رقمHyola 420، بالاترین وزن خشک برگ با میانگین7/330 گرم بر مترمربع مربوط به رقمOption 500 و بالاترین شاخص سطح برگ با میانگین 64/5 مربوط به رقم Sw 5001 بود. بر پایه نتایج حاصله می توان این گونه استنباط نمود که ارقام 19-H , Option 500,Eagle نسبت به سایر ارقام مورد بررسی، سازگاری بهتری با تنش خشکی داشتند و توانستند هم در شرایط آبیاری معمول و هم در شرایط تنش خشکی عملکرد بالاتری را تولید نمایند. بنابراین این سه رقم قابل توصیه از دیدگاه زراعت در شرایط تنش کم آبی ( دو بار آبیاری کمتر نسبت به شرایط معمول ) می باشند.

لغات کلیدی: ارقام کلزا، تنش خشکی، عملکرد و اجزاء عملکرد، شاخص های رشد.

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده......................................................................................................................... 1

مقدمه.......................................................................................................................... 3

فصل اول: کلیات........................................................................................................ 6

1-1- تاریخچه............................................................................................................. 7

1-2- کلیاتی دربارة کلزا............................................................................................... 8

1-3- اهمیت وجایگاه کلزا در ایران............................................................................... 10

1-4- سطح زیرکشت، تولید وعملکرد کلزا در جهان و ایران............................................ 12

1-5- ترکیب شیمیایی دانه کلزا...................................................................................... 14

1-6- خصوصیات گیاه شناسی....................................................................................... 16

1-6-1- ریشه.......................................................................................................... 16

1-6-2- ساقه........................................................................................................... 17

1-6-3- برگ........................................................................................................... 18

1-6-4- گل............................................................................................................. 18

1-6-5- میوه............................................................................................................ 18

1-6-6- دانه کلزا..................................................................................................... 19

1-7- مراحل فنولوژی................................................................................................... 19

1-8- اکولوژی کلزا...................................................................................................... 19

1-9- کاشت ............................................................................................................... 22

1-9-1- آماده سازی زمین......................................................................................... 22

1-9-2- تاریخ کاشت............................................................................................... 22

1-9-3- میزان بذر وتراکم بوته.................................................................................. 23

1-9-4- عمق و ابعاد کاشت...................................................................................... 23

1-9-5- روش کاشت............................................................................................... 23

1-10- داشت.............................................................................................................. 24

1-10-1- نیازهای غذایی.......................................................................................... 24

1-10-2- علف‌های هرز........................................................................................... 24

1-10-3- آفات و بیماری‌ها...................................................................................... 25

1-11- برداشت........................................................................................................... 26

1-11-1- خرمن کوبی.............................................................................................. 26

1-12- انبار کردن......................................................................................................... 27

فصل دوم : بررسی منابع.............................................................................................. 28

2-1- تنش.................................................................................................................. 29

2-2- تنش خشکی یا تنش آبی..................................................................................... 29

2-3- مکانیزم‌های مقاومت به خشکی............................................................................. 30

2-4- تنظیم اسمزی...................................................................................................... 33

2-5- تأثیر تنش خشکی بر رشد برگ............................................................................ 34

2-6- تأثیر تنش خشکی بر رشد ساقه و برگ................................................................. 35

2-7- عکس العمل کلزا در برابر تنش خشکی ورژیمهای رطوبتی..................................... 36

2-8- تأثیر تنش خشکی بر عملکرد دانه......................................................................... 39

2-9- تأثیر تنش خشکی بر اجزای عملکرد..................................................................... 41

2-9-1- تعداد خورجین در گیاه بوته.......................................................................... 41

2-9-2- تعداد دانه در خورجین................................................................................. 42

2-9-3- وزن هزار دانه............................................................................................. 43

2-9-4- شاخص برداشت......................................................................................... 44

2-10- تأثیر تنش خشکی بر صفات کیفی...................................................................... 45

2-10-1- درصد روغن دانه...................................................................................... 45

2-11- تجزیه و تحلیل رشد.......................................................................................... 46

2-11-1- تجمع ماده خشک..................................................................................... 48

2-11-2- شاخص سطح برگ.................................................................................... 49

فصل سوم : مواد و روش ها........................................................................................ 51

3-1- مشخصات محل اجرای آزمایش........................................................................... 52

