در رقابتهای جهانی خواست مشتری بر کیفیت بالا و خدمت رسانی سریع، موجب شده تا شرکتها نتوانند به تنهایی از عهدهتمامی کارها برآیند. بر این اساس، فعالیتهایی نظیر تهیه مواد، تولید و برنامه ریزی محصول، خدمت نگهداری کالا، کنترل موجودی، توزیع، تحویل و خدمت به مشتری، اینک به سطح زنجیره تأمین انتقال پیدا کردهاست. مسأله کلیدی در یک زنجیره تأمین، مدیریت و کنترل هماهنگی بین تمامی این فعالیتها است.
تغییر پذیری در زمینه برآیندها و نتایج ممکن زنجیره تأمین، احتمال رخداد و اثرات آن را مدیریت ریسک زنجیره تأمین مینامند. ریسکهای زنجیره تأمین شامل ریسکهای برخواسته از تغییرات در جریان مواد، محصول و اطلاعات است که از تأمینکننده اولیه آغاز و به مصرف کننده نهایی ختم میشود.
صنعت دارو به عنوان مجموعهای از فرایندها،عملیات و سازمانهای درگیر در کشف، ایجاد و تولید داروها تعریف میشود. با توجه به گستردگی زنجیره تأمین دارویی، تمرکز این تحقیق به انتخاب تأمینکنندگان معطوف گردیده است و اینکه چه عواملی برای انتخاب تأمینکننده در یک زنجیره تأمین باید در نظر گرفته شود تا ریسک موجود در این زنجیره کاهش یابد.
در این پژوهش، با توجه به استراتژیهای کاهش ریسک در زنجیره تأمین و مشورت اساتید و خبرگان زنجیره تأمین و داروسازی، چک لیستی برای انتخاب تأمینکننده با هشت شاخص اصلی و 30 شاخص فرعی در زمینه انتخاب تأمین کننده برتر و چهار شاخص اصلی و 9 شاخص فرعی در زمینه ریسکهای محیطی تأثیرگذار، بدست آمد. پس از بررسی نتایج آماری پرسشنامهها و استفاده از روش تاپسیس فازی، در نهایت به هفت شاخص اصلی "کیفیت، انعطاف پذیری، تحویل، تکنولوژی، سیستمهای ارتباطی و فناوری اطلاعات، هزینه و سابقه" با 24 شاخص فرعی در زمینه انتخاب تأمین کننده برتر و چهار شاخص اصلی " اقتصادی، سیاسی، بلایای طبیعی و فرهنگی/اجتماعی" با 8 شاخص فرعی در زمینه ریسکهای محیطی رسیدیم.
این پژوهش برای فعالان صنعت دارویی کشور و همچنیناساتید،پژوهشگرانودانشجویان،به منظور بهبود وضع موجود انتخاب تأمین کنندگان قابل بهره برداری است.
واژگان کلیدی: مدیریت زنجیره تأمین، مدیریت ریسک، مدیریت ریسک زنجیره تأمین، زنجیره تأمین دارو، شاخصهای انتخاب تأمین کننده برتر، روش تاپسیس فازی
فهرست مطالب
فصل اول:کلیات پژوهش.... 1
1-1- مقدمه. 2
1-2- تعریف موضوع و اهمیت پژوهش.... 2
1-2-1- مدیریت زنجیره تأمین.. 3
1-2-2- ریسک.... 4
1-2-3- مدیریت ریسک در زنجیره تأمین.. 4
1-2-4- عوامل اصلی ایجاد کننده ریسک در زنجیره تأمین.. 6
1-2-5- مدیریت زنجیره تأمین در صنعت دارو8
1-3- اهداف پژوهش.... 9
1-4- بیان مسأله و سؤالات پژوهش.... 9
1-5- فرضیههای پژوهش.... 11
1-6- کاربردنتایجومخاطبانپژوهش.... 11
1-7- روش انجام پژوهش.... 12
1-8- واژگان تخصصی.. 12
فصل دوم: بررسی پیشینه پژوهش.... 14
2-1- مقدمه. 15
2-2- زنجیره تأمین.. 15
2-2-1- اهداف زنجیره تأمین.. 19
2-2-2- مدیریت زنجیره تأمین.. 20
2-3- ریسک و مدیریت ریسک.... 22
2-3-1- اجزا گسترده ریسک.... 24
2-4- مدیریت ریسک زنجیره تأمین.. 26
2-4-1- ریسکهای زنجیره تأمین.. 28
2-4-2- مدیریت و کاهش ریسک زنجیره تأمین.. 37
2-5- عوامل انتخاب تأمین کننده برتر. 45
2-6- مدیریت زنجیره تأمین در صنعت دارو سازی.. 47
