پایان نامه تکنولوژی آسیابانی از گندم تا آرد
یولافی که به منظور پوست گیری در کارخانه آسیاب مورد استفاده قرار می گیرد ، باید دارای ویژگیهای زیر باشد :
1- بو: یولاف باید فقط بوی مخصوص به خود را داشته و حتی الامکان تازه باشد و نباید بوی نا و یا ترشیدگی بدهد .
رنگ یولاف حتی الامکان روشن ، دانه ها یکنواخت و یکسان و نباید ریز و یا نقاط خاکستری سیاه روی آن دیده شود . وجود لکه های رنگی و یا تغییر رنگ در جوانه یا صدمه دیدگی حرارتی از کیفیت آن می کاهد .
حداکثر افت غیر مفید 1 درصد و مواد خارجی نباید از 3 درصد تجاوز نماید .
4- میزان رطوبت : رطوبت نباید از 16 درصد تجاوز نماید .
5- وزن هکتولیتر : حداقل وزن هکتولیتر باید 55 کیلو گرم و حداقل وزن هزار دانه 27 گرم در ماده خشک باشد .
6- درشتی دانه : حداقل 90 درصد دانه ها باید روی الک 2 میلی متر باقی بمانند .
7- مقدار پوشینه دانه : مقدار آن نباید از 26 درصد در ماده خشک تجاوز نماید .
طبقه بندی برنج در ایران
برنج های ایران را از نظر اندازه و درشتی دانه به سه گروه تقسیم می کنند :
1- برنج های دانه بلند: که طول دانه ها معمولاً بیش از 7 میلی متر است ، مانند برنج صدری،
2- برنج های نسبتاً بلند: که طول دانه ها 7 ـ 6 میلی متر است مانند برنج های چمپای زود رس و بی نام
3- برنج های متوسط یا گرد: شامل برنج های چمپای دیر رس که طول دانهها 6 ـ 5 میلی متر است .
بطور کلی در تجارت بین المللی ، دانه برنج را براساس درصد دانه های شکسته به چهار گروه طبقه بندی می کنند :
1- برنج اعلا ـ دانه های شکسته آن کمتر از 5 درصد می باشد .
2- برنج استاندارد ـ دانه های شکسته آن کمتر 15 درصد است .
3- برنج خانگی ـ درصد دانه های شکسته آن کمتر از 25 درصد می باشد .
4- برنج شکسته یا خرده برنج ـ دانه های شکسته آن بیش از 40 درصد است .
مقدار پروتئین گندم برحسب واریته متغیر و بین 9 تا 14 درصد می باشد . پروتئین های گندم را برحسب حلالیت آنها می توان تقسیم بندی نمود :
20 ـ 15 درصد از پروتئین ها در محلولهای نمکی رقیق محلول می باشند که عبارتند از آلبومین ها[1] و گلوبولین ها[2]. 80 درصد غیر محلول را گلوتن[3]
تشکیل می دهد که پروتئین مخصوص گندم بوده و در حیوانات وجود ندارد گلوتن را به آسانی می توان از طریق شستشوی خمیر در زیر جریان آب به دست آورد .
[1] -Albumines[2] -Globulines[3] -Gluten
دانه گندم محتوی حدود 2 درصد لیپید است . میزان درصد مواد لیپیدی در گیاهک دانه (جنین) خیلی بیشتر از میزان آن در اندوسپرم است . در آرد حاصله از گندم بسته به درجه استخراج آرد حدود 2 ـ 5/1 درصد لیپید وجود دارد که حدود 60 درصد از آن قابل استخراج به وسیله اترپترول[1] می باشد و لیپید آزاد تلقی می شود . 40 درصد قابل استخراج نبوده و لیپید پیوسته به حساب می آید .
لیپازهای موجود در آرد با آزاد کردن اسیدهای چرب سبب اسیدی شدن محیط گردیده و در صورت نگهداری طولانی مدت آرد در شرایط بد و نامناسب موجوب بوجود آمدن بوی تند شدگی در آن می شوند . آنزیم دیگر لیپوکسی ژناز[2] است که به مقدار کمی در آرد وجود دارد و اکسیداسیون لیپیدها را در قسمت باند مضاعف اسیدهای چرب غیر اشباع کاتالیز می کند . این اکسیداسیون حداقل در حضور دو باند مضاعف غیر کونژوگه مثل مورد اسید لینولئیک و اسید لینولنیک صورت میگیرد.
[1] -Etherdepetrole[2]-Lipoxygenase
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول 1
ویژگی ، ساختار 1
و ترکیبات دانة غلات 1
1-1-ویژگیهای غلات 2
1-2- منشأ غلات 2
غلات اصلی : 3
1- گندم 4
طبقه بندی گندم از نظر مصارف 5
گندم مخصوص محصولات خمیری 5
گندم مخصوص کیک ، شیرینی و بیسکویت 5
گندم مخصوص نان و محصولات تخمیری 6
گندم چند منظوره 6
گندم مخصوص دام و طیور 6
2- چاودار 9
3-جو 11
جو را از نظر گیاه شناسی به : 11
4-یولاف 12
مشخصات ظاهری : 14
افت و ناخالصیها : 14
جدول 1-2: برخی از ویژگیهای یولاف مورد استفاده در صنعت ( آلمان و استرالیا) 14
5-برنج 15
6-ارزن 17
7-ذرت 17
8- گندم Error! Bookmark not defined.
1 ـ تاریخچه گندم 18
2 ـ خواص بتانیکی گندم : 18
3 ـ ساختمان دانه گندم و ترکیبات آن : 19
1- پروتئین های گندم : 23
2 ـ لیپیدهای گندم و آنزیمهای آنها : 24
3 ـ کربوهیدراتهای گندم 26
1-آمیلوز 29
2-آمیلوپکتین 29
4 ـ املاح گندم : 31
5 ـ ویتامین های گندم : 32
1-4 ـ انواع گندم و روشهای تشخیص آنها 33
1- انواع گندم مورد داد و ستد در بازارهای جهانی 33
2 ـ واریته های گندم که در حال حاضر در ایران کشت می شوند : 35
3 ـ استفاده از الکترو فوررز در تشخیص واریته های گندم : 36
1-5 ـ مصرف جهانی گندم : 38
1-6 ـ کیفیت محصول گندم : 39
1 ـ 7 ـ گندمهای قوی و ضعیف : 41
1-8 ـ موارد استفاده گندم 43
2-1) برداشت گندم 46
2-2) تعریف بوجاری : 48
2-3)ناخالصیها( افت) 50
2-4) اصول تکنیکی روشهای الک کردن 51
2-5) اصل الک کردن 52
2-6) تاثیر عوامل مختلف در نتایج الک کردن : 53
2-7) نکات مهم در جداسازی والک کردن : 54
2-8) الک بوجاری : 54
2-9) الک کردن به وسیله ماشینهای لرزشی 55
حرکت الک: 55
فرکانس الک : 55
شیب الک : 56
2-10-انواع الک براساس تحرک : 56
1- الک متحرک : 56
2- الک ثابت 56
2-11-استاندارد گندم : 57
توضیحات مربوط به جدول (2-2) 58
فصل سوم 60
سیستمهای 60
انتقال نیرو محرکه 60
3-چرخ دنده 63
شرح و محاسبات کلی انواع چرخ دنده ها Error! Bookmark not defined.
1- دنده های شانه ای 64
2- چرخ دنده های ساده 64
3-چرخ دنده های ساده داخلی 65
4- چرخ دنده های مار پیچی 65
شکل(3-8) چرخ دنده مارپیچ 65
5- چرخ دنده های مخروطی 66
6- چرخ دنده های حلزونی 66
7-چرخ دنده های جناقی 67
جنس چرخ دنده ها 68
8- فولادهای ریخته گری 69
9- فولادهای آلیاژهای 69
10- فولادهای نیکل و کرم دار 69
11- فولادهای نیکل کرم دار هوائی 69
12- دور آلومین 70
13- چدن 70
14- چرخ دنده های غیر فلزی 71
15- برنز 71
معایب و محاسن چرخ دنده ها 72
2- محاسن چرخ دنده ها 78
معایب چرخ زنجیر نسبت به چرخ دنده : 79
کنم بودن هزینه تعمیر و نگهداری آن Error! Bookmark not defined.
5-یاتاقان ها 80
ساختمان یاتاقان های لغزشی 81
1 ـ بوش ها : 81
2 ـ نیم یاتاقان ها : 82
3 ـ یاتاقان های استوانه ای : 82
4 ـ یاتاقان های استوانه ای شیار دار : 83
5 ـ یاتاقان های استوانه ای اورشات : 83
6 ـ یاتاقان های استوانه ای چند شیاره : 84
7 ـ یاتاقان های بیضوی : 84
8 ـ یاتاقان های بیضوی اورشات : 85
9 ـ یاتاقان های سه قسمتی : 85
10 ـ یاتاقان های کفشکی مفصلی : 85
11 ـ یاتاقان های فندق شکن : 86
12 ـ یاتاقان های فشاری که خود دو نوع هستند : 86
1- یاتاقان های فشاری ( یاتاقان های پر فشار ) : 86
2-یاتاقان های با منبع فشار خارجی : 87
تعریف شلاق روغن Error! Bookmark not defined.
ساختمان یاتاقان های کف گرد محوری 87
1 ـ یاتاقان های کف گرد ساده : 87
2 ـ یاتاقان های کف گرد شیب دار : 88
3 ـ یاتاقان های کف گرد محوری کفشکی مفصلی : 88
4 ـ یاتاقان های کف گرد با صفحه سازش پذیر ( فنردار ) : 89
5 ـ یاتاقان های کف گرد جیبی : 89
انواع یاتاقان های غلتشی 89
1 ـ بلبرینگ ها 90
2 ـ رولبرینگ ها 90
ساختمان و انواع بال برینگ ها 90
انواع رولبرینگ 92
روش محاسبه میزان اصطکاک در یاتاقان های غلتشی 94
عمر بال برینگ و رولبرینگ 95
بار روی بال برینگ 96
انواع یاتاقان ها از نظر روغنکاری 103
1 ـ یاتاقان های بدون فشار روغن : 103
2 ـ یاتاقان های با روغنکاری هیدرودینامیکی : 104
3 ـ یاتاقان های با روغنکاری هیدرواستاتیکی : 104
روغنکاری یاتاقان های غلتشی 105
نحوه انتخاب یاتاقان های لغزشی 105
1 ـ خواسته های مکانیکی : 106
2 ـ خواسته های محیطی : 106
3 ـ خواسته های اقتصادی : 107
انتخاب مواد برای یاتاقان ها 107
اشکالات عمده یاتاقان ها : 110
فصل چهارم 112
سیستمهای 112
نقل و انتقال مواد 112
1- دستگاه های برداشت اززیر سیلو 113
2- لود سل : 114
2- انتقال مواد 115
1- نقالـه مار پیچی (حلزونی ) : 115
2- بالابر کاسه ای (قاشقی ) : 119
تجهیزات ایمنی در بالابرها : 121
مشخصات یک کاسه مناسب برای بالابر 123
نحوه اتصال یک کاسه به تسمه بالابر 123
نحوه وصل کردن نوارهای تسمه پلاستیکی به هم 123
نحوه وصل کردن کاسه ها روی تسمه پلاستیکی 124
محاسبات مربوط به الواتور : 124
4- نقالـه زنجیری : 131
5-لوله های خودریز 132
آئرودینامیک : 133
7-پنوماتیک: 134
فصل پنجم : 136
ماشینآلات بوجاری 136
ماشین آلات بوجاری 137
دستگاه بوجاری یا تفکیک کننده مدل K523 : 137
مشخصات فنی : 138
2- طرز کار دستگاه بوجاری تفکیک کنده مدل K525 : 138
3- آسپیراتور: 140
4- سیاراتور 143
5- آهنربا یا مغناطیس 144
1- آهنربای پایدار ( پرماننت) : 144
2-آهنربای الکترومغناطیسی : 145
6-کلاسیفایر 146
کلاسیفایرهای 2 طبقه 149
7-دستگاه شن گیر به طریقه خشک Dry Destoner 151
شکل(5-15) دستگاه شن گیر دو طبقه 154
دستگاه کانسنتریتور 154
9- دستگاه تارا 156
10- دستگاه گراویتی تیبل 157
11-دستگاه کامبیناتور 159
12- دستگاه کامبی کلینر 159
13- دستگاه جدا کنندة استوانهای 162
14-دستگاه تریور 163
تریور کارتر – ( تریور دیسکی ) 168
تریور آسپیرال 170
مزایای دستگاه ترییور 171
معایب : 171
5-1- دستگاه تفکیک و جداسازی دانههای کپک زده ، فاسد و ناخنک براساس چشم الکترونیکی و رنگ 172
امکان جداسازی مکانیکی ناخنک Error! Bookmark not defined.
