تحقیق انتخاب گونه ها وارقام گیاهان دارویی
مقدمه وتاریخچه کشت
استفاده از گیاهان دارویی به منظور درمان با تاریخ زندگی انسان هم زمان بوده است. انسان در تمام دوران تاریخی چاره ای جز توسل به گیاهان نداشت. اگر چه در نیم قرن گذشته استفاده از داروهای شیمیایی و سنتزی به شدت رواج یافت ولی به سرعت آثار زیان بار آنها بر زندگی آنها سبب گرایش مجدد به گیاهان دارویی گردید، و این نکته که توسل به گیاهان دارویی همواره در طول تاریخ یکی از روشهای موثر درمان بوده است، به خوبی روشن است. تاریخ طب در کشور ما مربوط به دوره آریایی می باشد و اوستا (۶۵۰۰ ق.م) اولین کتابی است که از گیاهان دارویی سخن گفته است. به نقل از اوستا اولین پزشک ایرانی تریته پدر گرشاسب پهلوان بوده است که از کاربرد گیاهان دارویی و عصاره آنها اطلاع داشته است. قدیمی ترین گیاه دارویی در طول تاریخ ” هوم” گیاه مقدس آیین زرتشت بوده است. در کتابهای پهلوی هوم را سرور همه گیاهان و استفاده از آن را باعث عمر جاویدان می داند. تاریخ استفاده دارویی به ۴۵۰۰ ق.م و به نقل از هردوت به ۵۲۰۰ ق.م می رسد. قدیمی ترین کتاب چینی منسوب به شینون (۲۸۰۰ ق.م) ۱۰۰۰ گونه دارویی را شرح داده، ماردوکاپالیدین (۷۱۰ ق.م) ۶۴ گونه دارویی را کشت نموده است، در الواح سومری چگونگی کشت گیاهان را شرح داده، بقراط (۳۷۷ ق.م) کاربرد دارویی ۴۰۰ گونه دارویی را شرح داده است. ظهور دانشمندانی نظیر سقراط، دیوسکورید، رازی، هروی، ابن سینا، ابوریحان بیرونی، جرجانی، سبب گسترش این علم در جهان گردیدند
آشنایی باارزش واهمیت گیاهان دارویی
گیاهان دارویی رستنیهایی با تاریخچه جالب توجه و ممتاز هستند. علاوه بر قدمت، گستره نفوذ این گیاهان در تاریخ ادیان و ملتها بسیار شایان توجه است بطوریکه در جای جای حوادث مهم تاریخی، سیاسی، اجتماعی و دینی، این گیاهان قرین توجه بوده و یا منجر به بروز حوادث مهمی شده اند زعفران و نسترن از آن جمله اند. در زبان عربی یکی از نامهای درخت اقاقیا، قریظه است. بنی قریظه نام طایفه ای از یهود بوده که در ابتدا به شغل دباغی اشتغال داشته اند و از این گیاه در فرآوری پوست استفاده می کرده اند. امروزه می دانیم که تاننها گروهی از مواد موثره هستند که در رسوب پروتیین نقش دارند و این اثر باعث خاصیت میکروب کشی، ضد خونریزی و انقباض بافتهای مختلف می شود. بنا براین برای رسوب دادن پروتیین پوست، در دباغی مورد استفاده قرار می گرفته است.
تاریچه کشت وکار گیاهان دارویی
1- قدیم الایام : در این دوره انسان دریافته بود در زمان بیماری ها و ناراحتی های جسمی ، جهت درمان آن ها به دنبال گیاهان مخصوصی برود . در همین زمان انواع مختلفی از گیاهان به شکل سمی ، خوراکی و دارویی کشف شد که بعضی از آن ها عبارتند از : چای ، قهوه ، کاکائو و
2- سده ی اخیر : در این دوره با توجه به اینکه کشورها رو به صنعتی شدن می رفتند ، داروهای شیمیایی تولید شدند . در این زمان بود که مراکز دارویی و داروخانه های بزرگ جهان بوجود آمدند و طب سنتی و گیاهان دارویی ارزش خود را بتدریج از دست داده و به شکل مرکز فروش ادویه در آمدند . اولین ماده شیمیایی که توسط انسان ساخته شد در سال 1854 . م. به نام اسید استیک بود
3- دهه های اخیر : با توجه به اینکه داروهای شیمیایی عوارض زیادی داشتند ، انسان کم کم دوباره به طرف گیاهان دارویی رفته و از آن ها استفاده کرد.
25 درصد داروهای مدرن کنونی از گیاهان دارویی ساخته شده اند . در سال 2000 حدود 60 میلیارد دلار ، درآمد کشورها از فروش گیاهان دارویی بوده است . در ایران آمار این گونه بیان نمود که در سال76 در آمد حاصل از گیاهان دارویی 7 میلیارد ریال بوده که در سال 1380 این رقم به 37 میلیارد ریال رسیده است در کتاب های قدیمی در رابطه با ارزش گیاهان دارویی به خط میخی مطالبی نوشته شده است . در بین کشورها و اقوام ، مصریان ، رتبه اول را در استفاده از گیاهان دارویی داشتند . مصریان قدیم از قرن 16 قبل از میلاد ، آثار و نوشته هایی دارند که در رابطه با مزایای گیاهان دارویی ، مطالبی در آن قید شده است . در کتاب تورات ، به بعضی از محاسن و فواید گیاهان دارویی اشاره شده است . در کتاب «کاراکارا » در هند در مورد حدود 500 گونه گیاه دارویی ، مطالبی جمع آوری گردیده است . از پایه گذاران طب دارویی ، بقراط و ارسطو را می توان نام برد و پس از آن اطبای ایرانی مثل زکریای رازی و ابوعلی سینا ، نقش موثری در پیشرفت علم گیاهان دارویی داشته اند . در قرن 19 . م . انسان به این نکته پی برد که مواد موثره را از گیاهان خارج کند که ساده ترین شکل آن گلابگیری است . در کل سطح زمین حدود 600000 گونه گیاهان دارویی وجود دارد که 1000-7500 گونه از این گیاهان مربوط به فلور ایران است .
تفاوت داروهای شیمیایی با داروهای گیاهی
1-داروهای شیمیایی دارای عوارض هستند ؛ بسته به اینکه دارو از چه حساسیتی برخوردار است ، دارای اثرات جانبی مختلفی است . یک سری داروهای شیمیایی در کشورهای غربی تحت عنوان میدها و تالیدها ساخته شدند که مدتی در این کشورها استفاده می شد . پس از چندین سال اثرات جانبی این داروها که مهمترین آنها« به دنیا آمدن نوزادان ناقص و معلول بود باعث شد که شرکت های سازنده تا هم اکنون نیز به قربانیان این داروها غرامت پرداخت کنند . از آن به بعد مصرف آن ها نیز رو به کاهش گذاشت.
2-بعضی از بیماری ها مثل سرطان و ایدز وجود دارد که داروهای شیمیایی برای آن کشف نشده و یا اثرات داروهای کشف شده کم می باشند ولی در چند سال گذشته داروهایی با پایه ی گیاهی ساخته شده که اثر قابل توجهی بر درمان این نوع بیماری ها دارد
3-گیاهان دارویی بدلیل اینکه ترکیبات مختلف دارویی را در خود دارند کاربردهای مختلفی دارند البته با تمام تحقیقات به عمل آمده ، هنوز قابلیت حدود 90% گیاهان دارویی مشخص نیست.
وضعیت گیاهان دارویی ایران
ایران دارای 11اقلیم از13 اقلیم جهان است که باعث شده که پتانسیل تولید گیاهان دارویی در ایران بسیار بالا باشددرفلورایران حدود 1000-7500 گونه گیاه دارویی وجود دارد.
تعریف گیاهان دارویی
هر نوع گیاهی که دارای ترکیباتی ( مواد تشکیل دهنده فعال و موثر) که بعد از یک سری عملیات مثل فشردن ، استخراج ، تقطیر و ... بر روی گیاه بدست آمد و دارای اثرات درمانی و یا به عنوان جزئی از یک فرآورده ی دارویی باشد گیاه دارویی نام دارد. .
حصولات فرعی شامل ریشه ، ساقه ، برگ ، گل ، میوه ، دانه ، گال ، پوسته و شیرابه که خاصیت دارویی ، صنعتی و غذایی دارند.
مراحل کشت گیاهان دارویی
کشت گیاهان دارویی طی دو مرحله انجام می گیرد
الف ) مرحله ی تحقیقاتی : در این مرحله هیچ شناختی از نیازهای اکولوژیکی گیاه در اختیار نیست ، لذا گیاه را به روش های مختلفی از طرق جنسی و غیر جنسی به کرت های آزمایشی انتقال می دهند و تمامی فاکتور ها را حتی الامکان در اختیار گیاه قرار می دهند ( مثل نوع خاک ، عمق کاشت ، فاصله آبیاری ، فاصله هر پایه ، شیب زمین و حاصلخیزی خاک ) . در این روش تمامی فاکتورهایی که اثر آن بر روی نحوه رشد و تکثیر گیاهان لازم است را یک جا تاثیر نمی دهند بلکه کار ها را اولویت بندی می کنند . ابتدا مواردی که مهمترند در اولویت قرار می دهند ؛ برای مثال اگر گیاهی در زادگاه طبیعی خود در جایی واقع شده که منطقه سردسیر است ، اولویت اول را بر روی اثر سرما بر بذر گیاه قرار می دهند . پس از انجام کارهای تحقیقاتی ، بهترین روش کاشت با بالاترین بازدهی (کمی و کیفی بدست می آید . وقتی به این اطلاعات پایه می رسیم ، اصطلاحا گفته می شود که گیاه مورد نظر حدودا اهلی شده است . در این زمان است که به بخش اجرا توصیه می شود که گیاه مورد نظر قابلیت کشت وکاررا در زمینهای زراعی دارا می باشد.
دلایل محدود بودن استفاده گیاهان دارویی به شکل بسته بندی
1-فاصله محل تولید گیاه دارویی ( به شکل وحشی یا اهلی ) هر چقدر طولانی تر باشد دسترسی به آن گیاه دارویی مشکل تر است .
2-امکان پرورش گیاهان دارویی در هر ناحیه ای امکان پذیر نیست .
3-اعضاء خشک شده گیاهان دارویی حتی اگر دور از نور و رطوبت و در ظرف های در بسته نگهداری شوند بعد از مدتی ، خاصیت دارویی خود را از دست می دهند
4-در پرورش گیاهان دارویی و اهلی کردن این گیاهان هر چقدر دقت لازم در برآورده کردن نیازهای اولیه گیاه به عمل آید میزان ماده مؤثره بدست آمده از لحاظ کیفی و کمی نسبت به شرایط طبیعی گیاه ( وحشی ) کمتر است
میوه : اندامی از گیاه که بذور در داخل آن قراردارند یامجموعه بذر یک گیاه را میوه می گویند
مصرف گیاهانی که به عنوان ماده دارویی می شناسیم به اندازه کم ،دارویی وبه میزان متوسط غذایی و به میزان زیاد از حد، سمی خواهد بود در رابطه با استفاده از محصولات فرعی باید به 5 اصل توجه کنیم
1-استفاده مستمر باشد
2- بهره برداری ثابت باشد
3-حفظ ، احیا و توسعه عرصه های مرتعی که به دو شکل است : الف ) از نظر فیزیولوژیکی تاثیر سوئی بر روی گیاهان محل نداشته باشد ب) بهره برداری از نظر اقتصادی – اجتماعی و حقوقی به حفاظت مناطق یا مراتع کمک کند
4-بهره برداری در غالب طرح باشد
مجاز : در این دسته گیاهان دارویی قرار می گیرند که محدودیتی جهت برداشت آن ها وجود ندارد.
مجاز مشروط : در این قسمت گیاهانی قرار می گیرند که بهره برداری از آن ها باید در غالب طرح باشد . طرح برداشت محصولات فرعی به این صورت تنظیم می شود که کارشناس مربوطه وارد آن سطح یا مرتع می شود و مطالعه کاملی در رابطه با مقدار تولید ، وضعیت پایه ها ، وضعیت آب و هوای منطقه ، ضعیف یا قوی بودن گیاهی که در محل وجود دارد و ... انجام می دهد . سپس محدوده ای جهت بهره برداری از آن محصول زیر نظر کارشناس مربوطه انجام می گیرد . مانندگیاه باریجه ا و گیاه گون
غیر مجاز : آن دسته از گیاهان دارویی اند که بدلیل از بین بردن گیاه ، استفاده از آن ها ممنوع است
پایان نامه کاشت آکالیپتوس بعنوان گونه خارجی
1- خلاصه:
کاشت اکالیپتوس به عنوان یک گونه خارجی نتایج نامطلوبی را در برخی کشورها به همراه داشته است. این مشکلات اصولاً به چگونگی استفاده این درختان از آب و مواد غذائی موجود در خاک و در نتیجه تاثیرات حاصله برخاک، مربوط می شود. جزوه حاضر به بحث و بررسی علل برخی از این مسائل پرداخته و در مقدمه خواص ژنتیکی اکالیپتوس و پتانسیل موجود برای استفاده مؤثرتر از این ویژگیها را در محیط کشت غیر بومی، مورد بررسی قرار می دهد. چکیده این مطلب در پنج مورد به شرح زیر خلاصه می گردد:
1- در برنامه های مربوط به معرفی گونه های اکالیپتوس، ویژگیهای ژنتیکی آن مورد بررسی قرار نگرفته است.