2-6-1- اجزازنجیره تأمین صنعت دارو49
فصل سوم: روش شناسی پژوهش.... 51
3-1- مقدمه. 52
3-2- فرضیه ها و چارچوب پژوهش.... 52
3-2-1- ارائه چارچوب پژوهش.... 52
3-2-2- فرضیه ها/سؤالات... 55
3-2-3- روش پژوهش.... 55
3-3- جامعه آماری و نمونه. 56
3-3-1- هولدینگ داروپخش.... 57
3-3-2- شرکت سرمایه گذاری البرز58
3-3-3- هولدینگ پارس دارو60
3-4- متغیرهای اصلی پژوهش.... 63
3-5- روایی وپایایی ابزاراندازهگیری.. 63
3-6- روشهای تجزیه و تحلیل داده ها64
3-6-1- آزمون T تک نمونه ای.. 64
3-6-2- ضریب همبستگی پیرسون.. 64
3-6-3- آزمون فریدمن.. 65
3-6-4- تکنیک تاپسیس فازی.. 65
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها71
4-1- مقدمه. 72
4-2- آمارتوصیفی خبرگانجهتاصلاحچارچوباولیه. 73
4-3- اطلاعات جمعیت شناختی.. 73
4-4- آمار توصیفی.. 77
4-4-1- نتایج آمار توصیفی مربوط به ریسک تأمین کننده77
4-4-2- نتایج آمار توصیفی مربوط به ریسک های محیطی.. 83
4-5- ضریب همبستگی پیرسون.. 85
4-6- الویت بندی مؤلفه های تحقیق.. 88
4-6-1- روش اول طبقه بندی: تاپسیس فازی.. 88
4-6-2- روش دوم طبقه بندی: آزمون فریدمن.. 90
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات... 94
5-1- مقدمه. 95
5-2- خلاصه پژوهش.... 95
5-3- نتایج پژوهش.... 96
5-4- مدل نهایی پژوهش.... 100
5-5- الگوریتم مدیریت ریسک زنجیره تأمین.. 102
5-6- پیشنهادات... 108
5-5-1- پیشنهادات کاربردی.. 108
5-5-2- پیشنهاداتی برای پژوهشهای آینده109
منابع و مآخذ لاتین.. 111
منابع و مآخذ فارسی.. 115
فهرست جداول
جدول 1‑1- ریسکهای زنجیره تأمین7
جدول 2‑1- تعاریف اولیه مدیریت زنجیره تأمین17
جدول 2‑2- مقالات منتشر شده در زمینه زنجیره تأمین در مجلات تا پایان سال 200819
جدول 2‑3- تحقیقات اولیه پیرامون دسته بندی ریسکهای زنجیره تأمین27
جدول 2‑4- تفکیک حیطه مقالات پیرامون SCRM تا سال 200730
جدول 2‑5- تفکیک حیطه مقالات پیرامون SCRM از سال 2007 تا 201031
جدول 2‑6- طبقه بندی ریسکهای زنجیره تأمین بر اساس مقاله مانوج و منتزر33
جدول 2‑7- ریسکهای شناسایی شده توسط محققان مختلف35
جدول 2‑8- تأثیر منابع عدم قطعیت بر روی تصمیمات سازمان36
جدول 2‑9- تحقیقات اولیه کاهش ریسک در زنجیره تأمین38
جدول 2‑10- استراتژی های کاهش ریسک در زنجیره تأمین44
جدول 3‑1- سهم بازار هولدینگ های مورد مطالعه57
جدول 3‑2- تقسیم بندی متغیرهای اصلی پژوهش63
جدول 3‑3- ضریب آلفای کرونباخ بین شاخصها64
جدول 3‑4- ضریب آلفای کرونباخ بین گروهها64
جدول 3‑5-جدول تبدیل معیارهای کیفی به پارامترهای کمی66
جدول 4‑1- طبقه بندی از نظر تحصیلات74
جدول 4‑2- طبقه بندی از نظر تجربه کاری75
جدول 4‑3- طبقه بندی از نظر سمت سازمانی76
جدول 4‑4-آمار توصیفی مربوط به کیفیت77
جدول 4‑5- آمار توصیفی مربوط به زیست محیطی78
جدول 4‑6- آمار توصیفی مربوط به انعطاف پذیری78
جدول 4‑7- آمار توصیفی مربوط به تحویل79
جدول 4‑8- آمار توصیفی مربوط به تکنولوژی79
جدول 4‑9- آمار توصیفی مربوط به سیستمهای ارتباطی و فناوری اطلاعات 80
جدول 4‑10- آمار توصیفی مربوط به هزینه81
جدول 4‑11- آمار توصیفی مربوط به سابقه82
جدول 4‑12- آمار توصیفی مربوط به ریسکهای محیطی83
جدول 4‑13- آرمون T بر روی گروهها84
