مقاله نگاهی ادبی به سوره یوسف (ع)

مقاله نگاهی ادبی به سوره یوسف (ع)

مقدمه

بسم‌الله الرحمن الرحیم

«قرآن، نوری است که خاموشی ندارد؛ چراغی است که درخشندگی آن زوال نپذیرد، دریایی است که ژرفای آن درک نشود، راهی است که روندة آن گمراه نگردد، شعله‌ای است که نور آن تاریک نشود، جدا کننده حق و باطلی است که درخشش برهانش خاموش نگردد، بنایی است که ستون‌های آن خراب نشود، شفا دهنده‌ای است که بیماری‌های وحشت انگیز را بزداید، قدرتی است که یاورانش شکست ندارند، و حقی است که یاری کنندگانش مغلوب نشوند.

قرآن، معدن ایمان و اصل آن است، چشمه‌های دانش و دریاهای علوم است، سرچشمة عدالت و نهر جاری عدل است، پایه‌های اسلام و ستون‌های محکم آن است ، نهرهای جاری زلال حقیقت و سرزمین‌های آن است.»[1]

بار دیگر خدای مهربان را شکر می‌گویم که توفیق داد تا مدتی از عمر خود را در کنار قرآن و با قرآن باشیم و خاصعانه در درگاه ربوی‌اش مسئلت دارم که چه در دنیا و چه در آخرت این توفیق را هرگز از من سلب ننماید و قرآن را همواره مونس و یاورم قرار دهد. مجموعة حاضر با نام «نگاهی ادبی به سورة یوسف (ع)» به عنوان پروژه تحقیقاتی پایان دوره چهار ساله تحصیل در رشته تربیت معلم قرآن کریم در دانشکده علوم قرآنی تهران، به رشتة تحریر درآمده است.

حال سؤالاتی که مایلم پاسخ دهم یکی این است که «چرا نگاه ادبی؟» و دیگر اینکه «چرا به سوره یوسف؟»

و اما پاسخ سؤال اول از این قرار است که همانطور که می‌دانیم، قرآن کریم به عنوان آخرین پیام مستقیم خداوند برای بندگان، تنها ریسمان استواری است که می‌توان به آن چنگ آویخت و به کمک آن، در چند روزة زندگانی دنیوی از شر شرارتهای دشمنان بشریت (شیطان و جنودش) جان سالم به در برد و در پناه رحمت الهی قرار گرفت.

کتاب مقدسی که از آن صحبت می‌کنیم، مجموعه‌ای از معانی بلند و مضامین عالی انسان سازی و هدایت آدمی به سوی رسیدن به کمال است و گویندة چنین معانی نورانی، آنها را در قالب لفظ‌های قابل فهم برای بشر درآورده و به او ارزانی داشته است.

برای رسیدن به هر نقطه بلندی، باید از راه مناسب آن عبور نمود. برای فتح هر قله مرتفعی باید دامنه آن کوه را پیمود. برای دستیابی به قلة مفاهیم ارزشمند قرآن نیز راه منطقی و عقلائی آن این است که از دامنة الفاظ قران حرکت نموده و آرام آرام بالا رفت تا به نتیجه مورد نظر رسید. الفاظ و عبارات قرآن به منزله پلکانی است که بدون در نظر داشن آن، تصور رسیدن به بام رفیع مفاهیم قرآنی، ناممکن می‌نماید. لذا اولین گام در راه شناخت قرآن، آشنایی با الفاظ قرآن است. و این آشنایی خود مستلزم آشنایی نسبتاً کامل با زبان عربی است. چرا که قرآن کریم «بلسانٍ عربیٍ مبینِ» آموختن این زبان و درک مقتضیات آن، یکی از ضرورتهای اجتناب ناپذیر است.

اینجانب سعی کرده‌ام با نگاه به قرآن کریم از زوایه ادبیات، تا حدودی اولین گام خود را در راه انس با قرآن بردارم. و چنان که ذکر شد، استدلالم این است که چگونه می‌توان ادعای «فهم» قرآن را داشت در حالیکه ذهن با فضای ادبیات عرب بیگانه باشد؟!