2- تحت نگهداری و مراقبت دقیق و در مقایسه با سایر گونه های سریع الرشد، اکالیپتوس ها قادرند با صرف مواد غذائی کمتر، با سرعت بیشتری چوب تولید نماید.
3- برخی تاثیرات عینی اکالیپتوس بر خاک ممکن است به لحاظ رقابت شدید گیاه برای جذب آب و مواد غذائی باشد نه بخاطر تاثیرات سمی که مستقیماً بر خاک وارد می شود.
4- اصولاً انتظار می رود در مواردیکه پوشش درختی جایگزین پوشش عنفی یا سایر پوشش های طبیعی می شود، میزان آب حوضه مربوطه کاهش یابد. چنانچه در چنین منطقه ایی اکالیپتوس کاشت شده باشد در مقابل میزان بالای مصرف آب، مقادیر زیادی چوب بدست خواهد آمد اما براساس شواهد موجود هنوز نمی توان تعیین نمود که آیا استعداد موثر آب تحت برخی شرایط محیطی به نسبت قابل ملاحظه ای کاهش می یابد با خیر.
5- ضرورت دارد که برای کاشت اکالیپتوس به ویژه در مناطق خشک، قبل از مبادرت بد این کار به تعیین گونه مناسب و الگوهای استفاده از زمین که با اهداف مدیریت آن منطقه مناسبت دارد و ار ایجاد اشکالات اجتمای نامناسب پیشگیری می نماید، اقدام نمود.
2- مقدمه:
تقریباً حدود 200 سال از کاشت اکالیپتوس در خارج از رویشگاه اصلی آن یعنی استرالیا می گذرد. هدف از کاشت این درخت در ابتدا، پاسخ به کنجکاویهای مربوط به چگونگی رویش آن در محیط غیربومی بوده اما این کار به منظور استفاده از آن برای جنبه های تزئینی نیز بوده است. اکالیپتوس به عنوان یک گونه خارجی نخست در انگلستان و سپس در بسیاری از کشورهای دیگر (تا امروز احتمالاً بالغ بر 200 کشور) کاشته شد و زود مشخص گردید که برخی گونه های سریع الرشد به ویژه E.globulus , E.camaldulensis برای منظورهای دیگری نظیر تهیه تیرهای چوبی، هیزم و سایه بان نیز بسیار مناسب می باشند. آگاهی از این امرسبب گردید در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم درختستانهای کوچکی برای منظورهای خاص ایجاد شود که بعنوان نمونه می توان از موارد زیر یاد کرد:
کاشت اکالیپتوس به منظور تهیه سوخت برای موتورهای بخار راه آهن درنزدیکی کیپ تاون،[1] افریقای جنوبی و سائوپائولو[2] در برزیل و همچنین برای پخت و پز و گرمای سربازان مستقر در نیلجری هیلز[3] هندوستان از آن تاریخ به بعد توسعه و کشت اکالیپتوس با سرعت کمتری صورت گرفت اما بار دیگر دردهه های 1950 و 1960 ایجاد درختستانهای صنعتی بزرگ در اسپانیا، افریقای جنوبی، هندوبرزیل برای منظورهای دیگری نظیر تهیه کاغذ، ذغال چوب و ابریشم مصنوعی از سرگرفته شد. یرعت توسعه این درختستانها یک باردیگر به طرز بحث انگیزی بار کود همراه گردید اما در حال حاضر که تاکید زیادی بر تولید چوب سوخت و چوب تیری در کشورهای در حال توسعه می شود؛ به مسئله کاشت اکالیپتوس بصورت جدی تری توجه می شود. به عنوان مثال، هیزم و تیرهای چوبی که از گونه E.camaldulensis یعنی رایج ترین گونه اکالیپتوس که بصورت گسترده در اقلیمهای دارای آب و هوای خشک اصلی فصلی کاشته می شوند، بدست می آید بخشی از درآمد میلیونها نفر از مردم فقیر روستاهای جهان را به خود اختصاص می دهد. علیرغم تاثیرات اقتصادی و اجتماعی این درخت در بهبود وضع مردم بسیاری از کشورهای دنیا در سالهای اخیر درباره پی آمدهای محیطی و اجتماعی کاشت اکالیپتوس، نگرانی های خاصی ابراز شده است که متعاقب آن عنوان نمونه در کشور هند و برخی کشورهای دیگر مبارزه گسترده ای در مخالفت با کاشت این درخت مطرح شده است. همچنین سازمان ترویج استفاده از درختان بومی موسوم به « باشگاه فوراکانتا[4]»در اسپانیا، به حمایت از آفت« سوسک تنه درخت» که باعث ا بین رفتن درختان اکالیپتوس می شود، می پردازد.
اصولاً بحثهای مختلفی در زمینه تائید یا در مخالفت با کاشت اکالیپتوس مطرح شده است. طرفداری از کاشت درختان اکالیپتوس به واسطه امتیازات بسیاری است که این درخت برای کشت در سطوح بزرگ و کوچک داراست و برخورداری از سرعت در رشد، مقاومت به چرای حیوانات، توانایی در تولید جست و تولید فرآورده های چوبی متنوع از جمله امتیازات آن محسوب می گردد. همچنین سهم بزرگی را که این درختان در کسب درآمد روستائیان دارند نباید نادیده گرفت. در مقابل از آنجائیکه به واسطه کاشت درختان اکالیپتوس، زمینهای خوب کشاورزی به زمینهای جنگلی تبدیل شده و این امر سبب کاهش فرآورده های غذایی بسیاری از کشاورزان می گردد. نسبت به کاشت آن انتقاد می شود. همچنین برخی منتقدان ادعا دارند که بدلیل فرسایش زیاد خاک و از بین رفتن حاصلخیزی و تغییرات بیولوژیکی آن، خاک اراضی زیرکشت ضایع می شود و نیز جنگلکاریهای اکالیپتوس بع دلیل کاستن آب حوضه، بر زمینهای غلات مجاور این جنگلکاریها تاثر نامطلوب میگذارند همچنین هرگاه این درختان درحوضه های آبخیز نیمه خشک کاسته شوند از ذخیره کلی آب منطقه کاسته می شود.
اگر چه مشخص است در بررسی کلی اکالیپتوس به عنوان یک گیاه غیر بومی باید مسائلمختلفی را اعم از مسائلاجتماعی اقتصادیواکولوژیکی موردتوجه قرارداد آنچه اساساً در این جزوه مورد بحث قرا رگفته جنبه اکولوژیکی مسئله را شامل می گردد. در این ارتباط ضرورت دارد نه تنها به بررسی تاثیرات اکالیپتوس بر محیط بلکه به مسئله ( و سازگاری) گونه ها در محیط های مختلف و همچنین ماهیت و خواص ژنتیکی آن که اخیراً در کشورهای مختلف بسیار مورد توجه قرار گرفته است، پرداخت. البته نباید از این که نکته غافل بود که در حین کشت و توسعه این درخت و با استفاده از گونه ها و پرونسسهای که سازگاری بیشتری محیط دارند بعضی از تاثیرات نامطلوب اکولوژیکی بر محیط را رفع نمود. از سوی دیگر از آنجایی که دامنة خواص و ویژگیهای ژنتیکی اکالیپتوس ها بسیار گسترده می باشد این امکان فراهم می گردد که از گونه هایی استفاده نمود که نسبت به خاک و نوع زمین منطقه از نظر فیزیولوژیکی و رشد، سازگاری بیشتری داشته باشد.
3- تاکسونومی و ژنتیک اکالیپتوس:
اگر چه اکالیپتوس ها برای کاشت در مناطق گرم بسیاری از کشورها معرفی شده اند، اساس معرفی همواره از نظر تعداد، تنوع و ویژگی گونه هایی که مورد آزمایش قرار گرفته اند از نظر وسعت « مبداء ژنتیکی[5] » (بذور حاصل از جند درخت که معمولاً از بین درختان یک گونه در یک منطقه بخصوص جمع آوری می شوند) ضعف داشته است. به علاوه اختلاط گونه ها در باغهای گیاهشناسی و جنگلکاریها منجر به تولید هیبریدهای مختلف شده و در نتیجه تنوع زیادی در بین گونه ها ایجاد نموده و بذوری که از چنین توده هایی جمع آوری شده و برای توسعه درختکاری مورد استفاده قرار گرفته اند، از توان و انرژی کافی برخوردار نمی باشند. بنابراین آنچه باید به عنوان دو مسئله اساسی مورد توجه قرار گیرد عبارت است از مسئله تاکسونومیس و ژنتیک اکالیپتوس ها یعنی مسئله درست شناسائی کردن گونه هایی که تا به حال کاشته شده یا پس از این کاشته خواهند شد و خواص ژنتیکی آنها که اخیراً در بسیاری از برنامه های کاشت مورد استفاده قرار گرفته است. برای آنکه معرفی اکالیپتوس ها بصورت دقیق تری صورت گیرد باید اینکار براساس آگاهی های بیشتر از تنوعات ژنتیکی در جوامع طبیعی و روشهای اصلاح شده در انتخاب و آزمایش گونه ها و پرونسسها، استوار باشد. نهایتاً برای اصلاح جوامع طبیعی گونه هایی که استفاده زراعی دارند نکات ویژه ای ارائه شده است.
4- مشکلات مربوط به شناسائی اکالیپتوسها:
تاکنون مشکلات بسیاری در امر شناسائی درختان اکالیپتوس در سطح گونه در استرالیا و سایر نقاط جهان مطرح شده است و این مسئله در گذشته مکرراً پیش آمده که جمع آورندگان بذر، گونه ها را به غلط شناسائی کرده اند. بعنوان مثال بذر دو گونه E.saligna E.grandis که شباهت زیادی به یکدیگر دارند غالباً با یکدیگر مخلوط می شوند و تا قبل از سال 1913 که رسماً E.grandis از نظر تاکسونومی از E.saligna ازاسترالیا خارج شده بود و حتی هنوز پس از گذشت سالها، جنگلکاریهای E.saligna توسط بسیاری مردم درافریقای جنوبی، بنام E.saligna خوانده می شود. بنابراین از آنجائیکه این مشکلات حتی هنوز در استرالیا از بین نرفته است ضرورت دارد مرور کاملی بر تاکسونومی برخی گونه ها که در جنگلداری از اهمیت خاصی برخوردارند صورت گیرد و اصولاً تا زمانیکه وضعیت این گونه ها در استرالیا کاملاً مشخص نشده انتظار نمی رود جنگلداران سایر نقاط جهان بر این امر توقف کامل داشته باشند.
مشکلات فوق الذکر در جنگلکاریهای غیر بومی (خارج از استرالیا) به مراتب بیشتر از جنگلهای طبیعی و بومی (استرالیا) می باشد. معمولاً تنها تعداد انگشت شماری از جنگلداران (کارشناسان جنگل) و گیاهشناسان از نکات اساسی مربوط به شناسایی بسیاری از گونه ها آگاهی داشته و سایرین به اطلاعاتی که در ابتدا برای معرفی آنها ارائه شده اند تکیه دارند. اصولاً تا زمانیکه در مورد مبداء گونه های مختلف اطمینان کافی وجود ندارد در امر تاکسونومی این گونه ها به سختی می توان به نکات قابل ملاحظه ای دست یافت. این امر درمورد هیبریدها که باعث تغییر بسیاری از ویؤگیهای شناسائی کلیدی می شوند به مراتب مشکلتر می گردد. علاوه بر این مطالبی که اصولاً درباره کلیدهای شناسائی گونه های موجود در یک کشور وجود دارد بسیار مختصر و ناقص می باشد.
5- خواص ژنتیکی جنگلکاریهای اکالیپتوس در خارج از استرالیا:
منابع بذری نامرغوب- امروزه تبادل بذر به صورت گسترده ای بین کشورهای بین کشورهای مختلف صورت می گیرد دلیل این امر اصولاً ناشی از آن است که بذر در کشورهای دیگر به میزان فراوانتر و ارزانتری ازتوده های طبیعی موجود در استرالیا بدست می آید. البته چندین شرکت بزرگ بین المللی وجود دارند که انجام مبادلات بذر در سطح جهان به عهده دارند. در هر حال نظارت بر جمع آوری بذوری که از جنگلکاریهای هیبریدی، توده های کنار جاده باغهای گیاهشناسی و یا بذرهایی که از مبداء ناشناخته و پایه ژنتیکی نامشخص بدست می آید نشان داده که این گونه بذرها غالباً از ضعف برخوردار می باشند با این حال خریدارانی که طالب بذور استرالیائی هستند ممکن است نادانسته به خرید بذری ارزان قیمت و خارجی با هویت ژنتیکی نامشخص مبادرت نموده باشد تنها به این خاطر که دارای بر چسب استرالیائی بوده است. به عنوان مثال در این زمینه می توان از بذر alba در برزیل یاد کرد که بذری هیبریدی و نامرغوب و حاصل از یک مبداء خارجی بوده است. حقیقت امر بدین شکل است که بذر حاصل از درخت E.urophylla.