جدول 4‑14- آزمون پیرسون مربوط به گروه کیفیت85
جدول 4‑15- آزمون پیرسون مربوط به گروه زیست محیطی86
جدول 4‑16- آزمون پیرسون مربوط به گروه انعطاف پذیری86
جدول 4‑17- آزمون پیرسون مربوط به گروه تحویل86
جدول 4‑18- آزمون پیرسون مربوط به گروه تکنولوژی86
جدول 4‑19- آزمون پیرسون مربوط به گروه سیستمهای ارتباطی و IT 87
جدول 4‑20- آزمون پیرسون مربوط به گروه هزینه87
جدول 4‑21- آزمون پیرسون مربوط به گروه سابقه87
جدول 4‑22- متغیرهای زبانی 88
جدول 4‑23- الویت بندی ریسکهای تأمین کننده بر اساس تکنیک تاپسیس فازی89
جدول 4‑24- الویت بندی ریسکهای محیطی بر اساس تکنیک تاپسیس فازی90
جدول 4‑25- آزمون فریدمن برای مؤلفه ها90
جدول 4‑26-الویت بندی ریسکهای تأمین کننده بر اساس فریدمن91
جدول 4‑27- الویت بندی ریسکهای محیطی بر اساس فریدمن92
جدول 4‑28- آزمون فریدمن برای گروهها92
جدول 4‑29- الویت بندی گروهها بر اساس فریدمن93
جدول 5‑1- میانگین Ci ها به ترتیب الویت گروهها در انتخاب تأمین کننده97
جدول 5‑2- میانگین Ci ها به ترتیب الویت گروهها در ریسکهای محیطی99
جدول 5‑3-ریسکهای زنجیره تأمین و مشتقات آن بر اساس مقاله کوپرا و سودهی103
جدول 5‑4- استراتژیهای مناسب کاهش ریسک در زنجیره تأمین 105
فهرست اشکال
شکل 1‑1- زنجیره تأمین دارو8
شکل 2‑1- نمودار ریسک.... 23
شکل 2‑2- ساختار ریسک.... 24
شکل 2‑3- ساختارفاکتورهای خسارت دارایی.. 25
شکل 2‑4- ساختارفاکتورهای خسارت مخاطرات... 25
شکل 2‑5- ساختارفاکتورهای خسارت سازمانی.. 25
شکل 2‑6- ساختار فاکتورهای خسارت خارجی.. 25
شکل 2‑7- نمودار ریسکهای زنجیره تأمین بر اساس مقاله مانوج و منتزر33
شکل 2‑8- نمایی از ریسکهای زنجیره تأمین.. 34
شکل 2‑9- روابط ریسکهای موجود زنجیره تأمین.. 37
شکل 2‑10- فرآیند مدیریت ریسک زنجیره تأمین.. 38
شکل 2‑11- نمودار درخت رخداد از عملکرد نامطلوب تأمین کننده و خروجیهایش.... 41
شکل 2‑12- ماتریس یا نقشه یا دیاگرام. 42
شکل 2‑13- عوامل انتخاب تأمین کننده46
شکل 2‑14- زنجیره تأمین دارو49
شکل 3‑1- چهار حوزه مدیریت ریسک زنجیره تأمین.. 52
شکل 3‑2- عوامل مؤثر در مدیریت ریسک زنجیره تأمین از نقطه نظر ریسکهای محیطی.. 53
شکل 3‑3-عوامل مؤثر در مدیریت ریسک زنجیره تأمین از نقطه نظر انتخاب تأمین کننده54
شکل 3‑4- چارت سازمانی شرکت سرمایه گذاری البرز60
شکل 3‑5- فاصله های اقلیدسی راه حل ایده آل و راه حل ایده آل منفی در فضای دو بعدی.. 66
شکل 3‑6- عدد فازی مثلثی.. 69
شکل 4‑1- فراوانی پاسخ دهندگان به تفکیک تحصیلات... 74
شکل 4‑2- فراوانی پاسخ دهندگان به تفکیک تجربه کاری.. 75
شکل 4‑3- فراوانی پاسخ دهندگان به تفکیک سمت سازمانی.. 76
شکل 5‑1- مدل نهایی مدیریت انتخاب تأمین کنندگان بر اساس ریسکهای زنجیره تأمین.. 100
شکل 5‑2- مدل نهایی مدیریت ریسک محیطی در زنجیره تأمین.. 100
شکل 5‑3- مدل نهایی مدیریت انتخاب تأمین کننده برتر. 101
شکل 5‑4- فرآیند مدیریت ریسک زنجیره تأمین.. 102
شکل 5‑5- ماتریس یا دیاگرام ریسک.... 104
شکل 5‑6- استراتژیهای کاهش ریسک در زنجیره تأمین.. 106
شکل 5‑7- الگوریتم مدیریت ریسک زنجیره تأمین.. 107
مسئولیت مدنی توقیف کنندگان اموال