و این پاسخ به کسانی است که آموختن قواعد ابتدایی زبان عربی را برای آشنایی با قرآن، امری بیهوده و راهی فرعی تصور می‌کنند و بدون جدی گرفتن صرف و نحو، اهتمام خویش را صرف آموختن اقوال تفسیری مفسران کرده‌اند. غافل از اینکه همان مفسرانی که اینان اکنون نظراتشان را مطالعه کرده و فرا می‌گیرند، روزگاری با همین قواعد به ظاهر سادة اعلال ، دست و پنجه نرم کرده‌اند و یا اینکه مدتها از عمر خود را صرف کرده‌اند تا مثلاً اعراب محلی جملات را بشناسند و خلاصه هر کس در رابطه با علوم مختلف قرآنی، به نوعی صاحب نظر شده است، مطمئناً زمانی در قواعد ادبیات و بلاغت عربی، استخوان خرد کرده است.

---

[1] ترجمه نهج‌البلاغه، انتشارات مشرقین، چاپ هفتم، محمد دشتی، صص 419-418 خطب 198.

فهرست مطالب:

مبحث صفحه

فصل اول: کلیات

مقدمه .....................................................................................................................

بیان مسئله................................................................................................................

اهمیت موضوع.........................................................................................................

شیوة تحقیق..............................................................................................................

محدویت‌ها..............................................................................................................

توضیحات................................................................................................................

فصل دوم: نگاهی ادبی به سوره یوسف(ع)..................................................................

فصل سوم: خلاصه و نتیجه‌گیری................................................................................

منابع و مآخذ

خرید فایل

پایان نامه بررسی برخی آراء مفسرین شیعه و سنی در مورد سوره مبارکه غاشیه

پایان نامه بررسی برخی آراء مفسرین شیعه و سنی در مورد سوره مبارکه غاشیه

مقدمه:

با سلام و درود بر پیامبر گرامی اسلام محمد مصطفی و خاندان مطهرش. آنان که قرآن ناطقند و هدایت گران انسانند تا روز قیامت.

خدای متعال را شاکریم که به ما این اجازه را فرمود که در دریای عمیق علوم قرآن غوطه‌ور شویم و از آن درّ گرانمایه سعات را بیابیم.

سوره غاشیه یکی از سوره‌های کوتاه اما پر محتوایی است که جامع سعیدی از مطالب، حول محورهای توحید، نبوت و معاد است، این پروژه کوتاه با استفاده از کتب تفسیری و لغوی سعی دارد به مباحث مختلفی که در این سوره آمده است بپردازد.

تعریف موضوع

این پروژه بر آنست با برسی سوره غاشیه اهداف اصلی این سوره با توجه به تفاسیر شیعه و سنی مورد کنکاش قرار دهد.

اهمیت موضوع

قرآن کریم کتاب هدایت بشر در همه زمانها و مکانها بوده و شایسته است تمامی سوره قرآن کریم مورد توجه و تحقیق و بررسی قرار گیرند تا در پرتو این پژوهشها به اهداف عالی آن دست یافته و سبب تفکر و تعمق هر چه بیشتر در آیات این کتاب الهی شود.

پیشینه موضوع:

درخصوص سوره غاشیه در کتب تفسیری شیعه و سنی، مطالبی بیان شده است. اما کتاب یا پروژه‌ای که اختصاصاً به این سوره، محتوایش و هدف آن پرداخته باشد، وجود ندارد.

سئوال اصلی: آیا می‌توان گفت تناسب آیات در این سوره ما را به انا علینا حسابهم می‌رساند؟

فرضیه: بین دیدگاههای مفسران شیعه و سنی در مورد نکات برجسته سوره غاشیه اتفاق نظر وجود دارد.

سئوالات فرعی:

1- آیا اسماء قیامت توقیفی هستند. چرا در این سوره؟

2- چرا در این سوره به برخی از نعمتها و نقمتها اشاره شده است؟

3- چرا به برخی از آیات آفاقی اشاره شده است؟

4- چرا پیامبر صلی‌الله علیه و آله مصیطر نیست؟

روش تحقیق:

با توجه به موضوع پروژه این تحقیق کتابخانه‌ای است.

محدودیت‌های تحقیق:

با توجه به اینکه تمامی تفاسیر مطالبی شبیه به هم را بیان کرده بودند این پروژه با محدودیت منابعی که مطالب جدید و نوین ارائه کرده باشند رو به رو بوده است.