دستگاه برس (Brush) 175
17- دستگاه پوستگیر 176
شکل(5-37) پوستگیر و کانالهای هوای متصل به آن 177
فصل ششم 182
مشروط کردن 182
1- مصرف آب زیاد : 190
3- آلودگیهای چاه 190
5- افزایش آلودگیهای میکروارگانیسمی 192
6- افزایش هزینههای نگهداری و سرویس دستگاه شستشو 193
حالت دادن با استفاده از خلا 196
4- حالت دادن سریع به روش تاروتین 198
7- روش نم زدن و حالت دادن با استفاده از فرکانس بالا 199
8- روش فعال سازی آب با اکسیژن 200
فصل هفتم 202
آسیاب 202
7-1- انواع آسیاب 203
2- آسیاب صفحه ای 204
1- آسیاب تک صفحه ای 204
2- آسیاب دو صفحه ای 204
3- آسیاب صفحه ای سوزن دار 204
3- آسیاب چکشی 205
آسیاب غلتکی 206
7-2 تاریخچة آسیابانی گندم 206
7-3 اهداف آسیابانی 209
7-4 فرآیند آسیاب گندم های معمولی : 210
فرآیند آسیاب کردن خشک 210
1 ـ خرد کردن و شکافتن دانه 211
2 ـ پاک کردن و تصفیه نمودن 216
3- ریز و نرم کردن دانه شکری و سمولینای پاک و تمیز شده 216
4- نرم و ریز کردن سمولینا و دانه شکری ریز به آرد 217
7-8ـ والس : 220
7-9-انواع والس ها : 221
7-10- قسمت های اصلی دستگاه والس : 223
1) بدنه و شاسی دستگاه 223
2) غلتک ها 224
3- عناصر موجود در چدن سخت : 224
4- سختی های مورد نظر غلتک ها : 225
5- طول غلتک ها 226
7- انواع غلتکها : 226
9-تعداد شیار در محیط ( R ) : 229
10-تعیین پشت به پشت یا تیز به تیز بودن 229
12-مقدار تحدب به عوامل زیر بستگی دارد : 231
13-شیار زنی غلتک ها 232
14-اصول شیار زنی : 233
3- تمیز کردن غلتکهای شیاردار و صاف 235
4-مقایسة کاردک با برس 236
5-سیستم محرکه والس در درون والس 237
6-سیستم دور و نزدیک کردن غلتک متحرک نسبت به غلتک ثابت 237
7-اتوماتیک 237
1-روش مکانیکی 237
2-روش الکترونیکی 238
8-سیستم تغذیه 238
9-سیستم هوادهی 240
10-سیستم خنک کردن والس ها به وسیلة آب 240
7-11-میزان باردهی والس ها ( ضریب باردهی ) 241
7-12-میزان باردهی والس ها ( ضریب باردهی ) 241
7-12- ضریب طول مخصوص کل غلتک ها 241
5-13- معرفی والسها: 242
والس آلمانی قدیمی با سیستم یاتاقان 242
2- والس روسی با سیستم بلبرینگ 244
7-13-والس های مدرن : 254
1 ـ اتوماتیک : 254
2 ـ فیدر و فاصلة غلتکها : 254
3 ـ تعویض غلتک ها : 255
4 ـ هشدار و اعلام خطر : 255
5 ـ قابلیت اتصال به رایانه : 255
فصل هشتم 256
الک کردن 256
و دانه بندی 256
8-1- سیستم الکها و الک کردن 257
نیروی محرکة الک 257
8-3-انواع الکها: 259
1ـ الک بادی: 259
2ـ الکهای چوبی: 260
معایب این نوع الک: 260
3- الک بارامکاهای کشویی: 260
معایب الکت بارامکاهای کشویی : 261
4- الک های مربعی ( چهارگوش) : 261
فواید الک مربعی: 265
5ـ الکهای کوچک: 265
6-دستگاه تصفیه کننده: 266
نحوة توری بندی دستگاه تصفیه کننده: 270
پاک کن توریها: 271
7ـ الکهای استوانهای (سبوس کوب یا تایفون): 271
1- سبوس کوب ثابت: 272
نکات مهم دربارة سبوس کوب: 272
2ـ الک ویبرهای: 273
8- الک گریز از مرکز: 274
9 ـ دستگاههای متلاشی کننده (دتاشور) 274
10-جدا سازی ذرات ریز: 276
فصل نهم 280
سیلوها و ذخیره سازی 280
9-1-انواع سیلو و تجهیزات مورد استفاده در سیستمهای ذخیرهسازی 281
9-2-انبارهای ساده 282
9-3-طرز چیدن کیسهها در انبار (صفافی) 283
9-4-نگهداری غله در انبارهای ساده به صورت فله: 283
9-5-انبارهای مکانیزه 283
محاسن 285
معایب 285
9-6-انبارهای بتونی کروی مکانیزه 285
9-7-نگهداری و ذخیرهسازی غله در کیسههای پلیاتیلن 286
9-8-نگهداری غله در فضای باز 286
9-9-سیلوهای بتونی غلات 288
محاسن 290
معایب 290
9-10-سیلوهای فلزی 290
محاسن سیلوهای فلزی 291
معایب سیلوهای فلزی 291
9-11-سازه، تأسیسات و تجهیزات سیلو 291
9-12ـ توزین غلات: 292
9-13-تجهیزات لازم برای تخلیه: 293
9-14-سیلوهای آرد: 293
1ـ کیسهگیری آرد تولیدی: 293
2ـ به صورت فله: 295
فصل دهم 296
بررسی خصوصیات شیمیایی و فیزیکی و میکروبی آرد و بررسی خواص رئولوژی خمیر و ارگانولپتیک نان حاصل 296
10-2-رطوبت 298
10-3-اندازهگیری پروتئین 300
10-3-1- هضم مادة غذایی 300
10-3-2-تقطیر مادة هضم شده 301
10-3-3-تیتراسیون 301
10-4- اندازهگیری فیبر 302
روش آزمایش 302
10-5-تعیین درصد اختلاف ارقام گندم ـ تست فنل 303
روش کار 303
10-6- اندازهگیری نمک (سدیم کلراید) در مادة غذایی(روش مور) 304
مواد شیمیایی مورد نیاز 304
روش آزمایش 304
10-7- اندازهگیری نمک (سدیم کلراید) در مادة غذایی(روش و لهارد) 304
مواد شیمیایی مورد نیاز 304
روش آزمایش 305
10-8- تعیین PH آرد گندم 305
شرایط محلولهای بافر 306
10-9- اندازهگیری اسیدیته آرد 307
روش آزمایش 307
10-10- اندازهگیری چربی آرد 307
روش آزمایش 308
10-11- استخراج چربی به روش سرد (استخراج سرد کلروفرمی) و تعیین پراکسید آن: 308
10-12-تعیین خاکستر کل 309
روش آزمایش 310
10-13- خاکستر نامحلول در اسید 310
روش آزمایش 311
10-14-تهیه محلول حاوی املاح معدنی از خاکستر 311
روش آزمایش 311
10-15- اندازه گیری مقدار آهن آرد از طریق رنگ سنجی 312
10-16-اندازهگیری مقدار فسفرآرد از طریق رنگ سنجی 312
محلولهای مورد نیاز 312
16-8-اندازهگیری کلسیم در آرد: 314
محلولهای مورد نیاز: 314
روش آزمایش: 314
10-18-تعین مقدار نشاسته به روش هیدرولیز اسیدی 315
روش آزمون 316
10-19- اشکال نشاسته 316
10-20- روش اندازهگیری کل مواد جامد در آب پخت (لعاب) و وزن پس از پخت ماکارونی 317
10-21-عدد زلنی یا سدیمانتاسیون 318
10-22- وزن هکتولیتر 320
10-23- وزن هزاردانه 321
10-24-آزمایش تعیین کمیت و کیفیت گلوتن 322
طبقه بندی آردها از نظر کمیت و کیفیت گلوتن عبارتند از: 323
10-25-اندازه گیری ذرات آرد 325
روش آزمایش 325
10-26-تعیین رنگ آرد 326
10-26- آزمون جسم خارجی در آرد: 327
10-27- آزمون بو آرد: 327
روش آزمایش تعیین رنگ آرد با دستگاه kent Jones 328
10-27- افت گندم و جداسازی ناحالصیهای گندم 328
روش کار 331
10-27-عدد فالینگ 331
10-28-آزمایش فارنیوگراف 334
10-30--دستگاه فرمنتوگراف 339
10-31-دستگاه آلوئوگراف 339
10-33-دستگاه آمیلوگراف 340
10-33-آزمایش تعیین مقدار گاز ایجاد شده در اثر تخمیر 342
10-34-آزمایش تعیین قابلیت فشردگی 343
10-35-روش اندازه گیری سیاهک گندم 345
محاسبه 346
10-36-روش جستجو و شمارش با سیلوس سرئوس در مواد غذایی 346
10-36-1- بررسی نتایج 347
10-36-2- ویژگیهای باکتری با سیلوس سرئوس: 347
10-36-3-1-محیط پایه 348
طرز تهیه: 349
10-36-3-2--طرز تهیه محلول سولفات پلی میکسین B 349
10-36-3-3-سوسپانسیون زرده تخم مرغ 349
طرز تهیه : 350
10-36-4-طرز تهیه سرم فیزیولوژی: 350
10-36-5-محیط کشت نونزنیت آگار (آگار مغذی ) 350
10-36-6-محیط نیترات 351
10-36-7-گلوکز آگار 351
10-36-8-محیط متیل رد و ژپرسکوئر (MR - VP) 352
10-36-9-محیط نشاسته 352
10-36-10-طرز تهیه محلول رقیق کننده : 353
10-36-11-آزمایشهای تائیدی 353
10-36-12-آزمایش نشاسته 353
10-36-13-آزمایش احیای نیترات به نیتریت 354
10-36-14-آزمایش و ژیرسکوئر( VP ) 354
10-36-15-طرز تهیه انواع معرف ها 355
10-36-16-معرف های لازم برای آزمایش VP 355
10-37--کلستریدیوم پرفرانژانس: کلستریدیوم های احیا کننده سولفیت در مواد غذایی 356
54-8-مایع تیوگلیکولات بدون دکستروز 357
10-37-3-طرز تهیه محلول با فرفسفات : 358
10-37-4-محیط کشت آگار خون دار با نئوماسین 358
10-37-5- محیط گوشت پخته 359
10-38- روش جستجو و شمارش قارچها (کپک ها و مخمرها) به روش شمارش پرگنه در 25 درجه سلسیوس 359
10-39-روش جستجو و شمارش کلی فرم ها در مواد غذایی 364
عنوان صفحه
دیباچه 1
فصل اول: شناخت کلی اسید سیتریک 2
مقدمه 3
1-1) پیشینه 4
1-2) سوبستراهای استفاده شده بای تولید اسید سیتریک 6
1-3) خواص فیزیکی اسید سیتریک 7
1-4) خواص شیمیایی اسید سیتریک 11
1-5) منابع طبیعی اسید سیتریک 13
1-6) کاربرد اسید سیتریک 15
1-7) مشتقات اسید سیتریک 20
1-7-1) نمکها 20
1-7-2) استرها 21
فصل دوم: بیوشیمی تخمیر و متابولیسم تولید اسید سیتریک 23
2-1) بیوشیمی تخمیر 24
2-2) بیو شیمی تخمیر 24
2-2-1) تشکیل اسید سیتریک از پیرووات 27
فصل سوم: روشهای تولید اسید سیتریک 31