توقیف اموال، گاه ؛ نتیجه اجرای حکم است وگاهی نیز ، مقدمه ای است بر آن . نتیجه توقیف نیز، حسب نوع مال و توقیف، میتواند محدودیت و یا سلب کامل سلطه متصرف و مالک نسبت به مال باشد . توقیف اموال موجب ورود زیان به مخاطب آن می شود ، لیکن این زیان قابل جبران نیست ، چراکه وفق مقررات قانونی بوده است ، اما چنانچه اقدامات مزبور به لحاظ قانونی دچار ایراد باشد . خللی به ارکان آن وارد آید می تواند سبب نقض توقیف و مسئولیت خاطی باشد . در فرآیند توقیف اموال ، اشخاص مختلف به حسب منافع و وظایفشان نقش دارندکه عبارتنداز :
وکیل ؛ قاضی آمر توقیف و دادورز مجری توقیف که هر یک از آنها حسب مورد برای استیفاء حقوق و یا انجام وظایف خود بایستی در محدوده چارچوب مقرر عمل نماید ؛ در غیر اینصورت چنانچه زیان ناروایی به مخاطب توقیف وارد اید ، خاطی به عنوان مسئول جبران شناخته خواهد شد .
مکانیزم مسئولیت هر یک از افراد مذکور متفاوت است و قانونگذار بنا به نقش هر یک از آنها ؛ نوع و درجه ای خاص از مسئولیت را برایشان پیش بینی نموده ، فلذا منبع و ارکان مسئولیت هر یک متمایز از دیگری است .
آنچه در این تحقیق کوشیده شده به آن پرداخته شود ؛ مسئولیت هر یک از اصحاب توقیف ناشی از نفس توقیف اموال است و چارچوب این تحقیق محدود به زیان هایی است که صرف وقوع توقیف به مخاطب آن وارد می آورد . رویکرد این تحقیق صرفا به حقوق داخلی است و بررسی موضوع در حقوق داخلی مد نظر نگارنده بوده است و سعی شده است تا از منابع مسئولیت مدنی که در قوانین موضوعه ما موجود است ؛ منابع مسئولیت مدنی هر یک از عاملین زیان در فرآیند توقیف اموال یافته شود . قانون مدنی؛ قانون مسئولیت مدنی ؛ قانون آیین دادرسی مدنی ؛ قانون مجازات اسلامی و مجموعه قوانین راجع به وکالت دادگستری منابع قانونی هستند که در این تحقیق به آنها رجوع شده است
کلمات کلیدی : مسئولیت مدنی ، توقیف اموال ، منشاء توقیف ، مسئولیت آمر توقیف ، مصادره اموال ، تعهدات فرعی ، تامین خواسته ، تامین دعوای واهی
فهرست مطالب
چکیده .. و
مقدمه . 2
مسئله و موضوع تحقیق. 2
ضرورت تحقیق.. 3
عنوان و منابع تحقیق.. 4
اهداف تحقیق.. 5
سابقه تحقیق.. 5
سئوالات تحقیق.. 6
فرضیه های تحقیق.. 6
سازمان دهی تحقیق:.. 6
اصل اول: مسئولیت وکیل دادگستری مقابل موکل ناشی از توقیف اموال.. 8
گفتار اول: نوع مسئولیت وکیل در برابر موکل. 8
بند اول: انطباق مسئولیت وکیل دادگستری ناشی از توقیف اموال با مسئولیت قهری. 9
الف: مسئولیت وکیل ناشی از مشاوره. 9
ب: مسئولیت وکیل در صورت انتفاء رابطه قراردادی. 11
ج: انطباق مسئولیت وکیل در برابر موکل با مسئولیت قراردادی 12
گفتار دوم:ارکان مسئولیت وکیل در برابر موکل ناشی از توقیف اموال 13
بند اول:وجود قرارداد. 13
بند دوم:عدم انجام تعهد و ورود خسارت. 14
الف: عدم انجام تعهد. 14
ب: ورود خسارت. 15
بند سوم: رابطه سببیت بین خسارت و عدم انجام تعهد.. 16
الف: رابطه سببیت بین خسارت و عدم انجام تعهدات اصلی. 17
ب: رابطه سببیت بین ورود خسارت و عدم انجام تعهدات فرعی. 17
گفتارسوم: مصادیق مسئولیت وکیل در برابر موکل ناشی از توقیف اموال 18
بند دوم: مسئولیت وکیل در برابر موکل به واسطه ایجاد مسئولیت برای موکل در مقابل مخاطب توقیف اموال.. 19
بند سوم: مسئولیت وکیل در برابر موکل به واسطه توقیف ناقص از سوی وکیل. 20