فهرست مطالب

عنوان صفحه

کلیات...................................................................................................................... 1

مقدمه...................................................................................................................... 2

تعریف موضوع......................................................................................................... 3

اهمیت موضوع......................................................................................................... 3

پیشینه موضوع.......................................................................................................... 3

سئوال اصلی............................................................................................................. 3

فرضیه..................................................................................................................... 3

سئوال‌های فرعی....................................................................................................... 3

روش تحقیق............................................................................................................ 4

محدودیت‌های تحقیق............................................................................................... 4

پیشنهادات............................................................................................................... 4

چکیده..................................................................................................................... 5

فصل اول بررسی لغوی لغات مطرح شده در سوره مبارکه غاشیه

1- غاشیه................................................................................................................ 7

2- خاشعه............................................................................................................... 7

3- عامله................................................................................................................. 9

4- ناصیه................................................................................................................. 9

5- تصلی................................................................................................................ 10

عنوان صفحه

6- حامیه................................................................................................................. 11

7- انیه.................................................................................................................... 12

8- ضریع................................................................................................................ 13

9- یُسمن................................................................................................................ 14

10-ناعمه................................................................................................................. 15

11-لاغیه.................................................................................................................. 15

12-سُرُر.................................................................................................................. 16

13-مرفوعه.............................................................................................................. 17

14-اکواب................................................................................................................ 17

15-نمارق................................................................................................................ 18

16-مصفوفه............................................................................................................. 19

17-زرابّی................................................................................................................. 19

18-مبثوث............................................................................................................... 20

19-رفعت................................................................................................................ 21

20-نصبت............................................................................................................... 21

21-سطحت............................................................................................................. 21

22-مصیطر............................................................................................................... 22

23-تولی.................................................................................................................. 23

24-ایاب.................................................................................................................. 23

عنوان صفحه

فصل دوم: تفسیر آیات سوره مبارکه غاشیه

مقدمه...................................................................................................................... 26

معرفی سوره............................................................................................................. 26

ارتباط سوره با سوره قبل........................................................................................... 28

ارتباط سوره غاشیه با سوره طور................................................................................. 29

مفهوم کلی دسته اول، آیات 7 تا 1............................................................................. 30

- ترجمه و تفسیر آیه 1.......................................................................................... 31

- ترجمه و تفسیر آیات 3 و 2................................................................................ 33

- ترجمه و تفسیر آیات 5 و 4................................................................................ 37

- ترجمه و تفسیر آیات 7 و 6................................................................................ 39

مفهوم کلی دسته دوم، آیات 16 تا 8........................................................................... 42

- ترجمه و تفسیر آیات 9 و 8................................................................................ 43

- ترجمه و تفسیر آیات 12 و 10............................................................................ 45

- ترجمه و تفسیر آیات 4 و 13.............................................................................. 47

- ترجمه و تفسیر آیات 16 و 15............................................................................ 49

مفوم کلی دسته سوم، آیات 26 تا 17.......................................................................... 51

- ترجمه و تفسیر آیه 17........................................................................................ 52

- ترجمه و تفسیر آیات 20 و 18............................................................................ 54

- ترجمه و تفسیر آیات 22 و 21............................................................................ 59

عنوان صفحه

- ترجمه و تفسیر آیات 26 و 23............................................................................ 62

نتیجه....................................................................................................................... 68

فصل سوم: بررسی نکات برجسته سوره مبارکه غاشیه

مقدمه...................................................................................................................... 70

الف: اسماء قیامت..................................................................................................... 70

ب: نعمت‌ها و نقمت‌های اخروی............................................................................... 72

1- نعمتهای اخروی................................................................................................. 72

2- نقمت‌های اخروی............................................................................................... 75

ج: توجه به آیات آفاقی............................................................................................. 78

1- شتر................................................................................................................... 79

2- آسمان و زمین.................................................................................................... 82

3- کوه 85

د: فایده تذکر............................................................................................................ 86

- چه کسانی پند پذیرند؟........................................................................................ 88

- چه کسانی از پند رویگردانند؟.............................................................................. 89

- شرط تذکر......................................................................................................... 89

هـ: رسالت پیامبر صلی‌الله علیه و آله........................................................................... 90

- سخنی درباره نبی و رسول................................................................................... 90

- فرق نبی و رسول................................................................................................ 91

عنوان صفحه

- ضرورت رسالت................................................................................................. 92

- پیامبر (ص) رابط انسان و خدا............................................................................. 93

- نقش وحی و رسالت پیامبر (ص)........................................................................ 93

- پیامبر (ص) سراج منیر........................................................................................ 94

ابلاغ: وظیفه پیامبر (ص)........................................................................................... 95

اهل بیت درهای هدایت............................................................................................ 96

نتیجه....................................................................................................................... 97