3-2- مشخصات آزمایش.............................................................................................. 52

3-2-1- معرفی تیمارها............................................................................................. 52

3-2-2- طرح آزمایشی............................................................................................. 53

3-2-3- تجزیه آماری............................................................................................... 54

3-3- عملیات زراعی.................................................................................................... 54

3-3-1- آماده سازی زمین......................................................................................... 54

3-3-2- کاشت........................................................................................................ 54

3-3-3- داشت........................................................................................................ 55

3-3-4- برداشت...................................................................................................... 55

3-4- برآورد شاخص های رشد.................................................................................... 55

3-4-1- نمونه برداری............................................................................................... 56

3-4-2- تعیین سطح برگ......................................................................................... 56

3-4-3- تعیین وزن خشک برگ و وزن خشک کل..................................................... 56

3-5- اندازه گیری صفات کمی...................................................................................... 56

3-6- اندازه گیری صفات کیفی مورد مطالعه................................................................... 58

3-6-1- تعیین درصد روغن دانه............................................................................... 58

3-7- تعیین مراحل فنولوژیکی...................................................................................... 59

فصل چهارم : نتایج و بحث......................................................................................... 60

4-1- تأثیر تنش خشکی بر ویژگیهای مورفولوژیکی، ساختاری و زراعی........................... 61

4-1-1- ارتفاع بوته.................................................................................................. 61

4-1-2- تعداد شاخه فرعی در بوته............................................................................ 64

4-1-3- قطر ساقه.................................................................................................... 67

4-1-4- طول خورجین ساقه اصلی............................................................................ 70

4-1-5- طول خورجین شاخه فرعی........................................................................... 73

4-1-6- طول خورجین بوته...................................................................................... 76

4-1-7- تعداد خورجین در ساقه اصلی...................................................................... 79

4-1-8- تعداد خورجین در شاخه فرعی..................................................................... 83

4-1-9- تعداد خورجین در بوته................................................................................ 87

4-1-10- تعداد دانه در خورجین ساقه فرعی.............................................................. 91

4-1-11- تعداد دانه در خورجین شاخه فرعی............................................................ 94

4-1-12- تعداد دانه در خورجین............................................................................... 98

4-1-13- وزن هزار دانه........................................................................................... 102

4-1-14- عملکرد دانه.............................................................................................. 105

4-1-15- عملکرد بیولوژیک..................................................................................... 109

4-1-16- شاخص برداشت....................................................................................... 113

4-2- تأثیر تنش خشکی بر روی صفات کیفی................................................................ 116

4-2-1- درصد روغن دانه........................................................................................ 116

4-2-2- عملکرد روغن دانه...................................................................................... 120

4-3- تأثیر تنش خشکی بر روی شاخص‌های رشد......................................................... 124

4-3-1- وزن خشک کل گیاه.................................................................................... 124

4-3-1-1- روندتغییرات وزن خشک کل گیاه درشرایط آبیاری معمول وتنش کم آبی................. 124

4-3-1-2- روند تغییرات وزن خشک کل ارقام برتر در شرایط آبیاری معمول.......... 125

4-3-1-3- روند تغییرات وزن خشک کل ارقام برتر در شرایط تنش کم آبی............. 126

4-3-2- وزن خشک برگ......................................................................................... 128

4-3-2-1- روند تغییرات وزن خشک برگ در شرایط آبیاری معمول و تنش کم آبی.. 128

4-3-2-2- روند تغییرات وزن خشک برگ ارقام برتر در شرایط آبیاری معمول........ 129

4-3-2-3- روند تغییرات وزن خشک برگ ارقام برتر در شرایط تنش کم آبی.......... 130

4-3-3- شاخص سطح برگ...................................................................................... 131

4-3-3-1-روندتغییرات شاخص سطح برگ ارقام کلزادرشرایط آبیاری معمول وتنش کم آبی..... 131

4-3-3-2-روندتغییرات شاخص سطح برگ ارقام برتر در شرایط آبیاری معمول....... 132

4-3-3-3- روند تغییرات شاخص سطح برگ ارقام برتر در شرایط تنش کم آبی....... 133

4-4- همبستگی ساده صفات مورد مطالعه....................................................................... 134

4-5- نتیجه گیری کلی.................................................................................................. 138

4-6- پیشنهادات.......................................................................................................... 139

فهرست منابع.............................................................................................................. 140

خرید فایل

ادامه مطلب ...