مبحث دوم: مسئولیت وکیل در برابر اشخاص ثالث ناشی از توقیف اموال 21
گفتار اول: مسئولیت وکیل در برابر اشخاص ثالث منتفع از خدمات وکیل 22
بند اول: مبنای مسئولیت وکیل در برابر اشخاص منتفع. 23
بند دوم: مصادیق مسئولیت وکیل در برابر اشخاص منتفع. 24
گفتار دوم: مسئولیت وکیل در برابر طرف دعوی موکل ناشی ار توقیف اموال 25
بند اول: توقیف اموال طرف دعوی، به وسیله وکیل خارج از حدود اختیارات. 26
بند دوم: توقیف واهی اموال از طرف دعوی. 27
بند سوم: قصد اضرار وکیل در توقیف اموال طرف دعوی. 29
گفتار سوم: مسئولیت وکیل در برابر اشخاص ثالث نسبت به دعوی.. 29
بند اول: شخص ثالث مستقلاً ذیحق در مال توقیفی. 30
بند دوم: شخص ثالث تبعی ذیحق در مال توقیفی. 31
فصل دوم: مسئولیت آمر و مجری توقیف ناشی از توقیف اموال 32
مبحث اول: مسئولیت آمر ناشی از توقیف اموال.. 32
گفتار اول: صور دخالت آمر در توقیف. 33
بند اول: صدور حکم منشأ توقیف.. 34
بند دوم: توقیف مال ناشی از صدور حکم به نفع متقاضی توقیف 35
الف-توقیف به عنوان نتیجه مستقیم حکم. 36
ب-توقیف به عنوان نتیجه غیرمستقیم حکم. 36
بند سوم: توقیف مال ناشی از صدور حکم به ضبط اموال به نفع دولت 37
الف: بررسی مفهوم ضبط اموال به وسیله دادگاه. 38
ب: مصادیق ضبط اموال در قوانین موضوعه. 39
بند چهارم: توقیف مال ناشی از صدور حکم به مصادره اموال به نفع دولت. 39
الف: مفهوم مصادره اموال به وسیله دادگاه. 40
ب: مصادیق مصادره اموال. 41
گفتار دوم: صدور قرار منشأ توقیف اموال.. 42
بند اول: صدور قرار تأمین خواسته. 42
بند دوم: صدور قرار تامین دعوای واهی. 43
بندسوم:صدور قرار تأمین اتباع بیگانه. 44
بند چهارم: صدور قرار دستور موقت. 46
گفتار سوم: صدور اجرائیه(دستور اجرا).. 47
بند اول:مقدمات صدور اجرائیه. 47
بند دوم:شکل اجرائیه و قواعد حاکم بر آن. 48
بند سوم: مرجع صدور اجرائیه. 50
مبحث دوم: منبع مسئولیت آمر توقیف.. 51
گفتار اول: تشریح اصل 171 ق.ا و ماده 58 ق.م.ا. 52
فصل سوم: منابع مسئولیت دادورز ناشی از توقیف اموال 59
مبحث اول: تشریح مواد598، 604، 605ق.م.ا.. 59
گفتار اول: تطبیق مواد598، 604، 605ق.م.ا. با فعل داورز. 61
گفتار دوم: مسئولیت دادورز ناشی از توقیف اموال و ماده 11ق.م.م. 64
بند اول: تشریح ماده 11ق.م.م.. 64
الف: ارتباط زمانی میان وقوع ضرر و انجام وظیفه. 66
ب: ارتباط عمل با هدف و وسیله خدمت عمومی. 67
ج: نقص وسایل اداره. 67
بند دوم: تطبیق ماده 11ق.م.م. با فعل دادورز. 68
مبحث سوم: ارکان مسئولیت دادورز ناشی از توقیف اموال. 72
گفتار اول: فعل زیانبار دادورز.. 72
بند اول: عدم رعایت تشریفات قانونی. 73
بند سوم: عدم توجه به اظهارات افراد ذیحق در توقیف. 75
گفتار دوم: ورود خسارت به مخاطب از توقیف.. 76
بند اول: عام بودن خسارات قبل مطالبه از دادورز. 77
بند دوم: خاص بودن خسارات قابل مطالبه از دادورز. 78
گفتار سوم: رابطه سببیت بین فعل زیانبار دادورزو خسارت وارده به مخاطب توقیف.. 78
بند اول: لزوم احراز رابطه سببیت بین فعل زیانبار دادورز و خسارت وارده به مخاطب توقیف. 79
بند دوم: چگونگی احراز رابطه سببیت بین فعل دادورز و خسارات وارده 80
بند سوم: اسباب معافیت دادورز از مسئولیت ناشی از توقیف اموال 81
الف: تقصیر زیان دیده. 81