منابع........................................................................................................................ 98

خرید فایل

دانلودمقاله تفسیر سوره نساء

        بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِیآ أَیُّهَا النّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذى خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْس واحِدَة وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کَثیراً وَ نِسآءً وَ اتَّقُوا اللّهَ الَّذى تَسآءَلُونَ بِه وَ الْاَرْحامَ اِنَّ اللّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقیباً (*)به نام خداوند بخشاینده بخشایشگر. اى مردم از پروردگارتان پروا کنید آنکه شما را از یک جان آفرید و همسر او را از او آفرید و از این دو، مردان و زنان بسیارى را پراکنده ساخت و از خدا پرواکنید آنکه به نام او از یکدیگر درخواست مى کنید و نیز درباره خویشاوندان بترسید. همانا خداوند بر شما مراقب است (1) نکات ادبى1 ـ «بثّ» پراکنده ساخت ، منتشر کرد. «مبثوث» پراکنده.2 ـ «تسائلون» از یکدیگر درخواست چیزى مى کنید و این اشاره به درخواست و تقاضاى افراد از یکدیگر با سوگند د ...

حجاب (تفسیر آیات مربوط به موضوع حجاب از سوره های نور و احزاب)

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)تعداد صفحات9   مقدمه: 1- فلسفة حجاببدون شک،‌ در عصر ما که بعضی نام آن را عصر برهنگی و آزادی جنسی گذارده اند،‌ و افراد غرب زده، بی بند وباری زنان را جزئی از آزادی او می دانند، سخن از حجاب گفتن برای این دسته ناخوشایند و گاه افسانه ای است متعلق به زمان های گذشته !ولی مفاسد بی حساب، مشکلات و گرفتاریهای روز افزونی که از این آزادیهای بی قید و شرط به وجود آمده سبب شده که تدریجاً گوش شنوائی برای این سخن پیدا شود.البته در محیط های اسلامی و مذهبی، مخصوصاً در محیط ایران بعد از انقلاب جمهوری ا سلامی، بسیاری از مسائل حل شده، و به بسیاری از این سؤالات عمده پاسخ کافی و قانع کننده داده شده است، ولی با زاهمیت موضوع ایجاب می کند: این مسأله به طور گسترده تر مورد بحث قرار گیرد. ...

دانلود مقاله آشنایی اجمالی با سوره های قرآن

کتاب عملی اسلام و دستور العمل برای زندگان است و تنها برای خواندن بالای قبرهای مردگان و آویزان کردن به سینه ی کودکان و حفاظت مسافران و جهیزیه ی دختران نباید مورد استفاده قرار گیرد ، لکن باید به این نسخه ی حکیمانه عمل نمود و راه و روش زندگانی را از آن آموخت تا در پرتو اشعه ی تابناک آموزش و پرورش قرآن ، تعلیمات عالیه ی آن، جامعه راه سلامت و سعادت را پیموده به کمال مطلوب که علت غایی خلقت است، برسد. گِردِ قرآن گَرد زیرا هر که در قرآن گریخت       آن جهان جست از عقوبت این جهان جست ازفِتَن                                               &nb ...

تحقیق در مورد ترتیب نزول سوره های قرآن

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب *   فرمت فایل :Word ( قابل ویرایش و آماده پرینت )    تعداد صفحه4 ترتیب نزول سوره های قرآن و در صورت امکان ترتیب نزول آیات آن را بیان کنید. السور المکیه ترتیب النزول السوره ترتیب المصحف 1 العلق 96 2 القلم 68 3 المزمل 73 4 المدثر 74 5 الفاتحه(1) 1 6 المسد 111 7 التکویر 81 8 الاعلی 87 9 اللیل 92 10 الفجر 89 11 الضحی 93 12 الشرح 94 13   ...

تحقیق در مورد ترجمه سوره مبارکه یونس

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب *   فرمت فایل :Word ( قابل ویرایش و آماده پرینت )    تعداد صفحه27   موضوع آیات 1 تا 10 سوره مبارکه یونس به همراه ترجمه آیات. نزول این سوره در اوایل بعثت بوده و به هم پیوستگی آیات آن نشان از یک جا نازل شدن آن است. غرض از نزول سوره بیان توحید با تاکید بیشتر از طریق امیدوار ساختن و بیم دادن مردم است. قرآن کتابی است مشتمل بر معارف توحیدی از جمله وحدانیت و علم و قدرت خدا. قرآن وحی خداست که به طور پیوسته از سوی مشرکین تکذیب و انکار شده است. تلک در آیه اول بلندی و علو مقام را بیان می کند. بیان معانی مختلف لفظ آیه و اینکه کلمه آیات در آیه الر تلک... قطعا به معانی اجزای کلام الهی است. مرا از کتاب حکیم کتابی است که در آن حکمت قرار داده شده است یعنی قرآن. دلیل استفهام انکاری در آیه اکان للناس عجبا... تعجب مردم از وحی خدا به یک مرد ع ...