3-1) M.O های مولد اسید سیتریک 32
3-1-1) مخمرها 33
3-1-2) آسپرژیلوس نایجر 33
3-1-2-1) روش جداسازی سویه A.niger مولد اسید سیتریک 34
3-1-2-2) شناسایی اختصاصی A.niger 35
3-2) روش کشت سطحی 37
3-3) روش کشت غوطهور 37
3-4) تخمیر در بستر جامد 38
3-4-1) روش تخمیر کوجی 38
3-5) تأثیر شرایط محیطی بر تولید اسید سیتریک 39
3-5-1) شرایط تغذیهای A.niger 39
3-5-2) تأثیر فلزات trace در تولید اسید سیتریک 40
3-5-3) تأثیر نیتروژن و فسفر در تولید اسید سیتریک 40
3-5-4) تأثیر متانول در تولید اسید سیتریک 41
فصل چهارم: تخمیر در بستر جامد (SSF) 42
4-1) تعریف کشت حالت جامد 43
4-2) تفاوتهای اساسی بین کشت حالت جامد و کشت غوطه ور 44
4-3) مقایسة کشت حالت جامد با سایر فرآیندهای تخمیری 46
4-4) مزایایی سیستم کشت حالت جامد 48
4-5) معایب سیستم کشت حالت جامد 48
4-6) مراحل اصلی فرآیند کشت حالت جامد 49
4-7) پارامترهای مؤثر بر فرایند SSF در تولید اسید سیتریک 50
فصل پنجم: کاه گندم 52
5-1) تعریف کاه و ویژگیهای ساختاری 53
5-1-1) کربوهیدراتهای ساختمانی 54
5-1-1-1) سلولز 54
5-1-1-2) همی سلولز 55
5-1-1-2) لیگنین 55
5-2) ترکیب شیمیایی کاه گندم 59
5-3) پیش تیمار (Pretreatment) کاه گندم 59
5-3-1) روشهای فیزیکی پیش تیمار کاه گندم 60
5-3-1-1) پیش تیمار کاه گندم با بخار 60
5-3-2) روشهای شیمیایی پیش تیمار کاه گندم 61
5-3-2-1) پیش تیمار کاه با اوره 63
5-3-3) پیش تیمار بیولوژیکی کاه گندم 63
فصل ششم: جداسازی و خالصسازی اسید سیتریک 64
6-1) استخراج اسید سیتریک 65
6-1-1) فروشویی (Leaching) 65
6-1-2) روش رسوبگیری 66
6-1-3) روش استفاده از استخراج با حلال 68
6-1-4) روش استفاده از غشاء 69
6-1-5) مقایسه بین روشهای مختلف جداسازی اسید 70
6-2) خالص سازی اسید سیتریک 71
فصل هفتم: بررسی جنبة اقتصادی 73
7-1) کشورهای عمدة تولید کننده و مصرف کنندة محصول 74
7-2) اهمیت اقتصادی طرح 74
7-3) میزان واردات اسید سیتریک 75
7-4) واحدهای تولیدی و واحدهای در دست اجرای اسید سیتریک 78
منابع مورد استفاده 81
دیباچه
تولید اسیدهای آلی به دلیل کاربرد وسیع آنها در صنایع مختلف از دیرباز مورد مطالعه و بررسی بوده است.
از جمله اسیدهای آلی مورد استفاده، اسید سیتریک است که دارای مصارف متعددی در صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و سایر صنایع میباشد که به دلیل غیرسمی بودن، اسیدیتة مناسب، قابلیت بافری و . . . هر سال به مقدار %2-3 بر میزان مصرف آن افزوده میگردد.
از اولین کشورهایی که در این زمینه تلاش کردند، ایتالیا، آمریکا، انگلستان و چند کشور اروپایی بودند که در قرون 18 و 19 به روش شیمیایی اقدام به این عمل نمودند و تقریباً از اوایل قرن 20 روشهای بیوتکنولوژی در سراسر دنیا رایج شدند که هنوز هم کاربرد دارند.
ابتدا روش بستر جامد برای تولید آن استفاده میشد ولی به تدریج روش غوطه وری جایگزین روشهای قبلی شد زیرا در روش غوطهوری کنترل بهتر و آسانتر صورت گرفته و نیز شرایط کار بهتر و راندمان بیشتر میباشد. مجدداً پس از طی چند دهه روش بستر جامد برای تولید این اسید به دلیل امکان استفاده از ضایعات فراوان و ارزان کشاورزی به عنوان سوبسترا رواج یافت. به هر حال در سالهای اخیر تلاشهای فراوانی برای اصلاح گونههای میکروبی مولد اسید سیتریک مخصوصاً آسپرژیلوس نایجر صورت گرفته و از جهت افزایش راندمان تولید و استخراج اسید نیز مورد توجه بوده است.
آفات مهم گندم و مدیریت کنترل آنها در ایران
مقـدمـه ابتدای صفحه
گندم عمده ترین محصول زراعی کشور است. سطح زیر کشت گندم آبی و دیم کشور در سال 1380 به ترتیب27/2 و51/3 میلیون هکتار و متوسط عملکرد آن در شرایط آبی و دیم به ترتیب 3 و 7/0 تن در هکتار بوده است. نرخ خودکفایی گندم در سال های مختلف بین 60-80 درصد نوسان داشته است. در صورتی که متوسط عملکرد در شرایط آبی و دیم به ترتیب تا سطح 8/4 و16/1 تن در هکتار افزایش یابد، خودکفایی در تولید این محصول تحقق خواهد یافت(کشاورز و همکاران، 1380).
مهم ترین عوامل تآثیرگذار در کاهش عملکرد گندم کشور به شرح زیر می باشند(آهون منش،1371):
× × پایین بودن آگاهی و دانش علمی و عملی کشاورزان
× × نارسایی در تآمین و توزیع به موقع نهاده های کشاورزی(بذر، کود، سم و …)
× × بالا بودن میزان ضایعات در مراحل مختلف تولید
× × محدود بودن منابع آب و یا عدم وجود نظام صحیح آبیاری در اغلب مناطق کشور
× × خسارت آفات، بیماریهای گیاهی، علف های هرز و عدم مدیریت صحیح کنترل آنها
× × عدم مصرف صحیح و بهینة کودهای شیمیایی و یا کمبود و عدم توزیع به موقع آنها
× × کاربرد غیر اصولی و نامنظم ماشین آلات و ادوات کشاورزی
× × عدم توسعة مکانیزاسیون کشاورزی در بسیاری از نظام های بهره برداری
× × کمبود وسایل، ابزار و اعتبار در زمینه های مختلف تحقیق، ترویج و آموزش کشاورزی
× × کمبود سرمایه گزاری در تولید محصولات کشاورزی
× × نارسایی سیاست ها و برنامه های کشور برای تولید محصولات کشاورزی
آفات گندم و اهمیت اقتصادی آنها ابتدای صفحه
در اکوسیستم های زراعی کشور که گندم و جو بستر زیست را تشکیل می دهند، عوامل زنده و غیر زنده ای در تولید محصول تآثیرگذار هستند که انسان برای بدست آوردن محصول بیشتر مدام آنها را تغییر می دهد. شناخت این عوامل و روابط متقابل بین آنها در حفظ تعادل کمی و کیفی گونه های تشکیل دهندة یک اکوسیستم اهمیت بسیار زیادی دارد. در ایران بیش از 70 گونه حشرة گیاه خوار شناسایی شده اند که به عنوان مصرف کنندگان اولیه از گندم و جو تغذیه می کنند. این حشرات گیاه خوار، خود مورد تغذیه حشره خواران (حشرات انگل، انگل های بالقوه و شکارگران) که مصرف کنندگان ثانویة هستند، قرار می گیرند. اتلاق واژة آفت به گونه هایی که زیان اقتصادی ندارند جایز نیست و تلاش برای حذف این گونه ها، نابودی دشمنان طبیعی آنها، طغیان احتمالی آفات بالقوه و کاهش تنوع زیستی در اکوسیستم های زراعی را به همراه خواهد داشت.
گسترش و طغیان سن گندم در اثر تخریب مراتع به عنوان زیستگاه های دائمی این حشره و تبدیل آنها به اراضی دیم کم بازده و فراهم آوردن بستر زیست مناسب تر برای تغذیه و تولید مثل آن، مثال خوبی برای نشان دادن چگونگی ایجاد یک آفت در اثر تغییر اکوسیستم توسط انسان است.
محدود بودن دامنة میزبانی آفات غلات و مکان زمســـتان گذرانی تعداد زیادی از آنها که در خاک و بقــایای محصول صورت می گیرد، موجب می شود که جمعیت اکثر این آفات، با تناوب زراعی و انجام عملیات زراعی پس از برداشت، به مقدار قابل توجهی کاهش یابند. علیرغم این مسئله، حدود 15 گونه از حشرات زیان آور گندم و جو را می توان نام برد که به عنوان آفات درجة اول و دوم، زیان اقتصادی قابل توجهی به این محصولات وارد می کنند.
خسارت ناشی از آفات، بیماریها و علف های هرز در کشور ما حدود 30-35 درصد برآورد گردیده است که
10-12 درصد آن به حشرات زیان آور اختصاص دارد. بدین معنی که با مدیریت کنترل این عوامل، می توان
10-12 درصد عملکرد واقعی گندم را افزایش داد و آن را به حداکثر عملکرد قابل دسترس که در شرایط دیم و آبی به ترتیب 4 و 14 تن در هکتار ذکر شده است، نزدیک تر ساخت.
راهکارهای توصیه شده برای مدیریت منطقی کنترل آفات در مزارع گندم و جو کشور، مبتنی بر استفاده از روش های غیر شیمیایی است. کنترل شیمیایی سن گندم به عنوان مهم ترین حشرة زیان آور مزارع گندم و جو کشور که به تفصیل به آن پرداخته خواهد شد، از این قاعده مستثنی است. طبق استنتاجی از گزارش عملکرد فعالیت های سازمان حفظ نباتات در سال 1378، سالانه در سطحی معادل 22-25 درصد کل اراضی گندم کشور، برای کنترل حشرات زیان آور مبارزة شیمیایی صورت می گیرد(1200000 هکتار برای کنترل سن گندم و حدود 75000 هکتار برای کنترل سایر حشرات زیان آورگندم). میانگین مصرف آفت کش ها در این محصول حدود4/0- 5/0 کیلوگرم در هکتار است که2/0-25/0 کیلوگرم آن به حشره کش ها اختصاص دارد و این میزان در مقایسه با میانگین مصرف آفت کش ها در درختان میوه(5/9 لیتر درهکتار)، برنج (7/18 لیتر در هکتار)، پنبه(9 لیتر در هکتار) و چغندر قند(1/8 لیتر در هکتار) مقدار قابل توجهی نیست(سازمان حفظ نباتات، 1378).