ب: دخالت ذینفع توقیف. 82
ج: دخالت اشخاص ثالث. 83
د: تقصیر یا اشتباه قاضی در صدور حکم یا قرار یا دستور. 83
پیشنهاد
نتیجه.. 88
فهرست منابع و ماخذ.. 92
الف: کتب فارسی. 92
ج: مقالات. 94
د: جزوات وتقریرات. 95
چکیده انگلیسی.. 96
بررسی استفاده کنندگان نهایی از پایگاه اطلاعاتی مدلاین (جدول )
چکیده
هدف این پژوهش بررسی نقش متغیرهایی مانند رشته و مقطع تحصیلی در نتایج کاوش استفادهکنندگان نهایی از پایگاه اطلاعاتی مدلاین است. روش پژوهش نیمه تجربی است و جامعة پژوهش, دانشجویان رشتههای علوم پزشکی هستند که به عنوان استفادهکنندگان نهایی از پایگاه اطلاعاتی مدلاین, موجود در کتابخانة مرکزی دانشگاه علوم پزشکی ایران کاوش میکنند. نتایج پژوهش نشان میدهد که میانگین ضریب دقت و بازیافت استفادهکنندگان نهایی بر حسب رشته تحصیلی تفاوت معنیداری ندارد؛ در حالی که از نظر مقطع تحصیلی، دانشجویان کارشناسی ارشد ضریب دقت پایینتری نسبت به دانشجویان دکترای حرفهای و phd دارند. مقایسه میانگین ضریب دقت و بازیافت بر حسب تجربه کاوش نیز نشاندهنده تفاوت معنیداری نیست.
روش این پژوهش, نیمه تجربی است و جامعة پژوهش را دانشجویان رشتههای علوم پزشکی تشکیل میدهند که به کاوش در پایگاه اطلاعاتی مدلاین, موجود در کتابخانة مرکزی دانشگاه علوم پزشکی ایران میپردازند. تعداد 32 نفر این دانشجویان از طریق مصاحبه انتخاب شدند. کلیه دانشجویان شرکتکننده در پژوهش در کلاسهای آموزش استفاده از مدلاین که در همان کتابخانه برگزار میشود شرکت کرده بودند. روش گردآوری اطلاعات به این گونه بود که پس از کسب اطلاعات لازم از طریق مصاحبه, استفادهکنندگان نهایی به کاوش در پایگاه پرداختند و نتایج کاوش از نظر ارتباط عناوین بازیابی شده با موضوع مورد کاوش توسط خود استفادهکنندگان نهایی ارزیابی شد و ضریب دقت و بازیافت با استفاده از این ارزیابی محاسبه گردید. میانگین ضریب دقت و بازیافت بر حسب چهار متغیر, یعنی رشته تحصیلی, مقطع تحصیلی, زمان سپری شده از آموزش, و متوسط بسامد جستجو در ماه, محاسبه گردید و تجزیه و تحلیل آماری این میانگینها با استفاده از نرمافزار آماری MS TATC انجام شد. آزمونهای به کار رفته, آنالیز واریانس و آزمون t میباشند. لازم به توضیح است که در پارهای از موارد به دلیل ناهمگن بودن واریانسهای برخی گروهها, امکان انجام آنالیز واریانس به منظور اطلاع از معنیدار بودن یا نبودن تفاوتها وجود نداشت؛
پایان نامه تعیین ژنوتایپ ویروس هپاتیپ B در اهداء کنندگان 3 استان کرمان، یزد و اصفهان
قسمتی از متن:
PCR Nested :
در روش PCR Nested از دو جفت پرایمر استفاده میشود به طوری که جفت دوم در بین جفت اول جای میگیرد در این روش، ابتدا پرایمر بیرونی توالی هدف، در طول 15-30 چرخه تکثیر میشود که احتمال دارد به میزان دلخواه اختصاصی نباشد. سپس محصول PCR حاصل به لولهای دیگر منتقل میشود و به عنوان الگو و با استفاده از جفت پرایمر داخلی مرحلة دوم PCR انجام شده و ترادف کوچکتری از DNA که درون محصولPCR رولی است به اندازة 15-40 چرخة تکثیر میشود که خصوصیت آن، تکثیر قسمت داخلی تر یا به عبارت دیگر اختصاصی تر میباشد. مزایای این روش تغییر یافتة PCR عبارت است از :
1) نیاز به پروپ (کاوشگر) و تأییدهای بعدی کمتر است.