که در باغ گیاهشناسی ریوکلا[6]را در برزیل کاشته شد و مقادیر زیادی از بذر حاصل از این باغ در جنگلکاری مورد استفاده قرار گرفت اما ماهیت هیبریدی بذر که احتمالاً به دلیل اختلاط با ماهون قرمز E. resiinfera)) یا E. grandis بود ایجاد جنگلکاریهای بسیار ضعیفی را موجب گردید. همچنین بعنوان مثال برای بذری با مبداء ناشناخته و احتمالاً فراهم آمده از یک مبداء ژنتیکی کاملاً نامشخص می توان از بذور حاصل از E.viminalis در ریوگراندوسول[7] برزیل یاد کرد بذر E.viminalis بتدا توسط یک پزشک آلمانی به «گرامادو[8]» وارد شده (احتمالاً از درختانی که در برخی کشورهای گرمتر کاشته شده بودند فراهم گردیده بود) و در خیابانها کاشته شد. این درختان بخوبی رشد نموده و بذر حاصل از آنها توسط شرکتی به نام «ترامبینی[9]» برای استفاده در امر جنگلکاری جمع آوری گردید. درختان پرورش یافته در جنگلکاریهای مذکور نیز با موفقیت رشد نمودند و مناطق خاصی که دارای مجوز تولید بذر بودند تاسیس گردیدند که کار آنها تولید بذر و فروش آن به سایر شرکتها تجارتی بذر بود. توده های مورد بحث مبداء اصلی بذر E.viminalis در برزیل می باشند. به هر حال این تردید وجود دارد که پایه ژنتیکی جنگلکاریهای«ترامبینی» نامشخص می باشد. و در نتیجه این سئوال مطرح می گردد که با توجه به تاریخچه این بذر و تنوع بسیار زیاد بین گونه ای در E.viminalis ، آیا بذر حاصل برای عرصه های زیر کشت، بذر مناسبی بوده است. یا نه.
نژادهای بومی- زمانیکه گونه خاصی در یک منطقه به مدتی طولانی به رشد خود ادامه می دهد در نتیجة پدیده هایی نظیر انتخاب طبیعی و پرورش جنگل، جامعه ای پدید می گردد که به شرایط محیطی آن منطقه سازگار می باشد به چنین جامعه ای «نژاد بومی» گفته می شود. برتری این گونه جوامع اساساً بستگی به آن دارد که آیاد گونه مورد نظر بهترین گونه ای است که برای آن محیط و برای رسیدن به هدف جهت استفاده اصلح، انتخاب شده یا نه و آیا جامعه موجود به صورت گسترده در آن منطقه گسترش یافته است.
برخی ویژگیهای که برای نژادهای بومی منظور شده اند ممکن است بدلیل کاهش تاثیرات ناشی از آمیختگی بین[10] گونه های مجاور یکدیگر باشد از جمله خصوصیات توده های طبیعی بوده و ممکن است بر رشد بخش عظیمی از جامعه جنگلی تاثیر نامطلوب بگذارد. در هر حال در صورت عدم حضور شواهد قطعی، حتی چنانکه یک نژاد بومی در یک کشور خارجی چندین نسل را پشت سر گذاشته باشد، می تواند مطلوب ترین مبداء بذر یا پایه مناسب برای پرورش و زادآوری باشد.
مسئله نژادهای بومی اکالیپتوس ها هنوز کاملاً کشف نشده است. تاکنون هیچ گونه شواهد مورفولوژیکی مبنی بر اینکه اکالیپتوس ها دارای نژادهای بومی می باشند، بدست نیامده است با این حال این اعتقاد وجود دارد که هیبریدمیزور[11]E.terticorni مبداء هندوستان و گونه E.globulus در اسپانیا و پرتغال دارای نژاد بومی می باشند. این مطلب بیش از آنکه بر پایه و اساس علمی استوار باشد ممکن است ازاعتقادات ناسیونالیستی سرچشمه گرفته باشد و حتی چنانچه تغییراتی صورت گرفته باشد این امکان وجود دارد که تغییرات مذکور هنوز در محدوده تنوعات گونه ای رویشگاه اصلی خود باشد. این انتظار وجود دارد که پس از چند سال به واسطه انتخاب موثر درون کشوری درختان مرغوب تری از نژادهای بومی بدست آیند زیرا در مقایسه با گونه اصلی که در ابتداء معرفی شده این درختان در برخی ویژگیهای فیزیولوژیکی نظیر مقاومت در برابر یخبندان یا خشکسالی، بهتر سازگار شده اند. همچنین اعتقاد بر این است که چنین نژادهایی نسبت به جمعیت بومی که احتمالاً برای بار اول یا دوم معرفی شده اند، برتری دارند. در هر حال براساس اطلاعات موجود تاکنون هیچ یک ازآزمایشهای صحرائی در جنگلهای بومی با بذرهای حاصل از نژادهای بومی و پروننسهایی که انتخاب می شوند و یا بهتر سازگار شده اند، موید این مطلب نبوده که در فلوریدا را استثناء قرارداد.
چنانچه درختان موجود در منطقه ایی از نوع هیبریدی یا توده ای اصلاح نژاد یا فته از پروننسهای مرکب باشد، مسئله «نژاد بومی» ازپیچیدگی بیشتری برخوردار می شود.
6- تنوعات ژنتیکی در جوامع طبیعی:
اصولاً بسیاری از گونه های اکایپتوس از ویژگی تغییر پذیری برخوردار می باشند. در- مناطقی که اکالیپتوس ها انتشار جغرافیائی گسترده ای دارند تنوع تدریجی بسیاری از نظر ویژگیهای مور فوژیکی و فیزیولوژیکی در بین درختان مشاهده می شود. این تغییرات از تغییر ارتفاع یا افزایش پیشروی خشکی در محدوده مناطق ساحلی ناشی می شوند.[12] علاوه بر این بسیاری از اکالیپتوسها دارای ویژگیهای اکولوژیکی منحصر بفردی می باشند بصورتیکه برخی از آنها به شکل یک توده کوچک و متمایز ازسایرین ظاهر می شوند و هنگامی که در امتداد یک منطقه انتشار جغرافیایی پیش می رویم تنوع زیادی در درختان آن منطقه مشاهده می نمائیم ((پدیده Cline))، این حالت انتشار توده ها بصورت متمایز از یکدیگر، از ویژگیهای برخی از اکالیپتوس ها می باشد و اگر چه جمعیتهای موجود در یک منطقه ممکن است از نظر ظاهری (فتوتیپی) به یکدیگر شباهت داشته باشند غالباً اط نظر ژنتیکی بسیار با یکدیگر تفاوت دارند.
در جنگلهای طبیعی ویژگیهای مهم درختان می تواند بصورت تدریجی یا دفعتاً و در فواصل کوتاه، تغییر یابد. ویژگیهای مذکور غالباً دارای اساسی فیزیولوژیکی هستند که بر دوام گیاه و همچنین بر پتانسیل رشد، تاثیر می گذارند. چگونگی این تغییرات هنوز در مورد اکثر اکالیپتوس ها تشریح نشده و در نتیجه لازم است آزمایشهای مربوطه بمنظور مشخص نمودن ژنوتیپهای مناسب برای جنگلکاریهای غیربومی بر روی پرونسسها انجام شود. عدم موفقیت در انتخاب پرونسس مناسب برای پروژه های جنگلداری می تواند به تولید نامرغوب و یا حتی به شکست منجر شود.
از چگونگی پرورش اکالیپتوس ها تحت شرایط طبیعی اطلاعاتی چندانی در دست نمی باشد بصورتیکه کمتر می توان برآورد دقیقی از میزان زادآوری درون نژادی یا تولید هیبرید از بذرهای فراهم آمده از یک جامعه طبیعی به عمل آورد. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد می توان سطح زادآوری درون نژادی را به 30درصد رساند و هر چه تعداد درختان نمونه در هنگام جمع آوری نمونه در هنگام جمع آوری بذر کمتر و یا در آن منطقه محدودتر باشد میزان نزدیکی اعضاء و نسل تولید شده، بیشتر خواهد بود و به همین دلیل زمینه لازم برای تولید بذر را این درختان کافی نخواهد بود. از سوی دیگر به دلیل همسان بودن اعضای نسل تولید شده، کوشش برای انتخاب نخبه ترین آنها، امری نادرست می باشد.
اصولاً دورگه گیری یا هیبرپداز ویژگیهای مربوط به «جنس» می باشدو هیبرید در نتیجه اختلاط گونه های موجود در یک جنگل طبیعی تولید می شود. هیبرید های نسل اول یعنی F1 ممکن است بسیار سودمند بوده و توانایی و مشابهت زیادی داشته باشند اما به هر حال نسلهای بعدی (F3,F2 و غیره) بسیار متغیر بوده و با روی کمتری دارند و در زمینه استفاده برای منظورهای مورد نظر ایجاد مسئله می نمایند. همچنین ایجاد هیبرید کنترل شده در جنگلکاریهای غیر بومی می تواند مانع بزرگی در امر اصلاح تولیدات باشد.
عدم موفقیت در بالا بردن میزان تنوع ژنتیکی در بین گونه های اکالیپتوس و یا افزایش پتانسیل آنها برای تولید هیبرید، مشکلات بسیار عمده ای را در زمینه استفاده از اکالیپتوس هایی که به عنوان گونه خارجی مورد استفاده قرار گرفته اند، آفریده است.
7- اصلاح و تنخاب اکالیپتوس ها برای کشت بعنوان گونه خارجی:
زمانیکه اکالیپتوس ها از موطن اصلی خود به محیط جدیدی معرفی و وارد می شوند این امرضرورت دارد که گونه لنتخاب شده بتواند بخوبی به شرایط محیط جدید سازگار شود. اطلاعات مربوط به انتشار گونه ها در سالهای اخیر دراسترالیا، به میزان قابل توجهی افزایش یافته و در حال حاضر می توان راهنمایی های بهتری در مورد آزمایشهای مربوط به گونه ها و پرونسسها، ارائه داد. در هرحال هنوز مشکلات زیادی در زمینه سازگاری گونه با محل مناسب برای پرورش وجود دارد و انتخاب گونه مناسب به دلیل تنوع ژنتیکی زیاد دربسیاری از گونه ها، پیچیده تر می گردد. بنابراین برای رفع این مشکلات احتمالاً انتخاب تعداد زیادی گونه برای یک محل می تواند بهترین راه باشد. گ.نه های مزبور می توانند ویژگیهای مختلفی از نظر میزان رشد، تراکم، استحکام چوب، دوام طبیعی، قدرت تولید جست دهی و همچنین مقاومت در برابر عوامل طبیعی نظیر کم آبی و شوری داشته باشند. اگر چه برخی گزارشات که به نقد و بررسی این «جنس» می پردازد از مسئله مورد بحث با عنوان «ماهیت مشابه[13]» یاد می کند اما قضیه کاملاً متفاوت است و گونه ها از نظر ویژگی با یکدیگر تفاوت داشته و شامل انواع مختلف اکالیپتوس ها می شوند یعنی اکالیپتوس هایی که تحت شرایط زمینهای شور یا ماندابی مقادیر زیادی چوب سوخت تولید می کنند، اکالیپتوس های کوتاه استرالیائی چند تنه که در مقابل آتس سوزی، چرا و کم آبی مقاوم باشند و اکالیپتوس های جنگلی با قدرت با روی زیاد که درشرایط مرطوب و حاصلخیز رشد موفقی دارند. ازسوی دیگر از آنجائیکه معرفی اولیه جنسها به کشورهای مختلف غالباً فقط با چند گونه آغاز شده، مروری دوباره بر گونه های مختلف و تاثیرات اکولوژیکی و تولیدات نامناسبی که تاکنون بدست آمده، بسیار ارزنده و مفید خواهد بود. اطلاعات مربوط به نیروهای بالقوه بسیاری از گونه ها از نظر کاشت، روز به روز افزایش می یابد و در نتیجه غالباً این مکان وجود دارد که در آینده ای نه چندان دور لیست کوتاهی شامل 550 گونه از این جنس تهیه شود که به بررسی کامل آنها پرداخته و حتی اطلاعات مربوط به آزمایشات صحرائی را نیز در برداشته باشد.