علیرغم این مسئله سیاست جاری وزارت جهاد کشاورزی و دیگر سیاست گزاران تولید گندم کشور، رسیدن به کشاورزی پایدار(تولید بهینه و مستمر محصولات کشاورزی با حفظ و یا حداقل زیان وارده به محیط زیست) است وخودکفایی در تولید گندم و کاهش ســطوح مبارزة شــیمــیایی با آفات گندم، از مهم ترین برنامه های بخش کشاورزی و زیر بخش های تابع آن( سازمان حفظ نباتات و موسسة تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی) می باشد.
در این مجموعه نکات مهم و کلیدی در رابطه با مناطق انتشار، خسارت، زیست شناسی و مدیریت کنترل آفات مهم گندم و جو کشور، به اختصار بیان شده است و تصاویری در رابطه مهم ترین آفات گندم و جو ارایه شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر و جزئیات دقیق تری در خصوص این آفات می توان به منابع و مراجع علمی مورد استفاده در این نوشته، مراجعه کرد.
راست بالان زیان آور گندم ابتدای صفحه
تا کنون چندین گونه ملخ که میزبان آنها گندم ذکرگردیده است، جمع آوری و شناسایی شده اند. در بین این ملخ ها گونه های زیرحائز اهمیت می باشند(شکل 1):
ملخ مراکشی Dociostaurus maroccanus (Thunb.)
(Acrididae, Orthoptera)
مناطق زیست این ملخ در ایران، دامنه های کوه های البرز و زاکرس در شمال غربی ، شمال شرقی، غرب، جنوب و جنوب غربی کشور می باشد و در مناطق مرکزی ایران بندرت دیده می شود. گیاهان زراعی مختلف خصوصآ غلات به عنوان میزبان آن ذکر شده است و بیشتر از سایر ملخ های بومی ایران که میزبان آنها گندم و جو ذکر شده است، خسارت زا است(غزوی، 1379).
این ملخ در خاک های رسی سفت و عاری از پوشش گیاهی تخم ریزی می کند و قسمتی از تابستان، پائیز و زمستان (حدود 9 ماه از سال) را به صورت تخم سپری می کند و یک نسل در سال دارد. خاک نرم و پوشش گیاهی انبوه از تخم گذاری، افزایش جمعیت و تبدیل حالت انفرادی به گله ای آن جلوگیری می کند(غزوی، 1379). در بعضی از سال ها جمعیت های قابل توجهی از این ملخ در کانون های دائمی آن مشاهده می شود اما به محض مشاهدة افزایش جمعیت و ایجاد گله در کانون ها، توسط عوامل اجرایی سازمان حفظ نباتات کنترل می شوند.
ملخ صحرایی Schistocerca gregaria (Forsk.) (Acrididae, Orthoptera)
کانون های دائمی این ملخ در افریقا، عربستان، هندوستان و پاکستان قرار دارد و تحت شرایط خاصی از فاز انفرادی به فاز گله ای تبدیل شده و به مناطق دیگر از جمله ایران حمله می کنند. این ملخ دامنة میزبانی وسیعی داشته و گندم و جو نیز از گیاهان میزبان آن به شمار می آید.
این ملخ در سال هایی که حالت گله ای آن به ایران حمله کرده است تا دو نسل در سال ایجاد کرده است (بهداد،1375). درسال های اخیر شاهد حملة دسته های مهاجر این ملخ به ایران نبوده ایم. فاز انفرادی این آفت در سیستان و بلوچستان و حاشیه دریای عمان و خلیج فارس نیز وجود دارد که در صورت مساعد بودن شرایط محیطی افزایش جمعیت داده و به زراعت های هم جوار محل زیست خود خسارت وارد می سازند (رفیعی، 1372 و غزوی و جمسی، 1373).
ملخ آسیایی Locusta migratoria L.
(Acrididae, Orthoptera)
فاز انفرادی این ملخ در اکثر نقاط ایران وجود دارد و گندم و جو نیز به عنوان میزبان های این ملخ چند میزبانه ذکر شده است. اولین گزارش حمله آن به ایران در سال 1325 بوده که از خاک روسیه به نواحی شمالی ایران حمله کرده است (بهداد، 1375 ). در سال های اخیر این ملخ خسارت های شدیدی به مزارع نیشکر و برنج خوزستان وارد نموده است. زمستان گذرانی این ملخ به صورت تخم است و در شرایط خوزستان تا 3 نسل در سال ایجاد می کند(خواجه زاده،1381) .
برخی دیگر از ملخ های بومی در ایران وجود دارند که گندم و جو میزبان آنها ذکر شده است و در برخی
سال ها خسارت های قابل توجهی به غلات وارد می کنند. اسامی علمی مهم ترین آنها به شرح زیر می باشد:
Dociostaurus crassiusculus (Pantel) (Acrididae, Orthoptera)
Dociostaurus hauensteini Bolivar (Acrididae, Orthoptera)
Ramburiella turcomana (F.W.) (Acrididae, Orthoptera)
Calliptamus barbarus Costa (Acrididae, Orthoptera)
Calliptamus turanicus (L.) (Acrididae, Orthoptera)
Oediopoda miniata (Pall) (Acrididae, Orthoptera)
Ailopus talassinus (Acrididae, Orthoptera)
Pyrgodera armata (F.W.) (Acrididae, Orthoptera)
Tettigonia viridissma (L.) (Tettigonidae, Orthoptera)
Decticus albifrons (F) (Tettigonidae, Orthoptera)
فهرست مطالب
مقـدمـه
آفات گندم و اهمیت اقتصادی آنها
راست بالان زیان آور گندم
سن های زیان آور گندم
جوربالان زیان آور گندم
بال ریشک داران زیان آور گندم
سخت بالپوشان زیان آور گندم
بال پولک داران زیان آور گندم
دو بالان زیان آور گندم
بال غشائیان زیان آور گندم
کنه های زیان آور گندم
مدیریت تلفیقی آفات گندم
منابع
تحقیق اکولوژی گندم
گندم به عنوان یکی از اصلیترین مواد غذایی بشر و مهمترین محصول زراعی و ماده غذایی در اکثر کشورها، از جایگاه ویژهای برخوردار است. با توجه به رشد روزافزون جمعیت و افزایش قیمت این کالا در بازار بینالمللی اهمیت دستیابی به خود کفایی با این محصول استراتژیک، روز به روز افزایش بیشتری پیدا میکند. در گزارش سالیانه انتشارات سازمان خواربار جهانی(FAO)، اظهار شده که عملکرد گندم در واحد سطح، در کشور ایران از متوسط تولید جهانی به مقدار 570 کیلوگرم در سال 1990 پایینتر بوده است. در بین مواردی که کارشناسان، این سازمان به عنوان دلایل پایین بودن عملکرد این محصول در کشور ایران ارائه دادهاند، ناکافی بودن میزان دانش فنی کشاورزان بطور بارزی استنباط میشود. در راستای ایجاد تحول در روند تولید گندم در کشور ایران، طرح محوری گندم به عنوان یکی از جامعترین و مهمترین طرحهای وزارت کشاورزی به منظور افزایش تولید گندم در سال 1368 به اجرا در آمد. آنچه در دهه گذشته مورد توجه قرار گرفته است، زیر سؤال رفتن برنامههای توسعهای است که تنها هدف آنها افزایش تولید میباشد(6).
آمار نشان میدهد که ایران نزدیک به 20 میلیون هکتار زمین قابل کشت دارد؛ از این مقدار، سالیانه حدود 10 هکتار به صورت آیش گذارده میشود و 5/8 تا 9 میلیون هکتار آن زیر کشت محصولات کشاورزی مختلف میرود، که حدود 3/2 آن به کشت گندم اختصاص مییابد و سطحی معادل 6/5 میلیون هکتار را میپوشاند. از این مقدار 6/1 میلیون هکتار به گندم آبی و 4 میلیون به گندم دیم تعلق دارد(4).
گندم معمولی (T.aestivum L.em.Tell) در محدوده وسیعی از شرایط آب و هوائی جهان رشد میکند و در حقیقت این گیاه سازگارترین گونههای غلات است. زمینهای زیادی در سرتاسر جهان در مقایسه با سایر گیاهان زراعی، به کشت آن اختصاص داده شده است، زیرا گندم غذای اصلی انسان است که به طور مستقیم مورد مصرف قرار میگیرد. به این ترتیب سطح کشت و تولید جهانی آن از سایر محصولات بیشتر است. گندم منبع اصلی کربوهیدرات غذای انسان را تشکیل داده و از لحاظ تهیه نان و ارزش نانوایی، آرد هیچیک از غلات به پای آرد گندم نمیرسد. به خاطر داشتن بافت همبندی گلوتن گندم، خاصیت نانوایی آن دارای ارزش بسیار بالایی است. کیفیت گلوتن گندم بستگی به ژنوتیپ گندمها دارد و همین صفت است که آرد گندم را ممتاز مینماید. بر خلاف هر غله دیگری، گلوتن گندم قادر است ور آمدن خمیر را از طریق تشکیل سلولهای کوچک گاز و نگهداشتن گازکربنیک تشکیل شده در اثر تخمیر، به انجام برساند. در هرحال مصرف نانهایی که خمیرشان تخمیر حاصل میکنند و یا آنهایی که نمیکنند از قرنها پیش و شاید هم در دوران قبل از تاریخ ثبت شده و مورد استفاده قرار میگرفته است. هر چند گندم از نظر بعضی از اسیدهای آمینه بخصوص لایسین فقیر است، ولی جزء بهترین غذاها به شمار میرود. نشاسته گندم به سادگی هضم میشود، زیرا دارای مقدار زیادی پروتئین میباشد. دانه گندم حاوی بسیاری مواد معدنی، ویتامینها و چربیها است(9).
در ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان، نان حاصله از گندم مهمترین ماده غذائی روزانه مردم را تشکیل میدهد و نقش عمدهای در تأمین انرژی و پروتئین مورد نیاز بدن به عهده دارد. نان گندم یکی از ضروریترین مواد غذائی و قوت اصلی اکثریت عظیمی از مردم کشورمان را تشکیل میدهد. بر طبق آمار مختلف متوسط سهم مصرف نان در کل انرژی مورد احتیاج حدود 40 درصد میباشد. به دلیل محتوای بسیار زیاد دانه از مواد پروتئینی و هیدرات کربن و نیز نسبت میان آنها که برای انسان بسیار عالی و مفید میباشد، امکان نگهداری دانه به مدت طولانی و حمل آنها به مسافتهای خیلی زیاد بدون اینکه تغییراتی در آنها بوجود بیاید، میسر است و همچنین امکان کشت موفق آن در شرایط آب و هوای کاملا متفاوت (سرد و معتدل، خشک و گرم و...) و تا ارتفاعات خیلی بالا در پرو تا ارتفاعات 400 متری کشت میگردد(9).