پایان نامه بررسی اثرات خشکی مراحل انتهایی صفات زراعی شاخص‌های

دوشنبه 15 آذر 1395 ساعت 19:45

پایان نامه اثرات تنش خشکی و راههای مقابله با آن در گیاه ذرت

پایان نامه اثرات تنش خشکی و راههای مقابله با آن در گیاه ذرت

مقدمه

خشکی، خطری جدی برای تولید موفق ذرت در سراسر جهان محسوب می شود. منابع آب شیرین در جهان محدوده بوده، و با افزایش جمعیت جهان نیاز به استفاده از آب بیشتر می شود و لذا منابع آب بطور فزآینده ای مورد تهدید قرار گرفته، و از آنجاکه بخش کشاورزی عمده ترین مصرف کننده آب بشمار میرود، هر گونه صرفه جویی در این بخش کمک مؤثری به تولید بهینه محصولات زراعی خواهد کرد . با در نظر گرفتن روند افزایش جمعیت جهان که طبق پیش بینی های سازمان ملل، این جمعیت در سال 2050 میلادی به 4/14 میلیارد نفر خواهد رسید . بنابراین ضرورت تولیدات غذایی جهت تامین نیازهای مرتبط امری اجتناب ناپذیر است.

ذرت گیاهی است گرمسیری که بدلیل ویژگیهای زیاد از جمله قدرت سازگاری با شرایط اقلیمی گوناگون مورد توجه تولید کنندگان قرار گرفته بطوریکه ذرت از نظر سطح زیر کشت مکان، زراعت آن بعنوان یک گیاه پر محصول جهت تأمین کالری مورد نیاز بشر بطور مستقیم و غیر مستقیم از اهمیت ویژه ای برخوردار است . تولید ذرات در جهان در سال 2002 ، 589/189/602 تن بود . حدود 17 درصد سطح زیر کشت جهانی ذرت آبیاری می شود که از این مقدار حدود 40 درصد مواد غذایی حاصل می شود .

در ایران تقریباً 70 درصد مساحت کشور را اقلیم خشک و نیمه خشک شامل می شود که متوسط بارندگی سالیانه آنها کمتر از 300 میلیمتر است

از آنجائیکه مرحله گلدهی ذرت به عنوان حساسترین مرحله رشد و نمو ذرت با گرم ترین ماه سال ( تیرماه ) مطابقت دارد و معمولاً نزولات آسمانی در این موقع از سال رخ نمی دهد و از طرفی حداکثر نیاز آبی محصولات رایج منطقه ( پنبه ، چغندر قند ، گوجه ) به همین زمان ارسال مربوط می شود و ظرفیت شبکه های آبیاری ، زراعت را در وضعیتی قرار داده که فواصل آبیاری ذرت طولانی شده و عملکرد کاهش می یابد . ذرت در آب و هوای نیمه خشک مدیترانه ای برای نیل به عملکرد دانه بالا نیاز به آبیاری تکمیلی دارد .

خصوصیات مورفولوژی و فیزیولوژی زیادی ، در مقاومت به خشکی موثر هستند که به عنوان شاخص های مورد انتخاب توصیه شده اند . برای مثال بسته شدن روزنه ها ، کاهش سطح برگ ، افزایش کارایی فتوسنتز ، رسوب چربیها ، توسعه سیستم ریشه ای ، مقاومت در برابر انتشار گازها ، تغییر در مقدار ترکیبات آلی ، قندی و ازته ،اسید آمینه پرولین ، تنظیم پتانسیل اسمزی ، تغییرات سرعت رشد نسبی ، و سرعت رشد محصول از این جمله می باشند.

با توجه به خصوصیت اصلی زراعت در مناطق با محدودیت منابع آبی و لزوم گسترش سطح زیر کشت با هدف افزایش محصولات زراعی در این مناطق ، و با توجه به اینکه آبیاری یکی از نیازهای مهم تولیدات کشاورزی محسوب می شود . دستیابی به ژنوتیپ های محتمل به شرایط دشوار با کارایی بالای مصرف آب ضروری بنظر می رسد .