جوامع اصلاح نشده طبیعی گونه هایی که طبق فرآیند فوق انتخاب شده اند نیز می توانند در جهت استفاده به عنوان گیاهان زراعی اصلاح شوند. اگر چه ایجاد آمادگی و پتانسیل لازم برای اصطلاحات سودمند در دراز مدت، امری بدیهی است اما اگر بتوان طی عملیاتی ساده و هدایت شده، در چند سال اول به پیشرفت مفیدی دست یافت بسیار خشنونکننده می باشد. اولین گام دراین جهت انتخاب و استفاده صحیح پرونسنس، گونه های برگزیده بدست آوردن توده کافی به عنوان توده پایه و به حداقل رساندن تاثیرات حاصل از پیوندهای درون نژادی (inbreeding) که غالباً در توده های طبیعی یک منطقه جغرافیائی وجود دارند، می باشد پس از این مراحل باید برای تولید بذر از این توده و همچنین انتخاب گونه های بهتر برنامه ریزی لازم صورت گیرد البته با این شرط که از تولید هیبریدهای کنترل نشده اجتناب شود. چنانچه از نظر فنی امکانات لازم فراهم بوده و مقیاس کاشت برای تخمین اقدامات، کافی می باشدمی توان به عملیات تولید مثل بیشتری مبادرت نمود که در نتیجه آن، امکان اصلاحات بیشتر نیز فراهم می آید. از جمله بهترین نمونه هایی که برای مورد فوق می توان مثال زد دو نمونه برزیل و کنگو می باشد. براساس اسن روش در برزیل اقدام به احیاء پوشش درختان برجسته برای تولید یکنواخت در عرصه های حاصلخیز گردید که این درختان با سرعت بالغ بر 60متر مکعب در هکتار در سال رشد نموده اند. البته ممکن است شرایطی وجود داشته باشد که مسئله رشد سریع در اولویت قرار نداشته باشد اما به هر حال با دنبال نمودن روندی مشابه می توان به نتایج مورد نظر دست یافت.
براساس روش فوق الذکر،دو کشور برزیل وآفریقا جنوبی مبادرت به تهیه بذرهای اصلاح
شده در مقیاسی قابل توجه نموده ا ند. و برای این منظور مناطق مختلفی از جمله باغ بذرجنسی[14] و " باغ بذرقلمه ای[15]" ایجاد نموده اند اگر چه میزان تولید حاصل از این منابع کم بوده اما بهرحال منابع بذرداخای خوبی را فراهم ساخته اند.در برزیل همچنین مقرراتی وضع شده که بر اساس آن شرکت های مختلف تولید بذر موظفند مناطق تولید بذر خود را برای بازرسی و دریافت گواهی صحت بذر معرفی نمایند.
امروزه بسیاری از کشورها نگران این مسئله هستند که بهترین گونه یا پرونس را در دست ندارند در نتیجه برخی از آنها به ویژه برزیل،زیمباوه،ۀفریقای جنوبی و فرانسه مبادرت به سرمایه گذاری در جهت اعزام هئیت هایی به استرالیا و اندونزی برای جمع آوری بذر از پرونسهای جدید نموده اند تا آزمایشات لازم را بر روی آنها انجام دهند این روند تا زمانی که مناطق یا باغ های باغ های جدید برای تولید بذر تاسسیس شوند و هر یک از آنها به تولید بذر اصلاح شده مورد نظر خود بپردازند ادامه خواهد یافت.
8. چگونگی استفاده جنگل های آکالیپتوس از مواد غذایی موجود در خاک:
سازگاری اکالیپتوس ها به خاکهای فقیر :
آیا این دومطلب بایکدیگر متغایر بنظر نمی رسند که گفته می شود اکالیپتوس ها
می توانند درخاکهایی که از نظر ارزش عذائی چندان غنی نیستند جنگل باروری
فراهم ساز ند واز سوی دیگر چنین مطرح می شود که اکالیپتوس ها در پائین آوردن میزان مواد غذائی خاک شهرت دارند. برای پاسخ به این سؤال لازم است در ابتداء به بررسی مورد اول بپردازیم.
امروزه این مسئله پذیرفته شده است که اکالیپتوس ها توانسته اند بصورت انتخابی برخی فشارهای سخت مربوطه به اواسط دوره ترشیاری (دوران سوم زمین شناسی) را که به ترتیب عبارتند از: زوال خاکهای حاصلخیز به دلیل فرشایش خاک، شستشو و رسوب خاک، تغییر آب و هوا به آب هوای خشک بصورت ناگهانی و ةآتش سوزی تحمل نموده و درمقابل آنها دوام بیاورند.
هیچیک از اختصاصات اکالیپتوس به تنهایی نمی تواند باعث شود که درختی با چنین ارتفاع و طول،عمر زیاد، برخاکهای فقیر بروید بلکه مجموعه ای از این ویژگیها از جمله خورداری از سیستم ریشه ای گسترده، دستیابی به برخی مواد غذائی در خاکهایی که به شدت در معرض هوا و آفتاب بوده اند که استفاده از آنها برای سایر گونه های درختی میسر نمی باشد، برخورداری از سیستم طریف میکروریزی (همزیستی مفیدو مشترک هاگ بعضی از قارچها با ریشه گیاه) که باعث جذب فسفر و سایر مواد غذایی از خاک می شود، همچنین جذب برخی مواد غذائی که ناگهان در خاک ظاهر می شوند (نظیر مواردی که پس از آتس سوزی در خاک پایدار می شوند)، حفظ مواد غذائی در بیومس و استفاده از آنها در دراز مدت و همچنین به واسطه نگهداری مواد به مدت کافی در چرخه داخلی و برخوردار شدن از توانائی استفاده از یک حوضه غذائی محدود در بیومس در مجموع توانسته با ویژگیهای فوق ایجاد نماید.
از آنجائیکه برای هر یک از موارد اشاره شده، شواهد موثقی وجود دارد به این مسئله پی می بریم که برای استقرار بهتر گیاه (اکالیپتوس) و رشد آن در خاکهای ضعیف، انجام فرآیندهای فیزیولوژیکی ضرورت داشته و لازم است فرآیندهای متقابلی بین گیاه و خاک صورت گیرد. در هر حال از سازگاری اکالیپتوس ها به خاکهای فقیر نباید چنین نتیجه گیری نمود که آنها می تواند در این گونه خاکها به سرعت رشد کرده و یا نتیجه گرفت که توده های اکالیپتوس سریع الرشد، اصولاً در خاکهای فقیر، کم تقاضا هستند. در جنگلهای بومی اکالیپتوس، نمونه های پوشش گیاهی موجود تا حدی این مسئله را روشن می سازد که چگونه گونه ها از نظر سازگاری یا توانائی رقابت در خاکهای حاصلخیز با یکدیگر تفاوت دارند و در منطقه ایی که از نظر درجه حاصلخیزی دارای تنوع می باشد می توان با گونه های مختلفی برخورد نمود. بنابراین جای تعجب ندارد چنانچه دریابیم بسیاری از گونه های سریع الرشد از جمله آن دسته که به عنوان گونه های غیر بومی، رشد موفقی داشته اند، بیشتر به بخش حاصلخیز منطقه ادافیکی و گیاهی مورد نظر تعلق دارند. در نتیجه در بررسی مسئله چگونگی استفاده جنگلهای اکالیپتوس سریع الرشد از مواد غذائی موجود در خاک، درختانی مورد نظر می باشند که در خاکهای حاصلخیز از نظر رشد موفقتر از سایر خاکها هستند.
9- ارزش میزان مواد غذائی حاصل در بیومس توده های اکالیپتوس سریع الرشد:
اصولاً میزان موا غذائی که در هنگام بهره برداری از یک درختکاری، تولید می شود بستگی دارد به 1) اختلاط مواد غذائی در ترکیبات مختلف بیومس و 2) میزان تولید بیومس (یعنی اینکه آیا نقطه تنه درخت، تنه درخت با پوست و یا کل آن برداشت شده). در چرخه های متوالی مقدار تولید بیومس بستگی دارد. چنانچه ضایعات موجود در کف جنگل بطور مداوم برداشت شود. این عمل باعث حذف مقدار مواد غذائی اندوخته شده در خاک و یا حتی زهکشی عرصه در ذخیره سازی مواد غذایی در خاک نقش دارد بنابراین در ارزیابی تاثیر یک رژیم کاشت اکالیپتوس بر مواد غذایی خاک دراز مدت، لازم است همه این عوامل مورد توجه قرار گیرند.
در مرحله اولیه رشد درختکاری ها، جذب مواد غذایی از خاک و نمرکز مواد غذایی در بیومس نسبت به مراحل بعدی رشد بیشتری می باشد. با رشد و توسعه و افزایش میزان چوب (تنه) میزان تولید بیومس افزایش و جذب مواد غذایی کاهش می یابد. ولی میانگین ترکیبات مواد غذایی در بیومس کاهش می یابد. در توده های اکالیپتوس در حال رشد، توزیع مجدد مواد با جذب کافی مواد غذایی از چوب در هنگام شروع تشکیل درون چوب، همراه می باشد.
طرح شماره 1)- ترکیبات فسفره در دوایر برابر سینه یک درخت تنومند E.pauciflora و سه درخت P.radiata در جنگل Kowen تشکیل درون چوب در اکالیپتوس در حدود 7 سالگی آغاز می شود اما در برخی شرایط این کار ممکن است زودتر صورت گیرد. برخی متخصصان جنگل که در این مورد به تحقیق پرداخته اند معتقدند که 38 تا 51 ماه پس از کاشت، به علت تشکیل درون چوب در E.grandis میزان تجمع فسفر در چوب ساقه، بسرعت پائین می آید.
درختان نمونه ای که ماه پنجاه و یکم در یک عرصه خوب مورد بررسی قرار گرفتند دارای میانگین غلظت 4/6 ppm دردرون چوب بن درخت در مقایسه با 71 تا 121 ppm در درون چوب بودند. این ارقام بیانگر جذب 91 تا 95 درصد فسفر در هنگام تشکیل درون چوب می باشد.
فعالیت اکالیپتوس در جذب مواد غذائی در هنگام تشکیل چوب و همزمان با رشد و توسعه درخت همچنان حفظ می گردد. به عنوان مثال غلظت فسفر در درون چوب، برون چوب و پوست داخلی یک درخت 60 ساله E.pauciflora ، نوار نسبتاً باریکی از فسفر را در برون چوب آشکار می سازد که نشان دهنده تغییر ناگهانی غلظت فسفر می باشد که در مرز درون چوب- برون چوب رخ می دهد. (طرح شماره 1) همچنین می توان درخت بزرگ و کهنسالی را مثال زد که فقط دارای یک پوشش نازک بافت تنفسی فعال بوده و یک بیومس پوبی نسبتاً ساکن را که حداقل میزان مواد غذائی را از جنبش و فعالیت باز می دارد، در بر می گیرد. در مقابل pinus radiate دارای نوار برون چوب عریض تری میباشد و غلظت فسفر در اکثر قسمتهای درون چوب آن، بیشتر می باشد. (طرح شماره1)
از آنجائیکه با افزایش سن درخت، میزان برون چوب تنه درخت در اکالیپتوس در مقایسه با کاج، افزایش می یابد و همچنین چوب جذب مواد غذائی در هنگام تشکیل پوب به مقدار موثری صورت می گیرد در نتیجه مصرف مواد غذایی موجود در خاک برای چوب تولید شده در اکالیپتوس در مقایسه با مقدار چوب تولید شده توسط کاج، می بایست بطور قابل ملاحظه ای کمتر باشد.
مقادیر فسفر در هر واحد وزن چوب (شامل تنه و پوست درخت) در توده های pinus radiate در سال هجدهم (به روش قطع یکسره) و درسال چهلم (بهره برداری نهایی و تنک کردن) و همچنین مقادیر فسفر حاصل از توده های E.delegatensis برای تهیه خمیر کاغذ از یک جنگل تجارتی در سال هجدهم و در سال پنجاه و هفتم برای تهیه گرده بینه های مخصوص کارخانجات چوب بری و لایه (اره کشی)، توسط کرین[16] و ریسون[17] (1980) تعیین شده است. توده کاج رادیاتا ازنظر تولید با کیفیت رویشگاهی درجه 4 و کیفیت توده جنگلی در مقایس 1 تا7 بوده است.
طبق این بررسی توده چهل ساله P.radiata در مقایسه با جنگل پنجاه و هفتاد ساله
E.delegatensis سریعتر تولید تجاری نموده است (جدول شماره 1). همچنین از این توده به ازای هر تن چوب بهره برداری شده 3برابر فسفر نیز بدست آمده است. هرگاه در توده P.radiata میزان چوب تولیدی بیشتری مورد محاسبه قرار می گیرد در چرخه 40 ساله در طول 100 سال در هر هکتار 5/4 برابر فسفر به دست می آید و حال آنکه این میزان برای توده E.delegatensis در دوره های 57 ساله، حاصل می شود. سایر نتایج مربوط به مقادیر فسفر برداشت شده در هر تن چوب درختان قطع شده توده های P.radiata و E.delegatensis در جدول شماره (2) ارائه شده است. براساس این آمار و صرفنظر از میزان تولید چوب تجاری، بار دیگر می توان به مسئله میزان کمتر مصرف مواد غذائی برای تولید چوب در اکالیپتوس و کاهش اساسی مصرف مواد غذایی در طی چرخه های طولانی تر، تاکید نمود. در هر حال در چرخه های کوتاه، میزان مصرف مواد غذایی چوب تولیدی اکالیپتوس ممکن است مشابه گونه های دیگر باشد.
[1]-cape Town
[2] - Sao Paulo
[3] - Nilgiri Hills
[4] - Phora cantha club
[5] - Tho original genetic base
[6] - Rio Claro
[7] - Rio Grande du sul
[8] - Gremado
[9] - Trombini
[10] - Inbreeding: تولید و تناسل در بین هم نژادها
[11] - Mysore hybrid
[12] - به پدیده فوق Cline گفته می شود که عبارت است از مجموعه تغییرات تدریجی مورفولوژیکی یا فیزیولوژیکی در یک گروه یا جانوران در امتداد یک منطقه یا یک محدوده جغرافیائی (م.)