در کل وجود آب و دمای مناسب، در تمام مناطق دو عامل تعیین کننده در میزان کشت گندم است. در مناطق مرطوب و گرم با علت شیوع بیماری مخصوصا زنگ گندم، زراعت این محصول چندان رواج ندارد. کشورهای آسیایی، 26 درصد سطح زیر کشت گندم (90 میلیون هکتار) را به خود اختصاص دادهاند؛ تقریبا یکسوم و به سخنی دقیقتر، 31 درصد محصول دنیا از این منطقه بدست میآید. در آسیا این محصول هم در مناطق معتدله (مانند چین) و هم در مناطق گرم (مانند هندوستان، پاکستان، افغانستان سوریه و ترکیه) زراعت میشود. در برخی از کشورهای مذکور در سالهای اخیر محصول گندم به طور اساسی اضافه شده است. دلیل این کار استفاده از واریتهها یا ارقام پر محصول و اتخاذ روشهای کشت جدید بوده است(4).
گندم گیاهی است یکساله، تک لپه و از خانواده گندمیان gramineae و از جنس تریتیکم triticum که دارای گونههای بسیار زیاد وحشی و اهلی است. نمونههای وحشی آن غالبا به صورت علف هرز خودنمایی کرده و مزاحم کشت و کار میگردند. گندم مانند هر گیاه دیگری دارای ریشه، ساقه، برگ، گل و دانه میباشد که ذیلاً به شرح هریک از آنها پرداخته میشود:
هنگام جوانهزدن گندم، اولین اندامی که پوست دانه را میشکافد و از آن خارج میشود ریشهچه میباشد. از این پس رشد گیاهچه که در زیر خاک و در تاریکی انجام میپذیرد شامل رشد طولی سریع ساقه همراه با تغیر حالتهای ویژه آن میباشد تا اینکه ساقهچه گیاه جوان بتواند در خاک پیشروی کرده و از موانع موجود بر سر راه بگذرد و هرچه زود تر سر از خاک بیرون آورد. یکی از بارزترین تغییر حالتهای ساقه آن است که مریستم انتهائی ساقه به وسیله برگ غلاف مانندی به نام کلئوپتیل coleopotile پوشیده میشود. وقتی گیاهچه سراز خاک بیرون آورد و اولین برگ گندم که نشانی از یک لپهای بودن آن است ظاهر شد، عمل کلروفیلی آغاز میشود، از محل اولین گره نزدیک خاک گیاهچه، ریشههای اصلی گندم بیرون میآیند. این ریشهها که از نظر شکل به ریشههای اولیه شباهت دارند به ریشههای ثانویه موسومند. این ریشهها نسبتا از لحاظ قطر و طول همسان و مشابه میباشند و در بین آنها راست ریشه مشاهده نمیشود(ریشه افشان). عمده ریشههای گندم در زراعت آبی در عمق 25-20 سانتیمتر و در زراعت دیم در عمق 15-10 سانتیمتر قراردارند (به علت عمق کم خاک زراعی و عدم توسعه ریشهها)(1).
پاورپوینت اکولوژی گندم
اسلاید دوم:
مقدمه و اهمیت اقتصادی گندم:
گندم معمولی (T.aestivum L.em.Tell) در محدوده وسیعی از شرایط آب و هوائی جهان رشد میکند و در حقیقت این گیاه از سازگارترین گونهها بوده و به عنوان یکی از اصلیترین مواد غذای بشر و مهمترین محصول زراعی و ماده غذایی در اکثر کشورها از جایگاه ویژهای برخوردار است. زمینهای زیادی در سرتاسر جهان در مقایسه با سایر گیاهان زراعی، به کشت آن اختصاص داده شده است، زیرا گندم غذای اصلی انسان است که به طور مستقیم مورد مصرف قرار میگیرد. گندم منبع اصلی کربوهیدرات غذای انسان را تشکیل داده و از لحاظ تهیه نان و ارزش نانوایی، آرد هیچیک از غلات به پای آرد گندم نمیرسد. به خاطر داشتن بافت همبندی گلوتن گندم، خاصیت نانوایی آن دارای ارزش بسیار بالایی است. کیفیت گلوتن گندم بستگی به ژنوتیپ گندمها دارد و همین صفت است که آرد گندم را ممتاز مینماید. بر خلاف هر غله دیگری، گلوتن گندم قادر است ور آمدن خمیر را از طریق تشکیل سلولهای کوچک گاز و نگهداشتن گازکربنیک تشکیل شده در اثر تخمیر، به انجام برساند.
اسلاید سوم:
در ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان، نان حاصله از گندم مهمترین ماده غذائی روزانه مردم را تشکیل میدهد و نقش عمدهای در تأمین انرژی و پروتئین مورد نیاز بدن به عهده دارد. نان گندم یکی از ضروریترین مواد غذائی و قوت اصلی اکثریت عظیمی از مردم کشورمان را تشکیل میدهد. بر طبق آمار مختلف متوسط سهم مصرف نان در کل انرژی مورد احتیاج حدود 40 درصد میباشد. به دلیل محتوای بسیار زیاد دانه از مواد پروتئینی و هیدرات کربن و نیز نسبت میان آنها که برای انسان بسیار عالی و مفید میباشد، امکان نگهداری دانه به مدت طولانی و حمل آنها به مسافتهای خیلی زیاد بدون اینکه تغییراتی در آنها بوجود بیاید، میسر است و همچنین امکان کشت موفق آن در شرایط آب و هوای کاملا متفاوت (سرد و معتدل، خشک و گرم و...) و تا ارتفاعات خیلی بالا در پرو تا ارتفاعات 400 متری کشت میگردد و در کل وجود آب و دمای مناسب، در تمام مناطق دو عامل تعیین کننده در میزان کشت گندم است.
اسلاید چهارم:
مشخصات گیاهشناسی گندم:
گندم گیاهی است یکساله، تک لپه و از خانواده گندمیان gramineae و از جنس تریتیکم triticum که دارای گونههای بسیار زیاد وحشی و اهلی است. نمونههای وحشی آن غالبا به صورت علف هرز خودنمایی کرده و مزاحم کشت و کار میگردند. گندم مانند هر گیاه دیگری دارای ریشه، ساقه، برگ، گل و دانه میباشد که ذیلاً به شرح هریک از آنها پرداخته میشود:
ریشه گندم:
هنگام جوانهزدن گندم، اولین اندامی که پوست دانه را میشکافد و از آن خارج میشود ریشهچه میباشد. از این پس رشد گیاهچه که در زیر خاک و در تاریکی انجام میپذیرد شامل رشد طولی سریع ساقه همراه با تغیر حالتهای ویژه آن میباشد تا اینکه ساقهچه گیاه جوان بتواند در خاک پیشروی کرده و از موانع موجود بر سر راه بگذرد و هرچه زود تر سر از خاک بیرون آورد. عمده ریشههای گندم در زراعت آبی در عمق 25-20 سانتیمتر و در زراعت دیم در عمق 15-10 سانتیمتر قراردارند (به علت عمق کم خاک زراعی و عدم توسعه ریشهها).
طرح توجیهی تولید نشاسته از گندم باظرفیت 600 تن در سال
بسمه تعالی وزارت تعاون معاونت طرح وبرنامه دفتر امور اقتصادی وتسهیلات بانکی طرح توجیهی تولید نشاسته از گندم باظرفیت 600 تن در سال
خلاصه طرح
:موضوع طرح
: تولید نشاسته از گندم
نوع تولیدات وظرفیت : نشاسته 600 تن در سال
تعداد شاغلین : 20 نفر
مشخصات سرمایه گذاری طرح (ارقام به میلیون ریال)
سرمایه گذاری کل طرح : 13863
سرمایه گذاری ثابت : 11530
سرمایه در گردش : 1931
در آمد سالیانه: 17000
سود ویژه : 3859
دوره بازگشت سرمایه : 3 سال
%52.33نرخ باز دهی سرمایه
مقدمه :نشاسته ترکیبی است از کربوهیدراتها که دارای رنگ سفید و طعم و بوی بخصوص خودبوده و بر حسب منبع تهیه شکل میکروسکوپی و اندازه مشخص دارد و فرمول عمومی ، نشاسته c9h10o5 است که در این فرمول مقدارn 1000 بوده آن بوسیله اسید یا آنزیمها هیدرولیز و تبدیل به گلوکز میشود.نشاسته بصورت پودر و یا گرانول تهیه می گردد . نشاسته بوسیله محلول ید رنگ ازبین می رود و پس از سرد شدن به رنگ آبی بر می گردد . نشاسته در آب سرد وحلالهای آبی حل می شود . اکثر دانه های نشاسته گندم گرد و دارای اندازه های متفاوتند . حداکثر اندازه دانه 45 میکرون می باشد و دانه های بزرگ اغلب بیضی شکلند.-
مقاله بررسی از تنش گرمایی بعد از گرده افشانی بر ارقام گندم
مقدمه :
گندم به دلیل ارزش غذایی و طیف نسبتاً وسیع سازگاری به شرایط متفاوت آب و هوایی در مقایسه با سایر گیاهان زراعی در سطح وسیعتری کشت می گردد . گسترش کشت گندم در مناطق مختلف این گیاه را تحت تاثیر شرایط محیطی مختلف قرار داده و واکنش های متفاوت عملکردی را در آن موجب گردیده است به هر حال اگر چه تمامی تنشهای زنده و غیر زنده از عوامل مهم کاهش دهنده عملکرد محسوب می شوند ، اما در حال حاضر نزولات جوی و درجه حرارت از مهمترین عوامل موثر بر عملکرد گیاهان زراعی به شمار میروند .
مطالعات نشان داده است که گندم در مناطق گرمسیری در سطحی معادل هفت میلیون هکتار تحت شرایط تنش گرما کشت می شود .عملکرد در این شرایط تحت تاثیر قرار گرفته و حفظ آن مستلزم تدابیر به زارعی و به نژادی مناسب می باشد .
گندم منبع اصلی کربوهیدرات غذای انسان را تشکیل داده و از لحاظ تهیه نان و ارزش نانوایی، آرد هیچ یک از غلات به پای آرد گندم نمی رسد . بخاطر داشتن بافت همبندی گلوتن گندم ، خاصیت نانوایی آن دارای ارزش بسیار بالایی است .کیفیت گلوتن گندم بستگی به ژنوتیپ گندمها دارد و همین صفت است که آرد گندم را ممتاز مینماید .
بر خلاف هر غله دیگری گلوتن گندم قادر است .ور آمدن خمیر را از طریق تشکیل سلولهای کوچک گاز و نگهداشتن گاز کربنیک تشکیل شده در اثر تخمیر به انجام برساند .
عملکرد دانه این رقم در شرایط تنش گرما پس از گندم رقم چمران از سایر ارقام بیشتر بود . دیر رسی ارقام استار وگرین و تلاقی مراحل پس از گرده افشانی در این ارقام با گرمای شدید آخر فصل کاهش بیشتر ، عملکرد دانه را به همراه داشت . مقایسه میانگین داده ها حساسیت به تنش شان داد که بین گندم رقم استار و سایر ارقام تفاوت معنی دار وجود داشت . دیر رسی طول دوره رشد طولانی در دو رقم دیر رسی استار وگرین موجب گردید که مراحل رشد ونمو بعد از گرده افشانی این دورقم در اثر برخورد با گرمای آخر فصل کوتاه تر شده و کاهش شدید عملکرد دانه را به همراه داشته باشد . این نتایج با یافته های دانایی وهمکاران مبنی بر حساسیت عملکرد دانه رقم دیر رس استار در تاریخ کشت با تاخیر مطابقت داشت گندم رقم چمران با عملکرد دانه بالا در شرایط مطلوب از شاخص تحمل به تنش بالایی برخوردار بود به نظر می رسد ارقامی که در شرایط مطلوب از پتانسیل عملکرد دانه بیشتری برخوردار هستند . شاخص تحمل به تنش بالاتری را نشان می دهند . این نتایج با یافته های نادری و همکاران مطابقت داشت .