تحقیق درمورد ترجمه سوره یونس

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب *   فرمت فایل :Word ( قابل ویرایش و آماده پرینت )    تعداد صفحه8   114 هود بر قومش تحدی کرد و از خدایان آنها تبری جست. 115 هود برای پیروزی در مقابل قوم خود به خدا توکل می کند. 116 آیه: فان تولوا فثد ابلغتکم... اتمام حجت هود با قومش 117 آیه: و سیتخلف ربی قوما غیرکم و لا تضرونه... هود قومش را از عذاب الهی بیم می دهد. 118 آیه: و لما جاء امرنا نجینا... ایمان به خدا سبب نجات از عذاب الهی می شود. 119 نافرمانی از یک رسول نافرمانی از همه پیغمبران است چون همه به یک دین دعوت می کردند. 120 تکذیب آیات خدا عذاب و لعنت الهی را به دنبال خواهد داشت. 121 بحث روایتی آیات 50 الی 60 سوره مبارکه هود 122 سخنی درباره قصه هود 123 شخصیت معنوی هود ð آیات 61 الی 68 سوره مبارکه هود به همراه ترجمه آیات 124 صالح سومین پیغمبر است که به ...

تحقیق در مورد تفسیر المیزان سوره نساء

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب *   فرمت فایل :Word ( قابل ویرایش و آماده پرینت )    تعداد صفحه57   تفسیر سوره نساء آیه 1   بیان آیه   بطورى که از همین آیه (که اولین آیه این سوره است ) برمى آید سوره نساء در مقام بیان احکام زناشوئى است ، از قبیل اینکه : ((چند همسر مى توان گرفت ))، ((با چه کسانى نمى توان ازدواج کرد)) و... و نیز در مقام بیان احکام ارث است و در خلال آیاتش امورى دیگر نیز ذکر شده ، نظیر احکامى از نماز، جهاد، شهادات ، تجارت و غیره و مختصرى هم درباره اهل کتاب سخن رفته است . و مضامین آیاتش شهادت مى دهد بر اینکه این سوره در مدینه و بعد از هجرت نازل شده و از ظاهر آنها بر مى آید که یک باره نازل نشده است ، هر چند که غالب آیات آن بى ارتباط به هم نیستند. و اما آیه مورد بحث با چند آیه بعدش که متعرض حال یتیمان و زنان است فى نفسه به منزله زمین ...

تحقیق در مورد تفسیر آیه 102 سوره بقره

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب *   فرمت فایل :Word ( قابل ویرایش و آماده پرینت )    تعداد صفحه10 متن  ‏و اتَّبَعُواْ مَا تَتْلُواْ الشَّیَاطِینُ عَلَى مُلْکِ سُلَیْمَـانَ وَ مَا کَفَــرَ سُلَیْمَانُ و َلَکِنَّ الشَّیْاطِینَ کَفَـرُواْ یُعَلِّمُـونَ النَّـاسَ السِّحْرَ وَ مَا أُنزِلَ عَلَى الْمَلَکَیْنِ بِبَابِلَ هَـارُوتَ و َمَارُوتَ وَ مَا یُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّى یَقُولاَ إِنَّمَـا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلاَ تَکْفُرْ فَیَتَعَلَّمُـونَ مِنْهُمَا مَـا یُفَـرِّقُـونَ بِهِ بَیْنَ الْمَـرْءِ وَ زَوْجِـهِ وَ مَـا هُـم بِضَـآرِّینَ بِـهِ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللّهِ وَ یَتَعَلَّمُونَ مَا یَضُرُّهُمْ و لاَ یَنفَعُهُـمْ و َلَقَدْ عَلِمُـواْ لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَا لَهُ فِی الآخرَةِ مِنْ خَلاَقٍ وَ لَبِئْسَ مَا شَرَوْاْ بِهِ أَنفُسَهُمْ لَوْ کَانُواْ یَعْل ...