[13] - Homgenous entity
[14] - seedling soed orchards
[15] - grafted seed orchards
[16] - crane
[17] - Raison
فهرست
عنوان | صفحه |
1ـ خلاصه | 1 |
2ـ مقدمه | 3 |
3ـ تاکسونومی ژنتیک اکالیپتوس | 6 |
4ـ مشکلات مربوط به شناسایی اکالیپتوس ها | 7 |
5ـ خواص ژنتیکی جنگل کاری های اکالیپتوس در خارج از استرالیا | 9 |
6ـ تنوعات ژنتیکی در جوامع طبیعی | 13 |
7ـ اصلاح و انتخاب اکالیپتوس ها برای کشت به عنوان گونه خارجی | 15 |
8ـ چگونگی استفاده جنگل های اکالیپتوس از مواد غذایی موجود در خاک | 19 |
9ـ ارزش میزان مواد غذایی حاصل در بیومس توده های اکالیپتوس سریع الرشد | 21 |
10ـ مصرف مواد غذایی در عرصه خوب و عرصه ای که کود داشته باشد | 27 |
11ـ میزان مواد غذایی حاصل از لاشبرگ در سطح عرصه | 30 |
12ـ کاهش غیر مستقیم مواد غذایی | 31 |
13ـ مواد غذایی موجود در خاک | 32 |
14ـ تأثیر اکالیپتوس بر شرایط بیولوژیکی خاک | 34 |
15ـ چگونگی استفاده از خاک توسط اکالیپتوس ها | 41 |
16ـ عوامل مؤثر در استفاده از آب توسط اکالیپتوس ها | 46 |
17ـ میزان مؤثر مصرف آب | 50 |
18ـ بحث استفاده از آب | 52 |
19ـ نتیجه گیری | 57 |
20ـ تشکر و قدردانی | 59 |
پایان نامه اشتغال زنان در نظام حقوقی ایران با توجه به کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان
چکیده
ازآنجا که همواره توجه به موضوعات و پژوهشهای علمی همراه با پدیدهها و نیازهای هر عصر بوده است، امروزه نیز توجه به مسایل زنان و مطالعات پیرامون آنها ونیاز به پژوهش علمی دررابطه با آن به صورت یک امر ضروری ظاهر شده است. موضوعی که تقریباً تا مدتی پیش به دلایل خاص فرهنگی، تاریخی وشاید به خاطر عدم شناخت و اهمیت آن نقش چندانی در مطالعات علوم انسانی نداشته است، اکنون بخشی از کل رشتههای علوم انسانی را به خود اختصاص داده است و از مباحث پر رونق در محافل علمی و اجرایی در سطح ملی و بینالمللی گردیده است.
در این راستا توجه به حقوق زن، به عنوان بخشی از مطالعات زنان به دلیل اهمیت بنیادی که در وضعیت زنان در عرصههای گوناگون دارد، قابل تتبع بیشتری میباشد.از طرفی حقوق زن در مقایسه با سایر نظامهای حقوقی مربوط به افراد، شکل خاص خود را نیز دارد و آن به دلیل تنوع جنبههای حقوقی مربوط به آن است. به طوری که درمیان کلیه شاخههای علم حقوق برای خود جایگاه ویژهای دارد؛ زیرا زنان علاوه بر اینکه نیمی از جمعیت هر جامعه را تشکیل میدهند، طیف وسیعی از اقشار گوناگون جامعه را نیز در بر میگیرند.بدین ترتیب حقوق زن ضمن اینکه از جنبه حقوق بینالملل و حقوق داخلی قابل بررسی است، به طور مستقیم و غیرمستقیم با تمام زمینههای حقوقی و به عبارتی با کل علم حقوق در ارتباط است.
در تعریف حقوق زن میتوان گفت در سطح کلی، جزیی از حقوق بشر است که به عنوان حقوق اساسی و غیرقابل انتقالی تلقی شده که برای زندگی زن به عنوان یک انسان ضروری است و به صورت جزیی تر، حقوق زن عبارت است از آن حقوقی که برای زندگی انسانی زن به واسطه زن بودن؛ یعنی جنسیت اوضرورت دارد.بنابراین ضمن اینکه عنصر اساسی مفهوم حقوق زن، تساوی با مردان و رفع تبعیض نسبت به زنان به سبب جنسیت آنها است،از طرف دیگر عنصری وجود دارد که بدون آن با اجرای عنصر اول به مقصود اصلی نخواهیم رسید وآن تدابیر حمایتی است که باعث ایجاد شرایط لازم جهت تساوی زن و مرد میگردد.
مبنای اصلی برابری زن و مرد به عنوان یکی از مصادیق حقوق بشر به حقوق طبیعی بر میگردد، حقوقی که به صرف انسانبودن برای انسان حاصل میشود و اراده انسانی در ایجاد آن دخالتی ندارد و قواعد آن ثابت و غیرقابل تغییر میباشد؛ بدین معنا که اگر صاحب حق بودن برخاسته از ذات انسان ولازم و ملزوم انسانیت اوست، پس نابرابریهای فیزیکی واختلافات مبتنی بر نژاد،زبان، جنس، آداب و سنن، محیط زندگی و غیره نمیتوانند درحقوق انسانی وی موثر افتد.
در سالهای اخیر، طرفداران حقوق زن در جهت برابری و رفع تبعیض نسبت به زنان تلاشهای بسیاری نمودهاند، لکن علی رغم موفقیتهای نسبی، زنان در جهت رسیدن به تساوی حقوق انسانی با مردان راه طولانی در پیش دارند زیرا هنوز تبعیضات زیادی بین زنان ومردان به چشم میخورد که یکی ازآنها تبعیض در زمینه حق اشتغال وداشتن کار میباشد.
«حق اشتغال»، یکی از حقوق بنیادین انسانها است که جزء حقوق فطری محسوب میگردد. این حق، مقولهای با اهمیت بسیار است که در به ثمر نشستن نیازهای مادی و غیرمادی نقش اساسی دارد؛ زیرا کار علاوه بر اینکه یک نیاز معنوی میباشد راهی برای وصول به نیازهای ضروری است. نیازهای هر انسانی از خواستههای جسمانی، روانی واجتماعی وی سرچشمه میگیرد و بسیاری از آنها باید از طریق کار واشتغال برطرف شود. این حق اگر چه حقی متعلق به همه افراد بشر است لکن برای بهرهگیری ازآن زنان نسبت به مردان با مشکلات و معضلات بسیاری مواجه هستند.
«اسناد بینالمللی حقوق بشر» اعم از اسناد عام و اسناد ویژه طرفدار حقوق زنان،سعی در رفع نابرابریها و تبعیضات شغلی زنان داشته و در تغییر بنیانهای اجتماعی و قانونی تلاش نمودهاند. کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان([1]) (مصوب 1979م.) مجموعه منسجمی از همه استانداردهای حقوق زنان و یکی ازدستاوردهای مهم جامعه بین المللی است که به بررسی ابعاد مختلف حقوق شغلی زنان می پردازد.
این کنوانسیون نظری بر ایدههای فمینیستی نداشته و درواقع، به موقعیت واقعی زنان در جوامع میپردازد و سعی در جهت رفع قوانین غیرمساعد وتبعیضآمیز علیه زنان، ازطریق تشویق کشورها به همراهی و الحاق به این کنوانسیون نموده است. آنچه در نهایت به ذهن خطور میکند، این است که تلاشهای رفع تبعیض از زنان از جنبشهای طرفدار زن گرفته تا اسناد حقوقی و اعلامیههای جهانی حامی حقوق بشر، همه در پی یافتن راهی برای غلبه بر نابرابریها بوده و هستند، اما چرا با وجود همه این حمایتهای جهانی، باز هم زنان قادر به رهایی از قفس آهنین چنین وضعیتی برای نیل به حقوق حقه خود نیستند؟([2])
آنچه موجب شده ایران به کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان نپیوندد، تصور برخی از علمای دینی در خصوص این سند بین المللی میباشد، این گروه هر گونه تغییر وتحول در مقررات فقهی نظیر قضاوت را غیرممکن و تحریف در قوانین اسلامی میدانند. با تغییر در چنین دیدگاههایی میتوان به ارتقاء حقوق زنان با موازین حقوق بشر امیدوار بود که در اینجا فقه پویا باید مساعی خود را در جهت اصلاح قوانین به کار اندازد.
پیشنهاد موضوع تحقیق با عنوان «اشتغال زنان در نظام حقوقی ایران با توجه به کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان»، بهانهای بود تا شاید بتوان با بررسی و بحث بیشتر، موضوع نابرابری حقوق شغلی زنان در ایران را به چالش کشانده و همگام با کشورهایی که رفع تبعیض نسبت به زنان را پذیرفتهاند، اقدام به ایجاد مکانیسم ویژه جهت استقرار برابری نمود.
موضوع طرح پژوهشی با اهداف بنیادی زیر پیگیری شده است:
1- بررسی اشتغال زنان در نظام حقوقی ایران
2- بررسی اشتغال زنان در کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان
3- تبیین موانع و تنگناهای موجود درقوانین ایران در خصوص احقاق حقوق زنان
در زمینه اشتغال
بنابراین با در نظر گرفتن اهداف فوق، سوال اصلی که نسبت به موضوع پژوهشی مطرح میگردد این است که:
- آیا قوانین موضوعه ایران در زمینه حقوق شغلی زنان، در تطبیق با کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان، دارای موانع و محدودیتهایی میباشد یا خیر؟
طبعاً علاوه بر سئوال اصلی، سئوالهای فرعی دیگری نیز به ذهن خطور میکند که پاسخگویی بدانها لازم میباشد. برخی از آنها به قرار زیر است:
- در جمهوری اسلامی ایران چه حقوقی درمورد اشتغال زنان در نظر گرفته شده است؟
- دیدگاه اسلام درباره اشتغال زنان در جامعه چیست و فقه باید به چه ویژگی متصف گردد تا زنان را به حقوق شغلی خود برساند؟
- کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان چه حقوقی را در مورد اشتغال زنان درنظر گرفته است؟
- وجوه اشتراک یا افتراق مقررات ایران و کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان در زمینه حقوق شغلی آنان چیست؟
- آیا وضعیت حقوقی اشتغال زنان در ایران به موازات چارچوبهای بینالمللی پیش میرود؟
آنچه مسلم است برای مطالعه بهتر موضوع پژوهشی و دستیابی به پاسخ سوالات مطروحه، به بررسی معیارها و استانداردهای حقوق شغلی زنان در سایر اسناد بینالمللی نیز میپردازیم چرا که تنها اصول مندرج در این اسناد را میتوان به عنوان معیار مفیدی در جهت ارزیابی وضعیت اشتغال زنان در ایران تلقی کرد.
بنابراین با پیجویی این فرضیه موضوع را دنبال میکنیم که :وضعیت اشتغال زنان ایرانی در تطبیق با کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان دارای نواقص و کاستیهایی میباشد.
درآزمون این فرضیه، به این نتیجه میرسیم که میزان مشارکت زنان در فعالیتهای اجتماعی وسیاسی که یکی از شاخصهای توسعه یافتگی جوامع محسوب میشود در کشورما با استانداردهای جهانی فاصله قابل توجهی دارد.پایین بودن نرخ مشارکت زنان ایرانی دربازار کار، ناشی از موانع و محدودیتهای حقوقی وبیشتر ازآن، موانع و محدودیتهای غیرحقوقی است. براین اساس، بر دولت واجب است با اتخاذ تدابیری برای رفع این موانع، به تعهد وتکلیفی که برطبق حقوق داخلی و اسناد بین المللی بر عهده دارد عمل نماید.
این پژوهش به روش کتابخانهای بوده و از منابع اینترنتی، قوانین و مقررات داخلی، اسناد ومعاهدات بینالمللی به خصوص کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان،به عنوان مهمترین ابزار کار تحقیق استفاده شده است.
در رابطه با محدودیتها و موانع تحقیق، باید از محدودیت در دسترسی به منابع آماری جدید و کمبود منابع منسجم در رابطه با موضوع ونداشتن کتابخانه مجهز در دانشگاه و عدم همکاری کتابخانههای معتبر نام برد.
تنظیم مطالب تحقیق، در سه بخش صورت گرفته است و هر بخش، مشتمل بر دو فصل میباشد. در بخش اول به بررسی اشتغال زنان از دیدگاههای مختلف پرداخته شده است، چنانکه در فصل اول، وضعیت اشتغال زنان از دیدگاه اجتماعی و اقتصادی و در فصل دوم اشتغال زنان از دیدگاه اسلام و اسناد بینالمللی مورد بحث واقع شده است.
بخش دوم، تحت عنوان بررسی اصول مرتبط با حق اشتغال زنان در کنوانسیون (CEDAW) و قوانین موضوعه ایران در دو فصل نگارش یافته است. در فصل اول به بررسی اصول عمومی و در فصل دوم به بررسی اصول اختصاصی مرتبط با حق اشتغال زنان پرداخته شده است.