پناه و همکاران نیز بیان کردند ، کلیه ارقامی که در شرایط مطلوب از عملکرد دانه بلاتری برخوردار بودند ، شاحض تحمل به تنش بیشتری داشته و ارقامی متحمل به شمار می رفتند . این محققین همچنین بیان کردند که شاخص تحمل به تنش فرناندز ، شاخص مناسب تری نسبت به سایر شاخص هاست .
همانگونه که در رقم شوا مشاهده می شود ، با وجود حساسیت نسبتاً بالای این رقم با استفاده از شاخص تحمل به تنش از ارقام نسبتاً متحمل به تنش متحمل به شمار می رود که دلیل این عکس العمل رامی توان به عملکرد بالای این رقم در شرایط مطلوب نسبت داد .
با توجه به تلاقی گرمای آخر فصل با مرحله پر شدن دانه در این تحقیق ، ارزیابی حساسیت و تحمل وزن دانه به تنش گرمای بعد از گرده افشانی از اهمیت بسزایی برخوردار بود . با استفاده از شاخص تحمل به تنش ، ارقام گندم گرین و استورک به ترتیب متمحل ترین و حساس ترین ارقام به شمار رفتند . با وجود وزن دانه بیشتر رقم استورک در شرایط مطلوب در مقایسه با ارقام گندم نان ، کاهش شدید وزن دانه در شرایط تنش موجب شد که این رقم با استفاده از هر دو شاخص تحمل و حساسیت به تنش ، رقمی حساس ارزیابی شود .
گندم رقم استار با استفاده از شاخص به تنش ، رقمی نسبتاً غیر متحمل ارزیابی شد ، گرمای آخر فصل با مرحله پر شدن دانه در این رقم دیر رسی وزن دانه را تحت تاثیر قرار داده و کاهش وزن دانه در ارقام دیر رس در شرایط تنش مطابقت داشت .
بنابراین گرایش به سمت دیر رسی در ارقام ، تقارن بیشتر گرمای آخرفصل با مرحله پر شدن دانه را به دنبال داشته و این موضوع با حساسیت بیشتر ارقام و تغییرات بیشتر وزن دانه در این ارقام همراه بود .
مقاله گندم
مقدمه
حدود 60 درصد سطح مزارع جهان را غلات تشکیل می دهد که از این مقدار 33 درصد به کشت گندم اختصاس دارد. گندم اصلی ترین منبع کالری پروتئین انسان است و ویژگی مهم این گیاه، قابل کشت بودن آن در شرایط متنوع آب و هوایی است. در دنیای امروز، گندم نه تنها یک ماده غذایی اساسی و مهم است بلکه از لحاظ سیاسی نیز اهمیتی همپایه نفت و حتی برتر از آن دارد، در واقع باید گفت سلاح گندم از سلاح نظامی قدرتمندتر است (10، 11، 39 و 55).
جمعیت ایران با آهنگ رشد 8/2 درصد، بالغ بر 60 میلیون نفر در سال 1374 هجری شمسی بوده و پیش بینی می شود که با آهنگ رشد جمعیت فعلی، جمعیت کشور در سال 1358 به 85 میلیون نفر برسد، یعنی روزانه نزدیک به 5000 نفر و هر سال 8/1 میلیون نفر بر شمار جمعیت کشور افزوده شود (47). همچنین مصرف سرانه گندم در ایران 186 کیلوگرم و مصرف سرانه انسانی گندم 141 کیلوگرم می باشد. این در حالی است که میانگین مصرف سرانه و سرانه انسانی گندم در جهان به ترتیب 5/104 و 68 کیلوگرم است. بنابراین هر یک از مصارف سرانه و سرانه انسانی گندم در ایران، در حدود دو برابر مصارف جهانی می باشد (10).
روند رو بهن رشد جمعیت و بالا گرفتن مصارف سرانه وئ انسانی، موجب شده که هر سال میزان مصرف گندم زیادتر شده و در تحت شرایط تولید نسبتاً مساوی، پیوسته بر میزان واردات اضافه گردد، بطوریکه در مدت 12 سال 69- 1357 واردات گندم ایران از 3/1 میلیون تن به 5 میلیون تن در سال افزایش یافت، و رتبه ایران از نهمین وارد کننده عمده گندم در جهان به چهارمین وارد کننده تغییر پیدا کرد و حتی در طی چند سال اخیر، ایران جزو اولین وارد کنندگان گندم در جهان محسوب می شود (10).
بطور کلی به منظور افزایش تولید محصولات زراعی در واحد سطح، انجام عملیات به نژادی و به زراعی ضروری است، و هنگامی که این دو روش همراه با یکدیگر بکار گرفته شوند از ثمربخشی بیشتری برخوردار خواهند بود. از جمله عوامل به زراعی، بکارگیری تراکم مطلوب بوته در واحد سطح می باشد. اگر عملکرد دانه مورد نظر باشد، تراکم بوته مناسبی را باید بکار برد. چنانکه تراکم پائین باشد از پتانسیل تولید به نحو بهینه استفاده نمی گردد، و در فراتر از تراکم مطلوب نیز، مواد فتوسنتزی به جای اینکه صرف تولید دانه بیشتر شوند صرف رشد رویشی یا تنفس گیاه می گردند (21).
از صفات بارز غلات از جمله گندم، پنجه زنی می باشد. پنجه زنی در گندم، تحت کنترل ژنتیک و محیط است. یکی از عوامل مؤثر محیطی در پنجه زنی گندم، تراکم بوته در واحد سطح است، بطوریکه با افزایش تراکم بوته، از تعداد پنجه هـای بارور کاسته می شود، هر چند رقمی که بطور ژنتیکی از قدرت پنجه زنی بالایی برخوردار است در تراکمهای بالا نیز پنجه زنی بالایی خواهد داشت، ولی درصد کمی از این پنجه ها، بارور شده و به سنبله منتهی می شود و در این میان، پنجه های غیربارور، اتلاف انرژی شایان توجهی را به گیاه تحمیل می نمایند.
پنجه های زیاد گندم زمانی مفید شناخته می شوند که عوامل جوی مانند سرمای زمستان، تعدادی از ساقه های گندم را از بین برده باشد. در اینصورت، پنجه ها می توانند جای ساقه های از بین رفته را پرکنند. در چنین شرایط خاصی، باید به قدرت پنجه زدن گندم توجه کرد (39 و 55). ولی در شرایط عادی بالاخص شرایط آب و هوایی خوزستان، که گندم بصورت بهاره کشت می گردد، سودمندی صفت پنجه زنی در گندم، مشکوک به نظر می رسد. چونکه تمام پنجه ها تا مرحله گلدهی پیش نمی روند و بعضی از آنها، قبل از گلدهی تلف شده و عده دیگری از آنها نیز ممکن است سنبله های تکامل نیافته ای تولید کنند که دربرگیرنده دانه ای نباشد.
ارقام گندم معرفی شده برای استان خوزستان، با توجه به اینکه عمدتاً از تیپ گندمهای مکزیکی هستند قدرت پنجه زنی بالایی دارند، و با وجود شرایط زودرسی نامطلوب در استان خوزستان، به نظر می رسد پنجه ها نه تنها نمی توانند رشد و نمو خود را تکمیل کنند بلکه مواد فتوسنتزی گیاه را نیز به هدر داده و با سایه اندازی و دیگر انواع رقابت، باعث کاهش عملکرد دانه گندم می شوند. باید به این مشکل عنایت داشت که مزارع بیشتر نقاط خوزستان، همگی یک نقطه ضفع مشترک دارند و آن اینکه، تراکم سنبله بارور در واحد سطح، غالباً زیر تراکم قابل قبول است. توجه به این نکته الزامی است که برای افزایش تعداد سنبله بارور در واحد سطح و رسیدن به تراکم سنبله مطلوب، از این نظر که این سنبله ها به چه نسبتی از ساقه های اصلی و پنجه ها تأمین شوند تفاوت فاحشی وجود دارد.
با توجه به مطالب ذکر شده و تأثیر تراکم بوته بر میزان پنجه زنی و نقشی که هر دو مورد بر عملکرد گندم دارند، اهداف این تحقیق بطور کلی عبارتند از:
- بررسی برخی شاخص های رشد در ارقام و تراکمهای مختلف گندم.
- بررسی روند تغییرات پنجه زنی در ارقام و تراکمهای مختلف گندم.
- مطالعه تأثیر رقم و تراکم بوته بر میزان عملکردهای بیولوژیکی، دانه و کاه و اجزاء عملکرد.
- تعیین ماده خشکی که در اثر حذف پنجه ها به گیاه تحمیل می شود.
- بررسی و مقایسه صفات و عملکردهای بیولوژیکی، اقتصادی و همچنین اجزاء عملکرد در ساقه اصلی و هر یک از پنجه ها در ارقام و تراکمهای مختلف بوته گندم.
- بررسی سودمندی یا عدم سودمندی صفت پنجه زنی گندم در شرایط آب و هوایی اهواز.
فصل اول
کلیات
1-1- اهمیت اقتصادی و تغذیه ای گندم
گندم از سازگارترین گیاهان زراعی محسوب شده و در محدوده وسیعی از شرایط آب و هوایی در نقاط مختلف دنیا کشت می شود. کشت گندم در درجه اول به منظور تغذیه انسان و در درجه بعدی برای تغذیه دام و مصارف صنعتی است. گندم منبع اصلی غذای انسان بوده و با پائین رفتن سطح زندگی، میزان اتکا به آن افزایش می یابد. در ایران متوسط سهم گندم در تأمین کل انرژی مورد نیاز، حدود 40 درصد است. بطور خلاصه می توان گفت که گندم، مستقیماً با تغذیه و اقتصاد جهانی رابطه دارد و بیش از 35 درصد از جمعیت جهان، از لحاظ تغذیه ای به گندم وابسته اند. از نظر تهیه نان و ارزش نانوایی، آرد هیچ یک از غلات به پای آرد گندم نمی رسد. اگر چه گندم را به عنوان یک منبع غذایی نشاسته ای در نظر می گیرند ولی محتوای سایر مواد غذایی با ارزش، مثل پروتئین ها، مواد معدنی و ویتامین ها نیز می باشد (11، 43 و 55).
2-1- تولید گندم
1-2-1- سطح زیر کشت و تولید گندم در ایران
بر اساس آمار وزرات کشاورزی، در سال زراعی 76-1375، اراضی تحت کشت گندم در ایران 6299018 هکتار بوده که در این میان 2269899 هکتار به گندم آبی (36 درصد) و 4029119 هکتار (64 درصد) به گندم دیم اختصاص داشته است. در این سال، میزان تولید کل گندم 10042716 تن بوده که سهم تولید گندم آبی 7140948 تن (1/77 درصد) و گندم دیم 2903768 تن (9/28 درصد) بوده است. بنابراین در سال زراعی 76-75 میانگین عملکرد گندم آبی و دیم به ترتیب 3145 و 720 کیلوگرم در هکتار است (2).