2) حساسیت در این روش به میزان زیادی بالاتر است.
3) به دلیل انتقال محصول PCR دور اول به لولة جدید، ممانعت کنندهها رقیق میشود (یعنی 1386)
ژل الکتروفروز :
یکی از روشهای متداول مشاهدة محصولات واکنش PCR (به طور کلی DNAی دو رشتهای رنگ آمیزی DNA با اتیدیون برومایه و بارگذاری (LOAD) درون چاهک بر روی ژل آکارز است. آگار مخلوطی از دو پلی ساکارید آگارز و آگاروپکتین است که از چند جلبک دریایی بدست میآید. خاصیت ژلهای آگار به طور عمده بدلیل وجود آگارز است و خصوصیات نامطلوب آن در حین (الکترواسموز و کد رشدگی) از آگاروپکتین ناشی میشود. انواع مختلفی از آگارز را شرکتهای سازنده تولید میکنند که تفاوت آنها در میزان خلوص آگارز از نظر عدم حضور پلی ساکاریدهای باردار(که موجب الکترواسموز میشوند) درجة ذوب، قوام و میزان شفافیت است با برقراری یک جریان الکتریکی و در حضور بافر عبور دهندة جریان، قطعات DNA که دارای بار منفی هستند، بر مبنای طول خود با سرعتهای متفاوتی در ژل آگارز حرکت میکنند از قطب منفی به سمت قطب مثبت میروند و بنابراین به تفکیک طول از یکدیگر جدا میشوند در این حالت اگر یک رنگ آشکار ساز مانند اتیدیوم بروماید در بافر الکتروفروز یا ژل موجود باشد در لابهلای بازهای DNA ی دو رشتهای وارد میشود و با استفاده از پرتوهای (ultro violet) همچنین با استفاده از یک اندازه نمای SONA (DNA sizar marker) با پلههایی به طول متخصص (به عنوان راهنما برای بررسی نمونههای آشکار شده روی ژل) میتوان DNA را بر روی ژل مشاهده کرد.
توجه به این نکته ضروری است که قدرت تفکیک ژل در یک محدودة مشخص نسبت مستقیم با غلظت ژل دارد. بنابراین برای آشکار سازی قطعات کوچک یا در مواردی که هم زمان دو یا چند قطعه با تفاوت طول کم در یک نمونه وجود دارد که احتیاج به تفکیک بیشتر است، از ژل غلیظتر و برای قطعات بزرگتر یا در مواردی که هم زمان دو یا چند قطعه با تفاوت طول بیشتر در یک نمونه وجود دارد که احتیاج به تفکیک خیلی بالا نیست، از ژلی با غلظت کمتر استفاده میشود.
تعیین توالی مولکول DNA (Soguncing)
امروزه تعیین توالی DNA در زمره اندیشمندترین ابزارهایی است که در زیست شناسی ملکولی برای شناسایی و تعیین محل دقیق نوکلئوتیدها در ساختمان ژنها مورد استفاده قرار میگیرد.
نخستین بار فردریک سنگر (1974) روش تعیین توالی A را با استفاده از دی اکسی نوکلئوتیدتری فسفاتها و بر مبنای ساخت DNA معرفی نمود قرار گرفتن این نوکلئوتیدها که در محل 3 کلکول قند فاقد اکسیژن هستند در عین پلیمراسیون در طول زنجیره DNA موجب ختم سنتز رشته جدید میگردد و در صورتی که بین نوکلئوتیدهای رادیواکتیو نشاندار شده باشند میتوان محل نوکلئوتیدها را در هر رشته متخصص نمود.
تقریباً به صورت همزمان روش دیگری برای تعیین توالی بوسیله الن ماگنتام والترگیلبرت ابداه شد که به روش شکسته شدن شیمیایی معروف است در این روش DNA در محل هر یک از نوکلئوتیدهای چهار گانه بوسیله مواد شیمیایی خاصی شکسته میشوند که پس از الکتروفروز محل نوکلئوتیدها در زنجیره DNA قابل خواندن خواهد بود.