در بخش سوم، به بررسی اشتغال زنان در مناصب مهم دولتی و سیاسی پرداخته شده است، چنانکه در فصل اول، اشتغال زنان در مناصب مهم دولتی و سیاسی در کنوانسیون (CEDAW) و در فصل دوم، اشتغال زنان درمناصب مهم دولتی وسیاسی در قوانین موضوعه ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و در پایان از مطالب ارائه شده نتیجه گیری شده است.
امید است بتوانیم در جهت ارتقاء وضعیت شغلی زنان و احقاق نیمی از جمعیت فعال کشور که در همه عرصههای اجتماعی، اقتصادی،سیاسی و غیره ظرفیت، قابلیت وشایستگی خود را به اثبات رسانیدهاند، گامی هر چند کوتاه برداریم.
[1] . Convention on the Elimination of all Forms of Discrimination Against women (CEDAW)
[2] . Fredman, Sandra, Woman and the law, Clarendon Press. OXFORD,1997, P.2
بخش اول – بررسی اشتغال زنان از دیدگاههای مختلف
فصل اول – اشتغال زنان از دیدگاه اجتماعی و اقتصادی
بند اول- اشتغال زنان در دنیا .......................................................................................... 14
الف – میزان اشتغال زنان در دنیا ........................................................................ 14
ب- اشتغال زنان دنیا در بخشهای مختلف ......................................................... 19
بند دوم- اشتغال زنان درایران ........................................................................................ 23
الف – میزان اشتغال زنان در ایران....................................................................... 23
ب- اشتغال زنان ایران دربخشهای مختلف ........................................................ 26
گفتار دوم – موانع اشتغال زنان ................................................................................................. 30
بند اول- موانع اجتماعی ................................................................................................... 31
الف- طرز فکر وباورهای اجتماعی....................................................................... 31
ب – سنتها وآداب و رسوم اجتماعی................................................................... 32
ج – ازدواج ومسئولیتهای خانوادگی ................................................................... 34
د- عدم تمایل کارفرمایان نسبت به استخدام زنان................................................ 35
بند دوم- موانع فرهنگی ................................................................................................... 36
الف – موانع آموزشی ........................................................................................... 36
ب – ضعف خودباوری و اتکاء به نفس از سوی زنان ......................................... 38
ج – عدم تمایل مردان به کار زنان در محیط های مختلط .................................... 39
بند سوم- موانع اقتصادی ................................................................................................ 40
الف – رکود اقتصادی ........................................................................................... 40
ب – شغل محسوب نکردن برخی از فعالیتهای زنان........................................... 40
ج – اختلاف دستمزد ............................................................................................. 41
فصل دوم – اشتغال زنان از دیدگاه اسلام واسناد بین المللی
بند اول- کار در اسلام ..................................................................................................... 44
الف – کار درآیات قرآن کریم ............................................................................... 44
ب- کار در سنت وروایات .................................................................................... 46
ج – کار از دیدگاه فقهی......................................................................................... 48
بند دوم – موضع اسلام در خصوص وضعیت شغلی زنان ............................................. 49
الف – اشتغال زنان درقرآن .................................................................................. 49
ب – اشتغال زنان در سنت وروایات...................................................................... 51
ج – اشتغال زنان در فقه ....................................................................................... 54
1- ضرورت ملاحظه مقتضیات زمان ومکان در استنباط مقررات اسلامی .. 56
2- عقل،مبنای استنباط منابع فقهی ................................................................. 58
گفتار دوم – اشتغال زنان در اسناد بین المللی ......................................................................... 59
بند اول – مقاوله نامه های سازمان بین المللی کار ........................................................... 60
الف – مقاوله نامه شماره «111»........................................................................... 61
ب- مقاوله نامه شماره «100»............................................................................... 62
ج – مقاوله نامه های شماره «142» و «122»........................................................ 62
د- مقاوله نامه شماره «103»................................................................................ 63
بند دوم – اسناد بین المللی حقوق بشر ............................................................................. 65
الف – منشور سازمان ملل متحد........................................................................... 65
ب – اعلامیه های حقوق بشر ................................................................................ 65
1- اعلامیه جهانی حقوق بشر ........................................................................ 65
2- اعلامیه اسلامی حقوق بشر ...................................................................... 66
ج – میثاق های بین المللی حقوق بشر.................................................................... 67
1- میثاق بین المللی حقوق مدنی وسیاسی ..................................................... 67
2- میثاق بین المللی حقوق اقتصادی- اجتماعی- فرهنگی............................... 67
د- کنوانسیون های بین المللی حقوق بشر ........................................................... 68
1- کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان ............................................. 68
2- کنوانسیون حقوق سیاسی زنان ................................................................ 70
بخش دوم – بررسی اصول مرتبط با حق اشتغال زنان در کنوانسیون (CEDAW)
و قوانین موضوعه ایران
فصل اول – بررسی اصول عمومی مرتبط با حق اشتغال زنان
گفتار اول – حق اشتغال به عنوان یک حق لاینفک حقوق انسانی............................................... 73
بند اول – حق اشتغال در کنوانسیون (CEDAW) ................................................................. 73
الف – رفع تبعیض و تساوی زن و مرد از دیدگاه کنوانسیون ............................. 73
ب- مفهوم حق اشتغال از دیدگاه کنوانسیون ....................................................... 77
بند دوم-حق اشتغال در قانون اساسی ایران.................................................................... 78
الف – بررسی حقوق زن از منظر برخی اصول قانون اساسی ............................ 78
1- رعایت کرامت انسانی و عدالت فردی واجتماعی در مورد زنان............... 78
2- تساوی حقوق زن ومرد درقانون اساسی ................................................ 80
ب- بررسی حق اشتغال زنان از دید اصولی از قانون اساسی............................. 81
گفتار دوم – حق برخورداری از فرصتهای شغلی یکسان ....................................................... 82
بند اول – حق برخورداری ازفرصتهای شغلی یکسان درکنوانسیون (CEDAW).............. 82
بند دوم- حق برخورداری از فرصتهای شغلی یکسان در قوانین موضوعه ایران ........ 83
الف – اصل برابری ورود به خدمت عمومی طبق قانون استخدام کشوری........... 84
ب – ایجاد فرصتهای یکسان برای اشتغال زنان ................................................ 85
گفتار سوم – حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل............................................................................ 87
بند اول- حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل در کنوانسیون (CEDAW).................................. 87
بند دوم- حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل در قوانین موضوعه ایران ............................. 89
بند سوم - محدودیتهای موجود بر آزادی انتخاب شغل زنان ...................................... 90
الف – محدودیتهای عمومی ................................................................................ 90
1- عدم مخالفت با اسلام ............................................................................... 90
2- عدم مخالفت با مصالح عمومی ................................................................. 90
ب- محدودیتهای اختصاصی............................................................................... 91
1- اشتغال به کارهای زیان آور،خطرناک، سخت وحمل بار بیش از حد ..... 91
2- اشتغال به شغل منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات زن ........................... 92
گفتار چهارم – حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام وامنیت شغلی ......................................... 96
بند اول- حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام ................................................................ 96
الف – حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام در کنوانسیون (CEDAW) ................... 96
ب- حق برخورداری برابر از ارتقاءمقام در قوانین موضوعه ایران................... 97
بند دوم – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی.............................................................. 100
الف – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی در کنوانسیون (CEDAW) ................ 100
ب – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی در قوانین موضوعه ایران............... 101
گفتار پنجم –حق دریافت مزد مساوی و برخورداری از تامین اجتماعی................................... 103
بند اول – حق دریافت مزد مساوی در مقابل کارمساوی ................................................. 103
الف – حق دریافت مزد مساوی در مقابل کار مساوی در کنوانسیون (CEDAW)... 103
ب – حق دریافت مزد مساوی در مقابل کارمساوی درقوانین موضوعه ایران..... 105
بند دوم – حق برخورداری از تامین اجتماعی برابر ......................................................... 107
الف – حق برخورداری از تامین اجتماعی برابر در کنوانسیون (CEDAW) ............ 108
ب- حق برخورداری از تامین اجتماعی برابردرقوانین موضوعه ایران................ 109
فصل دوم – بررسی اصول اختصاصی مرتبط با حق اشتغال زنان
گفتار اول – ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان ........................................... 117
بنداول- ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان در کنوانسیون (CEDAW).... 117
بند دوم- ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان در قوانین موضوعه ایران 119
گفتار دوم – استفاده از مرخصی وبرخورداری از حقوق ومزایای دوران بارداری و زایمان . 120
بند اول – استفاده از مرخصی وبرخورداری از حقوق ومزایای دوران بارداری و
زایمان در کنوانسیون (CEDAW)......................................................................................... 120
بند دوم – استفاده از مرخصی و برخورداری از حقوق و مزایای دوران بارداری و
زایمان در قوانین موضوعه ایران ................................................................................... 124
گفتار سوم – ارائه خدمات حمایتی به والدین ............................................................................ 134
بند اول –ارائه خدمات حمایتی به والدین در کنوانسیون (CEDAW)..................................... 134
بند دوم – ارائه خدمات حمایتی به والدین در قوانین موضوعه ایران............................... 139
بند اول- برخورداری از حمایت درزمان بارداری در کنوانسیون (CEDAW)..................... 143
بند دوم – برخورداری از حمایت درزمان بارداری در قوانین موضوعه ایران................ 145
بخش سوم – بررسی اشتغال زنان در مناصب مهم دولتی و سیاسی
در کنوانسیون (CEDAW) وقوانین موضوعه ایران
فصل اول- بررسی اشتغال زنان درمناصب مهم دولتی وسیاسی در کنوانسیون (CEDAW)........ 150
گفتار اول – برابری زن و مرد به تصدی مشاغل مهم دولتی وسیاسی در کنوانسیون(CEDAW)................ 151
بند اول- برابری زن به تصدی مشاغل مهم دولتی و سیاسی در سطح ملی .................... 151
بند دوم – برابری زن ومرد به تصدی مشاغل مهم دولتی و سیاسی در سطح بین المللی 160
الف – توصیه کلی شماره 8................................................................................... 161
ب –توصیه کلی شماره 10..................................................................................... 164
گفتار دوم – اتخاذ تدابیری خاص درجهت گسترش حضور زنان در مناصب مهم دولتی و سیاسی .......... 165
بند دوم- اتخاذ تدابیری خاص در سند کنفرانس جهانی زن- پکن.................................... 167
فصل دوم- بررسی اشتغال زنان درمناصب مهم دولتی وسیاسی در قوانین موضوعه ایران
گفتار اول – جایگاه زنان در نهاد رهبری .................................................................................... 178
بند اول – رهبری ............................................................................................................... 178
بند دوم- شورای رهبری ................................................................................................. 179
بندسوم – مجلس خبرگان................................................................................................... 182
گفتار دوم – جایگاه زنان در قوای سه گانه(مجریه، مقننه،قضائیه) .......................................... 184
بند اول-قوه مجریه............................................................................................................ 184
الف – ریاست جمهوری......................................................................................... 184
ب – وزارت ........................................................................................................... 189
بند دوم- قوه مقننه ........................................................................................................... 190
الف- مجلس شورای اسلامی ............................................................................... 190
ب- شورای نگهبان ............................................................................................... 191
بند سوم – قوه قضائیه ...................................................................................................... 195
الف- قضاوت ....................................................................................................... 195
ب – ریاست قوه قضائیه ....................................................................................... 202
گفتار سوم – جایگاه زنان در نیروهای مسلح ........................................................................... 204
بند اول- ارتش................................................................................................................... 206
بند دوم – نیروی انتظامی .................................................................................................. 207
بند سوم- سپاه پاسداران ................................................................................................. 209
جدول شماره 1:
نرخ مشارکت نیروی کاربه تفکیک جنس در کشورهای مختلف جهان طی سالهای 98-1989... 16
جدول شماره 2:
میزان فعالیت زنان (نرخ مشارکت) در مقاطع ده ساله در ایران................................................... 24
جدول شماره 3:
توزیع نسبی جمعیت فعال برحسب مناطق به تفکیک جنس طی سالهای 75-1355...................... 26
جدول شماره 4:
توزیع نسبی جمعیت شاغـــــل دربخشهای عمده فعالیت برحسب مناطـــــق به تفکـــیک جـــنس
طی سالهای75-1355.................................................................................................................. 28
جدول شماره 5:
توزیـــع مستخدمان کـشوری دروزارتخـــانه ها ومــــوسسات مشمول وغیـــــرمشمول قــانون
استخدام کشوری برحسب جنس درسالهای 1365 و1374 ....................................................... 29
پایان نامه بررسی پتانسیل ریزازدیادی و باززایی در تعدادی از ارقام زراعی و گونه های یکساله یونجه
مقدمه
یونجه (Medicago sativa L.) یکی از مهمترین گیاهان علوفهای برای تغذیه دام میباشد که با وسعت کشت جهانی بیش از 40 میلیون هکتار، زراعت آن امروزه بسیار توسعه یافته است (زانگ و همکاران 2010). همزیستی یونجه با باکتریهای ریزوبیوم همزیست و در نتیجه تثبیت نیتروژن، حفظ ساختار مناسب خاک و اثرات بالقوه این گیاه در مدیریت آفات به عنوان مهمترین گیاه تناوبی، اهمیت آن را در کشاورزی پایدار افزایش داده است (قوامی و همکاران، 1377(. یونجه اتوتتراپلوئید (2n = 4X = 32) و دگرگشن بوده و تنوع ژنتیکی زیادی بین ارقام مختلف آن دیده میشود. و به دلیل ظرفیت باززایی خوب درون شیشهای آن برای یک مدت زمان طولانی از اهداف مطالعات ﮊنتیکی و زیست شناسی سلولی- مولکولی بوده است (اینچوا و همکاران، 2005و شائو و همکاران، 2000). جنس Medicago ترکیبی از گونههای چندساله و یکساله میباشد. یونجههای یکساله در بیش از 250 منطقه جغرافیایی ایران پراکنده هستند که استان آذربایجان غربی یکی از نواحی رویشی آنها است (حیدری شریف آباد و همکاران، 1379). به طور کلی، اگر ژنوتیپهای یونجه مورد بررسی قرار گیرند، امکان یافتن یک ژنوتیپ با قابلیت باززایی خوب در ژرم پلاسم یونجه وجود دارد (اینچوا و همکاران،2005). افزایش کیفیت و میزان تولید و مقاومت در برابر بیماریها جزء اهداف اصلی برای اصلاح یونجه (.Medicago sativa L) میباشد، اما بیشتر دستاوردها در گذشته با استفاده از روشهای کلاسیک اصلاحی به دست آمدهاند ، نه از تکنیکهای مهندسی و این به علت عدم وجود پروتوکل باززایی مؤفق برای طیف وسیعی از ژنوتیپ های یونجه میباشد (لی و همکاران،2009). این گیاه دارای سابقه تاریخی طولانی بوده و قدمت آن به ابتدای تاریخ تمدن میرسد (قوامی و همکاران، 1377). احتمالا منشا آن ناحیهی کائوکاسوس (Caucasus) یعنی شمال شرقی ترکیه، ارمنستان و شمال غربی ایران میباشد (میکاد و همکاران، 1988). سازگاری یونجه به دامنهی وسیعی از شرایط آب و هوایی سبب شده است که این گیاه در بیش از 40 میلیون هکتار از اراضی دنیا کشت شود (زانگ و همکاران، 2010)، که در این میان آمریکا بیشترین سطح زیر کشت را دارا میباشد، بطوریکه آمریکا، اروپای شرقی و آرژانتین به تنهایی %70 مناطق سطح زیر کشت یونجه را به خود اختصاص میدهند (ورونسی و همکاران، 2010). در ایران نیز که از خاستگاههای اولیه یونجه بشمار میرود، این گیاه در 600 هزار هکتار از اراضی کشور کشت میشود که از این سطح زیر کشت حدود 3/4 میلیون تن علوفه خشک عاید کشاورزان میشود (آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی، 1388). جنس Medicago به شاخة گیاهان گلدار[1]، زیرشاخة نهاندانگان[2]، ردة دولپهایها[3]، راستة روزالس[4] و تیرة پاپیلوناسهآ[5] متعلق است که شامل گونههایی است که از لحاظ ویژگیهای مورفولوژیکی بسیار متنوع میباشند و حدود دو سوم این گونهها یکساله و بقیه چندساله هستند (لسینز و لسینز، 1979 و ورونسی و همکاران 2010).