2-2-1- سطح زیر کشت و تولید گندم در خوزستان
بر اساس آمار وزارت کشاورزی، در سال زراعی 76-1375 اراضی تحت کشت گندم استان خوزستان 546745 هکتار بوده که در این میان 261518 هکتار (8/47 درصد) به گندم آبی و 285277 هکتار (2/52 درصد) به گندم دیم اختصاص داشته است. در این سال، میزان تولید کل گندم خوزستان 965798 تن بوده که سهم گندم آبی 833517 تن (3/86 درصد) و گندم دیم 132281 تن (7/13 درصد) بوده است. بنابراین در سال زراعی 76-75 میانگین عملکرد گندم در خوزستان 5/1766 کیلوگرم در هکتار می باشد. همچنین میانگین عملکرد گندم آبی و دیم به ترتیب 2/3187 و 7/463 کیلوگرم در هکتار است. در سال زراعی 77-1376 از 270763 هکتار مزارع طرح محوری گندم در استان خوزستان 8/46 درصد به صورت مکانیزه کامل و 2/53 درصد به صورت نیمه مکانیزه بوده است (58).
3-1- طبقه بندی و منشأ ژنتیکی گندم
گندم از رده تک لپه ای، طایفه تریتیسه، زیر طایفه تریتیسینه، خانواده گرامینه و جنس تریتیکوم می باشد. واویلف دانشمند روسی، گندم را بر اساس خصوصیات ژنتیکی به سه دسته دیپلوئید (14= n2)، تتراپلوئید (28= n2) و هگزاپلوئید (42= n2) تقسیم بندی کرد. گندم نان جزو گندمهای هگزاپلوئید است. دو محقق بنام کیهارا و ساکس، دو رگه های بین این گروهها را تجزیه نموده و بر اساس نتایج حاصله، فرمولهای ژنومی دیپلوئید (ژنوم AA)، تتراپلوئید (ژنوم AABB) و هگزاپلوئید (ژنوم AABBDD) را مشخص و معرفی نمودند (51).
4-1- مرفولوژی گندم
1-4-1 ریشه
سیستم ریشه ای گندم از نوع افشان است. سیستم ریشه ای در گندم شامل ریشه های بذری و ریشه های نابجا می باشد. در گندم ریشه های بذری (ریشه های اولیه) همراه با ریشه چه از محل گره اول (گره لپه ای) و گره دوم (گره کلئوپتیلی) در محل محور جنین دانه ظاهر می شوند. گره اول و دوم در داخل دانه باقی می مانند و به همین جهت ریشه های بوجود آمده از این گره ها را ریشه های بذری می نامند و خروج از خاک نیز حاصل طویل شدن میانگره دوم اسـت. ریـشه های بـذری در گنـدم شامل ریشه چه و 7-1 عدد ریشه خارج شده از ایـن دو گره می باشنـد. ریشه هـای نابجـا که بنـام ریـشه های گره ای، تاجی، ثانویه، اصلی، دائمی، یقه ای یا طوقه ای هم شناخـته می شوند دقیقاً در زیر سطح خـاک و از محـل گره هـای تحتانی سـاقه گنـدم خـارج می شوند. در گندم، در زیر سطح خاک، چند گره بدون رشد میانگره وجود دارد که یقه یا طوقه را تشکیل می دهند و سبب ایجاد حلقه های پیاپی ریشه های نابجا می شوند و به همین جهت نیز ریشه های طوقی نام گرفته اند (21 و 55).
در ابتدای رشد، ریشه های بذری دارای اهمیت زیادی هستند، ولی با افزایش ریشه های دائمی، بتدریج از اهمیت آنها کاسته شده و نقش ریشه های دائمی افزایش می یابد، هر چند که فعالیت خود را تا مرحله رسیدن محصول به صورتی بسیار ضعیف ادامه می دهند. اولین جفت ریشه دائمی از اولین گره ساقه اصلی، دومین جفت ریشه دائمی از دومین گره ساقه اصلی و ... ایجاد می شود. ریشه های دائمی حدوداً 5-4 هفته بعد از رویش گندم ظاهر می شوند. در مقایسه با ریشه های بذری، ریشه های اصلی طویلتر، ضخیم تر، فعالتر، و شادابتر (1، 21 و 55).
2-4-1- ساقه
ساقه در گندم، راست، استوانه ای شکل، بدون انشعاب، معمولاً دارای گره های توپر و میانگره های توخالی است که این ساختمان ساقه، سوفار نام دارد. حالت توخالی و استوانه ای بودن و وجود دستجاب آوندی در ساقه گندم، علاوه بر اینکه موجب استحام ساقه شده و آنرا در مقابل ورس مقاوم می نماید، همچنین موجب صرفه جویی در انرژی گیاه و اختصاص هر چه کمتر ماده خشک به عملکرد غیراقتصادی می شود (11 و 55).
طول ساقه تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی است. طول ساقه بستگی زیادی به طول میانگره ها، تعداد میانگره ها و شرایط محیطی مثل نور، رطوبت، ازت و دما دارد. در گندمهای پاکوتاه ارتفاع ساقه 60-50 سانتی متر و در ارقام پابلند تا 150-140 سانتی متر متغیر است. طویل شدن ساقه با طویل شدن 6-5 میانگره فوقانی انجام می گیرد. اولین میانگره که شروع به طویل شدن می کند میانگره پائینی است که بر روی گره انشعاب وجود دارد، و اندکی بعد از آن به ترتیب دومین و سومین میانگره شروع به طویل شدن می کنند. طول میانگره از پائین به طرف بالا افزایش می یابد بطوریکه پائین ترین میانگره از همه کوتاهتر ولی دارای دیواره ضخیم، و بالاترین میانگره (پایک) از بقیه طویلتر است (55).
3-4-1- پنجه
در گندم حدود 4-3 هفته بعد از جوانه زنی، ساقه های فرعی یا پنجه ها، از طوقه ظاهر می گردند و مرحله ای که در آن پنجه ها تشکیل می گردند را مرحله پنجـه زنی می نامند. پنجه ها در حقیقت انشعاب ساقه از محل گره های طوقه ای می باشند. بنابراین طوقه که در منطقه بین بخش هوایی و زیرزمینی می باشد از تعدادی گره تشکیل شده که نقش های حیاتی متعددی از جمله تشکیل ریشه های اصلی و پنجه ها، ذخیره مواد غذایی و همچنین رویش دوباره به عهده دارد. پنجه ها در یک گیاه، بطور متوالی و به ترتیب، اول، دوم، سوم و ... بوجود می آیند. بیشترین پنجه ها در مرحله پنجه زنی تشکیل می شوند. در مرحله ساقه رفتن نیز پنجه زنی متوقف می گردد. قدرت پنجه زنی در گندم بستگی به عوامل متعددی مثل ژنوتیپ و عوامل محیطی نظیر تراکم، نور، تاریخ کاشت، درجه حرارت و ... دارد (55).
گزارش کارآموزی از گندم تا ماکارونی-کارخانه ماکارونی زرین گل در 105 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست
فصل 1 : آشنایی کلی با مکان کارآموزی ..... 1
تاریخچه ..... 2
خط مشی کیفیت ..... 3
سازماندهی و نمودار سازمانی شرکت صنایع غذایی زرین گل ..... 4
کنترل فرآیند ..... 5
فصل 2 : تاریخچه گندم ..... 6
1-2 . تاریخچه گندم ..... 7
2-2 . گیاه شناسی گندم ..... 8
3-2 . مشخصات فیزیکی دانه گندم ..... 9
4-2 . طبقه بندی گندم از نظر جنبه های صنعتی ..... 10
1-4-2 . گندم قرمز بهاره ..... 10
2-4-2 . گندم دیوروم و دیوروم قرمز ..... 10
3-4-2 . گندم سخت قرمز زمستانه ..... 10
4-4-2 . گندم نرم قرمز زمستانه ..... 10
5-4-2 . گندم سفید ( سخت و نرم) ..... 10
6-4-2 . گندم مخلوط ..... 10
5-2 . عوامل فیزیکی موثر در کیفیت گندم ..... 11
1-5-2 . وزن حجمی یا وزن واحد حجم ..... 11
2-5-2 . وزن دانه ..... 11
3-5-2 . اندازه و شکل دانه ..... 11
4-5-2 . سختی دانه ..... 11
5-5-2 . زجاجیت ..... 11
6-5-2 . رنگ ..... 12
7-5-2 . دانه های سیب دیده ..... 12
8-5-2 . ناخالصی ها ..... 13
6-2 . بیماری های گندم ..... 14
1-6-2 . زنگ گندم ..... 14
2-6-2 . فوزاریوم گندم ..... 14
3-6-2 . سیاهک ..... 14
4-6-2 . ناخنک ..... 14
5-6-2 . نماتد گندم ..... 14
7-2 . عوامل شیمیایی موثر در کیفیت گندم ..... 15
1-7-2 . رطوبت ..... 15
2-7-2 . مقدار پروتئین ..... 15
3-7-2 . کیفیت پروتئین ..... 16
4-7-2 . اسیدیته چربی ..... 16
8-2 . جنبه های صنعتی ترکیبات گندم .....17
1-8-2 . کربوهیدرات ها ..... 17
2-8-2 . گلوتن ..... 20
3-8-2 . چربی ها ..... 21
4-8-2 . پنتوزان ها ...... 22
5-8-2 . سایر قندها ..... 23
6-8-2 . آنزیم های گندم ..... 23
7-8-2 . مواد معدنی گندم ..... 24
8-8-2 . ارزیابی حسی گندم ..... 24
9-2 . نگه داری گندم ..... 28
1-9-2 . سیلو های نگه داری گندم ..... 28
10-2 . نمونه برداری از گندم برای ارزیابی ..... 30
1-10-2 . آزمون نمونه ها ..... 30
فصل 3 : آسیاب کردن ..... 32
مقدمه ..... 33
1-3 . مواد اولیه خام ..... 33
2-3 . مراحل تهیه ..... 33
3-3 . مراحل مختلف ..... 34
4-3 . شستشوی گندم ..... 36
5-3 .تمیز کردن به روش خشک ..... 36
6-3 . الک جدا کننده ..... 37
7-3 . جدا کردن بذر علف های هرز ..... 37
8-3 . آسپیراتور .... 38
9-3 . پوست گیری .... 38
10-3 . آهن گیر .... 38
11-3 . شن گیر ..... 39
12-3 . سیکلون ها ..... 39
13-3 . فرآیند آسیاب کردن گندم ..... 40
14-3 . مواد افزودنی به آرد ..... 40
15-3 . مخاطرات و پیشگیری از آنها .... 41
16-3 . مداوای بیماران خارش ناشی از حبوبات ..... 44
فصل 4 : تکنولوژی تولید ماکارونی ..... 45
مقدمه ..... 46
1-4 . مواد اولیه ماکارونی ..... 48
1-1-4 . سمولینا ..... 48
2-1-4 . آب ..... 49
3-1-4 . تخم مرغ ..... 50
4-1-4 . مواد افزودنی مجاز ..... 51
5-1-4 . نمک ..... 51
6-1-4 . السیتئین هیدروکلراید ..... 51
7-1-4 . منو و دی گلیسرید ..... 52
8-1-4 . بتا کاروتن ..... 52
9-1-4 . ویتامین C ..... 52
10-1-4 . ویتامین های گروه B ..... 52
2-4 . فرآیند تولید ماکارونی ..... 53
1-2-4 . روش غیر پیوسته ..... 53
2-2-4 . مخلوط کردن اجزاء خمیر ..... 53
3-2-4 . ورز دادن خمیر ..... 55