با آغاز پروژه ژنوم انسان روشهای جدید و سریعتری برای تعیین توالی ماده ژنتیکی سلولها مورد نیاز بود. در نظر داشت ه باشید که محققان مجبور بودند 3 میلیون جفت باز سازنده ساختار ژنتیکی انسان را تعیین توالی کنند. با استفاده از روشهای متداول در حدود 10 سال زمان صرف میلیونها دلار برای این پروژه پیش بینی میشد در نتیجه محققین درصدد ابداع روش سریعتر برای تعیین توالی برآمدند. تعیین توالی اتوماتیک DNA بعنوان روش جایگزینی با سرعت و دقت بالا توسط دانشمندان بخش زیست شناسی ساختاری LBL ابداع شد که 100-50 برابر سریعتر از روشهای پیشین بود در تعیین توالی اتوماتیک نوکلئوتیدها بجای رادیواکتیو با رنگهای فلورسانت نشانه دار شده در حین اکترفروز قطعات بر روی ژل اکریل آمید به محلی میرسند که با اشعه لیزر برخورد کرده و پس از تهییج نور فلورسانت خاصی ایجاد میشود که بوسیله دستگاه آشکار ساز دریافت شده و به پیام الکتریکی تبدیل میشود این پیامها به کامپیوتر منتقل شده و تا پایان واکنش دادهها بصورت اتوماتیک و بوسیله نرم افزارهای ویژه پردازش شده پیکها شناسایی گردید و توالیها که بصورت فایل متنی درآمدهاند در اختیار استفاده کنندگان قرار میگیرد بدست آوردن نتایج مطلوب و قابل اطمینان از تعیین توالی اتوماتیک تا حد زیادی منوط به تهیه DNA عاری از هر گونه آلودگی با غلظت مناسب میباشد. هر گونه آلودگی اعم از نمک، پروتئین، کربوهیدرات، پرایمرها، یا مقدار زیاد DNTP به دادههای حاصل از تعیین توالی تاثیر میگذارد استفاده از کمیتهای تجاری تهیه و تخلیص DNA که معمولاً سریع، خوب و قابل اطمینان است معمولاً برای تهیه نمونه DNA در سیستم تعیین توالی اتوماتیک پیشنهاد میشود.
کمیتهای تخلیص DNA به دو روش اساسی بیوشیمیایی هستند. فیلتر سیلیکا که جدا سازی را بر حسب اندازه نمونه انجام داده و مرحله جداسازی DNA در آب صورت میگیرد و دیگر ستونهای تعویض آنیونی که مرحله جداسازی DNA در حضور غلظت بالایی از نمک صورت میگیرد. تجربه نشان داده است که نمونه DNA تخلبص شده بافنل – کلروفرم در سیستم تعیین توالی اتوماتیک نتایج مطلوبی نمیدهند. استفاده از بافرهای استات پتانسیم برای تهیه نمونه DNA در سیستم تعیین توالی اتوماتیک ترجیح دارد. در صورت استفاده از ستونهایی که بافر جداسازی انها حاوی غلظت بالایی از نمک است میتوانید یک مرحله اضافی رسوب دهی با الحات آمونیوم (57/757/0) اتانول مطلق 70% در دمای اتاق انجام دهید تا نمکهای اضافی از نمونه شما حذف گردد مقدار اضافی کمک واکنش تعیین توالی را متوقف مینماید DNA جدا شده با بافر غلیظ نمکی از ستون و یا پس از رسوبدهی حداکثر نمک را طی شست و شو با اتانل 70% (حداقل 1 بار و حداکثر 4 بار) باید حذف نمود.
2-3-2 آزمون مولکولی
1-2-3-2 استخراج DNA
از کمیت استخراج اسید نوکلئیک با خلوص بالا (High pure nuckic acidkit) با بر حسب تجاری Roche و شماره کاتالوگ 11858874001 برای استخراج DNAی HBV استفاده شد. این کمیت برای خالص سازی اسید نوکلئیک ویروس ناز سرم، پلاسما یا خون کامل پستانداران طراحی شده است.
مزایای استفاده از این کمیت :
1- عدم استفاده از مواد سمی فنل یا کلروفرم
2- عدم نیاز به استفاده از اتانلی برای رسوب دادن اسید نوکلئیک
3- آسان بودن روش انجام استخراج در مقایسه با سایر روشهای استخراج
4- کاهش زمان انجام آزمایش در مقایسه با سایر روشهای استخراج
5- امکان استخراج RNA , DNA های ویروس موجود در نمونة مرد بررسی به طور همزمان