1-1- تاریخچه و خصوصیات گیاه شناسی یونجه
یونجة زراعی (Medicago Sativa L.) که ملکه گیاهان علوفهای نیز نامیده میشود در بخش وسیعی از اروپا و آمریکا به عنوان مهمترین علوفة لگومی شناخته شده است. این گیاه اغلب جهت مصرف به صورت علوفة خشک، علوفة دِهیدراته، حبههای علوفهای، علوفة تازه، کود سبز و گهگاهی چراگاه کشت میشود (ورونسی و همکاران2010). بقایای یونجه مواد آلی خاک را افزایش میدهد و سیستم ریشهای آن مواد غذایی موجود در اعماق خاک را در بین لایههای خاک به حرکت درآورده و سبب بهبود ساختار خاک، نفوذپذیری نسبت به آب و ظرفیت نگهداری آب میشود. کشت یونجه به مقدار کمی به علفکش و آفتکش نیاز دارد و به دلیل همزیستی باکتریهای تثبیت کنندة نیتروژن (Sinorhizobium meliloti) با ریشه آن به کود نیتروژنه نیازی ندارد، که این ویژگیها با ملاحظات ملی و بینالمللی فعالیتهای کشاورزی در ارتباط با محیط زیست سازگار میباشد. همچنین مزارع یونجه جهت غنیسازی تنوع زیستی بسیار مطلوب میباشند (ورونسی و همکاران، 2010). این گیاه دارای پروتئین زیادی بوده و حاوی اکثر اسیدهای آمینه، ویتامینها و هیدراتهای کربن میباشد و میزان فیبرعلوفه آن نیز کم میباشد (زانگ و همکاران 2010 و مونتیرو و همکاران، 2003).
جنس Medicago دارای اشکال دیپلوئید و تتراپلوئید M. sativa spp. Sativa،M.Sativa spp. Falcata و M. Sativa spp. Glutinosa میباشد، که این گونهها به آسانی به اهم تلاقی یافته و دارای کاریوتیپ مشابهی میباشند. یکی از موانع عمده در تبادل ژن بین آنها سطح پلوئیدی است که این عامل میتواند با تولید گامتهای کاهش نیافته مرتفع گردد (مک کوی و بینگهام، 1988). اشکال دیپلوئید و گل ارغوانی M. Sativa، M. Sativa spp. Coerulea نامیده میشوند در حالی که اشکال تتراپلوئید و گل ارغوانی M. Sativa، M. Sativa spp. Sativa نامیده میشوند که یونجههای زراعی چندساله معمولاً در این گروه قرار میگیرند. در مقابل فرمهای بالا، M. Sativa spp. Falcate دارای گلهای زرد رنگ بوده و اشکال دیپلوئید را شامل میشود که دارای 4 گونه چندساله تتراپلوئید و دو گونه چندساله هگزاپلوئید میباشد (ورنوسی و همکاران، 2010). در حدود 3/1 جنس Medicao را گونههای یکساله تشکیل میدهند که اکثرا دیپلوئید و خودگشن هستند و از بعضی جهات مانند رشد سریعتر، کیفیت علوفه ای و مقدار پروتئین خام نسبت گونههای چندساله برتریت نشان میدهند (زو و همکاران،1996). یونجههای یکساله (Medic) ممکن است به عنوان یک منبع مفید برای ژنهای دخیل در صفات زراعی مهم مانند مقاومت به تنشهای زنده و غیر زنده باشند (اینچوا و همکاران، 1999).
1-1-3- انواع یونجه زراعی داخلی
یونجه همدانی: در برابر سرما مقاوم بوده و ارتفاع آن بیش از سایر ارقام سردسیری و نیمه گرمسیری است. به طوری که ارتفاع ساقه به ۸۰ تا ۹۰ سانتی متر میرسد. برگهای آن کوچکتر و نازکتر و باریکتر از سایر ارقام است. این رقم در ارتفاعات زیاد به خوبی رشد میکند. دانههای آن کوچک و در حدود یک تا ۱/۲ میلی متر است. یونجه همدانی رنگ بنفش دارد و برای کشت در مناطق سرد و مرتفع مناسب است.
قره یونجه: مرکز عمل آوری آن آذربایجان است. در برابر سرما مقاوم است و برای کشت به صورت یونجه یکساله و حتی دیم در مناطق سرد به خصوص آذربایجان مناسب است.
1-2- اهمیت کشت بافت
کشت بافت تکنیکی است که امکان تولید گیاه در محیط درون شیشهای را فراهم میکند. اساس این تکنیک توتی پوتانسی است که بیان میکند هر سلول گیاهی دارای کلیه اطلاعات ژنتیکی لازم برای تبدیل شدن به یک گیاه کامل است. بنابراین کشت سلول، بافت یا اندام این امکان را فراهم میکند که با کشت یکی از اجزای فوق سایر قسمتهای گیاه تشکیل شود. کشت بافت دارای اهداف متعددی است که از جمله مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1- پی بردن به نیازهای تغذیهای سلول و توانایی سلول
2- ریزازدیادی یا تکثیر سریع در فضای محدود
3- فراهم آوردن دست ورزی ژن یا مهندسی ژنتیک
4- تولید گیاهان هاپلوئید
5- به نژادی و تهیه نژادهای مقاوم به شوری وخشکی
6- رفع مشکلات مربوط به رویش سخت بذرها
7- کشت پروتو پلاست و هیبریداسیون سوماتیکی
8- کوتاه کردن مراحل چرخه زندگی گیاه وتسریع گلدهی
9- طولانی کردن مرحله رویشی در گیاهانی که قسمتهای رویشی آنها مصرف میشود(مانند یونجه)
10- تولید گیاهان عاری از ویروس
11- حفظ ونگهداری ذخایر ژنتیکی
12- تولید متابولیتهای ثانویه
13- گلدهی در محیط درون شیشهای
14- رفع مشکلات خودناسازگاری
از مشکلات کشت بافت میتوان به انواع آلودگیهای باکتریایی وقارچی اشاره کرد که در برخی از موارد کار را با شکست مواجه میسازد. همچنین کشت بافت نیاز به تجربه دارد وگیاهان رشد کرده در محیط درون شیشهای به شرایط رطوبت بالا عادت کردهاند، بنابراین باید مرحله سازگاری را سپری کرده وسپس به خاک منتقل شوند (حسندخت و همکاران،1385).
1-3- کشت بافت گیاهی
ایجاد انگیزه برای بکارگیری تکنیکهای کشت بافت گیاهی در تکثیر و اصلاح گونههای گیاهی از کار اولیه مورل (1960) روی تکثیر ارکیده در محیط کشت جدید با غلظت بالایی از نمکهای معدنی توسط موراشیگ و اسکوگ (1962) ناشی شد. از آن به بعد، این تکنولوژی به صورت قابل توجهی رشد یافت وامروزه یک نقش کلیدی در تکثیر ، اصلاح و مهندسی ژنتیک گیاهی ایفا میکند.کشت بافت گیاهی بر پایه سه قابلیت گیاهی استوار است: 1 ـ توانمندی[6]که توان یا ظرفیت توارثی یک سلول گیاهی برای نمو به یک گیاه کامل با القای تحریک مناسب است. توانمندی بر این مطلب دلالت میکند که هر سلول واجد تمام اطلاعات لازم برای رشد و تکثیر میباشد. گر چه از لحاظ نظری همه سلولهای گیاهی توانمند هستند، با این حال سلولهای مریستمی بیشترین توان بیان این ویژگی را دارند. 2ـ تمایز زدایی[7]، که توان سلولهای بالغ برای بازگشت به شرایط مریستمی است و بعد از آن سلولها با بازتمایزی[8] اندامهای جدیدی را سازماندهی میکنند. 3ـ شایستگی[9]، که توانایی ذاتی یک سلول یا بافت گیاهی را برای نمو در یک مسیر مشخص بیان میکند. برای مثال، سلولهای با شایستگی رویانی توانایی تبدیل شدن به رویانهای کاملاً فعال را دارند. در مقابل این اصطلاح، واژه ناشایستگی یا ناتوانی ریخت زایی بیان میشود.