بنابراین شناسایی مراحلی از رشد که در آنها به آب کمتری نیاز است و حذف آبیاریهای غیر ضروری و نیز تعیین مراحل حساس به قطع آب و همچنین یافتن ژنوتیپ های محتمل به تنش آبی باعث افزایش کارایی مصرف آب همراه با افزایش سطح زیر کشت و نهایتاً عملکرد اقتصادی خواهد شد . مطالعات جدی پیرامون شرایط نامساعد محیطی و عکس العمل گیاهان نسبت به آنها از سال 1941 در دنیا شروع شده است.

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه..................................................................................................................... 1

1- ذرت................................................................................................................. 4

1-1. منشاء و تاریخچه ذرت................................................................................. 4

2-1. اهمیت محصول ذرت.................................................................................... 5

3-1. طبقه بندی ذرت............................................................................................ 6

4-1. ویژگیهای انواع ذرت.................................................................................... 8

5-1. فنولوژی ذرت............................................................................................... 10

1-5-1. جوانه زنی و سبز کردن ذرت.................................................................. 10 2-5-1. مرحله سبز کردن تا ظهور گل آذین نر.................................................................................................. 11

3-5-1. مرحله تشکیل گل آذین نر تا ظهور تارهای ابریشمی.............................. 11

4-5-1. مرحله تشکیل تارهای ابریشمی تا رسیدن دانه........................................ 12

6-1. رشد و نمو.................................................................................................... 13

1-1-6-1. ریشه.................................................................................................... 13

2-1-6-1. برگ..................................................................................................... 13

2-6-1. رشد اندام های زایشی............................................................................. 14

7-1. خاک مناسب ذرت......................................................................................... 15

8-1. دمای موردنیاز............................................................................................. 15

9-1. رطوبت موردنیاز.......................................................................................... 16

10-1. تنشهای محیطی.......................................................................................... 17

11-1. خشکی و تنش خشکی................................................................................. 18

12-1. اثرات عوامل طبیعی اقلیمی بر روی نیاز آبی گیاهان.................................. 20

13-1.اثرات فیزیولوژیک تنش آب......................................................................... 22

14-1. تنش خشکی در مرحله رشد رویشی گیاه ذرت ........................................ 27

15-1.تنش خشکی و رشد زایشی ذرت ............................................................... 30 16-1. تنش خشکی و اثرات آن بر روی عملکرد و اجزاء عملکرد........................................................................... 32

17-1.سایر صفات مرتبط با خشکی...................................................................... 37

1-17-1.محتویات نسبی آب برگ (RWC)............................................................. 37

2-17-1. پایداری غشای سیتوپلاسمی.................................................................. 38

18-1. مکانیزمهای مقابله با تنش های خشکی...................................................... 40

1-18-1. مقاومت به خشکی.................................................................................. 40

2-18-1.فرار از خشکی........................................................................................ 40

3-18-1.اجتناب از خشکی..................................................................................... 41

4-18-1. صفات مرتبط با اجتناب از خشکی......................................................... 41

7-4-18-1. مکانیزم های روزنه ای..................................................................... 41

2-4-18-1. افزایش بازده فتوسنتزی................................................................... 42

3-4-18-1. کاهش مساحت برگ.......................................................................... 43

4-4-18-1. وفور ومحل روزنه ها....................................................................... 43

5-4-18-1. سیستمهای کارآمد ریشه.................................................................. 43

6-4-18-1. نسبت زیاد ریشه به شاخه................................................................ 44

5-18-1. تحمل خشکی.......................................................................................... 44

6-18-1. مکانیزم های تحمل خشکی..................................................................... 45

1-6-18-1. اجتناب از صدمات ناشی از کاهش رشد........................................... 45

2-6-18-1. تحمل در مقابل گرسنگی.................................................................... 45

3-6-18-1. اجتناب در مقابل از بین رفتن پروتئین ها.......................................... 45

19-1. چگونگی ازریابی مقاومت به خشکی........................................................... 45

20-1. تنش خشکی و شاخص برداشت................................................................. 47

21-1. کارایی مصرف آب..................................................................................... 48

نتیجه گیری و پیشنهادات....................................................................... 49

منابع و ماخذ ........................................................................................... 50

خرید فایل

ادامه مطلب ...

پایان نامه اثرات خشکی راههای مقابله گیاه ذرت

دوشنبه 15 آذر 1395 ساعت 11:26