4-2-4 . دستگاه رشته ساز ..... 56
5-2-4 . قالب های ماکارونی ..... 57
تمیز کردن قالب ها و پرس ها ..... 59
6-2-4 . خشک کردن ماکارونی ..... 59
1-6-2-4 . گرمخانه های ماکارونی ..... 59
2-6-2-4 . سیستم گرمایش ..... 60
3-6-2-4 . فن ها ..... 60
4-6-2-4 . سیستم مکش رطوبت ..... 60
3-4 . روش های خشک کردن ماکارونی ..... 61
1-3-4 . تئوری های خشک کردن ماکارونی ..... 62
2-3-4 . نواقص ناشی از روش های خشک کردن ..... 63
4-4 . برش و بسته بندی ماکارونی ..... 65
5-4 . ویژگی های ماکارونی ..... 65
6-4 . ویژگی های پخت ماکارونی ..... 65
7-4 . کنترل کیفیت فرآورده نهایی ..... 67
1-7-4 . ترک خوردگی رشته های ماکارونی طی مرحله خشک کردن ..... 67
2-7-4 . کنترل PH ..... 68
3-7-4 . نشاسته در آب پخت ..... 68
4-7-4 . آزمون قوام رشته ها ..... 68
5-7-4 . انحناپذیری یا مقاومت به خمش ..... 69
6-7-4 . وجود لک ..... 69
7-7-4 . رنگ ..... 69
8-7-4 . سایر آزمون ها ..... 70
9-7-4 . ارزیابی حسی محصول نهایی ..... 70
فصل 5 : پروسه تولید ..... 72
توزین غلات ..... 73
تخلیه گندم ..... 73
انتقال و حمل غله ..... 73
معایب سیلوهای فلزی ..... 74
سیلو و تجهیزات مورد استفاده در ذخیره سازی ..... 74
سیلوهای فلزی ..... 74
پروسه تولید آرد ..... 75
عملیات بوجاری و تمیز کردن گندم ..... 75
گندم های مصرفی و نا خالصی های آن ها ..... 76
ناخالصی ها و اثرات نامطلوب آنها ..... 76
بوجاری و تمیز کردن گندم از ناخالصی ها ..... 77
دستگاههای بوجاری و اصول کار آ نها ..... 79
عملکرد دستگاههای شن گیر ..... 80
متد کار ..... 81
عملکرد دستگاه پوست گیر ..... 82
عملیات آسیاب گندم ..... 82
الک کروپ ..... 83
والس ..... 83
فیلتراسیون ..... 84
سیستم قسمت الکترونیک فیلتر ..... 84
اختلاط آرد ..... 84
خلاصه پروسه تولید آرد ..... 85
پوستگیر"بوجاری" والس ..... 85
مواد اولیه ماکارونی ..... 87
سمولینا ..... 87
ویژگی های گندم دیوروم ..... 88
خط تولید ..... 88
انبار آرد ..... 89
اضافه کردن گلوتن ..... 86
اکسترودر ..... 89
قالب های ماکارونی و تمیز کردن آنها ..... 92
گرمخانه ..... 93
خشک کردن ماکارونی های فرمی ..... 94
آزمون های کنترل کیفی ..... 95
عوامل موثر در کیفیت ..... 96
آزمون های کنترل کیفی مواد اولیه ..... 96
الک کردن آرد ..... 96
اندازه ذرات آرد ..... 97
آزمون کمیت و کیفیت گلوتن ..... 94
آزمون تعیین گلوتن مرطوب ..... 97
آزمون تعیین مقدار گلوتن خشک ..... 98
آزمون رطوبت ..... 98
آزمون خاکستر و خاکستر غیر محلول در اسید ..... 98
آزمون های کنترل کیفی فرآورده نهایی ..... 98
آزمون پخت ..... 99
فصل 6 : آزمایش ها ..... 100
آزمایش اول ..... 101
آزمایش دوم ..... 104
آزمایش سوم ..... 106
آزمایش چهارم ..... 107
آزمایش پنجم ..... 109
آزمایش ششم ..... 110
روش اسپکتروفتومتری آهن ..... 114
فصل 7 : شیمی در خدمت پخت و پز ..... 125
عمل پختن و آزاد شدن دیاکسید کربن ..... 126
منوساکاریدها ..... 127
الیگوساکاریدها ..... 128
پلیساکاریدها ..... 128
نشاسته ..... 129
گلیکوژن .....129
سلولز ..... 129
فصل 8 : MSDS
پتاسیم تیو سیانات ..... 131
پراکسید هیدروژن .... 132
اسید کلریدریک ..... 134
تاریخچه
شرکت صنایع غذایی زرین گل در سال 1371 در زمینی به مساحت 1 هکتار با خط تولید ماکارونی و ورمیشل آغاز به کار نمود و اینک دارای خط تولید آرد زرین گل می باشد ، این کارخانه به مدیریت برادران رحمت بخش و مسئول آزمایشگاه و فنی مهندس جلیل وند می باشد.
آدرس : گرگان ، شهرک صنعتی آق قلا ، صندوق پستی 519.
تلفن : 01735753344 : فکس : 01735753345
خط مشی کیفیت
شرکت صنایع غذایی زرین گل با هدف تامین انواع آرد مرغوب ، ماکارونی ، ورمیشل ، رشته آش ، آرد و سبوس در سال 1371 تاسیس شده است. این واحد صنعتی در جهت تولید محصولات با کیفیت مطلوب و افزایش سطح رضایت مشتریان و توسعه صنعت تولید آرد در داخل کشور و افزایش اعتماد و گرایش مشتریان به استفاده از محصولات استاندارد و دستیابی به استاندارد های ملی اقدام به استقرار سیستم کیفیت در چهار چوب این نظام نامه نموده است . در این راستا خط مشی کیفیت خود را به شرح ذیل اعلام می دارد :
افزایش رضایت مشتریان از طریق تهیه محصولات منطبق با نیازمندی های آنان .
بهبود مستمر سطح کیفیت محصولات .
تولید و عرضه محصولات مطابق با استانداردهای ملی .
آموزش مستمر و اثر بخش کارکنان در تمام سطوح سازمانی .
اشتغال زایی و کاهش نرخ بیکاری در سطح جامعه .
مدیریت شرکت صنایع غذایی زرین گل با درک کامل از مفاد این خط مشی در اجرای آن متعهد می باشد و از درک کامل مفاد آن نیز از سوی یکایک اعضای واحد تولیدی از جمله کارکنان و سهام داران اعتقاد راسخ دارد .
کنترل فرآیند
مسئولین واحد تولید اطمینان حاصل می نمایند که کلیه فعالیت های آنان بر اساس برنامه ها و ترتیبات از پیش تعیین شده و طبق طرح کیفیت ، مشخصات و استاندارد های فنی و روش های اجرایی و دستورالعمل های کاری ، صورت می پذیرد .
گزارش کارآموزی مراحل داشت و برداشت گندم (آفات، بیماریها و علف های هرز) در 22 صفحه ورد قابل ویرایش
مسالهی اساسی تغذیه گندم در دیمزارها، تنظیم مقدار کود بر اساس رژیم رطوبتی قابل انتظار در منطقه رشد گیاه میباشد. در شرایط بارندگی محدود، ضرورتاً بایستی مصرف کودهای شیمیایی را به اندازهای محدود نمود که موجب گیاهسوزی نشده و گیاه با استفاده از رطوبت موجود، بتواند از کود استفاده نموده و عملکرد مناسب را تولید نماید. به عبارت دیگر از به هم خوردن تعادل حساس و بحرانی بین رشد رویشی و زایشی در شرایط کمبود رطوبت باید جلوگیری کرد.
از طرف دیگر وقتی بارندگی در حد مطلوب است، باید مواد غذایی را به اندازهای مصرف کرد که گیاه قادر به استفاده کامل و مفید از آن در شرایط مطلوب رطوبتی باشد. اغلب خاکهای مناطق خشک و نیمهخشک بطور طبیعی دارای ذخیره پتاسیم زیادی هستند و این مقدار برای زراعت دیم معمولاً کافی است. برعکس، ذخیره فسفر خاک برای عملکرد رضایتبخش کافی نیست و باید بر اساس تجزیه خاک و توصیه مناطق فسفر خالص را قبل و یا موقع کاشت مصرف کرد تا استفاده از آن در مراحل اولیه باعث تحریک رشد و استقرار خوب گیاه و نفوذ بهتر ریشه شده و پیشرسی محصول افزایش یابد.
فسفر در ازدیاد مقاومت گیاه نسبت به خشکی موثر است. مصرف کودهای ازته در غلات دیم، حتی در شرایطی که حاصلخیزی خاک خوب باشد، مفید خواهد بود. زمان مطلوب مصرف کودهای ازته متغیر بوده و بستگی به پراکنش بارندگی دارد و بهتر است بر اساس آزمون خاک و توصیه مناطق، ازت خالص (به صورت 3/2 در پاییز در موقع کاشت و در صورت اطمینان از بارندگیهای بهاره 3/1 آن را در بهار به صورت سرک) مصرف نمود.
شته سبز گندم: Sitobion avenae (Fab)
خانواده: Aphidae
مشخصات، زیستشناسی، خسارت و کنترل
طول بدن 8/2-2 میلیمتر و طول شاخک در شتههای بیبال برابر و یا بیشتر از طول بدن است. کورنیکول در انتهای آزاد خود قدری عریض میشود. دم به خوبی رشد کرده و 3/2 طول کورنیکول را دارد. رنگ شته سبز ملایم یا سبز مایل به زرد میباشد. کورنیکولها و شاخکها سیاه، دم روشن، پاها زرد و انتهای ران، ساق و پنجه پا دودی رنگ است.
شتههای کامل بالدار دارای سر و سینه قهوهای مایل به قرمز، شکم سبز با 6-5 لکه جانبی تیره میباشد. بقیه اعضاء از نظر رنگ تفاوتی با بیبالها ندارند. این شته در همه نقاط مهم گندمخیز کشور فعالیت دارد. به عبارت دیگر، از منطقه گرم اهواز تا مناطق سردسیر شهرکر و خلخال و از مناطق مرطوب مازاندران و گرگان تا مناطق خشک سیستان و بلوچستان وجود دارد. این شته روی گرامینههای اهلی و وحشی زندگی نموده و خسارتزایی میکند و علاوه بر جوانهها و برگها به دانهها نیز حمله کرده و در بین شتهها، بیشترین خسارت را وارد میسازد شته سبز گندم ناقل بیماری ویروس موزاییک جو نیز میباشد.
تاکنون تخم زمستانگذران این شته از ایران گزارش نشده است و اعتقاد بر این است که تمام سال را به صورت زندهزایی توسط مادههای جفتگیری نکرده میگذراند و به عبارت دیگر فرم جنسی آن تاکنون در ایران دیده نشده است. در سالهای عادی این شته در اکثر مناطق کشور از مهمترین شتههاست. در این گونه سالها، اوج جمعیت سایر شتهها در مرحله ظهور برگ پرچم است، در حالی که جمعیت شته سبز گندم دیرتر از زمان ظهور خوشه به اوج میرسد. جمعیت این شته بعضی سالها و در شرایطی ویژه افزایش شدیدی نشان میدهد که در آن صورت در مواردی چارهای جز مبارزه شیمیایی نیست، ولی در عین حال این شته دشمنان طبیعی فراوانی دارد که در سراسر کشور فعال بوده و جمعیت این آفت را در سطحی قابل تحمل نگه میدارند.