[1]. Spermatophyta
[2].Angiospermae
[3].Dicotyledon
[4]. Rosales
[5]. Papilionaceae
[6]-Totipotency
[7]- Dedifferentiation
[8]- Redifferentiation
[9]- Competency
[10]= Seedling
[11]= Shoot tip
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات
مقدمه .......................................................................................................................................................................................................................................... 2
1-1- تاریخچه و خصوصیات گیاه شناسی یونجه................................................................................................................................................................3
1-1-1- اهمیت و گیاهشناسی یونجه....................................................................................................................................................................................3
1-1-2- ژنتیک و گروههای مختلف یونجه...........................................................................................................................................................................3
1-1-3- انواع یونجه زراعی داخلی .......................................................................................................................................................................................4
1-2- اهمیت کشت بافت..........................................................................................................................................................................................................4
1-3- کشت بافت گیاهی .........................................................................................................................................................................................................5
1- 4- تاریخچه کشت بافت یونجه..........................................................................................................................................................................................7
فصل دوم: بررسی ادبیات موضوع و سابقه تحقیق
2-1- باززایی درون شیشهای................................................................................................................................................................................................ 10
2-1-1- باززایی مستقیم در یونجه.......................................................................................................................................................................................10
2-1-2- باززایی غیرمستقیم در یونجه................................................................................................................................................................................13
فصل سوم: روش تحقیق
3-1- رقم مورداستفاده...........................................................................................................................................................................................................24
3-2- محیط کشت، ترکیبات و آماده سازی آن................................................................................................................................................................24
3-2-1- محلولهای ذخیره مواد معدنی برای تهیه محیط کشتSH .......................................................................................................................34
3-2-2- محلول های ذخیره مواد تنظیم کننده رشد....................................................................................................................................................25
3-3- شرایط کشت، ضد عفونی بذر و کشت ریزنمونهها..................................................................................................................................................26
3-3-1- باززایی مستقیم از گره ساقه.................................................................................................................................................................................26
3-3-2- سازگاری گیاهچهها..................................................................................................................................................................................................28
3-4- باززایی غیرمستقیم ..................................................................................................................................................................................................... 28
3- 5- روش و ابزار گردآوری اطلاعات..................................................................................................................................................................................30
3-6- روش آماری و تجزیه دادهها.........................................................................................................................................................................................30
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات
4-1- القاء جوانه و باززایی .....................................................................................................................................................................................................32
4-1-1- القاء جوانه در محیط کشت SIM I......................................................................................................................................................................32
4-1-2- باززایی شاخساره در محیط کشت SIM I...........................................................................................................................................................35
4-1-3- القاء جوانه در محیط کشت SIM II....................................................................................................................................................................37
4-1-4- باززایی شاخساره در محیط کشتSIM II ........................................................................................................................................................40
4-1-5- اثر ژنوتیپهای مختلف یونجه چندساله و یکساله در القاء جوانه و باززایی شاخساره در محیط کشت SIM I....................................43
4-1-5-1- اثر ژنوتیپهای مختلف یونجههای چندساله در القاء جوانه در محیط کشت SIM I...........................................................................43
4-1-5-2- اثر ژنوتیپهای مختلف یونجههای یکساله در القاء جوانه در محیط کشت SIM I..............................................................................43
4-1-5-3- اثر ژنوتیپهای مختلف یونجه چندساله در باززایی شاخساره در محیط کشت SIM I.......................................................................44
4-1-5-4- اثر ژنوتیپهای مختلف یونجه یکساله در باززایی شاخساره در محیط کشت SIM I..........................................................................45
4-1-6- اثر ژنوتیپهای مختلف یونجه چندساله و یکساله در القاء جوانه و باززایی شاخساره در محیط کشتSIM II....................................45
4-1-6-1- اثر ژنوتیپهای مختلف یونجه چندساله در القاء جوانه در محیط کشت SIM II..................................................................................45
4-1-6-2- اثر ژنوتیپهای مختلف یونجه یکساله در القاء جوانه در محیط کشت SIM II.....................................................................................46
4-1-6-3- اثر ژنوتیپهای مختلف یونجه چندساله در باززایی شاخساره در محیط کشت SIM II.....................................................................47
4-1-6-4- اثر ژنوتیپهای مختلف یونجه یکساله در باززایی شاخساره در محیط کشت SIM II.........................................................................47
4-2- ریشهزایی........................................................................................................................................................................................................................48
4-2-1- ایجاد ریشه در یونجههای چندساله......................................................................................................................................................................48
4-2-2- درصد ایجاد ریشه در یونجههای چندساله..........................................................................................................................................................48
4-2-3- درصد ایجاد ریشه در یونجههای یکساله..............................................................................................................................................................50
4-3- سازگاری و انتقال به شرایط گلخانه...........................................................................................................................................................................50
4-4- القاء کالوس در یونجههای چندساله و یکساله.........................................................................................................................................................51
4-4-1- باززایی غیرمستقیم از کالوس یونجه.....................................................................................................................................................................52
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1- یونجههای چندساله.......................................................................................................................................................................................................55
5-1-1- باززایی مستقیم ........................................................................................................................................................................................................55
5-1-1-1- القاء جوانه و باززایی شاخساره تحت تاثیر سطوح مختلف BAP و NAA ..............................................................................................55
5-1-1-2- القاء جوانه و باززایی شاخساره تحت تاثیر TDZ همراه با AgNO3 .........................................................................................................56
5-2- یونجههای یکساله..........................................................................................................................................................................................................56
5-2-1- باززایی مستقیم ........................................................................................................................................................................................................56
5-2-1-1- القاء جوانه و باززایی شاخساره تحت تاثیر سطوح مختلف BAP و NAA ..............................................................................................56
5-2-1-2- القاء جوانه و باززایی شاخساره تحت تاثیر TDZ همراه با AgNO3...........................................................................................................57
5-3- باززایی غیر مستقیم در یونجههای چندساله و یکساله..........................................................................................................................................59
5-4- نتیجه گیری و پیشنهادات...........................................................................................................................................................................................60
فهرست منابع و ماخذ.............................................................................................................................................................................................................61
چکیده انگلیسی.......................................................................................................................................................................................................................67
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 3- 1- ترکیب محلولهای ذخیره (50×) پنج گروه نمکی غیر آلی فرمولاسیون SH....................................................................................25
جدول 3-2- ترکیبهای مختلف تنظیمکنندههای رشدی مورد استفاده در محیط کشت پایه MS حاوی ویتامینهایB5 برای القاء جوانه و باززایی در ارقام و گونه های مختلف یونجه..........................................................................................................................................................................28
جدول 3-3- ترکیبهای مختلف تنظیمکنندههای رشد مورد استفاده در محیط کشت پایه MS حاوی ویتامینهای B5 برای القاء کالوس در ارقام و گونههای مختلف یونجه...............................................................................................................................................................................................29
جدول 3-4- محیط کشتهای مختلف حاوی ترکیبهای مختلف تنظیمکنندههای رشدی مورد استفاده برای رشد کالوس در ارقام و گونههای مختلف یونجه ...................................................................................................................................................................................................................29
جدول 3- 5- ترکیبهای مختلف تنظیمکنندههای رشدی مورد استفاده در محیط کشت پایه MS حاوی ویتامینهای B5 برای باززایی غیر مستقیم در ارقام و گونههای مختلف یونجه.........................................................................................................................................................................29
جدول 4-1- نتایج تجزیه واریانس تاثیر محیط کشتهای حاوی سطوح مختلفBAP , NAA بر روی صفت میانگین تعداد جوانههای القاء شده در هر ریزنمونه در 3 رقم یونجه چندساله همدانی، قره یونجه، اردوباد................................................................................................................32
جدول 4-2- نتایج تجزیه واریانس تاثیر محیط کشتهای حاوی سطوح مختلفBAP , NAA بر روی صفت میانگین تعداد جوانههای القاء شده در 2 گونه یونجه یکساله M. rigidula و :M. scutellata.......................................................................................................................................34
جدول 4-3- نتایج تجزیه واریانس تاثیر محیط کشتهای حاوی سطوح مختلفBAP , NAA بر روی صفت میانگین تعداد شاخسارههای باززا شده در هر ریزنمونه در 3 رقم یونجه چندساله همدانی، قره یونجه، اردوباد.......................................................................................................36
جدول 4-4- نتایج تجزیه واریانس تاثیر محیط کشتهای حاوی سطوح مختلفBAP , NAA بر روی صفت میانگین تعداد شاخسارههای باززا شده در هر ریزنمونه در 2 گونه یونجه یکساله M. rigidula وM. scutellata....................................................................................................36
جدول 4-5- نتایج تجزیه واریانس تاثیر محیط کشتهای حاوی سطوح مختلف TDZ همراه و بدون AgNO3 بر روی صفت میانگین تعداد جوانههای القاء شده در هر ریزنمونه در 3 رقم یونجه چندساله همدانی، قره یونجه، اردوباد..................................................................................38
جدول 4-6- نتایج تجزیه واریانس تاثیر محیط کشتهای حاوی سطوح مختلف TDZ همراه و بدون AgNO3 بر روی صفت میانگین تعداد جوانههای القاء شده در هر ریزنمونه در 2 گونه یونجه یکساله M. rigidula و M. scutellata...............................................................................39
جدول 4-7- نتایج تجزیه واریانس تاثیر محیط کشتهای حاوی سطوح مختلف TDZ همراه و بدون AgNO3 بر روی صفت میانگین تعداد شاخسارههای باززا شده در هر ریزنمونه در 3 رقم یونجه چندساله همدانی، قره یونجه، اردوباد.............................................................................40
جدول 4-8- نتایج تجزیه واریانس تاثیر محیط کشتهای حاوی سطوح مختلف TDZ همراه و بدون AgNO3 بر روی صفت میانگین تعداد شاخسارههای باززا شده در هر ریزنمونه در 2 گونه یونجه یکساله M.rigidula و M.scutellata............................................................................42
جدول 4-9- اثر غلظتهای ترکیب مختلف BAP و NAA برای القاء جوانه در سه رقم یونجه چندساله.............................................................43
جدول 4-10- اثر غلظتهای ترکیب مختلف BAP و NAA برای القاء جوانه در دو گونه یونجه یکساله.............................................................44
جدول 4-11- اثر غلظتهای ترکیب مختلف BAP و NAA برای باززایی در سه رقم یونجه چند ساله...............................................................44
جدول 4-12- اثر غلظتهای ترکیب مختلف BAP و NAA برای باززایی در دو گونه یونجه یکساله....................................................................45
جدول 4-13- اثر غلظتهای مختلف TDZ به همراه یا بدون AgNO3 برای القاء جوانه در سه رقم یونجه چندساله.......................................46
جدول 4-14- اثر غلظتهای مختلف TDZ به همراه یا بدون AgNO3 برای القاء جوانه و باززایی در دو گونه یونجه یکساله.........................46
جدول 4-15- اثر غلظتهای مختلف TDZ به همراه یا بدون AgNO3 برای باززایی در سه رقم یونجه چند ساله............................................47
جدول 4-16- اثر غلظتهای مختلف TDZ به همراه یا بدون AgNO3 برای باززایی در دو گونه یونجه یکساله.................................................48
جدول 4-17- میزان القاء کالوس در ارقام و گونههای مختلف یونجه تحت تاثیر محیط کشتهای مختلف CIM............................................51
جدول 4-18- وزن کالوسهای رشد یافته در محیط CGM در ارقام چندساله قره یونجه و همدانی..................................................................52
فهرست اشکال
شکل 3-1- ضد عفونی و کشت بذور یونجه جهت تهیه ریزنمونه..................................................................................................................................27
شکل 4-1- مراحل مختلف القاء جوانه، شاخسارهزایی و ریشهزایی در ژنوتیپهای چندساله یونجه......................................................................49
شکل 4-2- مراحل مختلف القاء جوانه، شاخسارهزایی و ریشهزایی در دو گونه یونجه یکساله................................................................................51
شکل 4-3- مراحل مختلف باززایی غیرمستقیم یونجه چندساله....................................................................................................................................53
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 4-1- تاثیر محیط کشتهای SIM I حاوی سطوح مختلفBAP , NAA بر روی صفت میانگین تعداد جوانههای القاء شده در هر ریزنمونه در 3 رقم یونجه چندساله همدانی، قره یونجه، اردوباد.....................................................................................................................................33
نمودار 4-2- تاثیر محیط کشتهایSIM I حاوی سطوح مختلفBAP , NAA بر روی صفت میانگین تعداد جوانههای القاء شده در 2 گونه یونجه یکساله M .rigidula و. M. scutellata...........................................................................................................................................................34
نمودار 4-3- تاثیر محیط کشتهای SIM I حاوی سطوح مختلفBAP , NAA بر روی صفت میانگین تعداد گیاهچههای باززا شده در هر ریزنمونه در 3 رقم یونجه چندساله همدانی، قره یونجه، اردوباد.....................................................................................................................................36
نمودار 4-4- تاثیر محیط کشتهای SIM I حاوی سطوح مختلفBAP , NAA بر روی صفت میانگین تعداد گیاهچههای باززا شده در هر ریزنمونه در 2 گونه یونجه یکساله M .rigidula و. M. scutellata................................................................................................................................37
نمودار 4-5- تاثیر محیط کشتهای SIM II حاوی سطوح مختلف TDZ همراه و بدون AgNO3 بر روی صفت میانگین تعداد جوانههای القاء شده در هر ریزنمونه در 3 رقم یونجه چندساله همدانی، قره یونجه، اردوباد.......................................................................................................38
نمودار 4-6- تاثیر محیط کشتهای SIM II حاوی سطوح مختلف TDZ همراه و بدون AgNO3 بر روی صفت میانگین تعداد جوانههای القاء شده در هر ریزنمونه در 2 گونه یونجه یکساله M .rigidula و. M. scutellata.................................................................................................40
نمودار 4-7- تاثیر محیط کشتهایSIM II حاوی سطوح مختلف TDZ همراه و بدون AgNO3 بر روی صفت میانگین تعداد گیاهچههای باززا شده در هر ریزنمونه در 3 رقم یونجه چند ساله همدانی، قره یونجه، اردوباد....................................................................................................41
نمودار 4-8- تاثیر محیط کشتهایSIM II حاوی سطوح مختلف TDZ همراه و بدون AgNO3 بر روی صفت میانگین تعداد شاخسارههای باززا شده در هر ریزنمونه در 2 گونه یونجه یکساله...........................................................................................................................................................42
نمودار 4-9- درصد ایجاد ریشه تحت تاثیر ترکیبات مختلف تنظیم کنندههای رشد (mg/l 5/1 , 1) NAA و (mg/l 5/1 , 1) IBA در سه رقم یونجه همدانی، قره یونجه و اردوباد...............................................................................................................................................................................49
نمودار 4-10- درصد ایجاد ریشه تحت تاثیر ترکیبات مختلف تنظیم کنندههای رشد (mg/l 5/1 , 1) NAA و (mg/l 5/1 , 1) IBA در دو گونه یونجه M. rigidula و M. scutellata........................................................................................................................................................................50